Θρησκευτικότητα χωρίς θρησκεία

πηγή: Χριστιανική Εστία Λαμίας

Ξέρουμε ότι ο Χριστιανισμός και η Ορθοδοξία μας δεν είναι «θρησκεία» με τη συνηθισμένη έννοια των εξωτερικών τύπων και των κοινωνικών συντεταγμένων. Δεν είναι μόνο αυτό η πίστη μας. Η Ορθοδοξία είναι Αποκάλυψη και Εκκλησία. Είναι ο Ουρανός στη Γη μας. Είναι η θέωση του ανθρώπου μέσα από την κοινωνία του με τον Θεό και τον συνάνθρωπό του. Βέβαια όλα αυτά γίνονται εν χώρω και χρόνω. Μέσα στην ιστορία.......
Ως προς αυτό το στοιχείο ο χριστιανισμός είναι και θρησκεία και θρησκευτικότητα. «Θρησκεία καθαρή και αμόλυντη, λέγει ο άγιος Ιάκωβος ο αδελφόθεος, είναι να δείχνουμε έμπρακτη αγάπη και να προσέχουμε τι λέμε, να ελέγχουμε τη γλώσσα μας». Όμως η Χριστιανοσύνη δεν είναι τεχνική αναζήτησης και προσπάθεια ανακάλυψης του Θεού από τη μεριά του ανθρώπου. Είναι απάντηση και συνάντηση του ανθρώπου προς τον ερχόμενο Κύριο. Η πρωτοβουλία των κινήσεων ή μάλλον της αγάπης βρίσκεται στα χέρια του Θεού. Αυτός κατέβηκε στη γή «για να αναζητήσει και σώσει το χαμένο πρόβατο», τον πλανηθέντα άνθρωπο. «Αυτός ενηνθρώπησεν ίνα ημείς θεοποιηθώμεν». Κατέβηκε για να ανεβούμε. Και τούτο διότι μέσα στη σοφία του και στην προσπάθειά του ο άνθρωπος δεν μπόρεσε να βρεί το Θεό. «Οι σοφοί με τη σοφία τους δεν γνώρισαν το Θεό». Είναι ανεπαρκής ακόμη και ο πιο σοφός να βρεί με το μυαλό του τον άπειρο Θεό.
Αυτό δυστυχώς δεν το πολυκαταλαβαίνουν και οι σύγχρονοι σοφοί και φιλόσοφοι. Νομίζουν ότι έχουν απάντηση για όλα. Προσεγγίζουν κάποια πράγματα σωστά. Όχι όμως όλα. Γι αυτό μας έδωσε ο Χριστός το Ευαγγέλιό Του. Αυτή είναι η αληθινή φιλοσοφία, να είναι δηλ. κάποιος φίλος της Ενυπόστατης Σοφίας, που είναι ο Χριστός και κατ΄ επέκταση το Ευαγγέλιο, η Εκκλησία και η χριστιανική ζωή. Πραγματικοί φιλόσοφοι είναι οι άγιοι και οι Πατέρες της Εκκλησίας μας. Αυτοί αγάπησαν τον Χριστό και τα έδωσαν όλα για την αγάπη Του. Δεν περιφρονούσαν και την ανθρώπινη σοφία, αλλά την έβαζαν στη σωστή της θέση, πολύ μετά από την ευσέβεια.
