Ηρακλής Ρεράκης, «Χριστός επί γης, υψώθητε»

 «Χριστός επί γης, υψώθητε»

Ηρακλής Ρεράκης, Καθηγητής Θεολογκής Σχολής ΑΠΘ

 Ο Θεάνθρωπος Χριστός έρχεται εξ΄ ουρανών και επισκέπτεται τη ζωή μας, ως ο αεί ερχόμενος Σωτήρας και Λυτρωτής, που ζητά να γεννηθεί ή να ξαναγεννηθεί στην ψυχή του κάθε ανθρώπου και μάλιστα του κάθε Χριστιανού.

Τον υποδέχονται όλοι εκείνοι, που αισθάνονται ότι βρίσκονται στο σκότος και γι’ αυτό αναζητούν το Φως και την Αλήθεια.

Όπως αναφέρει ο ψαλμωδός στο Εξαποστειλάριον της Εορτής: «επεσκέψατο ημάς εξ ύψους ο Σωτήρ ημών, ανατολή ανατολών και οι εν σκότει και σκιά εύρομεν την αλήθεια».

Είναι σαφές ότι ο Χριστός δεν φέρνει στην ανθρωπότητα απλώς ένα μήνυμα, αλλά την ελπίδα για την αληθινή ζωή και κυρίως την πνευματική πυξίδα για την ορθή αναζήτησή της.

Το πώς υποδέχεται κάποιος τον Χριστό, ως τον ερχόμενο Σωτήρα και Λυτρωτή, μας το υπέδειξε η Παρθένος Μαρία, διά της ταπεινής και αγίας ζωής της. Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, αναφέρει σχετικά ότι ο μη καθαρός δεν είναι δυνατό, δεν επιτρέπεται, να προσεγγίσει τον καθαρό: «μη καθαρώ, καθαρού εφάπτεσθαι, ου θεμιτόν… Καθαρτέον πρώτον εαυτόν, είτα τω καθαρώ προσομιλητέον».

Ο Θεός Λόγος κατέρχεται και, κατά τον άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή, «εφάπαξ, κατά σάρκα γεννηθείς, αεί γεννάται ως βρέφος». Εμείς, ως άνθρωποι, εάν θέλουμε να τον υποδεχθούμε και να Τον βρεφουργήσουμε στο δικό μας σπήλαιο, είναι ανάγκη να πράξουμε, όπως έπραξε η Πάναγνος Μητέρα Του.

Θέλημά Του, άλλωστε, είναι να συμπράξουμε στη σωτηρία μας, να διαπλάσουμε, να αναπλάσουμε και να ανυψώσουμε τον εαυτό μας με το δικό Του  Πνεύμα, το Πνεύμα των θεόδοτων αρετών Του. Χωρίς τις αρετές, όσα Χριστούγεννα και αν εορτάσουμε, δεν θα μπορέσουμε ποτέ να βρεφουργήσουμε το βρέφος της Βηθλεέμ.

Για να εισέλθει ο Ερχόμενος στο δικό μας σπήλαιον και να βρεφουργηθεί στη  δική μας φάτνη, χρειάζεται χώρο καθαρό και αγνό, όπως αυτός που προσφέρει ταπεινά,  με την αγία ζωή της, η Θεοτόκος Μαρία.

Διότι, όντως, Εκείνη, με την ενάρετη και ταπεινή ζωή της, προσανατολίζει όλη την ανθρωπότητα, δείχνοντας τον τρόπο που μπορεί να γεννηθεί ο Χριστός, εν ελευθερία,  στο σπήλαιον του κάθε ανθρώπου. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς αναφέρει ότι «η Παναγία έκανε τον Θεό, Υιό του ανθρώπου και τον άνθρωπο, υιό του Θεού», επιλέγοντας τον τρόπο και τον δρόμο της καταβάσεως του Θεού στον άνθρωπο, αλλά και της αναβάσεως του ανθρώπου στον Θεό.

Ο Χριστός, με τη Θεία Του Γέννηση, κατέβασε τον ουρανό στη γη και ανέβασε τη γη στον ουρανό. Έγινε, έτσι, ο Θεός άνθρωπος για να κάνει τον άνθρωπο Θεό.

