Στα πλαίσια της όλης εκκοσμικεύσεως που ακολουθεί το Φανάρι η τιμητική εκδήλωση του Πατριάρχη για τον Καβάφη

Ἐρωτήματα ἀναγνώστου μας

Διάβασα σήμερα στήν «Ρομφαία» (σημ. συντ.: ἱστολόγιο ἐκκλησιαστικῆς ἐνημερώσεως) για τὴν τιμητική εκδήλωση που διοργανώνει ο πατριάρχης μας για τον ποιητή Καβάφη... Δεν ήταν ο Καβάφης ανώμαλος/ομοφυλόφιλος ή μήπως κάνω λάθος και τον μπερδεύω με κάποιον άλλο; Αν ναί, τότε τι θα πεί αυτή η ενέργεια έκ μέρους του παναγιωτάτου που θα απαγγέλλει και ποιήματά του;! Ἀλέξανδρος

Ἀπάντησις «Σπίθας»

Εἶνε ἀλήθεια, ἀγαπητέ μας Ἀλέξανδρε, ὅτι ὁ Καβάφης ἀναγνωρίζεται ἀπὸ τοὺς κοσμικοὺς κύκλους ὡς κορυφαῖος ποιητής.

Εἶνε ἀκόμη ἀλήθεια ὅτι ποιήματά του, ὅπως π.χ. τὸ «Θερμοπύλες», προβλήθηκαν, περιελήφθησαν μάλιστα καὶ στὰ σχολικά μας Ἀναγνωστικά.

Εἶνε ὅμως ἐπίσης ἀλήθεια, ὅτι ἡ ἠθική του ζωὴ δὲν ἦταν ἄψογη. Δὲν κάνεις λάθος. Καὶ γιὰ νὰ μὴ διακινδυνεύσουμε καὶ ποῦμε δικές μας κρίσεις, περιοριζόμαστε νὰ σοῦ μεταφέρουμε τὶς σχετικὲς ἀναφορὲς –μόνο ἐπὶ τοῦ συγκεκριμένου σημείου ποὺ ἐρωτᾷς– ἀπὸ τὸ ἐκτενὲς λῆμμα «Καβάφης Κ. Π.» τοῦ Δ. Δασκαλοπούλου στὴν Ἐγκυκλοπαιδεία Πάπυρος-Larousse-Britannica (τόμ. 26, σσ. 443-448).

«Ἡ διαμονή του στὴν Πόλη (1882-1885) ἀποδεικνύεται ἀποφασιστικὴ γιὰ τὸν ποιητή. Ἐδῶ ὁ Καβάφης ἀρχίζει νὰ στιχουργεῖ…. Σύμφωνα, ἐξ ἄλλου, μὲ τὶς ἀνέκδοτες βιογραφικὲς σημειώσεις τῆς Ρίκας Σεγκοπούλου, πρώτης συζύγου τοῦ μετέπειτα κληρονόμου τοῦ Καβάφη, ἐδῶ ἐκδηλώνεται γιὰ πρώτη φορὰ ἡ ὁμοφυλοφιλία τοῦ ποιητῆ, πιθανότατα μὲ τὸν ἐξάδελφό του Γ. Ψύλλιαρη…

Τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 1885 ἐπιστρέφει στὴν Ἀλεξάνδρεια… Ἀπὸ στοιχεῖα τῆς ἀλληλογραφίας του μὲ φίλους, προκύπτει ὅτι κατὰ τὴν περίοδο αὐτὴ ὁ Καβάφης δὲν ἦταν ἀποκλειστικὰ ὁμοφυλόφιλος…

Παρὰ τὸν σαφῶς ὁμοφυλοφιλικὸ χαρακτῆρα τοῦ ἐρωτισμοῦ του, διαπιστώνουμε ὅτι σὲ πολλὰ ἐρωτικὰ ποιήματά του δὲν προσδιορίζεται τὸ φῦλο τῶν προσώπων».

