πηγή: "Εν Συνειδήσει", έκτακτη έκδοση της Ι.Μονής Μεγάλου Μετεώρου, Ιούνιος 2009 και ΕΠΟΜΕΝΟΙ ΤΟΙΣ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΑΣΙ
Είναι λάθος να αποδίδεται ο όρος "εκκλησία" στους Δυτικούς
Γράφει ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως κ. Ιερεμίας,
Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών
Στο σύντομο αυτό και ταπεινό μου άρθρο, αγαπητοί αναγνώστες, θέλω να αποδείξω ότι αυτοί που τους λέμε «Καθολικούς» ή καλύτερα να τους λέμε «Φραγκολατίνους», δεν είναι Εκκλησία.
1. Η Εκκλησία, όπως το λέμε στο Σύμβολο της Πίστεώς μας, είναι ΜΙΑ. Και αυτή η ΜΙΑ Εκκλησία είναι η Ορθόδοξη. «Εις Μίαν, Αγίαν, Καθολικήν και Αποστολικήν Εκκλησίαν» ομολογούμε. Ας προσέξουμε όμως ότι σ’ αυτό το άρθρο της Πίστεώς μας την Εκκλησία μας την λέμε «Καθολική». Και την λέμε «Καθολική», πρώτον μεν, γιατί ο σκοπός Της είναι ιεραποστολικός. Ο σκοπός της Εκκλησίας είναι να περιλάβει στους κόλπους Της όλες τις φυλές των ανθρώπων, να σώσει όλους τους ανθρώπους, να ξαπλωθεί σ’ όλα τα πλάτη και τα μήκη της γης. Όλοι οι άνθρωποι, αγαπητοί μου, είναι καλεσμένοι για την σωτηρία. Και η Εκκλησία θέλει όλους να τους κάνει μέλη Της, γι’ αυτό και ξαναλέμε καλείται «Καθολική». Όπως μας λέει ωραία ο Κύριλλος Ιεροσολύμων «Καθολική καλείται δια το κατά πάσης είναι της οικουμένης από περάτων γης έως περάτων» (Κατηχ. 18,11). Η, όπως μα
ς λέει πάλι ο Μ. Αθανάσιος, η Εκκλησία καλείται «Καθολική», διότι «καθόλου του κόσμου κεχυμένη υπάρχει» (ΜPG 28,724). Δηλαδή η Μία Ορθόδοξη Εκκλησία λέγεται Καθολική, επειδή είναι Οικουμενική· γιατί ο Κύριός μας είπε στους Αποστόλους Του, και δι’ αυτών σε όλους εμάς τους κληρικούς, να πορευθούμε σε όλα τα έθνη, να τα ευαγγελίσουμε και να τα εισαγάγουμε στην Εκκλησία Του με το άγιο Βάπτισμα: «Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος» (Ματθ. 28,19). Ας παρατηρήσουμε ότι τον λόγο αυτόν του Κυρίου τον ακούμε στο ιερό Μυστήριο του Βαπτίσματος, γιατί όχι μόνο των κληρικών, αλλά και κάθε πιστού είναι καθήκον το «πορευθέντες», η ιεραποστολή δηλαδή για την πραγματοποίηση της καθολικότητος της Εκκλησίας.
Αλλά όπως η Εκκλησία λέγεται «Καθολική», επειδή δεν περιορίζεται και δεν περικλείεται σε τόπο, αλλά είναι παντού, έτσι λέγεται Καθολική, δεύτερον, γιατί δεν περιορίζεται και σε χρόνο. Όσο κι αν πολεμείται η Εκκλησία, θα υπάρχει πάντα, μέχρι τα τέλη των αιώνων, γιατί ο Κύριος Ιησούς Χριστός είπε στους Μαθητές Του: «Ιδού εγώ μεθ’ υμών ειμί πάσας τας ημέρας έως της συντελείας του αιώνος» (Ματθ. 28,20). Κάι το Άγιο Πνεύμα, ο Παράκλητος, το Πνεύμα της αληθείας, θα μένει μαζί μας «εις τον αιώνα» (Ιωάν. 14,17).