Όντως, όπως μαρτυρείται στη λατρευτική Θεολογία της ορθόδοξης Εκκλησίας,  η γέννηση του Χριστού είναι «μυστήριον ξένον» και θαύμα παράδοξο και ανερμήνευτο. Η Παναγία, ως ανθρώπινη ύπαρξη, καθώς ήταν καθαρή και ελεύθερη από τα πάθη, αληθινή παρθένος στην ψυχή και στο σώμα, δέχτηκε εκουσίως να σαρκωθεί μέσα της, «εκ πνεύματος Αγίου», ο ίδιος ο Θεάνθρωπος και, κατά τον Άγιο Γρηγόριο, να γίνει, εκουσίως για πάντα, «η ρίζα της ελευθερίας του γένους των ανθρώπων», «η χώρα του αχωρήτου, το μοναδικό μεθόριο  μεταξύ κτιστής και άκτιστης φύσεως».

 Έτσι, πρότυπο της ύψωσης του κάθε Χριστιανού αποτελεί η ύψωση της Παναγίας, διότι εκείνη, επελέγη γιά την αρετή της, ως η μόνη εξ όλων των γυναικών, όλων των εποχών, για να ευλογηθεί από τον Θεό και να γίνει η «κλίμαξ, δι ής κατέβη ο Θεός» και το «εξίλασμα παντός του κόσμου».

Δεν μπορεί, συνεπώς, να προσεγγίσει κανείς τη Θεία Οικονομία, την ειρήνευση και συνένωση του Θεού με τον άνθρωπο, χωρίς να περάσει από την παρθενική ζωή της Υπέραγνης και Υπεραγίας Θεοτόκου, που είναι εκείνη «δι ής νεουργείται η κτίσις και βρεφουργείται ο κτίστης», εκείνη, που με την αρετή της υποδεικνύει στους ανθρώπους, που αναζητούν τον Σωτήρα και τη Λύτρωση, τον τρόπο να απαντούν στον ερχομό του αεί ερχόμενου Λυτρωτή του κόσμου, τον τρόπο να υψώνονται και να ανεβαίνουν, μέσω Αυτού.

 Διότι η αγνή Θεομήτωρ είναι εκείνη, διά της οποίας δόθηκε η σπουδαιότερη και φωτεινότερη απάντηση, που δόθηκε ποτέ, από άνθρωπο, στην κλήση του αληθινού Θεού. Πρόκειται για τη μεγαλειώδη κατάφαση της ανθρωπότητας, στην απόφαση του Θεού να έλθει ο ίδιος ο Υιός Αυτού στον κόσμο για να σώσει το ανθρώπινο γένος.

Με τη θαυμαστή αυτή απάντηση, έγινε αποδεκτό και πραγματοποιήθηκε το θέλημα του Θεού Πατρός, για την εν Χριστώ σωτηρία των ανθρώπων. Με την εκ μέρους του Θεού αποδοχή της Παναγίας να βρεφουργήσει τον Σωτήρα Θεό Λόγο, «τα ουράνια συναγάλλεται τη γη» και «τα επίγεια συγχορεύει ουρανοίς».

Έτσι, η διά του Χριστού ύψωση των ανθρώπων και η ένωσή του με τον Θεό Πατέρα, περνάει μέσα από τη Βηθλεέμ. Χωρίς τη Βηθλεέμ, δεν υπάρχει «ύψωσις των ανθρώπων».

 Όπως διδάσκει ο Άγιος Ιουστίνος ο Πόποβιτς, ο Χριστός, «με την ενανθρώπησή Του, καθιστά δυνατή τη θέωση. Ενανθρώπησε Εκείνος, ώστε να θεωθεί ο άνθρωπος».

Η Πάναγνος Θεομήτωρ έγινε Μητέρα του Χριστού, αλλά και Μητέρα όλων των ανθρώπων. Διά της Παναγίας, «ο υψηλός Θεός επί γης εφάνη ταπεινός άνθρωπος, βουλόμενος ελκύσαι προς το ύψος» τον άνθρωπο.

