πηγή: «Ο ΣΩΤΗΡ» Τεῦχος 2017 15-2-2011
Αναφερθήκαμε στὴ 12η συνάντηση τῆς Μικτῆς Ἐπι τρο πῆς Διαλόγου μεταξὺ τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας καὶ τοῦ Ρωμαιοκαθολικισμοῦ. Στὸ προηγούμενο ἄρθρο τονίσαμε τὸ ἀδιέξοδο ποὺ διαφαίνεται, καὶ καταλήξαμε στὸ ὅτι μόνο δύο λύσεις ἀπομένουν: ἢ νὰ σταματήσει ἄδοξα ὁ Διάλογος ἤ...
Ἢ κάποιο ἐπικίνδυνο πείραμα συμβιβασμοῦ νὰ γίνει ἀπὸ μέρους μας. Αὐτὸ τὸ τελευταῖο ἀσφαλῶς πρωτίστως μᾶς ἐνδιαφέρει, καὶ θὰ τὸ διερευνήσουμε μὲ βάση κυρίως τὰ ὅσα δήλωσαν στὴν κοινὴ συνέντευξη τύπου οἱ δύο συμπρόεδροι, ὁ παπικὸς Ἀρχιεπίσκοπος Kurt Koch καὶ ὁ Μητροπολίτης Περγάμου Ἰωάννης.
Οἱ δύο Συμπρόεδροι συμφώνησαν, ὅπως σημειώσαμε στὸ προηγούμενο ἄρθρο, στὸ ὅτι ἀναζητοῦν ἕνα μοντέλο ἑνότητας. Γιατί ὅμως γίνεται λόγος γιὰ μοντέλο ἑνότητας καὶ ὄχι γιὰ ἑνότητα; Ἡ διατύπωση φανερώνει μεθόδευση, καὶ θὰ δοῦμε περὶ τίνος πρόκειται στὸ ἑπόμενο ἄρθρο μας... Πῶς ὅμως περιγράφηκε στὴ συνέντευξη αὐτὸ τὸ μοντέλο; «Θὰ εἴμαστε σε θέση νὰ ἐμπλουτιστοῦμε ἀμοι βαῖα», δήλωσε ὁ Koch. Καὶ ὁ Μητροπολίτης Περγάμου πρόσθεσε: «Θὰ πρέπει ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία νὰ ἐνισχύσει τὴν καθολικὴ ἑνότητά της. Καὶ ἴσως ἡ Καθολικὴ πλευρά πρέπει νὰ ἐνισχύσει περισσότερο τὴ διάσταση τῆς συνοδικότητος».
Τί ἄραγε σημαίνει ἡ φράση τοῦ Σεβασμιωτάτου ὅτι «θὰ πρέπει ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία νὰ ἐνισχύσει τὴν καθολικὴ ἑνότητά της»; Ἐννοεῖ ὅτι εἶναι ἀνάγκη νὰ λυθεῖ σωστὰ τὸ ζήτημα, ἂς ποῦμε, τῶν αὐτο κέφαλων Ἐκκλησιῶν τῆς διασπορᾶς; Ἢ μήπως ὅτι ἡ θέση τοῦ πρώτου τῇ τάξει στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία θὰ πρέπει νὰ ἐνισχυθεῖ; Ἂν ἐννοεῖ τὸ πρῶτο, καλῶς. Ἂν ὅμως ἐννοεῖ τὸ δεύτερο, ἀσφαλῶς ὑπάρχει σοβαρότατο πρόβλημα.
Δὲν θὰ θέλαμε νὰ πιστέψουμε ὅτι ἐννοεῖ τὸ δεύτερο. Ἂν κρίνουμε ὅμως ἀπὸ σχετικὸ κείμενό του στὸ περιοδικὸ «Θεολογία» (τεῦχος 4ο τοῦ 2009, σελ. 3-25), φαίνεται πὼς ἐννοεῖ καὶ τὰ δύο, μάλιστα μὲ ἰδιαίτερη ἔμφαση στὸ δεύτερο, ἀφοῦ υποστηρίζει ὅτι «ἀντίθετα μὲ τὸ παρελθόν, σήμερα φαίνεται ὡς ἀπόλυτα ἀναγκαῖο νὰ ἔχουμε μία κανονικὴ δομὴ πανορθόδοξης ἑνότητας» (σελ. 22). Γιὰ ποιὸ λόγο θὰ πρέπει νὰ γίνει κάτι τέτοιο; Ὁ Σεβασμιώτατος ἐπικαλεῖται ὄχι μόνο τὴν ἀνάγκη νὰ ἔχει ἡ Ὀρθοδοξία ἑνιαῖο λόγο στοὺς διαλόγους της μὲ τοὺς ἑτερόδοξους ἀλλὰ καὶ τὴν ἀνάγκη γιὰ τὴν ἀντιμετώπιση καὶ τῶν ἐσωτερικῶν της θεμάτων.
Ὁ Πρῶτος (δηλαδὴ ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης) θὰ «ἐκφράζει μετὰ ἀπὸ διαβούλευση τὶς συγκλίνουσες ἀπόψεις πάνω σὲ θέματα ποὺ ἀφοροῦν σὲ ὁλόκληρη τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τόσο ad intra (πρὸς τὰ μέσα) ὅσο καὶ ad extra (πρὸς τὰ ἔξω), ἔτσι ὥστε ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία νὰ ἐμφανίζεται ὡς μία Ἐκκλησία, ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ γεγονὸς τῆς ὕπαρξης πολλῶν Αὐτοκεφά λων Ἐκκλησιῶν».
Πρωτοφανὴ πραγματικὰ λόγια, ποὺ καὶ μόνο ἡ δι α τύπωση ὅτι αὐτὸ πρέπει νὰ ἰσχύσει «ἀν τίθετα μὲ τὸ παρελθόν», φωνάζει ὄτι ἐδῶ ἐπιχειρεῖται ἐκτροπὴ πρώτου μεγέθους. Ἐκτροπὴ μεταβολῆς τοῦ Συνοδικοῦ πολιτεύματος τῆς Ἐκκλησίας! Ἐκεῖ λοιπὸν ὁδηγούμαστε μέσα ἀπὸ τὴ διαδικασία τοῦ διαλόγου; Σὲ ἀλλοίωση καίρια τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησιολογίας;
Ἂς μᾶς ἐπιτραπεῖ ὅμως νὰ ἐπισημάνουμε καὶ κάτι ἀκόμη στὰ λόγια τοῦ Σεβασμιωτάτου κατὰ τὴν κοινὴ συνέντευξη τύπου. Ἐπισήμανση ποὺ ἐνδεχομένως νὰ φανεῖ ἐκ πρώτης ὄψεως ὡς ἀσήμαντη λεπτομέρεια καὶ νὰ θεωρηθεῖ λεπτολόγος καὶ σχολαστική, ἡ ὁποία ὅμως νομίζουμε ὅτι εἶναι ἐκφραστικὴ τῆς τάσεως ποὺ κυριαρχεῖ καὶ φαίνεται νὰ κινεῖται σὲ λανθασμένη κατεύθυνση. Εἶπε ὁ Σεβασμιώτατος ὅτι: «θὰ πρέπει ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία νὰ ἐνισχύσει τὴν καθολικὴ ἑνότητά της. Καὶ ἴσως ἡ Καθολικὴ πλευρὰ πρέπει νὰ ἐνισχύσει περισσότερο τὴ διάσταση τῆς συνοδικότητος». Ἂς προσέξει ὁ ἀναγνώστης μας τὶς ὑπογραμμισμένες λέξεις: Ἡ Ὀρθόδοξη Εκκλησία «θὰ πρέπει» νὰ ἐνισχύσει τὴν καθολικὴ ἑνότητά της. Ἐνῶ ἡ Καθολικὴ πλευρὰ «ἴσως» πρέπει νὰ ἐνισχύσει τὴ Συνοδι κότητά της.
Τί λέτε, Σεβασμιώτατε! Αὐτὸ τὸ «ἴσως» ἀπαιτεῖται μόνον ἀπὸ τὸν Παπισμὸ γιὰ νὰ βρεθεῖ λύση στὸ πρόβλημα τῆς ἑνότητας; Ὁ Παπισμὸς τῆς ἀφόρητης καὶ ἀντιχριστιανικῆς τυραννικῆς ἐξουσίας «ἴσως» χρειάζεται νὰ ἐνισχύσει τὴν ἀνύπαρκτη οὐσιαστικὰ Συνοδικότητά του;
Ἐνῶ ἡ Ὀρ θοδοξία «θὰ πρέπει» ὁπωσδήποτε νὰ μεταβάλει τὸ πατροπαράδοτο Εὐαγγελικὸ καὶ Ἀποστολικὸ πολίτευμά της σὲ πα πικοῦ τύπου μονοκρατορία κάτω ἀπὸ μιὰ ἐπίφαση συνοδικότητας; Ἀκόμη κι ἂν θεωρηθεῖ αὐτὴ ἡ διατύπωση ὡς ἐκδήλωση ἁβρότητας, θὰ τονίσουμε ὅτι στὰ θέματα τῆς πίστεως δὲν ἔχουν θέση οἱ ἁβρό τητες. Ἀπαιτεῖται εὐγενὴς μέν, ἀκριβέ στα τη ὅμως καὶ κρυστάλλινη διατύπωση.
Ἀντιλαμβανόμαστε τὸ ἀδιέξοδο στὸ ὁποῖο ἤδη ἔχει ὁδηγηθεῖ ὁ Διάλογος. Αὐτὸ ὅμως τί σημαίνει; Σημαίνει ὅτι θὰ πρέπει ἡ Ὀρθοδοξία νὰ ἀλλοιώσει τὸ πολίτευμά της γιὰ νὰ πλησιάσει τὸν Παπισμό; Ἀδίκως μήπως ἀνησυχοῦμε; Ἀλλὰ ὅταν διατυπώνονται τέτοιες ἀπόψεις, τί θὰ πρέπει νὰ κάνουμε; Καὶ ὅταν σὲ «Ἐπιστημονικὴ Ἡμερίδα» γιὰ τὸν Διάλογο, ὁ Συμπρόεδρος Ὀρθόδοξος Καθηγητὴς εἶπε ὅτι «θὰ πρέπει νὰ ὑπερβοῦμε τοὺς Πατέρες γιὰ νὰ προχωρήσουμε στὴν ἕνωση μὲ τοὺς Ρωμαιοκαθολικούς»(*), μπορεῖ νὰ θεωρηθεῖ ὑπερβολὴ τὸ νὰ ἀνησυχοῦμε;
Εἶπε ὅμως καὶ κάτι ἀκόμη ὁ Σεβασμιώτατος, ποὺ εἶναι ἐπίσης πολὺ σοβαρό. Ἀναφέρθηκε στὸ κείμενο τῆς Ραβέννας καὶ τόνισε ὅτι μὲ βάση αὐτὸ προχώρησε ὁ Διάλογος. Γιὰ τὸ πολὺ σημαντικὸ ὅμως αὐτὸ ζήτημα θὰ κάνουμε λόγο στὸ ἑπόμενο.
(*) «Ἐπιστημονικὴ Ἡμερίδα» ποὺ ὀργάνωσε ὁ Τομέας Δογματικῆς Θεολογίας (τοῦ Τμήματος Θεολογίας) τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης στὶς 20.5.2009 μὲ θέμα: «Ὁ Θεολογικὸς Διάλογος με ταξὺ τῆς Ὀρθοδόξου καὶ Ρωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας».
Τί ἄραγε σημαίνει ἡ φράση τοῦ Σεβασμιωτάτου ὅτι «θὰ πρέπει ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία νὰ ἐνισχύσει τὴν καθολικὴ ἑνότητά της»; Ἐννοεῖ ὅτι εἶναι ἀνάγκη νὰ λυθεῖ σωστὰ τὸ ζήτημα, ἂς ποῦμε, τῶν αὐτο κέφαλων Ἐκκλησιῶν τῆς διασπορᾶς; Ἢ μήπως ὅτι ἡ θέση τοῦ πρώτου τῇ τάξει στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία θὰ πρέπει νὰ ἐνισχυθεῖ; Ἂν ἐννοεῖ τὸ πρῶτο, καλῶς. Ἂν ὅμως ἐννοεῖ τὸ δεύτερο, ἀσφαλῶς ὑπάρχει σοβαρότατο πρόβλημα.
