Παναγιώτης Τελεβάντος προς Κώστα Νούση

Νέα Υόρκη,
10 Ιανουαρίου 2010

Αγαπητέ κ. Νούση,
Πριν αλέκτωρ φωνήσαι άπαξ (ούτε καν τρις) επιβεβαιώσατε στο ακέραιο την πρόβλεψή μου ότι έχετε πολλά ακόμη να πείτε. Τώρα αναφέρετε (και πάλιν) ότι θα σταματήσετε. Αν και ζωηρώς αμφιβάλλω ότι αυτή θα είναι η εξέλιξη των πραγμάτων, η συνέχεια θα αποδείξει του λόγου το ασφαλές. Οταν το ανέφερα αυτό δεν το εννοούσα κακόβουλα, κ. Νούση. Σχημάτισα την εντύπωση ότι, όπως ακριβώς ο δάσκαλός σας, ο κ. Γιανναράς, αρέσκεσθε να μιλάτε για τη σιωπή των ασκητών, των ερημιτών, των αγιορειτών, των ησυχαστών, των Γερόντων, των κατά Χριστόν σαλών, του π. Πορφυρίου, του π. Παισίου, κτλ........
Για τον εαυτό σας, όμως, προκρίνετε το λόγο. Μη με παρεξηγήσετε: Δεν σας κακίζω γι’ αυτό. Το αντίθετο! Χαίρομαι για το συγγραφικό τάλαντο που σας χάρισε ο Κύριος το οποίο καλλιεργήσατε με τόση επιτυχία. Αλλωστε και εγώ το λόγο μετέρχομαι έστω και αν, όπως πολύ ορθά διαπιστώνετε, είμαι κακογράφος. Παράλληλα να σας ευχαριστήσω για την ευγένεια να μη θεωρείτε οξεία την κριτική που ασκώ. Η αλήθεια είναι ότι η οξύτητα της γραφίδος μου υπερβαίνει πολλές φορές το μέτρο.

ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΚΑΙ ΕΝ ΠΑΣΙ ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ
Θα μου επιτρέψετε να σταθώ σε ορισμένα μόνον σημεία της επιστολής σας κ. Νούση και αν επιθυμείτε συνέχεια του διαλόγου θα απαντήσω και στα υπόλοιπα με άλλη επιστολή. Ας αρχίσω από τα ευχάριστα. Χάρηκα εκ μέσης καρδίας που σας έκανα, όπως γράφετε, να γελάσετε μέχρι δακρύων με την άποψη που κατέγραψα ότι η θεολογική σας σκέψη είναι διαποτισμένη από κεφαλής μέχρι πατούσας από το στοχαστικό λόγο του κ. Γιανναρά. Οτι είναι φανερή όπως η παρουσία ελέφαντα σε δωμάτιο. Αρνείστε αυτή μου τη διαπίστωση; Για να επιρρώσετε μάλιστα τον ισχυρισμό σας αναφέρετε ότι τηρείτε κριτική στάση έναντι του κ. Γιανναρά για κάποια μικρά “λαθάκια” του, όπως τα χαρακτηρίζετε, σε προηγούμενη επιστολή σας. Πλην, όμως, αυτή σας η διαβεβαίωση αποδεικνύει ότι είστε Γιανναρικός μέχρι μυελού οστέων. Και ιδού το διατί: Ο ίδιος ο κ. Γιανναράς είναι μια πορεία αντιφάσεων, παλινωδιών και αυτοαναιρέσεων. Ως εκ τούτου οι μαθητές του έχουν την ευχέρεια να τηρούν επιφυλακτική στάση έναντί του για ορισμένα σημεία, έστω και αν, ως επί το πλείστον, υιοθετούν στο ακέραιο τη θεολογική του προσέγγιση (που για να ακριβολογούμε δεν είναι καν θεολογική, αλλά στοχαστική). Το ότι μάλιστα αναφέρεστε στις αιρέσεις τις οποίες διατυπώνει “γυμνή τη κεφαλή” ο κ. Γιανναράς ως “λαθάκια” αποδεικνύει περίτρανα ότι δεν υπάρχει τρόπος να είναι κάποιος περισσότερος Γιανναρικός από ότι εσείς. Ο κ. Γιανναράς, όπως γνωρίζετε κ. Νούση, αρνείται (και λοιδορεί μάλιστα) το αειπάρθενο της Θεοτόκου που δογμάτισε η Ε΄ Οικουμενική Σύνοδος. Βρίζει τους Αγίους και μάλιστα τον Αγιο Νικόδημο Αγιορείτη το μεγαλύτερο πατέρα και διδάσκαλο της Ορθόδοξης Εκκλησίας τους τελευταίους αιώνες. Επιτίθεται εναντίον της Φιλοκαλίας. Μιλά απαξιωτικά για την Παλαιά Διαθήκη. Θεωρεί τους Ιερούς Κανόνες της Εκκλησίας καρπό της εκνομίκευσης της θεολογίας. Και εσείς μιλάτε για “λαθάκια”; Και ύστερα από αυτό το χαρακτηρισμό γελάτε “μέχρι δακρύων”, επειδή σας απεκάλεσα Γιανναρικό; Μήπως θα έπρεπε να κλαίετε γοερά;

ΕΙΝΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΤΗΣ Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΒΛΑΣΙΟΣ ΦΕΙΔΑΣ;
Η τελευταία σας επιστολή, κ. Νούση, με έκανε να ανησυχήσω περισσότερο παρά ποτέ για τα φρονήματά σας. Αναφέρετε ότι ο κ. Φειδάς δεν είναι οικουμενιστής. Η άποψή μου αυτή, ισχυρίζεστε, είναι καρπός του κόσμου του ονείρου που ζω. Πλην, όμως, αδελφέ μου, ο κ. Φειδάς γραπτώς τε και προφορικώς, σε κατ’ ιδίαν συναντήσεις και σε θεολογικά συνέδρια, ομολογεί ότι οι συμπροσευχές με τους ετερόδοξους επιτρέπονται, επειδή ουδέποτε καταδικάστηκαν ως αιρετικοί από την Εκκλησία. Ακόμη χειρότερα είναι υπέρμαχος της συμφωνίας του Σαμπεζύ, η οποία, όπως γνωρίζετε, προσβάλλει ευθέως την Ορθόδοξη Χριστολογία. Πώς, λοιπόν, δεν είναι Οικουμενιστής αυτός που διακατέχεται από αυτές τις πεποιθήσεις; Θέλω να πιστεύω ότι δεν υποστηρίζετε αυτή την προδοτική για την πίστη μας συμφωνία κ. Νούση. Προσεύχομαι η άστοχη παρατήρησή σας να είναι απλά lapsus calami. Ποιος, όμως, είναι αρμοδιότερος από σας για να διαψεύσει ή για να επιβεβαιώσει τι ακριβώς φρονείτε; Θέλετε, αδελφέ μου, να μας πείτε τι ακριβώς πιστεύετε για το συγκεκριμένο θέμα; Θέλετε να μας βοηθήσετε να αποβάλουμε από το μυαλό μας την ανησυχία ότι δεν ορθοδοξείτε; Κάντε το για την αγάπη των εν Χριστώ αδελφών σας.

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ
Αν οι απόψεις σας για τα οικουμενιστικά φρονήματα του κ. Φειδά με κάνουν να ιλιγγιώ οι παρατηρήσεις που καταγράφετε για τη “Βαπτισματική θεολογία” μου δημιουργούν ακόμη πιο μελαγχολικές σκέψεις. Νόμισα ότι, όχι μόνον εγώ, αλλά ότι και εσείς είστε πολέμιος της “Βαπτισματικής θεολογίας”. Θεώρησα ότι πιστεύετε ότι μέλη της Μίας Εκκλησίας είναι όλοι οι βαπτισμένοι ορθόδοξοι Χριστιανοί οι οποίοι έχουν ευχαριστιακή κοινωνία με τις Αυτοκέφαλες Ορθόδοξες Εκκλησίες. Αν όντως αυτά φρονείτε πώς δεν είστε πολέμιος της “Βαπτισματικής θεολογίας”; Αν είμαστε ομόφρονες στο συγκεκριμένο θέμα γιατί με κακίζετε; Μήπως, Θεός φυλάξοι, είστε οπαδός της αίρεσης αυτής; Δεν συμφωνείτε, κ. Νούση, με τον Αγιο Νικόλαο Καβάσιλα ότι “η Εκκλησία εν τοις μυστηρίοις σημαίνεται”; Αν συμφωνείτε γιατί με κακίζετε; Δεν γνωρίζετε ότι η “Βαπτισματική θεολογία” αναγνωρίζει την εγκυρότητα του αγίου βαπτίσματος per se ακόμη και όταν οι αιρετικοί παραμένουν αμετανόητοι στην αίρεση; Οχι κατ’ “οικονομία”, όπως η Ορθόδοξη Εκκλησία σε Οικουμενικές Συνόδους εδογμάτισε και μόνον εφ’ όσον επιστρέψουν εν μετανοία στην Ορθοδοξία; Θέλετε να καθησυχάσετε τη συνείδησή μας με μια συγκεκριμένη σύντομη και σαφή διευκρίνιση για το θέμα; Σας παρακαλώ θερμά ως εν Χριστώ αδελφός σας.

ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΔΕΝ ΓΙΝΕΣΤΕ ΠΙΟ ΣΑΦΗΣ;
Αναφέρετε ότι σε ορισμένα σημεία διατυπώνω κρίσεις για θέματα στα οποία εσείς δεν δίνετε σαφή ομολογία. Νομίζω, κ. Νούση, ότι ο καλύτερος τρόπος για να μην παρεξηγούν οι άλλοι τις απόψεις σας είναι να κάνετε πιο σαφείς τοποθετήσεις. Ετσι δεν θα αφήνετε περιθώριο σε άλλους να βγάζουν αυθαίρετα συμπεράσματα. Γράψατε τόσα και τόσα εκτενή άρθρα. Δεν θα μπορούσατε σ’ αυτά να διευκρινίσετε τις απόψεις σας; Οι ερωτήσεις μου ήταν συγκεκριμένες. Γιατί δεν δώσατε συγκεκριμένες απαντήσεις; Εμβλέψατε, παρακαλώ με επιείκεια, στην αδυναμία μου και στην αδυναμία άλλων πατέρων και αδελφών να αντιληφθούμε τι ακριβώς πιστεύετε. Δεν θεωρείτε ορθό, για την αγάπη του Χριστού μας, να καταστήσετε πιο συγκεκριμένες τις θέσεις σας;

ΠΕΡΙ “ΦΟΝΤΑΜΕΝΤΑΛΙΣΜΟΥ”
Με αποκαλείτε “φονταμενταλιστή” αγαπητέ κ. Νούση. Για μια ακόμη φορά σας υπενθυμίζω ότι ο όρος “φονταμενταλισμός” είναι ατόφια προτεσταντικός. Είναι όρος που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά τις πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα από την Αμερικανική προτεσταντική θεολογία για να εκφράσει την εμμονή στα θεμελιώδη δόγματα του Προτεσταντισμού. Πολύ αργότερα τη δεκαετία του 1980 καθιερώθηκε ο όρος από τους εκπροσώπους των ΜΜΕ για να χαρακτηρίσουν τους φανατικούς Ισλαμιστές. Γι’ αυτό είναι αδόκιμο να υιοθετείται ο όρος από Ορθόδοξους θεολόγους. Οι Οικουμενιστές χρησιμοποιούν αυτό τον όρο για να απαξιώσουν και για να σπιλώσουν την υπόληψη των παραδοσιακών πιστών. Καλόν είναι, αδελφέ μου, να μην ξαναχρησιμοποιήσετε ένα δημοσιογραφικό και προτεσταντικό όρο, που είναι κενός εξ απόψεως ορθοδόξου, και ο οποίος αποδίδεται σε αδελφούς από κακεντρέχεια και μικρότητα. Μακρυά από σας παρακαλώ αυτή η κακοήθεια. Γνωρίζω ότι δεν μου τον αποδώσατε κακόβουλα, αλλά έτσι και αλλιώς ο όρος αυτός δεν είναι δυνατόν να διατυπώνετε από ένα ευπρεπή άνθρωπο.

