Παρέμβαση του Καθηγητή κ. Δ. Τσελεγγίδη προς την Ιερά Σύνοδο για τον διάλογο με τους παπικούς (μεταφρασμένο και στα ρουμανικά)

πηγή: ΕΠΟΜΕΝΟΙ ΤΟΙΣ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΑΣΙ

Ο Καθηγητής της Δογματικης στην Θεολογική Σχολή του Α.Π.Θ. κ. Δημήτριος Τσελεγγίδης με επιστολή του προς την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος ζητά από τους Ιεράρχες να ασχοληθούν με το κείμενο της Ραβέννας και να πάρουν θέση στο ζήτημα του παπικού πρωτείου πριν την κρίσημη σύνοδο της μικτής επιτροπής διαλόγου ορθοδόξων και ρωμαιοκαθολικών τον προσεχή Οκτώβριο στήν Κύπρο.
Ανάλογη επιστολή ο κ. Καθηγητής απέστειλε καί προς τους Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Κύπρου, αλλά και προς την Ιερά Κοινότητα του Αγίου Όρους.
Το κείμενο της επιστολής έχει ως εξής:

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ
ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ Θεσσαλονίκη, 10-9-2009
ΤΟΜΕΑΣ ΔΟΓΜΑΤΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ
ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΣΕΛΕΓΓΙΔΗΣ
-----------
541 24 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Τηλ. Γραφ. 2310-996957
Οἰκ. 2310-342938
Πρός
τήν Ἱερά Σύνοδο
τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος
Ἰ. Γενναδίου 14
11521 Ἀθήνα
Κοινοποίηση: Σέ ὅλους τούς Ἱεράρχες
τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος

Μακαριώτατε ἅγιε Πρόεδρε,
Σεβασμιώτατοι Ἀρχιερεῖς,
Πα­ρα­κο­λου­θών­τας μέ βα­θύ αἴ­σθη­μα εὐ­θύ­νης τήν ἐκ­κλη­σι­α­στι­κή κα­τά­στα­ση τῆς ἐ­πο­χῆς μας, ὡς ἁ­πλός πι­στός ἀλ­λά καί ὡς Πα­νε­πι­στη­μια­κός Κα­θη­γη­τής τῆς Δογ­μα­τι­κῆς Θε­ο­λο­γί­ας τῆς Ἐκκλη­σί­ας, θά ἤ­θε­λα νά ἀ­πευ­θυν­θῶ εὐ­λα­βῶς πρός Σᾶς, ὡς τήν Ἀ­νώ­τα­τη Δι­οί­κη­ση τῆς το­πι­κῆς Ἐκ­κλη­σί­ας μας, γιά ἕ­να σο­βα­ρό­τα­το θε­ο­λο­γι­κό θέ­μα.
Ὁ λό­γος, πού μέ ὁ­δή­γη­σε στήν ἀ­πο­στο­λή αὐ­τῆς τῆς ἐ­πι­στο­λῆς, προ­έ­κυ­ψε ἀ­πό τήν ἐ­πι­κοι­νω­νί­α μου μέ κά­ποι­ους Μη­τρο­πο­λί­τες........

Σέ σχε­τι­κή ἐ­ρώ­τη­σή μου πρός Αὐ­τούς, ἄν ἡ Ἐκ­κλη­σί­α τῆς Ἑλ­λά­δος συ­ζή­τη­σε ἐν Συ­νό­δῳ καί ἔ­λα­βε θέ­ση ἔ­ναν­τι τοῦ ἐ­πι­κει­μέ­νου Δι­με­ροῦς Θε­ο­λο­γι­κοῦ Δι­α­λό­γου γιά τό πα­πι­κό πρω­τεῖ­ο, ἀ­πάν­τη­σαν ὅ­τι ἀ­γνο­οῦ­σαν τό ὅ­λο ζή­τη­μα. Ἔ­τσι, ἔ­κρι­να σκό­πι­μο νά Σᾶς γρά­ψω τά πα­ρα­κά­τω.