Δὲν θὰ θέλαμε νὰ πιστέψουμε ὅτι ἐννοεῖ τὸ δεύτερο. Ἂν κρίνουμε ὅμως ἀπὸ σχετικὸ κείμενό του στὸ περιοδικὸ «Θεολογία» (τεῦχος 4ο τοῦ 2009, σελ. 3-25), φαίνεται πὼς ἐννοεῖ καὶ τὰ δύο, μάλιστα μὲ ἰδιαίτερη ἔμφαση στὸ δεύτερο, ἀφοῦ υποστηρίζει ὅτι «ἀντίθετα μὲ τὸ παρελθόν, σήμερα φαίνεται ὡς ἀπόλυτα ἀναγκαῖο νὰ ἔχουμε μία κανονικὴ δομὴ πανορθόδοξης ἑνότητας» (σελ. 22). Γιὰ ποιὸ λόγο θὰ πρέπει νὰ γίνει κάτι τέτοιο; Ὁ Σεβασμιώτατος ἐπικαλεῖται ὄχι μόνο τὴν ἀνάγκη νὰ ἔχει ἡ Ὀρθοδοξία ἑνιαῖο λόγο στοὺς διαλόγους της μὲ τοὺς ἑτερόδοξους ἀλλὰ καὶ τὴν ἀνάγκη γιὰ τὴν ἀντιμετώπιση καὶ τῶν ἐσωτερικῶν της θεμάτων.
Ὁ Πρῶτος (δηλαδὴ ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης) θὰ «ἐκφράζει μετὰ ἀπὸ διαβούλευση τὶς συγκλίνουσες ἀπόψεις πάνω σὲ θέματα ποὺ ἀφοροῦν σὲ ὁλόκληρη τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τόσο ad intra (πρὸς τὰ μέσα) ὅσο καὶ ad extra (πρὸς τὰ ἔξω), ἔτσι ὥστε ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία νὰ ἐμφανίζεται ὡς μία Ἐκκλησία, ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ γεγονὸς τῆς ὕπαρξης πολλῶν Αὐτοκεφά λων Ἐκκλησιῶν».
Πρωτοφανὴ πραγματικὰ λόγια, ποὺ καὶ μόνο ἡ δι α τύπωση ὅτι αὐτὸ πρέπει νὰ ἰσχύσει «ἀν τίθετα μὲ τὸ παρελθόν», φωνάζει ὄτι ἐδῶ ἐπιχειρεῖται ἐκτροπὴ πρώτου μεγέθους. Ἐκτροπὴ μεταβολῆς τοῦ Συνοδικοῦ πολιτεύματος τῆς Ἐκκλησίας! Ἐκεῖ λοιπὸν ὁδηγούμαστε μέσα ἀπὸ τὴ διαδικασία τοῦ διαλόγου; Σὲ ἀλλοίωση καίρια τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησιολογίας;
Ἂς μᾶς ἐπιτραπεῖ ὅμως νὰ ἐπισημάνουμε καὶ κάτι ἀκόμη στὰ λόγια τοῦ Σεβασμιωτάτου κατὰ τὴν κοινὴ συνέντευξη τύπου. Ἐπισήμανση ποὺ ἐνδεχομένως νὰ φανεῖ ἐκ πρώτης ὄψεως ὡς ἀσήμαντη λεπτομέρεια καὶ νὰ θεωρηθεῖ λεπτολόγος καὶ σχολαστική, ἡ ὁποία ὅμως νομίζουμε ὅτι εἶναι ἐκφραστικὴ τῆς τάσεως ποὺ κυριαρχεῖ καὶ φαίνεται νὰ κινεῖται σὲ λανθασμένη κατεύθυνση. Εἶπε ὁ Σεβασμιώτατος ὅτι: «θὰ πρέπει ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία νὰ ἐνισχύσει τὴν καθολικὴ ἑνότητά της. Καὶ ἴσως ἡ Καθολικὴ πλευρὰ πρέπει νὰ ἐνισχύσει περισσότερο τὴ διάσταση τῆς συνοδικότητος». Ἂς προσέξει ὁ ἀναγνώστης μας τὶς ὑπογραμμισμένες λέξεις: Ἡ Ὀρθόδοξη Εκκλησία «θὰ πρέπει» νὰ ἐνισχύσει τὴν καθολικὴ ἑνότητά της. Ἐνῶ ἡ Καθολικὴ πλευρὰ «ἴσως» πρέπει νὰ ἐνισχύσει τὴ Συνοδι κότητά της.
Τί λέτε, Σεβασμιώτατε! Αὐτὸ τὸ «ἴσως» ἀπαιτεῖται μόνον ἀπὸ τὸν Παπισμὸ γιὰ νὰ βρεθεῖ λύση στὸ πρόβλημα τῆς ἑνότητας; Ὁ Παπισμὸς τῆς ἀφόρητης καὶ ἀντιχριστιανικῆς τυραννικῆς ἐξουσίας «ἴσως» χρειάζεται νὰ ἐνισχύσει τὴν ἀνύπαρκτη οὐσιαστικὰ Συνοδικότητά του;
Ἐνῶ ἡ Ὀρ θοδοξία «θὰ πρέπει» ὁπωσδήποτε νὰ μεταβάλει τὸ πατροπαράδοτο Εὐαγγελικὸ καὶ Ἀποστολικὸ πολίτευμά της σὲ πα πικοῦ τύπου μονοκρατορία κάτω ἀπὸ μιὰ ἐπίφαση συνοδικότητας; Ἀκόμη κι ἂν θεωρηθεῖ αὐτὴ ἡ διατύπωση ὡς ἐκδήλωση ἁβρότητας, θὰ τονίσουμε ὅτι στὰ θέματα τῆς πίστεως δὲν ἔχουν θέση οἱ ἁβρό τητες. Ἀπαιτεῖται εὐγενὴς μέν, ἀκριβέ στα τη ὅμως καὶ κρυστάλλινη διατύπωση.
Ἀντιλαμβανόμαστε τὸ ἀδιέξοδο στὸ ὁποῖο ἤδη ἔχει ὁδηγηθεῖ ὁ Διάλογος. Αὐτὸ ὅμως τί σημαίνει; Σημαίνει ὅτι θὰ πρέπει ἡ Ὀρθοδοξία νὰ ἀλλοιώσει τὸ πολίτευμά της γιὰ νὰ πλησιάσει τὸν Παπισμό; Ἀδίκως μήπως ἀνησυχοῦμε; Ἀλλὰ ὅταν διατυπώνονται τέτοιες ἀπόψεις, τί θὰ πρέπει νὰ κάνουμε; Καὶ ὅταν σὲ «Ἐπιστημονικὴ Ἡμερίδα» γιὰ τὸν Διάλογο, ὁ Συμπρόεδρος Ὀρθόδοξος Καθηγητὴς εἶπε ὅτι «θὰ πρέπει νὰ ὑπερβοῦμε τοὺς Πατέρες γιὰ νὰ προχωρήσουμε στὴν ἕνωση μὲ τοὺς Ρωμαιοκαθολικούς»(*), μπορεῖ νὰ θεωρηθεῖ ὑπερβολὴ τὸ νὰ ἀνησυχοῦμε;
Εἶπε ὅμως καὶ κάτι ἀκόμη ὁ Σεβασμιώτατος, ποὺ εἶναι ἐπίσης πολὺ σοβαρό. Ἀναφέρθηκε στὸ κείμενο τῆς Ραβέννας καὶ τόνισε ὅτι μὲ βάση αὐτὸ προχώρησε ὁ Διάλογος. Γιὰ τὸ πολὺ σημαντικὸ ὅμως αὐτὸ ζήτημα θὰ κάνουμε λόγο στὸ ἑπόμενο.
(*) «Ἐπιστημονικὴ Ἡμερίδα» ποὺ ὀργάνωσε ὁ Τομέας Δογματικῆς Θεολογίας (τοῦ Τμήματος Θεολογίας) τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης στὶς 20.5.2009 μὲ θέμα: «Ὁ Θεολογικὸς Διάλογος με ταξὺ τῆς Ὀρθοδόξου καὶ Ρωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας».
Ὡς Ὀρθόδοξος τό μόνο πού γνωρίζω πολύ καλά εἶναι ὅτι, οἱ Ἁγιοι Πατέρες μας ἴστανται στήν κορυφή Τοῦ Τείχους Τῆς Ὀρθοδοξίας, ὁπότε ἐάν τούς ὑπερβοῦν δέν τούς μένει παρά νά πέσουν στόν γκρεμό.
ΑπάντησηΔιαγραφή