Γιώργος Παπαθανασόπουλος, Ο τύπος και η ουσία αξιολόγησης των κληρικών

Ο τύπος και η ουσία αξιολόγησης των κληρικών

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Η αξιολόγηση των κληρικών της Εκκλησίας της Ελλάδος τέθηκε σε ισχύ με τη δημοσίευση της υπ. αριθμ. 264/2015 Kανονιστικής Διάταξης της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου (ΔΙΣ) στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και στο επίσημο δελτίο της Εκκλησίας της Ελλάδος «Εκκλησία», του μηνός Μαρτίου 2015. Με την εν λόγω διάταξη χαρακτηρίζονται έγκυρες οι εκθέσεις αξιολόγησης, οι οποίες διενεργήθηκαν κατά τα έτη 2013 και 2014.   

          Θεωρητικά ο κάθε εργαζόμενος θεωρείται θετικό να αξιολογείται, αφού έτσι αμείβεται ο ικανότερος και ο εργατικότερος. Στην πράξη οι εκπρόσωποι κλάδων, όπως των εκπαιδευτικών, των δημοσιογράφων που εργάζονται στον δημόσιο τομέα, των δικαστικών, των στρατιωτικών και άλλων έχουν εκφράσει την κατηγορηματική τους αντίθεση στην διαδικασία αξιολόγησης. Αυτό γιατί στην πράξη θεωρούν ότι  τα καθήκοντά τους δεν είναι μετρήσιμα, με τους όρους ενός κοινού δημοσίου υπαλλήλου. Η Διαρκής Ιερά Σύνοδος  εδέχθη την αξιολόγηση, με τη λογική ότι κάνει μεν μιαν αβαρία  θέτοντας το υπούργημα του ιερέως στο ίδιο επίπεδο με των άλλων δημοσίων υπαλλήλων, αλλά έτσι κατοχυρώνει τη δημοσιοϋπαλληλική ιδιότητα των κληρικών της, κάτι που τα τελευταία χρόνια αμφισβητούν διάφοροι πολιτικοί παράγοντες.

          Την μη αξιολόγηση των κληρικών κατοχυρώνει ο Καταστατικός Χάρτης της Εκκλησίας, που είναι ο Νόμος 590/1977. Σε αυτόν ο νομοθέτης προέβλεψε οι κληρικοί ουδεμία δημοσιοϋπαλληλικού τύπου αξιολόγηση να έχουν. Αντίθετα προέβλεψε να περνούν από αξιολόγηση οι λαϊκοί υπάλληλοι της Εκκλησίας, όπως οι άλλοι υπάλληλοι των ΝΠΔΔ. Τη δυσκολία της αξιολόγησης εκφράζει η προαναφερθείσα 264/2015 Κανονιστική Διάταξη της ΔΙΣ. Γράφεται στο άρθρο 5, μεταξύ των άλλων: «Ο βαθμολογητής οφείλει να λαμβάνει υπόψη του ότι η αξιολόγηση Κληρικού είναι εξ ορισμού δύσκολη, και τούτο διότι υφίστανται τμήματα της ποιμαντικής διακονίας εξαρχής απόρρητα ή καλυπτόμενα από την αναγκαία διάκριση, ώστε να μη καθίστανται εμφανή (π.χ. το απόρρητο της Εξομολογήσεως, η προστασία προσωπικών δεδομένων των βοηθουμένων από τις προνοιακές δραστηριότητες της Εκκλησίας). Εν όψει αυτού η αξιολόγηση απαιτεί διάκριση, αντικειμενικότητα και σφαιρικότητα».  

          Οι δυσκολίες για την αξιολόγηση των κληρικών αρχίζουν από την αρχή της διαδικασίας και συγκεκριμένα από την «αυτοαξιολόγηση». Ο κληρικός που διδάσκει και βιώνει την ταπείνωση υποχρεώνεται να γράψει στο σχετικό έντυπο για τον εαυτό του! Να περιγράψει τα καθήκοντα του  και «την ανταπόκρισή του σε αυτά»! Το πρώτο μέρος της αυτοαξιολόγησης κατακλείεται με την αυτοβαθμολόγησή του! Καλείται δηλαδή να βαθμολογήσει τον εαυτό του στην κλίμακα 1 έως 10, που είναι το άριστα. Για έναν ιερέα είναι αυτονόητο το δίλημμα το τι βαθμό θα βάλει στον εαυτό του. Κάποιοι κληρικοί βάζουν 1, δηλώνοντας έτσι «την πτωχεία» του όποιου έργου τους, ή την αποδοκιμασία τους για τη διαδικασία. Οι πιο συντηρητικοί, που δεν θέλουν να προκαλέσουν τον Μητροπολίτη τους και  επιτελούν  σημαντικό ποιμαντικό έργο, αυτοβαθμολογούνται μεταξύ του 5 και του 7.   

