Ευστράτιος Σημαντήρης, Κερκυραϊκός διάλογος

ΚΕΡΚΥΡΑΪΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ

Γράφει ο κ. Ευστράτιος Σημαντήρης
Πίπης: Τι γίνεται Σιόρ Νικόλα; Λες νάχουμε κόσμο φέτος το
Πάσχα;
Νικόλας: Ξέρω ’γω; Μακάρι!
Πίπης: Εγώ λέω ότι θάρθουν. Βέβαια υπάρχει και η κρίση, η
οικονομική κρίση, αλλά δεν μπορεί, θάρθει κόσμος.
Τόσα έθιμα έχουμε εδώ. Δεν θάρθουν;......
Νικόλας: Η κρίση είναι ένα σοβαρό ζήτημα. Αλλά όχι η
οικονομική που λες εσύ.
Πίπης: Δηλαδή ποια κρίση;
Νικόλας: Για μένα η κυριώτερη είναι η πνευματική κρίση.
Πίπης: Τι θες να πεις;
Νικόλας: Θα σου εξηγήσω. Για ποιο λόγο είπες ότι θάρθει
κόσμος;
Πίπης: Για τα έθιμά μας.
Νικόλας: Ποια έθιμα εννοείς;
Πίπης: Μα δεν τα ξέρεις; Να, πρώτα πρώτα την Κυριακή
των Βαίων. Τέτοια λιτανεία πουθενά στην Ελλάδα
δεν θα βρεις. Τρεις και… ώρες βαστάει. Βγαίνουν
όλες οι μπάντες του νησιού μας πού ’ναι καμμιά
εικοσαριά και μάλιστα με 150 μουσικούς και βάλε
η κάθε μία, σχολεία, πρόσκοποι, παπάδες. Λιτανεύεται ο
Άγιός μας. Εγώ πάω κάθε χρόνο και τη βλέπω. Είναι
πολύ ωραία.
Νικόλας: Γιατί λιτανεύεται ο Άγιός μας, ξέρεις; Ή και αν εσύ
ξέρεις, οι τουρίστες που έρχονται, οι Έλληνες εννοώ,
ξέρουν;
Πίπης: ….
Νικόλας: Να σου πω εγώ γιατί λιτανεύεται. Σε ανάμνηση του
θαύματος της σωτηρίας του νησιού από την πανώλη
του 1630. Έχει τη μακρύτερη διαδρομή, γιατί διανύει
την περίμετρο της πόλης, όπου υπήρχαν τα τείχη
εκείνη την εποχή. Και για πες μου, όλοι αυτοί που με
«ευλάβεια» παρακολουθούν τα τεκταινόμενα, πήγαν
πρώτα στην εκκλησία λόγω της Κυριακής των Βαίων
και μετά πήγαν να τιμήσουν τον Άγιο
παρακολουθώντας την λιτανεία του ή μήπως
«τιμώντας» τον Άγιο από έθιμο ξεχνάμε τη
σημαντικότητα της εορτής των Βαίων; Και εμείς που
παρακολουθούμε και όσοι συμμετέχουν.
Πίπης: Ε καλά, δεν ξέρω για εμάς που παρακολουθούμε,
αλλά όσοι συμμετέχουν, γιατί, δεν τον τιμάνε τον Άγιο
με την παρουσία τους;
Νικόλας: Αν εσύ θεωρείς τιμή το ότι οι μπάντες αφήνουν
τεράστια κενά μεταξύ τους στη διαδρομή για να
παίζουν το κομμάτι τους ταυτόχρονα με τις άλλες και
να ακούγεται το δικό τους, ε, εγώ αυτό το λέω
επίδειξη, δεν το λέω τιμή. Και ξέρεις αυτή η
άνευ λόγου επιμήκυνση της πομπής, το τι κούραση
είναι για τα παιδιά που συμμετέχουν, για τους ιερείς
που λιτανεύουν, για αυτούς που σηκώνουν το
Σκήνωμα;
Πίπης: ……
Νικόλας: Για πες μου άλλο έθιμο;
Πίπης: Ε, καλά, αν έτσι τα βλέπεις για αυτή τη λιτανεία, τι έχεις
να πεις για την Μεγάλη Παρασκευή; Πόσος κόσμος
έρχεται και παρακολουθεί κατανυκτικά τους Επιταφίους
με αποκορύφωμα αυτόν της Μητροπόλεως; Εγώ πιάνω
από νωρίς τραπέζι στην πλατεία για να δω τους
Επιταφίους.
Νικόλας: Τώρα αυτό το «κατανυκτικά» τι το ήθελες ωρέ Πίπη;
Πίπης: Γιατί;
Νικόλας: Γιατί, πού βλέπεις την κατάνυξη σε όσους κάθονται
στις καφετέριες, τρώνε σουβλάκια του καλού καιρού,
περνάνε οι Επιτάφιοι και δεν σηκώνονται καν οι
περισσότεροι και απλά ακούνε τη μουσική από την
μπάντα; Μήπως παρακολουθούν την πανέμορφη
ακολουθία του Επιταφίου στην Εκκλησία και μετά
ακολουθούν την πομπή; Ποιος γνωρίζει εκείνη την
καταπληκτική Προφητεία που διαβάζεται στους Ναούς
μετά την επιστροφή της πομπής του Επιταφίου; Να
φτάσω και στον Επιτάφιο της Μητροπόλεως που
τόνισες με έμφαση. Τώρα ποια κατάνυξη βλέπεις
όταν την ώρα που περνάει ο Επιτάφιος
δίπλα ο κόσμος τρώει λουκάνικα, όταν γίνεται
τόση οχλοβοή από τον κόσμο και δεν ακούγεται η
δέηση και το μήνυμα του Δεσπότη μας ούτε από
μικροφώνου, όταν παρελαύνουν τόσα σχολεία,
σωματεία, αλλά και τμήματα με πλέον των 100
ατόμων κάθε φιλαρμονική, πλέον των 100 ατόμων οι
πρόσκοποι όπου συμμετέχουν μικροί, μεγάλοι,
γέροντες, πλέον των 100 ατόμων χορωδίες, με
αποτέλεσμα υπερβολική καθυστέρηση και
ταλαιπωρία των ιερέων και του πιστού λαού που
ακολουθεί ευλαβικά. Να μη σου πω ότι πάλι αφήνουν
κενά και ο κόσμος, που δεν καταλαβαίνει, πάει και
μπαίνει μέσα στα κενά και αναγκάζεται η αστυνομία
να τους ανοίξει για να συνεχίσει η πομπή. Μη μου
πεις όμως ότι οι μπάντες τιμούν τη λιτάνευση, αφού
πληρώνονται για να συμμετάσχουν. Αν εσύ θεωρείς
κατάνυξη τα μωβ φωτάκια στην πόλη ή τα πένθιμα
κομμάτια που παίζουν οι μπάντες, σε πληροφορώ ότι
αυτά δεν έχουν σχέση με Ορθοδοξία. Ας παρελάσουν
οι μπάντες και τα υπόλοιπα τμήματα κάποια άλλη
στιγμή, θα το ευχαριστηθώ και εγώ, για να κάνουν την
επίδειξη λόγω της ημέρας ή λόγω του τουρισμού,
αλλά αυτά τα πράγματα δεν ταιριάζουν στον
Επιτάφιο.
Πίπης: Γίνεσαι υπερβολικός.
Νικόλας: Μπορεί. Αλλά τα γεγονότα με κάνουν. Η υποκρισία
ήταν κάτι που Χριστός καυτηρίασε. Οι χλιαροί
Χριστιανοί, οι Χριστιανοί των τύπων και όχι της
ουσίας, δεν έχουν θέσει στο Σώμα το Ορθόδοξο. Ο
ίδιος ο Χριστός δεν τους θέλει. Θέλει Χριστιανούς
ουσίας και τέτοιοι δεν υπάρχουν πολλοί.
Πίπης: ……
Νικόλας: Κανένα άλλο έθιμο;
Πίπης: Να υπάρχει και η λιτανεία του Μ. Σαββάτου. Τι
ελαττώματα θα βρεις εδώ;
Νικόλας: Μα δεν ψάχνω να βρω ελαττώματα. Διαπιστώσεις
κάνω, που τις ζω και εγώ και στεναχωριέμαι. Πρώτα
από όλα ποιος από τους παρακολουθούντες ξέρει
γιατί γίνεται αυτή η λιτανεία; Ποιος ξέρει ότι γίνεται
σε ανάμνηση της σωτηρίας του νησιού από ασιτία.
Ποιος ξέρει ότι σ’ αυτή τη λιτανεία λιτανεύεται και ο
Επιτάφιος του Αγίου, γιατί επί Βενετικής κατοχής,
από το 1386 μέχρι το 1797, οι Λατίνοι απαγόρευαν
στους Ορθόδοξους να βγει ο Επιτάφιος την Μεγάλη
Παρασκευή και οι Ορθόδοξοι υποχρεώνονταν να
παρακολουθούν τη λιτανεία των Λατίνων και ότι γι’
αυτό αποφάσισαν οι Ορθόδοξοι να περιφέρουν τον
Επιτάφιο μαζί με το Σκήνωμα του Αγίου που δεν

τολμούσαν να απαγορεύσουν οι Λατίνοι. Ποιος
ξέρει ότι σε κάθε λιτανεία του Αγίου το λείψανο
είναι «προστατευμένο» με ένα κάλυμμα, το μπαρλακί,
που κρατούν πάνω από το λείψανο τέσσερις ναύτες,
ενώ στη συγκεκριμένη λιτανεία ο Άγιος «παραχωρεί»
το μπαρλακί στον Χριστό; Αλλά θα σου πω και το
εξής. Το Μ. Σάββατο ήμουν έξω από την εκκλησία
του Αγίου. Μόλις έβγαινε ο Επιτάφιος
ακινητοποιήθηκε η πομπή για 10 λεπτά με το ρολόι.
Όλοι αναρωτιόμασταν το γιατί. Κάποιος είπε ότι
περιμένουμε να τελειώσει η φιλαρμονική το κομμάτι
που έπαιζε και μετά θα ξεκινούσε. Απορήσαμε. Έτσι
έγινε όμως. Για να επιδειχθεί η φιλαρμονική
ταλαιπωρούσε τους ιερείς που σήκωναν τον Επιτάφιο,
αυτούς που σήκωναν τον Άγιο, τους μαθητές, τον
πιστό λαό. Κάποτε θυμάσαι τι έκανε ένας Δεσπότης;
Μόλις είδε ότι καθυστερούσαν την πομπή οι
φιλαρμονικές για να παίξουν τα κομμάτια τους, έδωσε
εντολή και έστριψαν οι ιερείς και το Σκήνωμα και ο
Επιτάφιος και έφυγαν από άλλο δρόμο αφήνοντας
μόνους τους υπόλοιπους.
Πίπης: Κάτσε Σιόρ Νικόλα, γιατί όλο μου λες ότι κουράζονται
οι ιερείς που περιφέρουν τον Άγιο ή τον Επιτάφιο.
Στο κάτω κάτω δουλειά τους είναι.
Νικόλας: Κάνεις πολύ μεγάλο λάθος. Αν και βέβαια εδώ δεν
μιλάμε για δουλειά, θα δανειστώ αυτή τη λέξη που
χρησιμοποίησες για να σου πω το εξής.
«Δουλειά»τους είναι να περιφέρουν τον Άγιο και τον
Επιτάφιο για ευλογία του κόσμου, για ευλογία του
νησιού μας. «Δουλειά» τους δεν είναι να συμμετέχουν
σε φολκλόρ εκδηλώσεις για να φέρνουν κόσμο στο
νησί.
Πίπης: Ναι, αλλά όλα αυτά είναι έθιμα.
Νικόλας: Είναι έθιμο κάθε Μ. Σάββατο ξημερώματα η πόλη μας
να είναι ένα μεγάλο καλάθι αχρήστων, με σκουπίδια
παντού και οι άνθρωποι της καθαριότητας να
πασχίζουν στις 4 το πρωί να την συνεφέρουν; Είναι
έθιμο αυτή την ώρα να κυκλοφορούν, ανάμεσα στα
συνεργεία καθαριότητος και σ’ αυτούς που πηγαίνουν
για την πρωινή Θεία Λειτουργία, οι μεθυσμένοι από
τα μπαράκια, τα οποία εξακολουθούν να παίζουν στη
διαπασόν τη μουσική και δεν σέβονται την ημέρα;
Είναι έθιμο να μην αφήνουν οι αρμόδιοι τους πιστούς
να πάνε στην εκκλησία για να μπουν οι λεγόμενοι
επίσημοι; Είναι έθιμο να περιμένει να βγει ο Επιτάφιος
για να έρθουν στην εκκλησία οι δήθεν επίσημοι, οι
οποίοι πάνε μόνο για το θεαθήναι λίγες στιγμές και
μετά φεύγουν; Είναι έθιμο να πηγαίνει ο επίσημος να
μετέχει σε φιλαρμονική ή σε χορωδία και από πίσω να
μπαίνει στη γραμμή το γοριλάκι του και να παίζει ή να
ψέλνει μαιμού; Είναι έθιμο να μη τελείται η Θεία
Λειτουργία μετά την Ανάσταση το βράδυ, να μην
ολοκληρώνεται δηλαδή η χαρά της Αναστάσεως με τη
μετοχή στη Θεία Κοινωνία; Ξέρεις πόσοι Κερκυραίοι,
αλλά και πάρα πολλοί επισκέπτες, διαμαρτύρονται και
ψάχνουν να βρουν ποιος ναός τελεί Θεία Λειτουργία
για να πάνε;
Πίπης: Και τι προτείνεις δηλαδή εσύ; Να μην γίνονται οι
λιτανείες;
Νικόλας: Βεβαίως και να γίνονται. Δεν είμαι όμως εγώ ο
αρμόδιος να προτείνω το πώς θα γίνονται. Θα
μπορούσαν όμως να μοιραστούν οι συμμετέχοντες, τα
σχολεία, οι φιλαρμονικές, οι πρόσκοποι, σε τρία μέρη
το κάθε σώμα συμμετεχόντων και
να συμμετέχει το ένα μέρος την Κυριακή των Βαίων,
ένα την Μ. Παρασκευή και ένα το Μ. Σάββατο. Έτσι
και θα συντόμευε ο χρόνος λιτανείας και δεν θα
κουραζόντουσαν τα παιδιά και οι υπόλοιποι και θα
συμμετείχαν και όλοι όσοι ήθελαν για ευλογία.
Πίπης: Εγώ πάντως ξέρω ότι με όλα αυτά τα έθιμα μαζεύεται
κόσμος στο νησί μας και γεμίζουμε με όβολα.
Νικόλας: Καλά τα όβολα, αλλά να μη ξεχνάμε ότι για τριάκοντα
αργύρια σταύρωσαν τον Χριστό. Ας μην τον
ξανασταυρώνουμε και εμείς σήμερα.
Πίπης: Ναι, αλλά αρέσουν αυτά στους επισκέπτες.
Νικόλας: Αρέσουν σαν φολκλόρ και θα μπορούσαν να γίνονται
όλες αυτές οι επιδείξεις άλλη ώρα. Ας πούμε να
βγαίνουν οι φιλαρμονικές το Μ. Σάββατο το
μεσημέρι, άσχετα με τη λιτάνευση του Αγίου μας. Και
αν θες να ξέρεις, έχω ακούσει πολλά παράπονα από
επισκέπτες ότι δεν το απόλαυσαν, ότι δεν κατάλαβαν
Πάσχα εδώ που ήρθαν, γιατί δεν είχε καθόλου
θρησκευτικότητα.
Πίπης: Δηλαδή τι μας λες τώρα, ότι δεν θάρχονται οι τουρίστες
στο νησί μας;
Νικόλας: Θάρχονται. Ευπρόσδεκτοι είναι άλλωστε. Θάρχονται
στην Κέρκυρά μας. Αλλά θάρχονται για την
ευλογημένη φύση της, θάρχονται για τα ΔΥΟ
ΑΦΘΑΡΤΑ, ΟΛΟΚΛΗΡΑ, ΑΓΙΑ Σκηνώματα που
έχει, θάρχονται για την φιλοξενία των κατοίκων της,
θάρχονται για τις όμορφες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις
της. Αλλά δεν θάρχονται για το κακώς εννοούμενο
εορτασμό του Πάσχα. Αν θέλουν να γιορτάσουμε μαζί
το Πάσχα, με γειά τους, με χαρά τους, αλλά θα
γιορτάσουμε Πάσχα, όχι φανφάρες. Όχι όπου γάμος
και χαρά κι η Βασίλω πρώτη.
Πίπης: Εγώ ξέρω ότι όλα αυτά είναι έθιμα και βλέπω ότι δεν
μπορώ να σε πείσω.
Νικόλας: Εγώ πάντως δεν προσπαθώ να σε πείσω. Θέλω να σου
δείξω αυτό που σου είπα στην αρχή, ότι δηλαδή η
κρίση δεν είναι οικονομική, τουλάχιστον τόσο όσο
μας την παρουσιάζουν, αλλά πνευματική. Απλά σου
λέω τόση ώρα την άποψή μου, που συμβαίνει να είναι
και άποψη πολλών, ώστε να προβληματιστούμε όλοι,
και οι παπάδες και οι άρχοντες και όλοι μας, ώστε να
επαναφέρουμε τον ΟΡΘΟΔΟΞΟ τρόπο εορτασμού
του Πάσχα μας. Κλείνοντας τη συζήτησή μας, θα σου
πω τι λέει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος επ’ αυτού:
«Μη μοι λεγέτω τις ότι έθος εστίν΄ όπου αμαρτία
τολμάται, έθους μη μνησθής΄ αλλ’ ει μεν πονηρά τα
γινόμενα, καν παλαιόν έθος η, κατάλυσον΄ αν δε μη
πονηρά, καν συνήθεια μη η, εισάγαγε και
καταφύτευσον», δηλαδή, αν κάποιο έθιμο δεν είναι
καλό, να το καταργήσουμε και, αν κάτι καλό δεν
είναι έθιμο, να το κάνουμε έθιμο. Άντε και Καλό μας
Πάσχα.