πηγή: Μακεδονία, 13/3/2011
Η νεοοθωμανική περιοδεία του Αχμέτ Νταβούτογλου
Της Αγγελικής Σπανού
Από την Αθήνα μέχρι την Κομοτηνή και από την Καβάλα μέχρι τη Θεσσαλονίκη ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών δεν έκρυψε την αγωνία του να προβληθεί ως εκπρόσωπος μιας αναδυόμενης υπερδύναμης που διεκδικεί ηγεμονικό παναραβικό ρόλο αλλά και κεντρική θέση στο παγκόσμιο οικονομικό στερέωμα.
Η υπαγωγή της μειονότητας της Θράκης στην τουρκική σφαίρα επιρροής, η προβολή της Άγκυρας ως φυσικής προστάτιδας δύναμης ολόκληρου του μουσουλμανικού πληθυσμού που ζει στην Ελλάδα και η ουδετεροποίηση του Αιγαίου με σκοπό τη συνδιαχείριση-συνδιοίκηση είναι οι κεντρικές επιδιώξεις της τουρκικής διπλωματίας. Αυτό είναι το συμπέρασμα που εξάγουν παράγοντες της ελληνικής διπλωματίας από την ανάλυση της πρόσφατης επίσκεψης του τούρκου υπουργού Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου...
Διπλωματικές πηγές εκτιμούν πως αμέσως μετά τις εκλογές της 12ης Ιουνίου στην Τουρκία, εφόσον επανεκλεγεί για τρίτη θητεία το κυβερνών κόμμα του Ρ.Τ. Ερντογάν, θα ξεδιπλωθεί στρατηγική φιλανδοποίησης, σύμφωνα έναν όρο που παραπέμπει στις σχέσεις εξάρτησης και ετεροκαθορισμού της μικρής σε μέγεθος Φιλανδίας με την ισχυρή τσαρική Ρωσία και αργότερα με τη Σοβιετική Ένωση μέχρι το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.
Αυτή η στρατηγική, κεμαλικών καταβολών, έχει εμπλουτιστεί με νεοοθωμανικές αρχές, ώστε να προωθηθεί ένας ισλαμικός εθνικισμός με φιλοδυτικό προσανατολισμό και αναφορά στο οθωμανικό παρελθόν. Από την Αθήνα μέχρι την Κομοτηνή και από την Καβάλα μέχρι τη Θεσσαλονίκη ο ευγενέστατος κατά τα άλλα κ. Νταβούτογλου πρόσφερε πλήθος συμβολισμών και υπονοουμένων, ώστε οι ενδιαφερόμενοι για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις να έχουν εναύσματα δεύτερων και τρίτων αναγνώσεων. Δεν έκρυψε, άλλωστε, την αγωνία του να προβληθεί ως εκπρόσωπος μιας αναδυόμενης υπερδύναμης που διεκδικεί ηγεμονικό παναραβικό ρόλο αλλά και κεντρική θέση στο παγκόσμιο οικονομικό στερέωμα.
Τα μηνύματα
Τα κεντρικά μηνύματα που έστειλε ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας ήταν τα εξής:
- Κατέστησε σαφές ότι η Άγκυρα κρατά το βλέμμα της σταθερά προσηλωμένο στη Θράκη, δαπανώντας μεγάλα κονδύλια μέσω του τουρκικού προξενείου για την προσπάθεια ελέγχου της μειονότητας και επιχειρώντας την πολιτισμική άλωση του πληθυσμού. Συναντήθηκε με όλους τους σκληροπυρηνικούς εκπροσώπους της μειονότητας (Συμβουλευτική Επιτροπή, ψευδομουφτήδες, “τουρκικούς” συλλόγους) και ζήτησε από τα παιδιά να βελτιώσουν τα τουρκικά τους. Ανέδειξε το θρησκευτικό στοιχείο ως συνδετικό κρίκο της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης με την Τουρκία κατά την πρακτική του παντουρκισμού που ακολουθεί τα τελευταία χρόνια το πολιτικό ισλάμ στη χώρα του. Και βέβαια, για μια ακόμη φορά, ζήτησε εκλογή μουφτήδων, συνδέοντας την τουρκική αξίωση με την πολιτική της Άγκυρας έναντι του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Σύμφωνα με πληροφορίες, μετά τις τουρκικές εκλογές θα δοθεί η δυνατότητα επαναλειτουργίας της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, ώστε η κυβέρνηση Ερντογάν να διαφημίσει στο ευρωπαϊκό ακροατήριο την προσαρμογή της στα θέματα των θρησκευτικών ελευθεριών.