Γιατί, τώρα, ὁ παναγιώτατος προβαίνει σ᾽ αὐτὴ τὴν ἐνέργεια; Εἶνε μᾶλλον μέσα στὰ πλαίσια τῆς ὅλης ἐκκοσμικεύσεως, ποὺ ἀκολουθεῖ δυστυχῶς τὸ Φανάρι καὶ ὅσοι συντάσσονται μαζί του στὴν τακτικὴ αὐτή. Νομίζουν, ὅτι ἔτσι ἡ Ἐκκλησία δὲν θὰ εἶνε μακριὰ ἀπὸ τὸν σύγχρονο ἄνθρωπο ἀλλὰ τὸν πλησιάζει, τὸν κατανοεῖ καὶ τὸν ἐκφράζει. Ἄλλη ὅμως εἶνε ἡ δική Της ἀποστολή• ἡ Ἐκκλησία ὀφείλει νὰ ἐκφράζῃ Ἐκεῖνον ποὺ τὴν ἵδρυσε καὶ νὰ ἐκπληρώνῃ τὴν ἀποστολὴ ποὺ Ἐκεῖνος τῆς ἀνέθεσε• ὀφείλει, ἐν μέσῳ τῆς γῆς, νὰ ἐκφράζῃ τὸν Οὐρανό. Μὲ τὴν τακτικὴ αὐτὴ τὸ Φανάρι μοιάζει μᾶλλον σὰν νὰ ζητᾷ μία καταξίωσι, σὰν νὰ ψάχνῃ γιὰ κάποια στηρίγματα, σὰν νὰ θέλῃ νὰ δείξῃ εὐρύτητα πνεύματος.

Εἶνε πάντως κρίμα ποὺ ταλαντοῦχοι λογοτέχνες καὶ γενικὰ καλλιτέχνες παρουσιάζουν συχνὰ ἠθικὲς ἀδυναμίες. Δὲν θεωροῦμε ἄστοχο, ἐπ᾽ εὐκαιρίᾳ, νὰ παραθέσουμε ἐδῶ πιστὰ κάτι σχετικό, ποὺ δημοσιεύθηκε πρὸ διετίας (περιοδικὸ «Λυχνία Νικοπόλεως» φ. 337/Αὔγ. 2011, σ. 2) γιὰ τὸν θεωρούμενο μεγάλο ποιητὴ Ὀδυσσέα Ἐλύτη•

«Φέτος γιορτάζουμε τὰ 100 χρόνια ἀπὸ τὴν γέννηση τοῦ μεγάλου μας ποιητῆ Ὀδυσσέα Ἐλύτη.

…Ἕνας δημοσιογράφος τὸν ρώτησε:

–Ποῦ ὀφείλεται ἡ ὀργή, ποὺ διαπνέει τὰ τελευταῖα πεζά σας;

Καὶ ὁ Νομπελίστας ποιητής μας ἀπάντησε:

–Στὸ πνευματικὸ κλίμα τῆς ἐποχῆς μας μὲ ἐνοχλεῖ ἡ ἀπομάκρυνση ἀπὸ τὶς αἰσθήσεις. Δυστυχῶς ἡ σύγχρονη ποίηση ὑποδουλώθηκε σὲ κομπλεξικὲς καταστάσεις. Καὶ ἐπηρεάστηκε ἀπὸ τὶς ἐνοχές, ποὺ μᾶς φόρτωσαν τὰ δόγματα (χριστιανισμοί, ἰδεαλισμοί…). Τὸ ἔργο μου, γιὰ νὰ πραγματοποιηθῆ, ἀπαιτοῦσε μιὰ ζωὴ ἐρωτικὰ ἐλεύθερη. Ἤμουν πάντοτε “δοσμένος εἰς τὲς ἡδονές”, ποὺ λέει ὁ Καβάφης. Ὅλη μου τὴν ζωὴ εἶχα σχέσεις μὲ νέα κορίτσια. Σ᾽ αὐτὰ πέραν τῶν σεξουαλικῶν, ποὺ μὲ τραβοῦσαν, βρῆκα πολὺ μεγάλη κατανόηση. Ὀφείλω σὲ τέτοιες σχέσεις πάρα πολλὰ ἔργα μου. Καλὸς ὁ γάμος, ἀλλὰ γιὰ τοὺς ἄλλους• ὄχι γιὰ μένα! Ἀκολούθησα τὴν ἰδιωτική μου ὁδό, ζώντας χωρὶς φραγμούς. Αὐθεντικά! Ὅμως δὲν τὸ καταλαβαίνουν αὐτὸ σήμερα. Δὲν καταλαβαίνουν τὴν ἁγιότητα τῶν αἰσθήσεων!…» (Ἀφιέρωμα στὴν ἐφημ. «Τὰ Νέα» φ. 14-5-2011).

Ὁ Κύριος νὰ μᾶς ἐλεήσῃ ὅλους. Ἀλλὰ ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ δὲν ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ τέτοια στηρίγματα• Αὐτὴ εἶνε ὁ «στῦλος καὶ ἑδραίωμα τῆς ἀληθείας» (Α΄ Τιμ. 3,15).

Χριστιανική Σπίθα, Μάιος2013