Αυτές τις μέρες γίνεται πολύς λόγος για το μέλλον της θρησκείας. Για το μέλλον του κόσμου, τι εκφράζουν οι εκκλησίες, τα κόμματα, οι ιδεολογίες, τι βλέπουμε στην καθημερινή πραγματικότητα. Ελέχθη λοιπόν από κάποιον φιλόσοφο πρόσφατα, ότι στο μέλλον τα γνωστά θρησκευτικά σχήματα θα υπερβαθούν και στη θέση του θα μπεί, θα έρθει μια θρησκευτικότητα χωρίς θρησκεία. Αν και αυτός ο λόγος κρίνεται, γιατί πουθενά στον κόσμο και ποτέ στην ανθρώπινη ιστορία δεν βρέθηκε, όπως λέει και ο Πλούταρχος «ανίερος πόλις» χωρίς ιερά και ιερατείο και λατρεία και τελετές και θυσίες και θρησκευτικούς νόμους, ας υποθέσουμε όμως πως μπορεί κάποτε να φτάσουμε σε μια υπέρβαση των τύπων και των σχημάτων και να προσεγγίσουμε μια ιδανική και άϋλη μορφή σχέσης με το Θεό, που δεν θα χρειάζεται τίποτε το εξωτερικό. Βέβαια όλο αυτό φαντάζει σαν ουτοπία και απλά σαν μια υπόθεση εργασίας, γιατί ακόμη και τα πιο πνευματικά πρόσωπα της ιστορίας, «ως σάρκα φορούντες και τον κόσμον οικούντες» συμμετείχαν στα δρώμενα των καθιερωμένων θρησκειών. Παραδείγματος χάριν ο Σωκράτης συμμετείχε στις πομπές και στις τελετές των θρησκευτικών εορτών της Αθήνας, ο Κύριός μας πήγαινε στον ναό «κατά το ειωθός» και ο Παύλος έκανε τάματα και πήγαινε στον τόπο της προσευχής. Δε γίνεται, κάπως θα χρειασθεί και εξωτερικά ο άνθρωπος να εκφράσει μόνος του και με άλλους μαζί την εσωτερική του σχέση με το θείο.
Από το σημείο αυτό όμως μέχρι τη θεωρία ότι η άρση της θρησκείας και η θέση μιας άτυπης θρησκευτικότητας, η οποία δεν θα έχει καμμιά μορφή ανάτασης, αλλά θα εκφράζεται «πλαγίως», μόνο με το «αγαπάτε αλλήλους», κάπως σαν μια προσκοπική καθημερινή καλή πράξη ή σαν μια μασονική αγαθοεργία ή σαν μια κοινωνική – κρατική πρόνοια και ερυθροσταυρική αλληλεγγύη, αυτό αποτελεί άρνηση της πίστης ως σχέσης αγάπης με το Θεό, που είναι η πρώτη και μεγάλη εντολή, άρνηση της προσευχής ως διαλόγου με τον προσωπικό Θεό, απόρριψη της κοινωνίας με το Θεό μέσω των μυστηρίων και μετάλλαξη της αγάπης σε μια συναντίληψη των ατόμων μιας αγέλης. Αυτή η θέση είναι αθεϊα με φιλοσοφικό ένδυμα και κοινωνική επένδυση. Είναι εκλεπτυσμένος μαρξισμός και έμμεση άρνηση του μοναχισμού. Και καμμιά ανάγκη, άγχος, φόβο ή αγωνία κι αν δεν είχαμε, πάλι θα χρειαζόμασταν την προς τα άνω φορά, «άνω σχώμεν τας καρδίας», ως έκφραση αγάπης προς τον προσωπικό Θεό, Πατέρα και Δημιουργό μας.
Γιατί άραγε ο Χριστός μας προσευχόταν πολύ νωρίς τα πρωϊνά και διανυκτέρευε στην προσευχή του Θεού; Εφήρμοζε την πρώτη και μεγάλη εντολή: «Αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου εξ όλης της ψυχής σου, εξ όλης της καρδίας σου, εξ όλης της διανοίας σου και εξ όλης της δυνάμεώς σου». Δηλαδή τι κάνουν οι άγγελοι στον Ουρανό; Τι έκαναν μέχρι να δημιουργηθεί ο άνθρωπος; Τι θα κάνουν οι σεσωσμένοι μετά θάνατον; Ο Παράδεισος δεν είναι ο παράδεισος Αμαρουσίου ή των ψυχοτρόπων ουσιών, αλλά φως και χαρά και ζωή και αέναος προσευχή και ευχαριστία και δοξολογία αγάπης προς το Θεό. Ένα φυλλομέτρημα του Ψαλτηρίου, αλλά και όλης της Αγίας Γραφής, φτάνει να καταλάβει ο άνθρωπος πόσο χρειάζεται η ψυχή τον Θεό της. Είναι λοιπόν παράξενο πως απλά πράγματα της πίστεως ξεφεύγουν από τόσο δυνατά μυαλά! Το παθαίνουν αυτό δυστυχώς και έξυπνοι κατά τα άλλα άνθρωποι, διότι δεν διαβάζουν και δεν υποτάσσουν το πνεύμα τους στην Αγία Γραφή και στον άγιο λόγο του Θεού. στην αποκάλυψη της πλήρους αλήθειας για τον Θεό και τον άνθρωπο.
