Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός: Ένας προφήτης του Γένους και αγωνιστής της Ορθοδοξίας

24η Αυγούστου: Μνήμη του Μεγάλου Αγίου Κοσμά του Αιτωλού

ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ

ΕΝΑΣ ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ ΚΑΙ ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

Την 24η Αυγούστου η Ορθόδοξος Εκκλησία τιμά την μνήμη ενός μεγάλου Αγωνιστή της Ορθοδοξίας ,του οποίου η παρουσία και το έργο άφησε μέχρι σήμερα μεγάλη επίδραση σε όλον τον Ορθόδοξο χώρο. Και ιδιαίτερα στις περιοχές όπου πέρασε και δίδαξε μέχρι σήμερα η μορφή του άφησε ανεξίτηλα τα ίχνη της Αγιότητας και της Προσφοράς στον άνθρωπο. Και μάλιστα δίδαξε σε μία εποχή κινδύνου από τον εξισλαμισμό και έφερε πολλούς κοντά στην Ορθοδοξία .

Παραθέτουμε βιογραφικά στοιχεία από το βιβλίο για τον Άγιο Κοσμά από το βιβλίο του αειμνήστου Μητροπολίτου Φλωρίνης Αυγουστίνου τις εκδόσεις της ΣΦΕΒΑ

και του ΠΑΣΥΒΑ και την ιστοσελίδα «noiazomai.agrino.org»: Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός γεννήθηκε στο χωριό Μέγα Δέντρο της Αιτωλίας το 1714 , όπου σώζεται έως σήμερα ο τόπος που βρισκόταν το σπίτι του! Τα πρώτα του γράμματα πιθανόν να τα έμαθε στο Μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής στη Μάνδρα του Θερμού Αιτωλοακαρνανίας (βόρεια της Ναυπάκτου), όπου λειτουργούσε Κρυφό Σχολειό, με δάσκαλο τον Ιερομόναχο Προκόπιο Γιαννέλο, ενώ όταν μεγάλωσε διδάχτηκε από τον Ιεροδιάκονο Ανανία Δερβισάνο.

ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΤΟΥ ΒΗΜΑΤΑ ΩΣ ΙΕΡΩΜΕΝΟΣ : Αργότερα πήγε στο Άγιο Όρος στην (παλαιά) Αθωνιάδα Σχολή του Βατοπεδίου, όπου διδάχτηκε από τον Διδάσκαλο Παναγιώτη Παλαμά και τον Νικόλαο Τζαντζούλιο. [Από την ίδια εκείνη Σχολή - όπου δίδαξε και ο φημισμένος Ευγένιος Βούλγαρης - φαίνεται να πέρασε και ο Ρήγας Φεραίος. Η δε σημερινή Αθωνιάδα βρίσκεται στη Σκήτη Αγίου Ανδρέα δίπλα στις Καρυές.Ο Άγιος Κοσμάς, ήταν λοιπόν τότε ακόμη λαϊκός, με το όνομα Κώνστας, όταν πέρασε μετά τη φοίτησή του στην Αθωνιάδα, το κατώφλι της Ιεράς Μονής Φιλοθέου του Αγίου Όρους . Στην Ι.Μ. Φιλοθέου, το Μοναστήρι όπου βρίσκεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Γλυκοφιλούσας δέχεται το μοναχικό σχήμα και κατόπιν με προτροπή της Μονής χειροτονείται Ιερομόναχος.

Όμως όλα αυτά τα χρόνια σιγόβραζε μέσα του η δίψα να ωφελήσει το γένος του, που ζούσε στην αμάθεια και την άγνοια, υπό τον βάρβαρο οθωμανικό ζυγό και λαμβάνοντας πληροφορία ότι αυτό ήταν ευάρεστο στο Θεό, παίρνοντας και τη σχετική προς τούτο ευλογία των πατέρων, αναχωρεί για την Κωνσταντινούπολη, ώστε να δει και τον δάσκαλο αδερφό του ονόματιΧρύσανθο, αλλά και να λάβει και άλλες σοφές γνώμες για το μεγάλο εγχείρημά του, που τελικά παίρνει την ευλογία και την έγγραφη άδεια του ίδιου του Πατριάρχη Σεραφείμ (από το Δέλβινο ).

ΤΟ ΚΗΡΥΚΤΙΚΟ ΚΑΙ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟ : Έτσι λοιπόν άρχισε να κηρύττει με την ψυχή του ο Άγιος και φλογερός Πατρο-Κοσμάς, τους υπόδουλους Έλληνες, που είχαν απολέσει σε πολλές περιπτώσεις την ευσέβεια, τη γνώση του Θείου θελήματος, την Ορθοδοξία και την Ορθοπραξία! «Θείω ζήλω πεπυρωμένος» ο Άγιος Κοσμάς ξανάφερνε την Πίστη στις ψυχές και στην καθημερινή ζωή και στάση ζωής των ραγιάδων! Τους θέριευε, τους φτέρωνε, τους έδειχνε το ορθό και τους κατηχούσε πώς να απαλλαγούν από το σάπιο! Τους στέριωνε με τρόπο μοναδικό και απλό, που μόνο η Χάρη του Θεού μπορεί να δώσει ως χάρισμα .Γύρισε όλη τη Ρωμιοσύνη από πάνω ως κάτω. Από την Πόλη ως τη Ρόδο και από την Κάρπαθο έως την Κέρκυρα. Από τη Βόρειο Ήπειρο ως το Αίγιο και από την Ικαρία έως την Κεφαλληνία και τη Ζάκυνθο!

Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥ ΣΤΟ ΓΕΝΟΣ : Οι μεγάλες και ιστορικές για το Γένος ιεραποστολικές του πορείες, άφησαν ανεξίτηλα θεία ίχνη έως τις ημέρες μας, περισσότερο δε κατά τις ημέρες του Ξεσηκωμού, τον οποίο είχε προφητεύσει, μαζί με την Ελευθερία ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός!!! Αλλά δεν ήταν μόνο τα λόγια του που επιβεβαιώθηκαν όπως εκ των υστέρων βλέπουμε κατά γράμμα. Ήταν και τα σημεία με τα οποία επιβεβαίωνε ο Θεός την ευλογία του νέου του Αποστόλου με τον οποίο επανευαγγέλιζε το δούλον γένος ,όπως τονίζουν οι βιογράφοι του ,για την πνευματική και εθνική αυτού Ελευθερία! Έτσι, παράλυτους γιάτρευε, αρρώστους θεράπευε, νεκρούς ανάσταινε, με τη Χάρη του Θεού, δοξάζοντας το όνομα του Θεού και Σωτήρα μας, που είχε στο σχέδιό του την Ελευθερία των Ελλήνων. Κι όπου κήρυττε έστηνε πρωτύτερα έναν μεγάλο σταυρό και ύστερα τον άφηνε στον τόπο όπου μίλησε και έτσι σήμερα ξέρουμε πολλά από τα ευλογημένα αυτά μέρη.

Τα λόγια του Πατρο-Κοσμά μεγάλωσαν τα ελληνόπουλα, με την αμετάθετη και ακλόνητη βεβαιότητα της Ελευθερίας, του Ποθούμενου όπως έλεγε συνθηματικά. Για να μορφωθούν τα παιδιά, να μάθουν γράμματα, να μάθουν το Ευαγγέλιο και την Ιστορία τους, να μείνουν Ρωμιοί, να μην τουρκέψουν και πάει χαθεί το Γένος! Κατάφερε ακόμα μέσα στη σκλαβιά, την άγνοια και την ανέχεια των ραγιάδων:

να χτιστούν 210 Ελληνικά Σχολεία ,όπως αποκαλύπτει ο ίδιος σε επιστολή προς τον αδελφό του , και να αρχίσουν τη λειτουργία τους άλλα 1.100 κατώτερα!!!

να φτιάσει 4.000 κολυμβήθρες με χρήματα πλουσίων ώστε να μπορούν να Βαπτίζονται τα πάμφτωχα Ελληνόπουλα της σκλαβωμένης Πατρίδος

να ελευθερώσει 1.500 Χριστιανές παραμάνες από τα παλάτια των πασάδων και των μπέηδων

να μπολιαστούν με προτροπές του χιλιάδες άγρια δέντρα και να μετατραπούν σε καρποφόρα

να δοθούν πάνω από 500.000 κομβοσχοίνια και σταυρουδάκια στους Χριστιανούς για τη στερέωση και την πνευματική τους ενίσχυση σε μια εποχή εξισλαμισμού

να στερεωθούν, να Εξομολογηθούν και να επανέλθουν στην ευσέβεια χιλιάδες άνθρωποι!

να θεριέψει η Πίστη στο Χριστό και η ελπίδα στην Ελευθερία του Γένους, για την οποία κήρυττε παντού

να σταματήσουν τα εβραϊκών συμφερόντων παζάρια της Κυριακής, να γίνεται ο ευλογημένος Εκκλησιασμός την Κυριακή και τα παζάρια το Σάββατο

Αυτό το τελευταίο έγινε αφορμή να προκληθεί μεγάλη οικονομική ζημία στο εβραϊκό εμπόριο της περιοχής των Ιωαννίνων, τέτοια που οι ζημιωθέντες δίνοντας πολλά πουγκιά στον Κούρτ Πασά, του ζήτησαν να σκοτώσει τον μέγα και άγιο δάσκαλο του Γένους μας!