Τόν Ὀ­κτώ­βριο τοῦ τρέ­χον­τος ἔ­τους θά γί­νει στήν Κύ­προ ἡ κρι­σι­μό­τε­ρη ἴ­σως ἕ­ως τώ­ρα Συ­νέ­λευ­ση τῆς Μι­κτῆς Δι­ε­θνοῦς Ἐ­πι­τρο­πῆς γιά τόν Θε­ο­λο­γι­κό Δι­ά­λο­γο Ὀρ­θο­δό­ξων καί Ρω­μαι­ο­κα­θο­λι­κῶν. Ἐ­πει­δή τό Κοι­νό Κεί­με­νο, πού θά προ­κύ­ψει ἀ­πό τή Συ­νέ­λευ­ση αὐ­τή, θά ἔ­χει κα­τα­λυ­τι­κή ση­μα­σί­α στήν ἐ­ξέ­λι­ξη τῶν σχέ­σε­ων τῶν δύ­ο δι­α­λε­γο­μέ­νων με­ρῶν, θε­ω­ρῶ χρέ­ος μου νά Σᾶς πα­ρα­κα­λέ­σω θερ­μῶς νά συγ­κα­λέ­σε­τε τό συν­το­μό­τε­ρο δυ­να­τόν ἔ­κτα­κτη Σύ­νο­δο Ἱ­ε­ραρ­χί­ας, προ­κει­μέ­νου νά ἀ­σχο­λη­θεῖ ἐ­πι­στα­μέ­νως μέ τό συγ­κε­κρι­μέ­νο πε­ρι­ε­χό­με­νο τοῦ Θε­ο­λο­γι­κοῦ αὐ­τοῦ Δι­α­λό­γου.

Ἡ Μι­κτή Δι­ε­θνής Ἐ­πι­τρο­πή θά ἀ­σχο­λη­θεῖ συγ­κε­κρι­μέ­να μέ τό «ρόλο τοῦ Ἐπισκόπου Ρώμης ἐν τῇ κοινωνίᾳ ὅλων τῶν Ἐκκλησιῶν» (βλ. Κεί­με­νο τῆς Ρα­βέν­νας, πα­ρά­γρ. 45). Τα­πει­νῶς φρο­νῶ, ὅ­τι ἄν ἡ Σε­πτή Ἱ­ε­ραρ­χί­α μας συ­ζη­τή­σει θε­ο­λο­γι­κῶς τό θέ­μα καί το­πο­θε­τη­θεῖ μέ σα­φή­νεια σ’ αὐ­τό, θά κα­τα­στή­σει κα­θο­ρι­στι­κή τήν πα­ρου­σί­α τοῦ ἐκ­προ­σώ­που τῆς το­πι­κῆς Ἐκ­κλη­σί­ας μας στή Μι­κτή Ἐ­πι­τρο­πή καί εἰ­δι­κό­τε­ρα στήν τε­λι­κή δι­α­μόρ­φω­ση τοῦ Κοι­νοῦ Κει­μέ­νου τῆς Δι­ε­θνοῦς Συ­νε­λεύ­σε­ως. Μέ τόν τρό­πο αὐ­τό ἡ Ἱ­ε­ραρ­χί­α μας θά λει­τουρ­γή­σει ἐγ­καί­ρως καί προ­λη­πτι­κῶς, γιά νά μή χρεια­στεῖ νά πα­ρέμ­βει ἀρ­γό­τε­ρα θε­ρα­πευ­τι­κῶς, ὡς ὀ­φεί­λει, κρί­νον­τας ἐκ τῶν ὑ­στέ­ρων τίς ἐν­δε­χό­με­νες θε­ο­λο­γι­κές καί ἐκ­κλη­σι­ο­λο­γι­κές ἀ­στο­χί­ες τοῦ Κοι­νοῦ Κει­μέ­νου, πράγ­μα πού ἔμ­με­σα θά ἐκ­θέ­σει καί τόν ἐν­τε­ταλ­μέ­νο ἐκ­πρό­σω­πό της στή Μι­κτή Ἐ­πι­τρο­πή.