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΣ
Θα αντιτείνετε ίσως, κ. Νούση, ότι και οι παραδοσιακοί πιστοί αποδίδουν στους οπαδούς του συγκρητισμού τον όρο “Οικουμενιστές”. Πλην όμως, ο όρος Οικουμενισμός είναι καθόλα ορθόδοξος και δόκιμος. Χρησιμοποιήθηκε από ΟΛΟΥΣ ανεξαίρετα τους κορυφαίους δογματολόγους της Ορθοδοξίας και τους Αγίους Γέροντες του εικοστού αιώνα. Αποδίδεται σε όσους αδελφούς μας έχουν συγκρητιστική συνείδηση. Σε όσους, ως μη όφειλαν, είναι οπαδοί της “θεωρίας των κλάδων”, της “θεωρίας της περιεκτικότητας”, της “Βαπτισματικής θεολογίας”, της συμφωνίας του Μπαλαμάντ, της συμφωνίας του Σαμπεζύ, των κοινών κειμένων του Πόρτο Αλέγκρε, της Ραβέννας και της Ελούντας. Σε όσους υποστηρίζουν τη “διακοινωνία”. Σε όσους, με άλλα λόγια, κ. Νούση, κηρύσσουν “γυμνή τη κεφαλή” αιρέσεις. Οχι για να απαξιώσει τους πλανεμένους αυτούς πατέρες και αδελφούς μας, αλλά για να προσδιορίσει το αιρετικό τους φρόνημα, για να προφυλάξει τους πιστούς από τις κακοδοξίες τους και για να τους καλέσει σε μετάνοια. Γι’ αυτό η χρήση του όρου είναι απόλυτα δόκιμη (για να ακριβολογούμε επιβεβλημένη) από όλους τους πιστούς. Οχι μόνον από τον Ιουστίνο Πόποβιτς και τον Επιφάνιο Θεοδωρόπουλο, όπως φρονείτε. Η ομολογία ότι υπάρχει αίρεση που λέγεται Οικουμενισμός είναι χρέος όλων των πιστών όπως ακριβώς είναι χρέος όλων μας η απαγγελία του Συμβόλου της πίστεως. Ακόμη και αυτών που χαρακτηρίζετε “άνοες”. (Μήπως ο π. Πορφύριος θα εστενοχωρείτο αν έβλεπε ότι χρησιμοποιείτε αυτόν τον όρο για εν Χριστώ αδελφούς σας;). Γι’ αυτό αντί να καλείτε σε μετάνοια τους υπογράψαντες την Ομολογία καλύτερα να επανεξετάσετε τη στάση σας ως προς το ζήτημα. Δεν αναμένω βέβαια ότι θα ανακαλέσετε την ανάκληση της υπογραφής σας (αυτό το είπα, όπως ενθυμείσθε από την αρχή και το επανέλαβα πολλές φορές). Μετά το θορυβώδη τρόπο που επιλέξατε να την αποσύρετε μια τέτοια πράξη θα χρειαζόταν πολλή ταπείνωση για να αποτολμηθεί. Ελπίζω μόνον, όπως σας έγραψα και στην πρώτη μου επιστολή, και επαναλαμβάνω και τώρα, ότι από το δικό σας μετερίζι ως ελεύθερος σκοπευτής της Εκκλησίας θα πράξετε το χρέος σας. Οτι θα διεξάγετε τον καλό αγώνα εναντίον της αίρεσης του “Οικουμενισμού” από όποια έπαλξη επιθυμείτε. Μη διστάσετε, σας παρακαλώ, να ανταποκριθείτε στην αδελφική μου παράκληση, την οποία γνωρίζω ότι η αγαθή καρδία σας ποθεί αλλά δεν βρίσκει την τόλμη εισέτι να πραγματοποιήσει.

ΓΝΩΡΙΖΩ ΤΑ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΣΑΣ;
Πώς ξέρω τα της καρδίας σας; Πιστεύω, κ. Νούση, στην αγαθότητα της ανθρώπινης καρδίας επειδή είναι κατ΄ εικόναν του Κυρίου πλασμένη. Το έχω ζήσει σε όλη μου τη ζωή ότι οι άνθρωποι και αυτοί ακόμη που θεωρούνται αδίστακτοι εγκληματίες (όπως ο πνευματικός μου πρόπαππος και πνευματικός πατέρας αναρίθμητων ανθρώπων Ηλίας Παναγουλάκης), είναι ικανοί να δείξουν ειλικρινή μετάνοια και να φτάσουν σε δυσθεώρητα μέτρα αγιότητας. Γι’ αυτό στον κάθε άνθρωπο προσπαθώ να βλέπω ένα σημερινό ή αυριανό άγιο. Οταν, λοιπόν, αποδίδω σε ανθρώπους ευγενείς προθέσεις δεν το κάνω επειδή είμαι τυφλός μπροστά στα όποια επιφανειακά μη επαινετέα χαρακτηριστικά τους, αλλά επειδή απευθύνομαι στην αρχέγονη τους φύση και κλήση. Στο “κατ’ εικόνα” που εκλήθη να πετύχει το “καθ’ ομοίωσιν”. “Εικόνες εισίν της αρρήτου δόξης Του ει και στίγματα φέρουσιν στιγμάτων” οι αδελφοί μας, κ. Νούση. Γι’ αυτό προσπαθώ να δώ τις αρετές των αδελφών. Αρπάζομαι από τον καλύτερό τους εαυτό. Οχι από τις αδυναμίες τους. Ελπίζω πάντοτε ότι υπάρχει η ελπίδα για όλους. Κατορθώνω πάντα να βλέπω τους άλλους έτσι; Πολλού γε και δει. Ποτέ, όμως, δεν μετάνιωσα, επειδή έδειξα επιείκεια και έλεος και επειδή προσπάθησα να φιλοτιμήσω τους αδελφούς μου για το καλύτερο.

ΑΓΝΑΝΤΕΥΩ ΣΤΟΝ ΟΡΙΖΟΝΤΑ
Περιμένω αγναντεύοντας στον ορίζοντα την επιστροφή του γυιου μου. Αλλά ούτε πατέρας είμαι, ούτε στο σπίτι του πατέρα μου κατοικώ. Είμαι στείρος και άγονος. Ακαρπη συκή. Και όμως! Αναμένω στα σταυροδρόμια της μάταιης μου περιπλάνησης τους αδελφούς μου, ενώ μοναδική μου έγνοια έπρεπε να ήταν η φροντίδα της δικής μου επιστροφής. Κάτι μου λέγει, κ. Νούση, κάτι μου λέγει, που μου φέρνει μια ήρεμη βεβαιότητα, ότι ο κύριος του πύργου θα μας δεχτεί μια μέρα (γιατί είναι είναι ο πατέρας που αγναντεύει στον ορίζοντα), η μεταμόρφωση θα γίνει απτή πραγματικότητα (θα Τον δούμε καθώς εστί) και στη δίκη θα έχουμε εύσπαχνο κριτή επειδή απέθανεν διά την ημετέραν σωτηρίαν. Και την Παναγία και τους Αγίους φίλους μας. Και αυτή η γλυκειά προσδοκία με βοηθά να μην απογινώσκω την εμαυτού σωτηρίαν ο άθλιος. Ούτε των αδελφών μου.

ΠΡΟΣΚΛΗΤΗΡΙΟ
Γι΄ αυτό με, την ίδια αδελφική αγάπη, σας προσκαλώ και πάλιν να δώσετε την καλή μαρτυρία της πίστεως, επειδή ο Οικουμενισμός είναι σκληρή πραγματικότητα στη ζωή της Εκκλησίας. Κανένας δεν μπορεί να αρνείται την ευθύνη να ανταποκριθεί στο προσκλητήριο να ομολογήσει Χριστόν, τον Μόνον Αληθινόν Θεόν και την Ορθόδοξη Εκκλησία, την Μίαν, Αγίαν, Καθολικήν και Αποστολικήν Εκκλησίαν, την Κιβωτό της χάριτος και μόνην ακαταίσχυντη ελπίδα του ανθρωπίνου Γένους. Μήπως, ρωτάτε, θα έπρεπε να στραφούμε προς τα έσω; Μήπως θα έπρεπε να εκζητήσουμε τη μετάνοια στη σιωπή και στην προσευχή; Αλίμονον, αδελφέ μου, αν έκανα διαφορετική εκτίμηση. Υπάρχει περιθώριο και τη νήψη να μην εγκαταλείψουμε, αλλά και την καλήν ομολογία να μην προδώσουμε. Δεν είναι αυτή, άλλωστε, η παράδοση που μας κληροδότησαν οι Αγιοι Πατέρες μας;

Με ιδιαίτερη εκτίμηση και εν Χριστώ αγάπη,
Παναγιώτης Τελεβάντος