          Ακολουθεί η διαδικασία της αξιολόγησης από τον Α΄ αξιολογητή, που είναι ο Αρχιερατικός Επίτροπος της περιφερείας του και από τον Β΄, που είναι ο Πρωτοσύγκελλος ή ο Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος. Εντός του πρώτου τριμήνου κάθε έτους συντάσσεται έκθεση αξιολογήσεως του εφημερίου. Όταν ο εφημέριος συμπληρώσει το νόμιμο χρόνο για να κριθεί και να προαχθεί βαθμολογικώς, το Μητροπολιτικό Συμβούλιο της οικείας Μητροπόλεως, ενεργώντας ως Υπηρεσιακό Συμβούλιο για τους εφημερίους, διενεργεί την κρίση με βάση όλες τις κρίσεις αξιολόγησης του κρινομένου, που συνετάγησαν κατά τα έτη μετά την τελευταία του κρίση. Αυτή πέραν του τυπικού έχει και οικονομικό αποτέλεσμα, έστω μικρό,  για τον κρινόμενο.

          Το πρώτιστο στην αξιολόγηση του κάθε εφημερίου είναι η καλή του σχέση και συνεργασία με τον Μητροπολίτη του. Η Κανονιστική Διάταξη 264/2015 τονίζει στην παράγραφο 5 του άρθρου 5, μεταξύ των άλλων: «Το πρώτιστο που βαθμολογείται ( στον εφημέριο) είναι η συμπεριφορά και συνεργασία του με τον επιχώριο Μητροπολίτη, αλλά και τα διοικητικά όργανα της οικείας Ιεράς Μητροπόλεως». Όταν οι σχέσεις Μητροπολίτου – Ιερέως διαταραχθούν, τότε ο δεύτερος αντιμετωπίζει προβλήματα όχι μόνο στο επίπεδο της αξιολόγησης, αλλά και γενικότερα.

          Οι περισσότεροι κληρικοί πιστεύουν ότι η αξιολόγηση υποβαθμίζει το ύψιστο έργο τους και το εκκοσμικεύει. Σημειώνεται ότι αν ίσχυε παλιά η αξιολόγηση γέροντες, όπως ο Άγιος Νικόλαος ο Πλανάς, ο Άγιος  Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης και ο π. Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος θα είχαν απορριφθεί, ως μη πληρούντες τα όσα τα δελτία αξιολόγησης προβλέπουν... Ο Απόστολος Παύλος καλεί τους Χριστιανούς να μην συσχηματίζονται με τον κόσμο, αλλά μπρος στο οικονομικό όφελος αγνοούνται οι λόγοι του. Σήμερα μείζον είναι να υπάρχει καλή σχέση με το «ντοβλέτι». Αρκετοί Μητροπολίτες αναγνωρίζουν το άτοπο της αξιολόγησης και τυπικά την εφαρμόζουν, χωρίς να της δίνουν και πολλή σημασία. Ο αναπλ. Υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης κ. Γ. Κατρούγκαλος μιλώντας στις 14 Μαΐου 2015 στο συνέδριο του Economist, στην Αθήνα, προανήγγειλε ότι τις προσεχείς ημέρες θα καταθέσει νομοσχέδιο στη Βουλή, που θα αφορά στην αξιολόγηση του προσωπικού του Δημοσίου. Είναι μια ευκαιρία ο Αρχιεπίσκοπος και η Ιερά Σύνοδος  να ζητήσουν από τον Υπουργό η Πολιτεία να αναγνωρίσει την ιδιαιτερότητα του υψηλού υπουργήματος των κληρικών και όπως θα κάνει με τους εκπαιδευτικούς, να  απαλλάξει και εκείνους της αξιολόγησης. Για τους ανεπρόκοπους και τους θεωρούντας ως επάγγελμα την ιερωσύνη κληρικούς οι κείμενες διατάξεις αρκούν ώστε να ελεγχθούν πειθαρχικά και οικονομικά, ενώ  τα χρονοεπιδόματα και οι αυξήσεις λόγω προαγωγής μπορούν να δίδονται μετά από μια τυπική βεβαίωση του Μητροπολιτικού Συμβουλίου.