Ἐ­πι­προ­σθέ­τως, ἄς μοῦ ἐ­πι­τρα­πεῖ νά ἐκ­φρά­σω μέ κά­θε δυ­να­τή συν­το­μί­α καί τήν θε­ο­λο­γι­κή ἄ­πο­ψή μου στό ὑ­πό συ­ζή­τη­ση θέ­μα. Ἡ προ­γραμ­μα­τι­σμέ­νη θε­ο­λο­γι­κή συ­ζή­τη­ση γιά τό πρω­τεῖ­ο τοῦ Ἐ­πι­σκό­που Ρώ­μης «εἰς μεγαλύτερον βάθος», τόν προ­σε­χῆ Ὀ­κτώ­βριο στήν Κύ­προ, εἶ­ναι με­θο­δο­λο­γι­κῶς ἄ­και­ρη καί οὐ­σι­α­στι­κά προ­θύ­στε­ρη. Καί τοῦ­το, για­τί, σύμ­φω­να μέ τή θε­ο­λο­γι­κή καί πα­τε­ρι­κή δε­ον­το­λο­γί­α, θά πρέ­πει νά προ­η­γη­θεῖ ὁ­πωσ­δή­πο­τε ἡ θε­ο­λο­γι­κή συ­ζή­τη­ση γιά τή θε­με­λι­ώ­δη δι­α­φο­ρά μας μέ τούς Ρω­μαι­ο­κα­θο­λι­κούς στό δόγ­μα καί εἰ­δι­κό­τε­ρα στό filioque, τό ἀ­λά­θη­το καί τήν κτι­στή θεί­α Χά­ρη, πού ἐ­σφαλ­μέ­να ἐ­ξα­κο­λου­θοῦν νά ὑ­πο­στη­ρί­ζουν. Οἱ δογ­μα­τι­κές αὐ­τές κα­κο­δο­ξί­ες ἐ­νερ­γοῦν προσ­δι­ο­ρι­στι­κά στό χα­ρα­κτή­ρα τῆς ταυ­τό­τη­τας τοῦ Ρω­μαι­ο­κα­θο­λι­κι­σμοῦ καί κε­νώ­νουν θε­ο­λο­γι­κά τήν Ἐκ­κλη­σι­ο­λο­γί­α καί τήν Μυ­στη­ρι­ο­λο­γί­α του, κε­νώ­νουν δη­λα­δή οὐ­σι­α­στι­κά τόν κα­τε­ξο­χήν χα­ρα­κτή­ρα τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας ὡς «κοι­νω­νί­ας θε­ώ­σε­ως» τοῦ ἀν­θρώ­που.

Μό­νο με­τά τήν ἀ­πό­λυ­τη ταυ­τό­τη­τά μας στό δόγ­μα, μπο­ρεῖ νά ἀ­κο­λου­θή­σει συ­ζή­τη­ση γιά τόν τρό­πο δι­οι­κή­σε­ως τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας. Ἡ δι­α­φο­ρά μας στό δόγ­μα, σύμ­φω­να μέ τό γράμ­μα καί τό πνεῦ­μα τῶν Οἰ­κου­με­νι­κῶν Συ­νό­δων πού σα­φῶς προ­κύ­πτει ἀ­πό τά Πρα­κτι­κά τους, θέ­τει ἐ­κτός Ἐκ­κλη­σί­ας τούς Ρω­μαι­ο­κα­θο­λι­κούς, πράγ­μα πού ἐ­πι­βε­βαι­ώ­νε­ται ἐμ­πει­ρι­κῶς ἀ­πό τήν ἐ­πί μί­α χι­λι­ε­τί­α δι­α­κο­πή τῆς με­τα­ξύ μας δι­α­μυ­στη­ρια­κῆς κοι­νω­νί­ας.

Εὔ­λο­γα, λοι­πόν, προ­κύ­πτει τό θε­ο­λο­γι­κό ἐ­ρώ­τη­μα: Πῶς θά μπο­ρέ­σου­με νά συ­ζη­τή­σου­με ὀρ­θο­λο­γι­κῶς στόν ἐ­πι­κεί­με­νο Θε­ο­λο­γι­κό Δι­ά­λο­γο μέ τούς Ρω­μαι­ο­κα­θο­λι­κούς γιά τή θε­σμι­κή-ἱ­ε­ραρ­χι­κή θέ­ση ἑ­νός προ­σώ­που (δη­λα­δή τοῦ Πά­πα) ἐν­τός τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας, ἐ­νό­σῳ τό πρό­σω­πο αὐ­τό βρί­σκε­ται ἀ­κό­μη οὐ­σι­α­στι­κά ἀλ­λά καί τυ­πι­κά ἐ­κτός τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας;