Βλέπουμε, λοιπόν, ότι η Εκκλησία μας είναι Καθολική, αλλά δεν πρέπει να ονομάζουμε τους Φραγκολατίνους «καθολικούς», γιατί αυτοί δεν ανήκουν στην Ορθόδοξη Καθολική Εκκλησία.
Αλλά ούτε και Ρωμιοί είναι αυτοί, ώστε να μιλάμε για Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. «Ρωμιοί» είμαστε εμείς οι Ορθόδοξοι Έλληνες, όπως το δηλώνουν από παλαιά και σχετικές τοπικές ονομασίες μας (Ρούμελη) η και ονόματα προσώπων μας (Ρωμανίδης).
2. Αλλά στο άρθρο μας αυτό θελουμε να μιλήσουμε ιδιαίτερα για το λάθος που γίνεται να αποδίδουμε τον όρο «Εκλησία» στους Δυτικούς. Ξαναλέμε ότι την Εκκλησία την αποτελούν μόνο οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί.
Το τι καλείται Εκκλησία, αγαπητοί αναγνώστες, δεν μπορούμε να το εκφράσουμε με έναν απλό ορισμό. Λανθασμένοι είναι οι ορισμοί, που δίδονταν παλαιότερα αλλά και σήμερα σε δογματικά εγχειρίδια, περί Εκκλησίας. Και ο Καθηγητής Ανδρούτσος λέγει περί των φερομένων αυτών ορισμών περί Εκκλησίας ότι «ερείδονται επί ημαρτημένων προϋποθέσεων η είναι κατά το μάλλον η ήττον ατελείς» (Δογματική της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας, σ. 260,1). Γι’ αυτό και οι άγιοι Πατέρες δεν μας δίνουν κανέναν ορισμό περί Εκκλησίας και καταφεύγουν σε σύμβολα και εικόνες, παρμένες από την Καινή Διαθήκη, για να την εκφράσουν. Έτσι η Εκκλησία εκφράζεται με την εικόνα της αμπέλου και των κλημάτων (Ιωάν. 15,1-8), του ποιμένος και των προβάτων (Ιωάν. 10,1-16), της κεφαλής και του σώματος (Εφεσ. 1,22-23), της οικοδομής (Εφεσ. 2,19-22), του οίκου η της οικογενείας (Α Τιμ. 3,15) η της εικόνος του γάμου (Εφεσ. 5,32).
Μας κάνει πολλή και τρομερή εντύπωση το ότι, ενώ οι διανοούμενοι έχασαν την πραγματική έννοια της Εκκλησίας και την μπέρδεψαν στον λαό με τους δικούς τους ορισμούς, όμως ο πιστός λαός μας, οι αγράμματες κατά κόσμον, αλλά πιστές γιαγιούλες κράτησαν στην καθαρή τους ψυχή την σωστή έννοια περί Εκκλησίας. Αν ένας ξένος Αθηναίος βρεθεί σε ένα χωριό και ρωτήσει μια γιαγιά που είναι η Εκκλησία, η γιαγιά θα σηκώσει το χέρι της και θα δείξει τον Ναό του χωριού. Αυτό πραγματικά είναι η Εκκλησία! Είναι αυτό που γίνεται μέσα στον Ναό. Και μέσα στον Ναό τελείται η Θεία Λειτουργία. Την έννοια της Εκκλησίας, αγαπητοί μου, θα την νοήσουμε και θα την απολαύσουμε στην Θεία Λειτουργία. Γι’ αυτό ο άγιος Ιγνάτιος έλεγε: «Εάν μη τις η εντός του θυσιαστηρίου υστερείται του άρτου του Θεού» (Προς Εφεσίους 5,2). Κατά τον λόγο αυτόν του αγίου Ιγνατίου Εκκλησία είναι το Θυσιαστήριο, η Αγία Τράπεζα δηλαδή, πάνω στην οποία τελείται η Θεία Λειτουργία.
Λέγουμε λοιπόν, τελικά, ότι Εκκλησία είναι η σύναξη των πιστών να τελέσουν την Θεία Ευχαριστία, δηλαδή την Θεία Λειουργία. Ως απόδειξη γι’ αυτό φέρουμε το 11ο κεφάλαιο της Α πρός Κορινθίους επιστολής του αποστόλου Παύλου. Είναι φανερό ότι στο κεφάλαιο αυτό ο Απόστολος μιλάει για την σύναξη των πιστών να τελέσουν την Θεία Ευχαριστία· και την σύναξη αυτή την ονομάζει Εκκλησία, γιατί λέει: «Συνερχομένων υμών εν Εκκλησία ακούω σχίσματα εν υμίν υπάρχει» (στιχ. 18).
Ας προσέξουμς τώρα, αγαπητοί αναγνώστες: Αφού Εκκλησία είναι η Θεία Λειτουργία και αφού την Θεία Λειτουργία δεν μπορούμε να την τελέσουμε με τους Δυτικούς –αυτούς που λανθασμένα λέμε «καθολικούς»-, ἄρα αυτοί οι Δυτικοί δεν αποτελούν Εκκλησία.
3. Αλλά θέλω να πω και γιατί δεν πρέπει να τελέσουμε την Θεία
Λειτουργία με τους Φραγκολατίνους Δυτικούς. Γιατί δηλαδή δεν επιτρέπεται να έχουμε συλλείτουργο μαζί τους. Ο Κύριος, στην επί του Όρους ομιλία Του, μας είπε ότι δεν επιτρέπεται νάπροσφέρουμε το δώρο μας στον Θεό, αν έχουμε διαφορές μεταξύ μας (Ματθ. 5,23-24). Και με τους λεγομένους «καθολικούς» μας χωρίζουν, χρόνια τώρα, πολλές διαφορές. Δεν είναι μόνο το filioque η το αλάθητο του Πάπα, αλλά και τόσες άλλες πολλές και πάμπολλες διαφορές σχετικά με την σωστή έννοια του Θεού και την σωστή πορεία μας σ’ Αυτόν. Οι Δυτικοί έχουν λανθασμένη έννοια περί Θεού. Ο Θεός τους δεν είναι «ο Θεός των Πατέρων ημών». Αφού αυτοί δια του δικού τους αιρετικού Βαρλαάμ κήρυξαν Θεό άνευ θείων ενεργειών, η νεολαία τους –τα εγγόνια του Βαρλαάμ- κήρυξε τον «θάνατο» αυτού του Θεού τους, λέγοντας και γράφοντας στα πλακάτ: Πέθανε ο Θεός! Καλά του τα έλεγε του Βαρλαάμ ο δικός μας άγιος Γρηγόρος ο Παλαμάς: «Φιλόσοφε, κηρύττεις Θεόν ανενέργητον, άρα Θεόν ανύπαρκτον»!!!
Δεν αποτελούν λοιπόν Εκκλησία οι λεγόμενοι «καθολικοί» και γι’ αυτό θεωρούμε και πιστεύουμε ότι είναι λανθασμένες οι εκφράσεις που λέγονται περί αυτών γραπτώς και προφορικώς «καθολική εκκλησία» η «ρωμαιοκαθολική εκκλησία». Οι Φραγκολατίνοι ούτε Καθολικοί είναι, ούτε Ρωμιοί είναι, ούτε, πολύ περισσότερο, είναι Εκκλησία. Επαναλαμβάνουμε ότι η Εκκλησία -αν μιλάμε για την σωστή θεολογική της έννοια- είναι Μία και αυτή είναι η Ορθόδοξη Εκκλησία. Σ’ Αυτήν ομολογούμε Πίστη, όταν κάθε φορά λέγουμε: «Εις Μίαν, Αγίαν, Καθολικήν και Αποστολικήν Εκκλησίαν».
1. Η Εκκλησία, όπως το λέμε στο Σύμβολο της Πίστεώς μας, είναι ΜΙΑ. Και αυτή η ΜΙΑ Εκκλησία είναι η Ορθόδοξη. «Εις Μίαν, Αγίαν, Καθολικήν και Αποστολικήν Εκκλησίαν» ομολογούμε. Ας προσέξουμε όμως ότι σ’ αυτό το άρθρο της Πίστεώς μας την Εκκλησία μας την λέμε «Καθολική». Και την λέμε «Καθολική», πρώτον μεν, γιατί ο σκοπός Της είναι ιεραποστολικός. Ο σκοπός της Εκκλησίας είναι να περιλάβει στους κόλπους Της όλες τις φυλές των ανθρώπων, να σώσει όλους τους ανθρώπους, να ξαπλωθεί σ’ όλα τα πλάτη και τα μήκη της γης. Όλοι οι άνθρωποι, αγαπητοί μου, είναι καλεσμένοι για την σωτηρία. Και η Εκκλησία θέλει όλους να τους κάνει μέλη Της, γι’ αυτό και ξαναλέμε καλείται «Καθολική». Όπως μας λέει ωραία ο Κύριλλος Ιεροσολύμων «Καθολική καλείται δια το κατά πάσης είναι της οικουμένης από περάτων γης έως περάτων» (Κατηχ. 18,11). Η, όπως μα
ς λέει πάλι ο Μ. Αθανάσιος, η Εκκλησία καλείται «Καθολική», διότι «καθόλου του κόσμου κεχυμένη υπάρχει» (ΜPG 28,724). Δηλαδή η Μία Ορθόδοξη Εκκλησία λέγεται Καθολική, επειδή είναι Οικουμενική· γιατί ο Κύριός μας είπε στους Αποστόλους Του, και δι’ αυτών σε όλους εμάς τους κληρικούς, να πορευθούμε σε όλα τα έθνη, να τα ευαγγελίσουμε και να τα εισαγάγουμε στην Εκκλησία Του με το άγιο Βάπτισμα: «Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος» (Ματθ. 28,19). Ας παρατηρήσουμε ότι τον λόγο αυτόν του Κυρίου τον ακούμε στο ιερό Μυστήριο του Βαπτίσματος, γιατί όχι μόνο των κληρικών, αλλά και κάθε πιστού είναι καθήκον το «πορευθέντες», η ιεραποστολή δηλαδή για την πραγματοποίηση της καθολικότητος της Εκκλησίας.Αλλά όπως η Εκκλησία λέγεται «Καθολική», επειδή δεν περιορίζεται και δεν περικλείεται σε τόπο, αλλά είναι παντού, έτσι λέγεται Καθολική, δεύτερον, γιατί δεν περιορίζεται και σε χρόνο. Όσο κι αν πολεμείται η Εκκλησία, θα υπάρχει πάντα, μέχρι τα τέλη των αιώνων, γιατί ο Κύριος Ιησούς Χριστός είπε στους Μαθητές Του: «Ιδού εγώ μεθ’ υμών ειμί πάσας τας ημέρας έως της συντελείας του αιώνος» (Ματθ. 28,20). Κάι το Άγιο Πνεύμα, ο Παράκλητος, το Πνεύμα της αληθείας, θα μένει μαζί μας «εις τον αιώνα» (Ιωάν. 14,17).
Βλέπουμε, λοιπόν, ότι η Εκκλησία μας είναι Καθολική, αλλά δεν πρέπει να ονομάζουμε τους Φραγκολατίνους «καθολικούς», γιατί αυτοί δεν ανήκουν στην Ορθόδοξη Καθολική Εκκλησία.
Αλλά ούτε και Ρωμιοί είναι αυτοί, ώστε να μιλάμε για Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. «Ρωμιοί» είμαστε εμείς οι Ορθόδοξοι Έλληνες, όπως το δηλώνουν από παλαιά και σχετικές τοπικές ονομασίες μας (Ρούμελη) η και ονόματα προσώπων μας (Ρωμανίδης).
2. Αλλά στο άρθρο μας αυτό θελουμε να μιλήσουμε ιδιαίτερα για το λάθος που γίνεται να αποδίδουμε τον όρο «Εκλησία» στους Δυτικούς. Ξαναλέμε ότι την Εκκλησία την αποτελούν μόνο οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί.
Το τι καλείται Εκκλησία, αγαπητοί αναγνώστες, δεν μπορούμε να το εκφράσουμε με έναν απλό ορισμό. Λανθασμένοι είναι οι ορισμοί, που δίδονταν παλαιότερα αλλά και σήμερα σε δογματικά εγχειρίδια, περί Εκκλησίας. Και ο Καθηγητής Ανδρούτσος λέγει περί των φερομένων αυτών ορισμών περί Εκκλησίας ότι «ερείδονται επί ημαρτημένων προϋποθέσεων η είναι κατά το μάλλον η ήττον ατελείς» (Δογματική της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας, σ. 260,1). Γι’ αυτό και οι άγιοι Πατέρες δεν μας δίνουν κανέναν ορισμό περί Εκκλησίας και καταφεύγουν σε σύμβολα και εικόνες, παρμένες από την Καινή Διαθήκη, για να την εκφράσουν. Έτσι η Εκκλησία εκφράζεται με την εικόνα της αμπέλου και των κλημάτων (Ιωάν. 15,1-8), του ποιμένος και των προβάτων (Ιωάν. 10,1-16), της κεφαλής και του σώματος (Εφεσ. 1,22-23), της οικοδομής (Εφεσ. 2,19-22), του οίκου η της οικογενείας (Α Τιμ. 3,15) η της εικόνος του γάμου (Εφεσ. 5,32).
Μας κάνει πολλή και τρομερή εντύπωση το ότι, ενώ οι διανοούμενοι έχασαν την πραγματική έννοια της Εκκλησίας και την μπέρδεψαν στον λαό με τους δικούς τους ορισμούς, όμως ο πιστός λαός μας, οι αγράμματες κατά κόσμον, αλλά πιστές γιαγιούλες κράτησαν στην καθαρή τους ψυχή την σωστή έννοια περί Εκκλησίας. Αν ένας ξένος Αθηναίος βρεθεί σε ένα χωριό και ρωτήσει μια γιαγιά που είναι η Εκκλησία, η γιαγιά θα σηκώσει το χέρι της και θα δείξει τον Ναό του χωριού. Αυτό πραγματικά είναι η Εκκλησία! Είναι αυτό που γίνεται μέσα στον Ναό. Και μέσα στον Ναό τελείται η Θεία Λειτουργία. Την έννοια της Εκκλησίας, αγαπητοί μου, θα την νοήσουμε και θα την απολαύσουμε στην Θεία Λειτουργία. Γι’ αυτό ο άγιος Ιγνάτιος έλεγε: «Εάν μη τις η εντός του θυσιαστηρίου υστερείται του άρτου του Θεού» (Προς Εφεσίους 5,2). Κατά τον λόγο αυτόν του αγίου Ιγνατίου Εκκλησία είναι το Θυσιαστήριο, η Αγία Τράπεζα δηλαδή, πάνω στην οποία τελείται η Θεία Λειτουργία.
Λέγουμε λοιπόν, τελικά, ότι Εκκλησία είναι η σύναξη των πιστών να τελέσουν την Θεία Ευχαριστία, δηλαδή την Θεία Λειουργία. Ως απόδειξη γι’ αυτό φέρουμε το 11ο κεφάλαιο της Α πρός Κορινθίους επιστολής του αποστόλου Παύλου. Είναι φανερό ότι στο κεφάλαιο αυτό ο Απόστολος μιλάει για την σύναξη των πιστών να τελέσουν την Θεία Ευχαριστία· και την σύναξη αυτή την ονομάζει Εκκλησία, γιατί λέει: «Συνερχομένων υμών εν Εκκλησία ακούω σχίσματα εν υμίν υπάρχει» (στιχ. 18).
Ας προσέξουμς τώρα, αγαπητοί αναγνώστες: Αφού Εκκλησία είναι η Θεία Λειτουργία και αφού την Θεία Λειτουργία δεν μπορούμε να την τελέσουμε με τους Δυτικούς –αυτούς που λανθασμένα λέμε «καθολικούς»-, ἄρα αυτοί οι Δυτικοί δεν αποτελούν Εκκλησία.
3. Αλλά θέλω να πω και γιατί δεν πρέπει να τελέσουμε την Θεία
Λειτουργία με τους Φραγκολατίνους Δυτικούς. Γιατί δηλαδή δεν επιτρέπεται να έχουμε συλλείτουργο μαζί τους. Ο Κύριος, στην επί του Όρους ομιλία Του, μας είπε ότι δεν επιτρέπεται νάπροσφέρουμε το δώρο μας στον Θεό, αν έχουμε διαφορές μεταξύ μας (Ματθ. 5,23-24). Και με τους λεγομένους «καθολικούς» μας χωρίζουν, χρόνια τώρα, πολλές διαφορές. Δεν είναι μόνο το filioque η το αλάθητο του Πάπα, αλλά και τόσες άλλες πολλές και πάμπολλες διαφορές σχετικά με την σωστή έννοια του Θεού και την σωστή πορεία μας σ’ Αυτόν. Οι Δυτικοί έχουν λανθασμένη έννοια περί Θεού. Ο Θεός τους δεν είναι «ο Θεός των Πατέρων ημών». Αφού αυτοί δια του δικού τους αιρετικού Βαρλαάμ κήρυξαν Θεό άνευ θείων ενεργειών, η νεολαία τους –τα εγγόνια του Βαρλαάμ- κήρυξε τον «θάνατο» αυτού του Θεού τους, λέγοντας και γράφοντας στα πλακάτ: Πέθανε ο Θεός! Καλά του τα έλεγε του Βαρλαάμ ο δικός μας άγιος Γρηγόρος ο Παλαμάς: «Φιλόσοφε, κηρύττεις Θεόν ανενέργητον, άρα Θεόν ανύπαρκτον»!!!Δεν αποτελούν λοιπόν Εκκλησία οι λεγόμενοι «καθολικοί» και γι’ αυτό θεωρούμε και πιστεύουμε ότι είναι λανθασμένες οι εκφράσεις που λέγονται περί αυτών γραπτώς και προφορικώς «καθολική εκκλησία» η «ρωμαιοκαθολική εκκλησία». Οι Φραγκολατίνοι ούτε Καθολικοί είναι, ούτε Ρωμιοί είναι, ούτε, πολύ περισσότερο, είναι Εκκλησία. Επαναλαμβάνουμε ότι η Εκκλησία -αν μιλάμε για την σωστή θεολογική της έννοια- είναι Μία και αυτή είναι η Ορθόδοξη Εκκλησία. Σ’ Αυτήν ομολογούμε Πίστη, όταν κάθε φορά λέγουμε: «Εις Μίαν, Αγίαν, Καθολικήν και Αποστολικήν Εκκλησίαν».
1 σχόλιο:
Μπράβο στον μητροπολίτη Γόρτυνος!
Δημοσίευση σχολίου