Στην Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Πεντέλης τιμήθηκε, όπως κάθε χρόνο, η μνήμη του εν Αγίοις Πατρός ημών Φωτίου Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως του Μεγάλου, ο οποίος είναι και ο Προστάτης της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος.
Ο εορτασμός ξεκίνησε με το μυστήριο της Θείας ευχαριστίας το οποίο τέλεσε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος.
Παρέστησαν Συνοδικοί Ιεράρχες και άλλοι Αρχιερείς, ενώ παρόντες ήταν Καθηγητές των Θεολογικών σχολών Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Αμέσως μετά, πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα του Διορθοδόξου Κέντρου της Εκκλησίας της Ελλάδος, η καθιερωμένη κοινή σύσκεψη της Ιεράς Συνόδου με τους Καθηγητές των Θεολογικών Σχολών.
Στον χαιρετισμό του ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος μεταξύ άλλων υπογράμμισε: "Κορυφαίος στην πλειάδα των Αγίων Πατέρων της Εκκλησίας, ο Φώτιος ανεδείχθη μέγας ως θεολόγος, μέγας ως εκκλησιαστικός ανήρ, μέγας ως συγγραφεύς, αλλά και μέγας ως λαϊκός κρατικός λειτουργός, σε μία από τις κρισιμότερες περιόδους της ιστορίας, κατά την οποία κράτος και Εκκλησία γνώριζαν βαθειές συγκρούσεις και αντιθέσεις, εντός και εκτός συνόρων. Άνθρωπος με μνημειώδη κλασική παιδεία και θεολογική γνώση, πίστη και καρτερία, ευστροφία και διορατικότητα. Χαρισματικός λόγιος και διδάσκαλος όσο λίγοι, ιεράρχης ικανότατος και εμπνευσμένος ιεραποστολικός νους, ιδιοφυής και ευρύτατος ως προς την σκέψη, αποτελεσματικότατος ως προς το έργο, αληθινά δημιουργικός πυρήνας και κέντρο της ακμής ενός ολόκληρου πολιτισμού. Στρεφόμεθα προς το μεγαλείο του πνεύματος και της ψυχής του, που το κατέστησαν μείζονα μορφή της Εκκλησίας και των γραμμάτων. Εντρυφούμε στην ιστορία και τα συγγράματά του και εμπνεόμεθα από την αγίότητα και την λαμπρή δράση του ως λογίου, ως σημαίνοντος κρατικού λειτουργού, ως Ιεράρχου, ως εκκλησιαστικού συγγραφέως, ως οικουμενικού διδασκάλου, ως ομολογητού και ισαποστόλου της Πίστεως.
Ως μιμητής του Κυρίου, κατά τη διάρκεια της αγίας βιοτής του, αντιμετώπισε υπέρ της αληθείας και της δικαιοσύνης σοβαρούς κινδύνους, βασάνους και διωγμούς, δις εξωσθείς της Πατριαρχίας και, τέλος, εν εξορία εκδημήσας. Γνωρίζουμε, λόγου χάριν, ότι στον επίλογο της Μυριοβίβλου ο ίδιος αναφέρει ότι αντιμετώπιζε τον κίνδυνο να τον προλάβει "το κοινόν και ανθρώπινον τέλος", εκτός κι εάν ο Θεός επιτρέψει να δώσει συνέχεια στο συγγραφικό του εγχείρημα".
Ο Κοσμήτορας της θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Κωνσταντίνου ανέφερε πως "δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο θ΄ μ.Χ. αιώνας είναι ο αιώνας του ιερού Φωτίου, καθώς η προσωπικότητά του κυριαρχεί σε όλους τους τομείς της ζωής της αυτοκρατορίας, η οποία διανύει αυτήν την περίοδο την πιο κρίσιμη φάση του μακραίωνου βίου της.
Αλλά, ενώ πάρα πολλά έχουν γραφτεί για τον επιτυχή τρόπο με τον οποίο ο ιερός Φώτιος αντιμετώπισε τον εκ Δυσμών κίνδυνο τόσο για την αυτοκρατορία όσο και για την ορθοδοξία, ελάχιστα είναι γνωστά για την πολιτική που άσκησε η αυτοκρατορία, και πάλι με πρωταγωνιστή τον Φώτιο και το περιβάλλον του, προς Ανατολάς. Ακριβώς αυτή η πολιτική όμως παρουσιάζει σήμερα εξαιρετικό ενδιαφέρον και έρχεται και πάλι στην επικαιρότητα, καθώς μια ματιά στην εμπειρία του παρελθόντος ίσως μπορέσει να αποτελέσει μια πυξίδα για την αναζήτηση, με τις κατάλληλες ασφαλώς προσαρμογές, λύσεων για το σήμερα.