Η Παναγία, συνεπώς, καθίσταται, για την ανθρωπότητα, «η μετάγουσα από γης εις Ουρανόν», διότι δι’ αυτής «ελύθη παράβασις» και «ηνοίχθη Παράδεισος». Ο Υιός του Θεού «σώσαι θέλων τον κόσμο, προς τούτο αυτεπάγγελτος ήλθε, ως Θεός υπάρχων, δι ημάς εφάνη καθ΄ ημάς άνθρωπος, ομοίω το όμοιον καλέσας».

Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής επισημαίνει ότι ο Θεός Λόγος, με τα μυστήριο της Θείας Οικονομίας, γίνεται άνθρωπος, μέσω της δικής Του κενώσεως και συγκαταβάσεως, θέλοντας να θεραπεύσει και να καλύψει τα δικά μας κενά, τα ανθρώπινα πάθη, που εμποδίζουν την ένωσή μας με τον Θεό. Η συγκατάβασή Του έγινε δική μας ύψωση. Το πάθος Του δική μας απάθεια και ο θάνατός Του δική μας ζωή.

Δεν ακολουθεί τη μέθοδο των ιατρών, οι οποίοι θεραπεύουν τις ανθρώπινες αρρώστιες, με τα αντίθετα στον οργανισμό φάρμακα. Εκείνος, με το όμοιο γιατρεύει το όμοιο. Με την πτωχεία Του θεραπεύει τη δική μας πνευματική φτώχεια. Με τον θάνατό Του το δικό μας θάνατο. Η σάρκωσή Του έγινε η δική μας θέωση. Η θεία Του κένωση έγινε η δική μας πλήρωση.

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ομιλώντας για την κατά σάρκα σωτηριώδη Γέννηση του Κυρίου και Θεού και Σωτήρα ημών Ιησού Χριστού, αναφέρει χαρακτηριστικά: «Σήμερα βλέπω να υπάρχει ομοτιμία ουρανού και γης και να ανεβαίνουν τα κάτω, μέχρι εκεί που βρίσκονται τα υψηλότερα των πάντων.

Η συγκατάβαση αυτή του Θεού είναι απερίγραπτη και υπερέχει κάθε νουν και λόγο. Ο Χριστός είναι  τέλειος Θεός αλλά και τέλειος άνθρωπος. Κατέβηκε από ψηλά, ταπεινώθηκε και πτώχευσε, σαν εμάς, αναμιγνύοντας την ανθρωπότητα με την Θεότητα. Έτσι, υπέδειξε σε όλους ότι ο δρόμος που οδηγεί και ανεβάζει προς τον Θεό, δεν είναι η έπαρση, αλλά η ταπείνωση».

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος σημειώνει ότι η σωτηρία του ανθρώπου συνίσταται, αφενός, στο κατέβασμα, στην εκούσια «κένωση» του Θεού προς τον άνθρωπο και τον κόσμο και, αφετέρου, στο εν ελευθερία ανέβασμα του ανθρώπου, μέσω της ενάρετης πίστεώς του προς τον Θεό. Έτσι, συντελείται η κοινωνία. Διαφορετικά, αν ένα από τα δύο μέρη μένει στα ίδια, τότε καθίσταται «άμικτος η αγαθότης και το φιλάνθρωπο ακοινώνητον».

Με τον εκ του ουρανού ερχόμενο θεάνθρωπο, διά της Θείας Του Σαρκώσεως, λυτρώνεται «εν δυνάμει» ο άνθρωπος και εκπληρώνεται  ο πρώτος όρος για τη σωτηρία του ανθρώπου.

Ο δεύτερος όρος εκπληρώνεται, όταν ο άνθρωπος θέλει να μετανοήσει, να αγωνισθεί και να ανέβει προς τα άνω, πνευματικά, προσφέροντας, με πίστη, τη δική του φάτνη, για να γεννηθεί και να βρεφουργηθεί ο μοναδικός στην ανθρώπινη Ιστορία Θεάνθρωπος Σωτήρας και Λυτρωτής Ιησούς Χριστός, ο αληθινός Θεός ημών.

Ορθόδοξη Αλήθεια, 18/12/2019