Ἄν, πα­ρά ταῦ­τα, γί­νει θε­ω­ρη­τι­κά μό­νο συ­ζή­τη­ση γιά τό πρω­τεῖ­ο τοῦ Ἐ­πι­σκό­που Ρώ­μης, ἄς μοῦ ἐ­πι­τρα­πεῖ καί ἐ­δῶ νά ὑ­πεν­θυ­μί­σω τήν ἀ­δι­αμ­φι­σβή­τη­τη ἱ­στο­ρι­κή ἀ­λή­θεια, ὅ­τι πο­τέ ἡ Ἐκ­κλη­σί­α κα­τά τήν πρώ­τη χι­λι­ε­τί­α δέν ἀ­νε­γνώ­ρι­σε στόν Ἐ­πί­σκο­πο Ρώ­μης πρω­τεῖ­ο αὐ­θεν­τί­ας καί ἐ­ξου­σί­ας σέ παγ­κό­σμιο ἐ­πί­πε­δο. Ἡ ὑ­πέρ­τα­τη αὐ­θεν­τί­α στήν ἀ­νά τήν Οἰ­κου­μέ­νη Ἐκ­κλη­σί­α ἀ­σκεῖ­το πάν­το­τε καί μό­νον ἀ­πό τίς Οἰ­κου­με­νι­κές Συ­νό­δους.

Ἄλ­λω­στε, πο­τέ ἡ Ὀρ­θό­δο­ξη Ἐκ­κλη­σί­α δέν δέ­χτη­κε τό πα­πι­κό πρω­τεῖ­ο, ὅ­πως αὐ­τό κα­τα­νο­ή­θη­κε καί ἑρ­μη­νεύ­τη­κε ἀ­πό τήν Α΄ Βα­τι­κα­νή Σύ­νο­δο, ἡ ὁ­ποί­α ἀ­νε­κή­ρυ­ξε τόν Πά­πα ὡς ἀ­λά­θη­το ἐκ­φρα­στή τῆς συ­νει­δή­σε­ως τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας μέ δυ­να­τό­τη­τα νά εἶ­ναι ἀν­τί­θε­τος ἀ­κό­μη καί μέ τίς ἀ­πο­φά­σεις Οἰ­κου­με­νι­κῆς Συ­νό­δου. Μέ ἄλ­λα λό­για, ὁ Πά­πας στή Λα­τι­νι­κή Δύ­ση - μέ τό δογ­μα­τι­κῶς κα­το­χυ­ρω­μέ­νο καί ἀπό τήν Β΄ Βατικανή Σύνοδο «ἀ­λά­θη­τό» του καί τό δι­εκ­δι­κού­με­νο πρω­τεῖ­ο ἐ­ξου­σί­ας σ’ ὁ­λό­κλη­ρη τήν Ἐκ­κλη­σί­α - ἔ­χει πά­ρει αὐ­θαι­ρέ­τως τή θέ­ση τοῦ Πνεύ­μα­τος τῆς Ἀ­λη­θεί­ας στήν Παγ­κό­σμια Ἐκ­κλη­σί­α.

Κα­τά συ­νέ­πεια, μέ τήν πα­ρα­πά­νω ἐκ­κλη­σι­ο­λο­γι­κοῦ χα­ρα­κτή­ρα κα­τα­νό­η­ση τοῦ πα­πι­κοῦ πρω­τεί­ου ἐ­ξου­σί­ας ἀ­κυ­ρώ­νε­ται ὄ­χι ἁ­πλῶς καί μό­νον τό συ­νο­δι­κό σύ­στη­μα δι­οι­κή­σε­ως τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας, ἀλ­λά οὐ­σι­α­στι­κά καί αὐ­τή ἡ ἴ­δια ἡ πα­ρου­σί­α τοῦ Ἁ­γί­ου Πνεύ­μα­τος σ’ αὐ­τήν.

Μέ ὅ­σα ἐν συν­το­μί­ᾳ ἔ­γρα­ψα, ἀ­πευ­θύ­νο­μαι σέ Σᾶς Σε­πτοί Ἱ­ε­ράρ­χες μας, γιά νά Σᾶς ἐκ­φρά­σω τίς ἐκ­κλη­σι­α­στι­κοῦ χα­ρα­κτή­ρα ἀ­νη­συ­χί­ες μου καί πα­ράλ­λη­λα νά θέ­σω ὑ­πό­ψη Σας μιά συ­νο­πτι­κή θε­ο­λο­γι­κή ἀ­πο­τί­μη­σή μου γιά τή με­θο­δο­λο­γί­α καί τό πε­ρι­ε­χό­με­νο τοῦ συγ­κε­κρι­μέ­νου δι­με­ροῦς Θε­ο­λο­γι­κοῦ Δι­α­λό­γου στό πλαί­σιο τῆς Μι­κτῆς Δι­ε­θνοῦς Ἐ­πι­τρο­πῆς.

Εὐ­ελ­πι­στῶ, ὅ­τι τό Ἅ­γιο Πνεῦ­μα, τό Ὁποῖο κατευθύνει τό θεσμό τῆς Ἐκκλησίας, ὥστε νά ὀρθοτομεῖ τό λόγο τῆς Ἀληθείας, θά ἐκ­φρα­στεῖ δι’ Ὑ­μῶν, ἀ­φοῦ ὁ Τρι­α­δι­κός μας Θε­ός εὐ­δό­κη­σε συ­νο­δι­κῶς νά ἐκ­φρά­ζε­ται θε­σμι­κά ἡ Ἐκ­κλη­σί­α Του.

Μέ βα­θύ­τα­το σε­βα­σμό
ἀ­σπά­ζο­μαι τήν δε­ξιά Σας
Δη­μή­τριος Τσε­λεγ­γί­δης
Κα­θη­γη­τής τῆς Θε­ο­λο­γι­κῆς Σχο­λῆς
τοῦ Ἀ­ρι­στο­τε­λεί­ου Πα­νε­πι­στη­μί­ου

Intervenţie a profesorului Dimitrios Tselenghidis pe lângă Sfântul Sinod al Bisericii Greciei pentru dialogul cu catolicii

Profesorul de dogmatică de la Facultatea de Teologie a Universităţii Aristotelice din Tesalonic, domnul Dimitrios Tselenghidis, în scrisoarea sa către Sfântul Sinod al Bisericii Greciei cere de la ierarhi să se ocupe cu textul de la Ravenna şi să ia o poziţie în chestiunea primatului papal înainte de întrunirea critică a Comisiei Mixte de Dialog între ortodocşi şi romano-catolici în luna octombrie ce se apropie, în Cipru. O scrisoare asemănătoare domnul profesor a trimis şi către Sfântul Sinod al Bisericii Ciprului, dar şi către Sfânta Chinotită a Sfântului Munte. Textul scrisorii este următorul:


Universitatea Aristotelică din Tesalonic,
Facultatea de Teologie,
Secţia Teologie, 10.09.2009,
Catedra de Teologie Dogmatică
Profesor Dimitrios Tselenghidis,
54121 Tesalonic
Telefon birou: 2310-996 957
Telefon domiciliu: 2310-34 2938