Η ΩΡΑ ΤΟΥ ΜΑΡΤΥΡΙΟΥ: Ο Άγιος Κοσμάς επισφράγισε την ζωή του με το μαρτυρικό του τέλος στα εδάφη ,εκεί που κήρυξε ,στα χώματα της Βορείου Ηπείρου που για εκείνη παραμένει φάρος πίστεως ως σήμερα .Οι Τούρκοι τον συνέλαβαν τελικά στο Βεράτι και με το πρόσχημα ότι θα τον οδηγήσουν στον Κούρτ Πασά, πλάι στην όχθη ενός ποταμού κοντά στο Κολικόντασι του φανέρωσαν ότι είχαν διαταγή να τον σκοτώσουν. Ο Άγιος με χαρά δέχθηκε την απόφαση και γονατιστός προσευχήθηκε στο Θεό ευχαριστώντας Τον γιατί θα αξιωνόταν να θυσιάσει για Εκείνον τη ζωή του. Οι Τούρκοι κρέμασαν σε ένα δέντρο τον Ιερομάρτυρα και Ισαποστόλο Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό στις 24 Αυγούστου 1779, στα εξήντα πέντε του χρόνια! Κατόπιν, έδεσαν στο τίμιο λείψανό του μια βαριά πέτρα και το έριξαν στο ποτάμι για να μη βρεθεί ποτέ. Εν τω μεταξύ έμαθαν οι Χριστιανοί το Μαρτύριο του Πατροκοσμά και έσπευσαν να βρουν τον ’γιο. Τρεις ημέρες είχαν περάσει άκαρπες, ώσπου ω του θαύματος! Ο εφημέριος της Εκκλησία της Υπεραγίας Θεοτόκου στο Κολικόντασι, ο παπα - Μάρκος, μπαίνει στο βαρκάκι του και κάνοντας με πίστη το σταυρό του, αξιώνεται να δει το άγιο λείψανό του Πατροκοσμά να πλέει επάνω στο νερό του ποταμού και να στέκεται όρθιο, σαν να ήταν εν ζωή!!! Αμέσως σπεύδει και αγκαλιάζει το τίμιο μαρτυρικό σώμα του Αγίου μας να το βάλει στη βάρκα του και καθώς το σηκώνει έτρεξε πολύ το αίμα από το ευλογημένο στόμα του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, που τόσες και τόσες ψυχές αμέτρητες στήριξε, ανακούφισε και προφήτεψε με τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος! Ο παπα - Μάρκος ενταφιάζει το λείψανο του Αγίου Δασκάλου του Γένους στο νάρθηκα της Εκκλησίας των Εισοδίων της Θεοτόκου, στο Κολικόντασι της Βορείου Ηπείρου .

ΟΙ ΠΡΟΦΗΤΕΙΕΣ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΓΕΝΟΣ: Μέχρι σήμερα οι προφητείες του Αγίου Κοσμά αποτελούν συχνά ένα σημείο αναφοράς για τους Έλληνες Ορθοδόξους . Μίλησε για την Ανάσταση του Γένους και την ανάκτηση του παλαιού μεγαλείου, ενώ μέχρι σήμερα υπάρχει πλήθος ανεκπλήρωτων λόγων του που ο πιστός Λαός περιμένει την εκπλήρωση τους ,όπως η Απελευθέρωση της Βασιλεύουσας . Ακόμη μεγαλύτερο θαυμασμό προξενούν οι προφητικές φράσεις του Πατρο- Κοσμά για τις εφευρέσεις που θα κυριαρχήσουν στην εποχή μας. Παραθέτουμε μερικές :

"Θα δείτε στον κάμπο αμάξι χωρίς άλογα να τρέχει γρηγορότερα από τον λαγό"!!!

"Θα 'ρθει καιρός που θα ζωσθεί ο τόπος με μια κλωστή"!!!

"Θα 'ρθει καιρός που οι άνθρωποι θα ομιλούν από ένα μακρινό μέρος σε άλλο, σαν να 'ναι σε πλαγινά δωμάτια, π.χ. από την Πόλη στη Ρωσία"

"Θα δείτε να πετάνε άνθρωποι στον ουρανό σαν μαυροπούλια και να ρίχνουν φωτιά στον κόσμο. Όσοι θα ζουν τότε θα τρέξουν στα μνήματα και θα φωνάζουν: Εβγάτε σεις οι πεθαμένοι να μπούμε εμείς οι ζωντανοί"

"Θα 'ρθει καιρός που θα διευθύνουν τον κόσμο τα άλαλα και τα μπάλαλα".

Αυτήν την μεγάλη μορφή της Νεώτερης Ιστορίας μας τιμά η Εκκλησία μας την 24η Αυγούστου. Και ιδιαίτερα ο ελληνισμός της Βορείου Ηπείρου στα εδάφη της οποίας μαρτύρησε ο άγιος αυτός . Ο Πατρο-Κοσμάς μαρτύρησε στο Κολικόντασι της Βορείου Ηπείρου στις 24/8/1779, αφού περπάτησε χιλιάδες χιλιόμετρα για να εμποδίσει τον εξισλαμισμό των υποδούλων. Έχουμε χρέος προς την ιερή μνήμη του να ακολουθούμε τα διδάγματά του ως προς το ελληνορθόδοξο περιεχόμενο της παιδείας. Έχουμε επίσης χρέος να κρατήσουμε ζωντανό και ελεύθερο τον Ελληνισμό της Βορείου Ηπείρου και γενικότερα της Αλβανίας.

Επιμέλεια Αφιερώματος: Γεώργιος Διον. Κουρκούτας, Καθηγητής Φιλόλογος