Είναι χαρακτηριστικό στη συνάφεια αυτή να υπογραμμίσουμε ότι υπάρχουν και νηφάλιες φωνές που συνιστούν μια ρεαλιστική προσέγγιση της σχέσης του ανθρώπου με το Θεό και γενικά της θρησκευτικής ζωής. Βλέπουμε δηλαδή καθημερινά τα πράγματα να πηγαίνουν από το κακό στο χειρότερο και η κοινωνία να θυμίζει τον αλληλοσπαραγμό των θηρίων… Πως θα γίνει αυτή η προς τα δίπλα έξοδος της θρησκευτικότητας με την αλληλεγγύη και τον αλτρουϊσμό; Γιατί να γίνει έτσι και ποιος μας το λέει ότι θα γίνει; Ο Κύριός μας είπε δια του αποστόλου Παύλου ότι «εν εσχάτοις καιροίς οι άνθρωποι θα γίνονται κάθε άλλο παρά ευσεβείς και καλοί…». Έρχεται η αποστασία με αποτέλεσμα τον σκληρότερο διωγμό προς τους αντιφρονούντες και την χειρότερη δικτατορία του κόσμου, του αντιχρίστου. Πού είναι η πλάγια θρησκευτικότητα; Χρειαζόμαστε δύναμη, πρότυπα και αναγέννηση κι αυτό δε γίνεται χωρίς Χριστό και χωρίς τη βοήθεια του Χριστού. «Χωρίς εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν», είπε ο ίδιος ο Κύριος. Η όποια αγάπη χωρίς Χριστό είναι η ατελέσφορη και μισή προσπάθεια ενός αυτονομημένου ανθρώπου. Καλή διάθεση μπορεί να υπάρχει, αποτελεσματικότητα και ρεαλισμός όχι.
Ποιος επίσης μας είπε ότι η προσευχή υπέρ των άλλων δεν είναι αγάπη και πλάγια θρησκευτικότητα; Μόνο που περνάει από το ύψος του Σταυρού και το θρόνο του Θεού, που «είναι αγάπη».
Στην Ορθόδοξη Εκκλησία ο λειτουργός ιερέας έχει την πλάτη του γυρισμένη προς το λαό. Κοιτάζει τον Εσταυρωμένο. Προσεύχεται και εμπνέεται. Παίρνει από κεί και στρεφόμενος προς το εκκλησίασμα κατά πρόσωπον δίνει την ευλογία και την αγάπη που παίρνει. Αυτό μόνο στην Ορθοδοξία συμβαίνει. Ο παπικός τελετουργός και ο πάστορας της μεταρρύθμισης αφ΄ εαυτών δίνουν. Τι έχουν; Μισά κι ανέσωστα πράγματα. Σε μας ο ιερέας σαν άλλος Καλός Σαμαρείτης δεν νικιέται από την αδιαφορία κατεβαίνει από υποζύγιό του, περιποιείται τον πληγωμένο άνθρωπο, τον οδηγεί στην Εκκλησία και στον πανδοχέα μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία Του. Έτσι και μείς: η αγάπη μας δεν είναι άσχετη με τον Χριστό και την Εκκλησία. Κατεβαίνει από τον Ουρανό, συμπορεύεται με τον Χριστό, και οδηγεί στην Εκκλησία κι από κεί στον Παράδεισο. Εμείς παίρνουμε και δίνουμε: «την χάριν του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και την αγάπην του Θεού και Πατρός και την κοινωνίαν του Αγίου Πνεύματος» εις αιώνας αιώνων. Αυτή είναι «η πλάγια θρησκευτικότητα» των ορθοδόξων. Είναι αγάπη Χριστοκεντρική και όχι «τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα».