Γιώργος Παπαθανασόπουλος, Στον απόηχο της Ιεραρχίας για το Ουκρανικό (B΄)

Στον απόηχο της Ιεραρχίας  για το Ουκρανικό

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Μέρος Β΄

Ανακρίβειες και δικαιολογίες

          Στη συνεδρίαση της Ιεραρχίας για το Ουκρανικό και για να εγκριθεί η ενέργεια του Οικ. Πατριάρχου  το λυπηρό ήταν πως χρησιμοποιήθηκαν και ανακριβή στοιχεία, όπως επίσης και εκτός θέματος δικαιολογίες.  

          Η επιχειρηματολογία της Επιτροπής Νομοκανονικών για την έγκριση της ενεργείας του Οικ. Πατριάρχου, την οποία μετέφερε στην Ιεραρχία ο κ. Ιερώνυμος,  στηρίχθηκε στη μελέτη του κ. Φειδά, που δημοσιεύθηκε στις 29 Νοεμβρίου 2018. Αυτή εντοπίζεται κυρίως στο επιχείρημα ότι το Φανάρι το 1686 απλώς ανέθεσε στον Πατριάρχη Μόσχας  «επιτροπικώς» να χειροτονεί και να ενθρονίζει τον Μητροπολίτη Κιέβου. Το επιχείρημα απορρίπτεται με στοιχεία από τους ρώσους ιστορικούς, αλλά και από Έλληνες, όπως ο π. Θεόδωρος Ζήσης, ο Μητροπολίτης Πειραιώς Σεραφείμ, ο π. Αθ. Γκοτσόπουλος και πολλοί άλλοι. Προς ενίσχυση του επιχειρήματος ο συντάκτης του υπομνήματος της Επιτροπής προς τη Σύνοδο επικαλείται τον 120ό Κανόνα της στην Καρθαγένη Συνόδου. Ουδεμία σχέση έχει ο εν λόγω Κανόνας με το Ουκρανικό....

          Το άλλο θέμα που τίθεται και  για το οποίο έχει επίσης επιχειρηματολογήσει ο κ. Φειδάς, είναι ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει το  «έκκλητο προσφυγής» και παρά Αρχιερέων «ετέρου κλίματος», δηλαδή ένα παγκόσμιο προνόμιο επί όλων των Πατριαρχείων και των Αυτοκεφάλων Εκκλησιών. Πρόκειται περί αντορθοδόξου αντιλήψεως και παπικής νοοτροπίας τάσεως του Φαναρίου. Γενικό έκκλητο εφ’ όλης της Εκκλησίας ουδέν Πατριαρχείο είχε και έχει, ούτε φυσικά και το Οικουμενικό. Οι Κανόνες που επικαλέστηκε στην εισήγησή του  ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος ( 9 και 17 της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου) δεν έχουν σχέση με το παπικής εφευρέσεως προνόμιο του παγκοσμίου εκκλήτου.

Το έκκλητο του Πάπα Ρώμης, τον οποίο επιδιώκει να μιμηθεί ο Οικ. Πατριάρχης, αμφισβητήθηκε «βασίμως», όπως σημειώνει ο Μητροπολίτης Κορίνθου Παντελεήμων Καρανικόλας, από την Σύνοδο της Καρθαγένης. Ο νεωστί υποστηρικτής του πρωτείου του Οικ. Πατριάρχη Μητροπολίτης Περγάμου κ. Ιωάννης σημειώνει εν συμπεράσματι στην διατριβή του επί διδακτορία πως αν ετίθετο το ερώτημα ποίον είναι το κέντρο της ενότητος των κατά την Οικουμένην Εκκλησιών, «σύσσωμος η συνείδησις της Εκκλησίας των τριών πρώτων αιώνων θα απέκρουεν ως τοιούτο κέντρον έναν οιονδήποτε επίσκοπον ατομικώς».          

          Το Οικουμενικό Πατριαρχείο ήταν εναντίον της κυριαρχίας μιας Εκκλησίας επί των υπολοίπων. Γράφοντας για την παπική αυτή τάση σημειώνει: «Επιβαλών την ιδίαν κυριαρχίαν εν τη Δυτική Ευρώπη και επωφελούμενος των δεινοπαθημάτων των Εκκλησιών της Ανατολής ο της Ρώμης Πατριάρχης εντονώτερον και συστηματικώτερον ήρχισε να απαιτή την εις αυτόν υποταγήν των, εκτός της Κωνσταντινουπόλεως. Αι τελευταίαι όμως αύται ου μόνον ουδεμίαν προσοχήν έδιδον εις τας όλως κοσμικάς και μέχρι τινός γελοίας απαιτήσεις αυτού, αλλά και ενεκάλουν αυτόν επί ενόχω διαστροφή της αρχαίας ομολογίας της Ορθοδόξου Πίστεως». (Εκκλησιαστική Αλήθεια, Εν Κωνσταντινουπόλει, 28 Ιουλίου 1900, σελ. 331). Το έκκλητο το επέβαλε ο Πάπας και επιδιώκει να το επιβάλλει ο Οικ. Πατριάρχης, γιατί είναι ένας τρόπος κυριαρχίας επί των άλλων Εκκλησιών.                         

Πέραν αυτού, όπως έγραψε ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας κ. Αναστάσιος στην προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο επιστολή του, της 14^ης Ιανουαρίου 2019, παραμένουν ανυπόστατες οι χειροτονίες που τέλεσε ο καθηρημένος και αφορισμένος αυτοανακηρυχθείς «Πατριάρχης Κιέβου και πάσης Ουκρανίας» Φιλάρετος, μεταξύ των οποίων είναι και του ονομασθέντος προκαθημένου της Εκκλησίας της Ουκρανίας Επιφανίου. Και προσθέτει ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας: « Η θεμελιώδης εκκλησιολογική αρχή είναι ότι αι χειροτονίαι των σχισματικών και αιρετικών, ως “μυστήρια”  έξω της Εκκλησίας τελεσθέντα, είναι άκυροι, πολλώ δε μάλλον αι χειροτονίαι υπό καθαιρεθέντος και αφορισθέντος». Η αρχή αυτή, όπως τονίζει ο Μακαριώτατος Αλβανίας «δεν δύναται να παραθεωρηθή από κανένα», ούτε φυσικά από τον κ. Βαρθολομαίο.

          Στη συνέχεια ο Αρχιεπίσκοπος υποστήριξε ότι η απουσία του Πατριαρχείου της Μόσχας από τη Σύνοδο της Κρήτης, το 2016, «δεν έδωσε τη δυνατότητα συζητήσεως του θέματος της χορηγήσεως του αυτοκεφάλου και έτσι χάθηκε η ευκαιρία όπως συναποφαίνεται μετά των λοιπών Εκκλησιών δια την χορήγησή του». Πρόκειται περί ανακριβείας. Το θέμα δεν θα συνεζητείτο στην Σύνοδο, ανεξάρτητα από την παρουσία ή όχι του Ρωσικού Πατριαρχείου. Στην προσυνοδική συνεδρίαση υπήρξε συμφωνία μεν επί του κειμένου της αποδόσεως της Αυτοκεφαλίας, που θα γινόταν μετά από πρόταση της μητέρας Εκκλησίας και ομοφώνου αποφάσεως όλων των Πατριαρχείων και των Αυτοκεφάλων Εκκλησιών, όμως υπήρξε διαφωνία στον τρόπο της υπογραφής του σχετικού Τόμου. Πάντως η επί της ουσίας πρόταση του Οικ. Πατριαρχείου και η αποδοχή της από όλες τις τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες δέσμευε ηθικά τον κ. Βαρθολομαίο να μην προχωρήσει μόνος του σε απόδοση της Αυτοκεφαλίας στους σχισματικούς της Ουκρανίας.

          Σε άλλο σημείο ο Αρχιεπίσκοπος ανέφερε: «Όλοι γνωρίζομεν ότι η Ορθόδοξος Εκκλησία της Ουκρανίας υπήγετο επί αιώνας υπό την διαδοχικήν δυναστικήν κυριαρχίαν είτε της Πολωνίας, είτε της Μεγάλης Ρωσίας...». Πρόκειται περί ιστορικής ανακριβείας. Ουκρανία σημαίνει «Συνοριακή Περιοχή». Οι Ουκρανοί είναι οι Ρώσοι ακρίτες, που δέχτηκαν επί αιώνες την ισχυρότατη  εθνική και εκκλησιαστική καταπίεση   από τους καθολικούς Πολωνούς και Λιθουανούς,   και από ιησουίτες μοναχούς. Αυτοί όλοι θέλησαν να ξεριζώσουν την εθνική και εκκλησιαστική συνείδηση των Ρώσων του Κιέβου. Στην αντιμετώπιση αυτής της καταπίεσης βοήθησαν και απεσταλμένοι του Οικουμενικού Πατριαρχείου, μεταξύ των οποίων οι Κύριλλος Λούκαρις και Αρσένιος Ελασσώνος. Πάντοτε ο Πάπας και οι Δυτικές μεγάλες δυνάμεις είχαν  στόχο να χωρίσουν τους Ρώσους του Κιέβου από τους Ρώσους της Μόσχας και να τους εντάξουν στη δική τους κυριαρχία. Τώρα το προσπαθούν πάλι με την βοήθεια του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Εκμεταλλεύονται τον από αιώνων, λόγω τοπικισμού, μεταξύ τους ανταγωνισμό και τα οικονομικά, πολιτικά και στρατιωτικά ζητήματα, που προέκυψαν με τη Ρωσία μετά την ανεξαρτησία της Ουκρανίας. 

          Ανακριβές είναι και το στοιχείο από την ομιλία του Αρχιεπισκόπου  πως «το Οικουμενικό Πατριαρχείο όχι μόνον εις ουδέν ωφελείται, αλλά και παραιτείται εκ της κανονικής εκκλησιαστικής δικαιοδοσίας αυτού δια να ενταχθεί δικαίως η μεγάλη Εκκλησία της Ουκρανίας των 40 περίπου εκατομμυρίων εις την κοινωνίαν των αυτοκεφάλων Ορθοδόξων Εκκλησιών». Ήδη το Πατριαρχείο έχει δεχθεί προσφορά Ναού στο κέντρο του Κιέβου, που του προσέφερε ο τέως Πρόεδρος Ποροσένκο. Επίσης έχοντας την ιδιότητα της «μητρός Εκκλησίας» έχει το δικαίωμα να ζητάει την, κατά μακραίονα παράδοση,  λογία. Επί πλέον αυξάνει την επιρροή του στον Ορθόδοξο κόσμο, ή έτσι πιστεύει...

Δεν είναι ακριβής  η εκτίμηση του Μακαριοτάτου,  ότι «η Εκκλησία της Ουκρανίας των 40 εκατομμυρίων» ακολουθεί τους σχισματικούς του Επιφανίου. Η υπό τον Μητροπολίτη Ονούφριο κανονική Εκκλησία της Ουκρανίας διαθέτει 76 επαρχιούχους Μητροπολίτες και 12.500 ενορίες. Με το δεδομένο ότι το 17% του πληθυσμού αυτοπροσδιορίζονται ως Ρώσοι καθώς και το ότι άνω του 60% των Ορθοδόξων Ουκρανών ακολουθεί την παραδοσιακή, υπό το Πατριαρχείο της Μόσχας, Εκκλησία μένουν λίγοι να  ακολουθούν τον Επιφάνιο... Αυτός ηγείται μιας ολιγομελούς κρατικής σχισματικής Εκκλησίας, η οποία, με αυτουργό το Φανάρι, προκάλεσε βαθύτερο  σχίσμα  μεταξύ των Ορθοδόξων στην Ουκρανία. Σημειώνεται ότι ουδείς στην Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος έδειξε ότι γνωρίζει την πραγματική εκκλησιαστική κατάσταση στην Ουκρανία. 

Είναι χαρακτηριστικό για την κατάσταση στην Ουκρανία το ρεπορτάζ της Ουκρανής Sylvana Goyko στην 15ήμερη εφημερίδα New Eastern Europe (31/10/2019).  Έχει τίτλο «Το Φανάρι ανησυχεί για το μέλλον της Ουκρανικής Εκκλησίας» (Σημ. Η ρεπόρτερ εννοεί την υπό τον Επιφάνιο Εκκλησία των σχισματικών). Η Goyko αναγνωρίζει ότι η υπό τον Μητροπολίτη Ονούφριο Εκκλησία διαθέτει λαϊκή δύναμη: «Περίπου 300.000 Ουκρανοί συμμετέσχον σε θρησκευτική τελετή της υπό το Πατριαρχείο της Μόσχας Ουκρανικής Εκκλησίας, ενώ στην αντίστοιχη εκδήλωση της Ορθόδοξης Ουκρανικής Εκκλησίας (Σημ. γρ. του Επιφανίου) συμμετέσχον μεταξύ των 10.000 και 20.000 πιστών. Αυτοί είναι ακόμη λιγότεροι από τις 65.000 που είχε συγκεντρώσει στην ίδια εκδήλωση τον περασμένο χρόνο το υπό τον καθηρημένο και αφορισμένο από το Πατριαρχείο της Μόσχας Φιλάρετο «Πατριαρχείο του Κιέβου».

Η Ουκρανή ρεπόρτερ επισημαίνει επίσης ότι όχι μόνο δεν επετεύχθη η ενότητα μεταξύ των σχισματικών της Ουκρανίας, αλλά ο Φιλάρετος και ο άλλος επικεφαλής σχισματικών Μακάριος δραστηριοποιούνται αφαιρώντας πιστούς από τον Επιφάνιο. Μάλιστα ο Μακάριος εκβιάζει καταστάσεις και ζητά τον ναό του Σωτήρα στο Μπερεστόβε, που τον κατέχει και τον χρησιμοποιεί η υπό το Πατριαρχείο της Μόσχας Εκκλησία και ο Ποροσένκο τον είχε υποσχεθεί στον κ. Βαρθολομαίο για να εγκαταστήσει εκεί την Εξαρχία του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Κίεβο...     

Το γεγονός είναι πως αντί προώθησης της ενότητας, που ήταν ο προβληθείς από το Φανάρι σκοπός για την αυτοκεφαλία των σχισματικών της Ουκρανίας, διαπιστώνεται εξάπλωση του σχίσματος όχι μόνο στην εν λόγω χώρα, αλλά και στην  Εκκλησία της  Ελλάδος. Όλες οι υπόλοιπες Εκκλησίες (Αλεξανδρείας, Αντιοχείας, Ιεροσολύμων, Σερβίας, Ρουμανίας, Βουλγαρίας, Γεωργίας, Κύπρου, Πολωνίας, Αλβανίας και Τσεχίας – Σλοβακίας) δεν ακολουθούν τον κ. Βαρθολομαίο στην ενέργειά του και διαφυλάττουν έτσι την ενότητά τους.- 

Δείτε και το Μέρος Α΄