Către Sfântul Sinod al Bisericii Greciei
Ἰ. Γενναδίου 14
11521 Ἀθήνα

Notificare: Către toţi ierarhii Bisericii Greciei

Preafericite Sfinţite Preşedinte, Înaltpreasfinţiţi Arhierei,
Urmărind cu un profund sentiment de responsabilitate situaţia bisericească din epoca noastră ca simplu credincios, dar şi ca profesor universitar de Teologie Dogmatică a Bisericii, aş vrea să mă adresez Dumneavoastră cu evlavie ca spre cea mai înaltă autoritate a Bisericii noastre locale în legătură cu o temă teologică foarte serioasă.
Pricina care m-a determinat la trimiterea acestei scrisori a rezultat din contactul meu cu unii mitropoliţi.
La întrebarea mea precisă adresată Acestora, dacă Biserica Greciei a discutat în Sinod şi a luat o poziţie vizavi de respectivul dialog teologic bilateral referitor la primatul papal, au răspuns că nu au cunoştinţă de toată această chestiune. Astfel, am considerat oportun să vă scriu cele de mai jos.
În luna octombrie a anului în curs va avea loc în Cipru, după cum se ştie, poate cea mai critică de până acum Întrunire a Comisiei Mixte Internaţionale pentru Dialogul Teologic dintre ortodocşi şi romano-catolici.
Deoarece Textul Comun, care se va emite de către această Întrunire va avea o importanţă catalizatoare în ceea ce priveşte evoluţia relaţiilor dintre cele două părţi în dialog, consider de datoria mea să vă rog stăruitor să întruniţi cât mai curând posibil Sinodul Extraordinar al Ierarhiei, pentru a dezbate cu atenţie conţinutul exact al acestui Dialog Teologic.
Comisia Mixtă Internaţională se va ocupa mai exact cu „rolul episcopului Romei în societatea (comuniunea) tuturor Bisericilor” (vezi Textul de la Ravenna, paragraful 45). Cu smerenie gândesc că, dacă respectabila noastră Ierarhie va discuta teologic tema şi se va raporta cu elocvenţă la ea, va fi hotărâtoare prezenţa reprezentantului Bisericii noastre locale în Comisia Mixtă şi, în special, la redactarea finală a Textului Comun al Întrunirii Internaţionale.
În acest fel ierarhia noastră va acţiona în timp util şi preventiv, pentru a nu trebui să intervină mai târziu pentru a vindeca, după cum va trebui în funcţie de necesităţi, judecând din cele de pe urmă, posibilele eşecuri teologice şi ecleziologice din Textul Comun, fapt care, indirect, va expune şi pe reprezentantul ei trimis în Comisia Mixtă.
În plus, să mi se îngăduie să exprim cât mai concis posibil şi părerea mea teologică asupra temei în discuţie. Dezbaterea teologică programată despre primatul episcopului Romei „într-o mai mare profunzime”, în luna octombrie ce se apropie, în Cipru, este din punct de vedere metodologic grăbită şi în esenţă prematură. Şi lucrul acesta deoarece, conform deontologiei teologice patristice, va trebui să anticipeze numaidecât dezbaterea teologică despre diferenţa de bază dintre noi şi romano-catolici în ceea ce priveşte dogma, şi în mod deosebit, în ceea ce priveşte Filioque, infailibilitatea şi harul creat, pe care în mod greşit continuă să le susţină. Aceste erezii dogmatice contribuie definitoriu la conturarea identităţii romano-catolicismului şi golesc din punct de vedere teologic eclesiologia şi misteriologia lui, adică desfiinţează în mod esenţial caracterul prin excelenţă al Bisericii de „comuniune (societate) a îndumnezeirii” omului.
Doar după deplina noastră identitate în dogmă poate urma o dezbatere despre modul de conducere a Bisericii. Diferenţierea noastră în dogmă, conform literei şi duhului Sinoadelor Ecumenice, care reiese clar din Actele lor, îi aşează pe romano-catolici în afara Bisericii, fapt care se confirmă şi empiric de întreruperea comuniunii inter-sacramentale dintre noi vreme de o mie de ani.
Aşadar, cum era de aşteptat, rezultă următoarea întrebare teologică: cum vom putea să discutăm raţional în respectivul Dialog Teologic cu romano-catolicii despre poziţia instituţional-ierarhică a unei persoane (adică a papei) în Biserică, de vreme ce această persoană se află încă esenţial, dar şi formal, în afara Bisericii?
Dacă totuşi va avea loc doar teoretic o dezbatere despre primatul episcopului Romei, să mi se permită şi aici să amintesc adevărul istoric indiscutabil că: niciodată Biserica în primul mileniu nu a recunoscut episcopului Romei vreun primat de autoritate şi jurisdicţie pe plan universal. Autoritatea supremă în Biserica din întreaga lume (Οικουμένη) a fost exercitată întotdeauna numai şi numai de către Sinoadele Ecumenice.
De altfel, niciodată Biserica Ortodoxă nu a acceptat primatul papal, cum a fost înţeles şi interpretat acesta de către Conciliul I Vatican, care l-a proclamat pe papa ca interpret infailibil al conştiinţei Bisericii cu posibilitatea de a fi în opoziţie chiar şi cu hotărârile vreunui Sinod Ecumenic. Cu alte cuvinte, papa în Apusul catolic - prin „infailibilitatea” sa reglementată dogmatic şi de către Conciliul II Vatican şi prin primatul jurisdicţional revendicat peste întreaga Biserică - a luat în mod arbitrar locul Duhului Adevărului în Biserica Universală.
În consecinţă, prin înţelegerea primatului jurisdicţional al papei cu caracter eclezial se anulează nu pur-şi-simplu şi nu doar sistemul sinodal de conducere al Bisericii, ci în mod esenţial însăşi prezenţa Sfântului Duh în ea.
Cu toate cele scrise pe scurt, mă adresez Dumneavoastră, respectabililor noştri ierarhi, pentru a vă exprima neliniştile mele cu caracter eclezial şi în acelaşi timp să aduc în atenţia Dumneavoastră o evaluare teologică rezumativă asupra metodologiei şi conţinutului respectivului Dialog Teologic bilateral în cadrul Comisiei Mixte Internaţionale.
Sper că Sfântul Duh care îndreptează fiinţa Bisericii, ca să înveţe drept cuvântul Adevărului, se va exprima prin Dumneavoastră, pentru că Dumnezeul nostru Treimic a binevoit ca în mod sinodal Biserica Lui să se exprime instituţional.

Cu profund respect sărut dreapta Dumneavoastră,
Dimitrios Tselenghidis,
Profesor la Facultatea de Teologie
din cadrul Universităţii Aristotelice – Tesalonic