Καθ’ όλη σχεδόν τη διάρκεια της βασιλείας του αυτοκράτορα Θεοφίλου (829 – 842 μ.Χ.) σημειώνονται παρατεταμένες εχθροπραξίες ανάμεσα στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και στο Χαλιφάτο των Αββασιδών. Παρά τις πολεμικές αντιπαρθέσεις όμως, τα πράγματα εμφανίζονται εντελώς διαφορετικά σε πολιτισμικό επίπεδο, καθώς οι Άραβες επιδεικνύουν έναν ιδιαίτερο σεβασμό και μεγάλη εκτίμηση στα ελληνικά γράμματα. Έτσι, κατά τη διάρκεια του θ΄ μ.Χ. αιώνα ως τις αρχές του ι΄ οι Αββασίδες ηγέτες επιδεικνύουν έναν ιδιαίτερο ζήλο να ιδιοποιηθούν την κληρονομία του αρχαίου κόσμου. Από την άλλη πλευρά, διαπιστώνεται και από ρωμαϊκής πλευράς ένα ενδιαφέρον για πολιτισμική διείσδυση στην περιοχή των Αράβων. Ο ζήλος αυτός αποτυπώνεται στις προσπάθειες πολιτιστικών επαφών που καταγράφονται μεταξύ των ετών 829 και 907 μ.Χ. και στις οποίες φαίνεται να μετέχουν από ρωμαϊκής πλευράς εξέχουσες προσωπικότητες των γραμμάτων, όπως ο Ιωάννης ο Γραμματικός, ο Κωνσταντίνος Κύριλλος, ο Φώτιος και ο Λέων ο Χοιροσφάκτης, οι οποίοι ταξίδεψαν στην αυλή των Αββασιδών.
Ανεξάρτητα από τον σκοπό και τον χρόνο συγγραφής της «Βιβλιοθήκης» του ιερού Φωτίου, εκείνο που αξίζει να σημειωθεί είναι ότι το έργο αυτό αποτελεί μια σημαντικότατη μαρτυρία ότι στους επιστημονικούς κύκλους του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης κατά τη συγκεκριμένη περίοδο αναβιώνει το ενδιαφέρον για την αρχαία ελληνική πολιτιστική κληρονομιά. Το ενδιαφέρον αυτό, που ασφαλώς δεν είναι άσχετο με την εκδήλωση ανάλογου ενδιαφέροντος από την πλευρά των Αράβων, αποτυπώνεται στα έργα του πνευματικού περιβάλλοντος του Φωτίου όπως του Νικήτου Βυζαντίου, του Αρέθα επισκόπου Καισαρείας και του Πατριάρχη Νικολάου Μυστικού.
Από τα γραπτά των παραπάνω καθίσταται σαφές ότι οι Βυζαντινοί λόγιοι του θ΄ μ.Χ. αιώνα είχαν πλήρη συναίσθηση του αδιεξόδου ενός θεολογικού διαλόγου ανάμεσα στη χριστιανική πίστη και στο Ισλάμ. Αναγνώριζαν όμως ότι με την καλλιέργεια των κοινών πολιτιστικών καταβολών Ρωμαίων και Αράβων, που ανάγονται στην αρχαία Ελλάδα, μπορούσε να βρεθεί ένας τρόπος ειρηνικής μεταξύ τους συνύπαρξης.
Σήμερα όλο και περισσότεροι άνθρωποι καλής θέλησης αναγνωρίζουν ότι η ασφάλεια και η σταθερότητα ενός κράτους εξαρτώνται από την παιδεία του, από το μορφωτικό επίπεδο του λαού του. Και, όπως αποδεικνύει η δράση του ιερού Φωτίου και του πνευματικού του περιβάλλοντος, η Εκκλησία μπορεί να αποτελέσει τον παράγοντα εκείνον που θα κινητοποιήσει τον πνευματικό κόσμο να βρει το θάρρος, ώστε να προβάλλει, μέσα σε μια εποχή απόλυτου ευτελισμού και απαξίωσης του ανθρώπινου προσώπου, τις διαχρονικές ανθρώπινες αξίες, στηριζόμενη στη μακραίωνη παράδοσή της, στις Γραφές της και στην πίστη της που την κατέστησαν ικανή όχι μόνον να συνυπάρξει για αιώνες με το διαφορετικό, αλλά και να καταστεί «φως του κόσμου» που θα καταυγάσει την ανθρωπότητα ολόκληρη".
Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε συζήτηση μεταξύ παρισταμένων, ενώ υπήρξαν και θέσεις επί του κεντρικού θέματος.
Ο Μητροπολίτης Ξάνθης κ. Παντελεήμων ανέφερε πως "η ειρηνική συμβίωση στηρίζεται στον αμοιβαίο σεβασμό και στην επικοινωνία. Η Θράκη αποτελεί ένα πρότυπο ειρηνικής συμβίωσης Χριστιανών και Μουσουλμάνων".
Ο Μητροπολίτης Διδυμοτείχου κ. Δαμασκηνός σχολίασε πως "τα γεγονότα εκείνης της εποχής αγγίζουν και τις μέρες μας". Μίλησε, επίσης, για τη διαφορά εκπαίδευσης και παιδείας και τόνισε πως "καλούμαστε να προσφέρουμε παιδεία στους ανθρώπους αδιακρίτως από τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις."
Για ανάγκη αναβάθμισης της παιδείας έκανε λόγο και ο Μητροπολίτης Περιστερίου κ. Χρυσόστομος λέγοντας πως "δε μπορεί να γίνει τίποτε στην Εκκλησία και στην Πολιτεία χωρίς παιδεία."
Ρεπορτάζ για το Ραδιόφωνο της Εκκλησίας: Μάκης Αδαμόπουλος
Φωτογραφίες: Χρήστος Μπόνης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου