Χριστουγεννιάτικη εγκύκλιος Μητροπολίτου Αιτωλίας Κοσμά

«…Εαυτόν εκένωσε μορφήν δούλου λαβών…» (Φιλιπ. β’, 7).

Αγαπητοί πατέρες και αδελφοί,

Ο Κύριος και Θεός μας «…Εαυτόν εκένωσε μορφήν δούλου λαβών…» (Φιλιπ. β’, 7).  Την μεγάλη αυτή αλήθεια διακηρύσσει ο Απόστολος Παύλος γράφοντας προς τους Φιλιππησίους. Είναι καταπληκτικός ο λόγος του αυτός. Ο Χριστός, λέει, δεν θεώρησε την ισότητά του με τον Θεό Πατέρα αποτέλεσμα αρπαγής, αλλά τα απαρνήθηκε όλα και πήρε μορφή δούλου∙

έγινε άνθρωπος, και όντας πραγματικός άνθρωπος ταπεινώθηκε θεληματικά, υπακούοντας μέχρι θανάτου και μάλιστα θανάτου σταυρικού.

Η εορτή των Χριστουγέννων, την οποία εορτάζουμε και ζούμε, είναι εορτή εκπληκτικής συγκαταβάσεως και ταπεινώσεως του Θεού μας Ιησού Χριστού.

Η κένωσις του Λόγου είναι συγκατάβασις! «Συγκαταβαίνει τοις εαυτού δούλοις, συγκατάβασιν άφραστόν τε και ακατάληπτον» λέει ο ιερός Δαμασκηνός. Ο Θεός, ο άναρχος και αιώνιος, ο Παντοδύναμος και Παντοκράτωρ για να δωρήση στον πεσμένο άνθρωπο την ανύψωσι και την μέχρι Θεού άνοδο, συγκατέβη, ταπεινώθηκε. Άφησε την δόξα του ουρανού και χωρίς να παύση να είναι Θεός, περιεβλήθηκε την πτωχεία και την αδοξία της γης.

Όντως είναι μυστήριο η συγκατάβασις, η ταπείνωσις του Θεού μας Ιησού Χριστού. «Ο πλήρης κενούται, κενούται γαρ της εαυτού δόξης επί μικρόν, ίνα εγώ της εκείνου μεταλάβω πληρώσεως» σημειώνει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος.

Η άκρα ταπείνωσις του Κυρίου δεν φαίνεται μόνο στον σταυρικό θάνατό του, αλλά και στη γέννησί του στο σπήλαιο της Βηθλεέμ. «Τι γαρ ευτελέστερον σπηλαίου; Τι δε ταπεινότερον σπαργάνοις;» (Υπακοή Χριστουγέννων). «Ο προαιώνιος και απερίγραπτος και παντοκράτωρ Λόγος ως ανέστιος, άστεγος, άοικος εν σπηλαίω νυν κατά σάρκα τίκτεται και ως βρέφος επί φάτνης προτίθεται και οφθαλμοίς οράται και χερσί ψηλαφάται» υπογραμμίζει ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς. Και ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος διδάσκει ότι η στολή που ενδύθηκε ο Χριστός, όταν έγινε άνθρωπος, ήταν η στολή της ταπεινοφροσύνης.

Η κένωσί Του, η ταπεινωσί Του δεν συνίσταται στο ότι γεννήθηκε πτωχός, ότι έζησε σε μία φτωχή οικογένεια, ότι έζησε αμέσως μετά την γέννησί του, ως ανθρώπου, την προσφυγιά, τον διωγμό, την ταλαιπωρία, αλλά κυρίως στο ότι προσέλαβε την ανθρωπίνη φύσι και μάλιστα την θνητή, την παθητή. Ντύνεται την ανθρώπινη σάρκα, την οποία τόσο εμόλυνε ο άνθρωπος και την ενώνει με την Θεότητά Του, για να ανεβάση τον άνθρωπο μέχρι την Θεότητα. «Ο Θεός άνθρωπος γίνεται ίνα Θεόν τον άνθρωπον απεργάσηται» αναφωνεί ο άγιος Αθανάσιος. Ο Υιός του Θεού γίνεται υιός ανθρώπου για να γίνη υπηρέτης των αμαρτωλών, των πολεμίων του, των υβριστών του, των εχθρών του, ώστε εκείνοι, εφ’ όσον το θελήσουν, να μπορούν να γίνουν άγιοι, νικηταί, κληρονόμοι ζωής αιωνίου, κατά χάριν Θεοί.

Με την κένωσί του, την συγκατάβασί του, την ταπείνωσί του, ο Κύριος, νίκησε, συνέτριψε τον διάβολο, ο οποίος με την υπερηφάνειά του νόμιζε πως θα βασιλεύση στον κόσμο.

Προ της ελεύσεως του Χριστού μας ως ανθρώπου στη γη, οι άνθρωποι είχαν άγνοια της μεγάλης αρετής της ταπεινώσεως. Εγνώριζαν τα αντίθετα, τα μικροπρεπή. Εγνώριζαν επάρσεις, κομπασμούς, επιδείξεις, υποκρισίες, υπερηφάνειες, αλαζονείες. Χωρίς ταπείνωσι, δεν εγνώριζαν την αγάπη τη θυσιαστική και τη διακονία. Είχαν πείρα, σκληρή και πικρή, αυτοκρατόρων, σατραπών και τυράννων, οι οποίοι μιμούμενοι τον εωσφόρο ύψωναν και θεοποιούσαν τον εαυτό τους και καταδυνάστευαν τους λαούς.

Ζητούσαν οι άνθρωποι προ Χριστού να γνωρίσουν τη δροσιά της συγκαταβάσεως, την ευωδία της αληθινής ταπεινώσεως, την θαλπωρή της αγάπης. Καμιά φιλοσοφία όμως, κανείς σοφός της αρχαιότητος, δεν δίδαξε την αληθινή συγκατάβασι, την ταπείνωσι, την θυσιαστική αγάπη. Με την ενανθρώπιση του Χριστού μας, με την κένωσί Του, με την συγκατάβασί Του και την ταπείνωσί Του, βιώθηκε και διδάχθηκε στον άνθρωπο η σώζουσα ταπείνωσι. Αυτή η ταπείνωσι επιτρέπει στους πιστούς ορθοδόξους χριστιανούς να δουν τον Χριστό, να τον προσκυνήσουν ως τον Υιό και Λόγο του Πατρός.

Όπως η απροσμέτρητη ταπείνωσι, που χαρακτήριζε την Παναγία μας την αξίωσε να γίνη η «Χώρα του Αχωρήτου», όπως ο ταπεινός Ιωσήφ, οι ταπεινοί ποιμένες και οι ταπεινοί, παρά τη σοφία τους, μάγοι, αξιώθηκαν να δουν και να προσκυνήσουν τον Σαρκωθέντα Θεό, έτσι και οι ταπεινοί χριστιανοί απομακρύνοντας τον εγωισμό τους, μπορούν να γνωρίσουν, να κατανοήσουν, το μυστήριό της Ενανθρωπήσεως. Μπορούν πλέον να πλησιάσουν τον Σωτήρα και Λυτρωτή Κύριο, να νικήσουν το διάβολο και τις παγίδες του, να πληρωθούν με χάρι Θεού, να ζήσουν συνειδητά τα μυστήρια της ορθοδόξου Εκκλησίας μας, να ενωθούν με τον Σαρκωθέντα, να φθάσουν στη σωτηρία, την κατά χάριν θέωσι.

Αγαπητοί πατέρες και αδελφοί,

Στην εποχή μας, η κυρία αιτία που βασανίζει τη ζωή μας, τις επικοινωνίες μας, τις καλές ανθρώπινες σχέσεις μας, η αιτία που ταράσσει την ειρήνη μας, που καταστρέφει την ενότητά μας, την πνευματική ζωή μας, είναι το δαιμονικό πάθος του εγωισμού, της υπερηφανείας.

Είναι όντως φοβερό. Ο άναρχος Θεός εκένωσε εαυτόν, συγκατέβη, ταπεινώθηκε τόσο πολύ και εμείς, κληρικοί και λαϊκοί, χάνουμε τα πάντα και μάλιστα τη σωτηρία μας, γιατί δεν θέλουμε να απομακρύνουμε τον εγωισμό μας από την καρδιά μας και τη ζωή μας. Ακόμη δε φοβερώτερο είναι ότι νομίζουμε πως δεν έχουμε εγωισμό.

Εμπρός στην αγία Φάτνη του ταπεινού Χριστού μας, σήμερα Χριστούγεννα, ας θελήσουμε να συναισθανθούμε την πνευματική πτωχεία μας, την αδυναμία μας, την αμαρτωλότητά μας και να ταπεινωθούμε ειλικρινά. Με την ταπείνωσι θα μπορέσουμε να πλησιάσουμε τον Τριαδικό Θεό, να θερμάνουμε την αδύναμη πίστι και υπακοή μας, στο θέλημα του Θεού μας.

Η απιστία και ολιγοπιστία γεννιέται στις υπερήφανες ψυχές. Ο σύγχρονος άνθρωπος, γεμάτος υπερηφάνεια, αυτάρκεια, εμπιστοσύνη στα επιτεύγματά του και στη λογική του, δεν πιστεύει, δεν προσκυνεί τον Ενανθρωπήσαντα Θεό.

Με την ταπείνωσι θα προλάβουμε τις ιδιότροπες, τις παράξενες απαιτήσεις, τις επαναστάσεις, τις διενέξεις, τις φιλονικίες, τις διαιρέσεις, τους θυμούς, τις εχθρότητες μέσα στην οικογένεια. Με την ταπείνωσι, θα περισώσουμε την οικογένεια από την διάλυσι, που ως καταιγίδα ενέσκυψε στην ευλογημένη ελληνική οικογένειά μας.

Ο διάβολος, αγαπητοί, ιδιαιτέρως χρησιμοποιεί σήμερα τον εγωισμό μας, την έπαρσι, την κενοδοξία για να σκορπίση την φιλονικία και την διαίρεσι ανάμεσα σε κληρικούς και λαϊκούς, να απομακρύνει την αγάπη, την ενότητα, να κατακερματίση το Σώμα του Χριστού, την αγία Εκκλησία, κάθε ενωτική δημιουργική προσπάθεια των Χριστιανών, προσπαθεί να φυτέψη την εχθρότητα, να ματαιώση την σωτηρία μας.

Με τον εγωισμό στην καρδιά μας και τη ζωή μας είναι ποτέ δυνατόν να μετανοήσουμε, να σκύψουμε στο πετραχήλι του πνευματικού μας, να εξομολογηθούμε ειλικρινά; Μόνο οι ταπεινοί «τη καρδία» μπορούν να ζήσουν την μετάνοια, να ανανήψουν, να μεταμορφωθούν.

Ο Χριστός μας, αγαπητοί, επτώχευσε για να μας πλουτίση. Κατέβηκε στη γη για να μας υψώση στον ουρανό. Ταπεινώθηκε για να μας δοξάση.

Σήμερα, Χριστούγεννα, ας τον μιμηθούμε για να ανέβουμε κι εμείς στις αρετές, στον αγιασμό, στην κατά χάριν Θέωσι, να κάνουμε αιώνια Χριστούγεννα. Ας ευχηθούμε, με την αληθινή ταπείνωσι, να έχουμε πάντοτε Χριστούγεννα μέσα μας.

Με την αγάπη του ταπεινού Χριστού μας,

Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ

† Ο ΑΙΤΩΛΙΑΣ  ΚΑΙ  ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ  ΚΟΣΜΑΣ