Εὐάγγελος Στ. Πονηρός, Ἀναμνήσεις ἀπό τόν ἀείμνηστο καθηγητή μας Νικόλαο Εὐθ. Μητσόπουλο

Ἀναμνήσεις ἀπό τόν ἀείμνηστο καθηγητή μας

Νικόλαο Εὐθ. Μητσόπουλο (1928-2012)

Γράφει ο ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΣΤ. ΠΟΝΗΡΟΣ Δρ Θ., Μ.Φ.

Ἐκοιμήθη πλήρης ἡμερῶν ὁ ὁμότιμος καθηγητής τῆς δογματικῆς καί ἠθικῆς θεολογίας τοῦ Τμήματος Θεολογίας τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, ὁ καθηγητής μας Νικόλαος Εὐθ. Μητσόπουλος. Συνάδελφοι καί φίλοι μέ παρεκίνησαν νά γράψω κάτι γιά τόν ἀνεπανάληπτο αὐτόν ἄνθρωπο. Προτίμησα νά γράψω γιά τόν ἄνθρωπο ὅπως τόν γνώρισα ὡς φοιτητής του (1982-1986) καί κατόπιν ὡς μέλος τοῦ Χριστιανικοῦ Ὁμίλου Φοιτητῶν καί Ἐπιστημόνων (Χ.Ο.Φ.Ε.), γιά τόν ἄνθρωπο καί ὄχι μόνον γιά τίς ἐπιστημονικές του δημοσιεύσεις.

Ἀσκητικός στό δέμας, μεγάλος στήν ψυχή. Αὐτές οἱ λίγες λέξεις θά ἀρκοῦσαν γιά νά χαρακτηρίσουν τόν ἐκλιπόντα. Πάντα μέ τό χαμόγελο, πάντα προσηνής[1]. Ἀσκοῦσε τά διδακτικά του καθήκοντα ἀνελλειπῶς, δέν ἀνῆκε στήν κατηγορία ἐκείνη τῶν καθηγητῶν, οἱ ὁποῖοι ἀποφεύγουν νά διδάξουν καί ἀναθέτουν τό μάθημα σέ βοηθούς. Πάντα πρόθυμος νά ἐξηγήσει, πάντα πρόθυμος νά διαφωτίσει τούς φιλομαθεῖς φοιτητές. Ποτέ δέν θά ξεχάσω πόσες φορές μοῦ δάνεισε βιβλία τά ὁποῖα ἀνῆκαν στή βιβλιοθήκη τοῦ συστηματικοῦ τομέα τῆς σχολῆς, ὅταν ἐπιθυμοῦσα νά διευρύνω τίς γνώσεις μου.

Τά βιβλία του διακρίνει τό ἐν Χριστῷ πνεῦμα τῶν ἀποστόλων καί τῶν πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, γι΄ αὐτό καί εἶναι ἀδύνατον νά συναντήσει κανείς σ΄ αὐτά σφάλματα, πλατυασμούς, ἀσάφειες ἤ ἐπικίνδυνες καί ἀνορθόδοξες θεωρίες. Ἐνσάρκωνε κυριολεκτικά τό κυριακό λόγιο «τά ρήματα ἅ ἐγώ λαλῶ ὑμῖν, ἀπ΄ ἐμαυτοῦ οὐ λαλῶ»[2]. Τίς παραδόσεις του χαρακτήριζε ἡ σαφήνεια, ἀπαλλαγμένη ἀπό περιττές ἀναλύσεις, καί συνάμα ἡ περιεκτικότητα, τό ἴδιο καί τά διδακτικά συγγράμματά του. Ἔχοντας δέ ἀκούσει τέτοια παράδοση καί λάβει τέτοια συγγράμματα, σοῦ ἦταν ἀδύνατο νά μή θέλεις νά μελετήσεις μέ εὐχαρίστηση, σοῦ ἦταν ἀδύνατο νά φοβᾶσαι νά προσέλθεις γιά ἐξέταση! Δέν ἦταν λίγες οἱ περιπτώσεις κατά τίς ὁποῖες χάριζε μή χορηγούμενα ἀπό τό Πανεπιστήμιο δημοσιεύματά του σέ φοιτητές, ὅταν διέκρινε φιλομάθεια ἀπό μέρους τους.

Θά σημειώσω ἐδῶ, πρός πληρέστερη ἐνημέρωση τῶν ἀναγνωστῶν, ὅσα δημοσιεύματα τοῦ ἀειμνήστου καθηγητοῦ μας ἐντόπισα μέ μία πρόχειρη ματιά, χωρίς νά ἀποτελεῖ ὁ μικρός αὐτός κατάλογος ἀπόπειρα συλλογῆς τῶν τίτλων τῶν δημοσιευμάτων τοῦ ἐκλιπόντος, τά ὁποῖα εἶναι πολυάριθμα καί ἀπαιτοῦν εἰδική ἐπιστημονική ἐργασία: «Φύσις καί λατρευτικός χαρακτήρ τῶν ἀγαθῶν ἔργων (διδακτορική διατριβή), 1969», «Ἡ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ δόξα τοῦ ἀνθρώπου (διατριβή ἐπί ὑφηγεσίᾳ», 1972», «Τρία θεῖα ἰδιώματα καί τό τρισσόν τοῦ Χριστοῦ καί ἐν Χριστῷ ἀξίωμα, 1972», «Ἡ συνέργεια ὡς συνενέργεια, 1973», «Ὁ θάνατος. Πνευματικός – σωματικός – αἰώνιος, 1973», «Κοινωνιολογική θεώρησις τοῦ θανάτου, 1977», «Ἡ Παγκόσμιος Χριστιανική Ὁμοσπονδία καί αἱ κοινωνικοπολιτικαί κατευθύνσεις ἐν αὐτῇ, 1979», «Ἡ λεγομένη Εὐθανασία, 1980», «Ἡ περί τοῦ ἀνθρωπίνου ἐμβρύου ὡς ψυχοσωματικῆς ὑπάρξεως διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας καί ἡ χριστολογική θεμελίωσις αὐτῆς, 1982», «Ἐπιτεύγματα τῆς συγχρόνου γενετικῆς, ἠθική θεώρησις, 1986», «Αἱ ἐντολαί τοῦ Θεοῦ, 1989», «Ἐν δύο φύσεσι» καί ὀλίγα τινά περί τῶν ἀντιχαλκηδονίων, 1992», «Πρός «πλήρη κοινωνίαν» μετά τῶν ἀντιχαλκηδονίων;, 1995», «Ἡ ἐν ταπεινώσει προβολή τῆς ὀρθοδοξίας καί ὁ «Σύνδεσμος». Ἐπί τῷ «Ἰωβηλαίῳ» (1953-2003) αὐτοῦ καί τῇ εἰσόδῳ εἰς τήν νέαν πεντηκονταετίαν τῆς δράσεώς του, 2002», «Νά μή σβήσουν τά φῶτα», ἀπό τήν ζωήν καί τήν δράσιν τοῦ Ἄρη – π. Χρυσοστόμου εἰς τόν Χ.Ο.Φ.[Ε.], 2006», «Ὁ Νικόλαος Νησιώτης ὡς κατηχητής καί μέλος τοῦ Χ.Ο.Φ.[Ε.], 2006». Ὡς πανεπιστημιακά συγγράμματα χορηγοῦσε στούς φοιτητές του τά βιβλία «Θέματα ὀρθοδόξου δογματικῆς θεολογίας, 1984»  καί «Θέματα ὀρθοδόξου ἠθικῆς θεολογίας, 1984». Ἔγραφε ἀκούραστα μέχρι τά τελευταῖα του, τό τελευταῖο κείμενό του τό ὁποῖο ἐδημοσίευσε ἐν ζωῇ, πιστεύουμε ὅτι ἦταν τό σημείωμα «Διά τό Μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν πρό Πεντηκονταετίας», Καινή Κτίσις, Μάϊος 2012.

Ἡ ἔπαρση, οἱ μικρότητες, οἱ φατριασμοί, οἱ ἀντιζηλίες, τά μίση, ἡ προώθηση ἀμφιβόλου ποιότητος «ἡμετέρων», ἡ ἐξυπηρέτηση μικρῶν ἤ μεγάλων συμφερόντων, ἐλαττώματα τά ὁποῖα κατά καιρούς ταλανίζουν τά ἑλληνικά πανεπιστήμια, ἦταν πράγματα ἄγνωστα, παντελῶς ξένα στήν πανεπιστημιακή σταδιοδρομία καί στή ζωή τοῦ Νικολάου Μητσόπουλου. Δέν ἀγαποῦσε τίς πρωτοκαθεδρίες. Σέ ὅλες τίς ἐκδηλώσεις, πανεπιστημιακές καί μή, τόν θυμόμαστε νά κάθεται πάντοτε παράμερα, ἐφαρμόζων τό κυριακό λόγιο: «ἀλλ΄ ὅταν κληθῇς, πορευθείς ἀνάπεσε εἰς τόν ἔσχατον τόπον» [3]. Ὁμοίως δέν ἐπεδίωκε ποτέ νά ὁμιλεῖ πρῶτος, πάντοτε ἤθελε νά ὁμιλεῖ τελευταῖος. Τόν παρακαλοῦσαν νά ὁμιλήσει, ἀλλ΄ ὁμιλοῦσε μόνον ἐάν εἶχε κάτι σημαντικό νά πεῖ. Ποτέ δέν πῆρε τόν λόγο γιά νά πεῖ ὁτιδήποτε τυχαῖο ἤ χιλιοειπωμένο, ὅπως ἀτυχῶς τό συνηθίζουν στήν Ἑλλάδα, ὁρισμένοι οἱ ὁποῖοι βρίσκονται στίς ἀνώτατες βαθμίδες τῆς πολιτικῆς καί τῆς παιδείας. Στή λειτουργία ἡ ὁποία τελεῖται στό παρεκκλησιο τοῦ ἀποστόλου Παύλου τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν κάθε Πέμπτη συμμετεῖχε ἀνελλειπῶς μέχρι τά τέλη τῆς ἐπιγείου ζωῆς του.

Στίς Ὀρθόδοξες Χριστιανικές Ἑνώσεις καί μάλιστα στόν Χριστιανικό Ὅμιλο Φοιτητῶν καί Ἐπιστημόνων προσέφερε τίς ὑπηρεσίες του ὡς μέλος τοῦ διοικητικοῦ συμβουλίου γιά διάστημα μεγαλύτερο τῆς πεντηκονταετίας. Παραχωροῦσε τό βῆμα τῶν ἑνώσεων σέ κάθε ὁμιλητή, ὁ ὁποῖος εἶχε κάτι νά προσφέρει στό ἀκροατήριο. Ἀγαποῦσε πάντοτε νά ἐνημερώνεται, νά μετέχει στά τεκταινόμενα, γιά τελευταία φορά τόν συνάντησα στό ἀμφιθέατρο τοῦ Πολεμικοῦ Μουσείου στίς 19-5-2012, σέ μία ἡμερίδα γιά τό ὀρθόδοξο χριστιανικό μάθημα θρησκευτικῶν, μοῦ ἀπευθύνθηκε ὅπως πάντα μέ τήν χαρακτηριστική του εὐγένεια, μέ τό ἀνυπόκριτο χαμόγελο τό ὁποῖο ἦταν τό ἀνεξίτηλο χαρακτηριστικό τοῦ προσώπου του.

Πιστεύω, πώς δέν εἶναι τυχαῖο τό γεγονός, ὅτι ἡ ἐξόδιος ἀκολουθία τοῦ ἀειμνήστου καθηγητοῦ μας συνέπεσε μέ τή μνήμη τοῦ μεγαλομάρτυρος Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ. Στά ἀποστολικά βήματα ἐκείνου ἐβάδισε καθ΄ ὅλον τόν ἐπί γῆς βίον του.

---

[1] Τόν συναντούσαμε μέ τήν σύζυγό μου, ἐπίσης παλαιά του φοιτήτρια, στό χωριό Στενή τῆς Εὐβοίας, ὅπου πάντοτε παραθέριζε μέχρι τά τελευταῖα του χρόνια μαζί μέ τόν ἀείμνηστο ἐξάδελφό του. Οἱ ὧρες τῶν συζητήσεων μέ τόν ἀείμνηστο καθηγητή στό εἰδυλλιακό τοπίο τοῦ εὐβοϊκοῦ χωριοῦ ὑπῆρξαν γιά μᾶς ἀναντικατάστατο μάθημα.

[2] Ἰω. 14,10.

[3] Λκ 14,10.