- Ζητώντας την ανέγερση τζαμιού και μουσουλμανικού νεκροταφείου στη Βόρεια Ελλάδα από τον δήμαρχο Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη ο κ. Νταβούτογλου επιβεβαίωσε στην πράξη τις προθέσεις της Άγκυρας να μιλήσει εξ ονόματος όλων των μουσουλμανικών πληθυσμών στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων. Τέμενος στην Αθήνα ζητά ο Ρ.Τ. Ερντογάν σε κάθε συνάντησή του με τον έλληνα ομόλογό του, ενώ τελευταία επιδεικνύεται ιδιαίτερο ενδιαφέρον και για τη συντήρηση των μουσουλμανικών μνημείων που βρίσκονται στην επικράτεια. Η βαθύτερη σκέψη της τουρκικής διπλωματίας έγκειται στο μεγαλοϊδεατικό όραμα της αναβίωσης της οθωμανικής αυτοκρατορίας ή, ρεαλιστικότερα, στην προώθηση της σύγχρονης Τουρκίας ως συνέχειας εκείνης της αυτοκρατορίας.
Θέλει αλλαγή νομικού καθεστώτος στο Αιγαίο
Ως προς το Αιγαίο, ο τούρκος υπουργός δεν έκρυψε τη βούληση της Άγκυρας να επιδιωχθεί αλλαγή του νομικού καθεστώτος μέσα από τη διαδικασία των διερευνητικών επαφών. Αφενός, υπάρχει ενδιαφέρον για την πραγματοποίηση πετρελαϊκών ερευνών με όρους συνεκμετάλλευσης, εφόσον έχει εξαιρεθεί το Καστελόριζο από τη διαδικασία οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας στη βάση της τουρκικής θεωρίας ότι γεωγραφικά ανήκει στην ανατολική Μεσόγειο. Αφετέρου, προωθείται από την Τουρκία η ιδέα ενός “κώδικα εναέριας συμπεριφοράς” προς την κατεύθυνση της ουδετεροποίησης με το πρόσχημα της αποφυγής θερμού επεισοδίου. Ως προς αυτό, ο κ. Νταβούτογλου δήλωσε ότι υπάρχει συμφωνία, γεγονός που αγνοούν αρμόδιοι υπηρεσιακοί παράγοντες του υπουργείου Εξωτερικών, οι οποίοι εκφράζουν απορίες και επιφυλάξεις. Κώδικας εναέριας συμπεριφοράς σημαίνει ενδεχομένως πάγωμα πτήσεων, απόφαση για μη αναχαίτιση και εμπλοκή σε αερομαχίες, δηλαδή αποδοχή στην πράξη της τουρκικής θεωρίας, κατά την οποία παραβάσεις και παραβιάσεις γίνονται επειδή δεν υπάρχουν αμοιβαία αποδεκτά θαλάσσια σύνορα. Ο τούρκος ΥΠΕΞ προσπάθησε να πείσει ότι η ένταση στο Αιγαίο παράγεται από την ανασφάλεια που δημιουργεί στους τούρκους πολίτες το γεγονός ότι αντιμετωπίζεται ολόκληρο ως ελληνικό, ενώ επέμεινε στη λογική των συμψηφισμών: Για να άρουμε το κάζους μπέλι, πρέπει να παραιτηθείτε από το δικαίωμα επέκτασης των χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια.
Διπλωματικές πηγές εκτιμούν πως αμέσως μετά τις εκλογές της 12ης Ιουνίου στην Τουρκία, εφόσον επανεκλεγεί για τρίτη θητεία το κυβερνών κόμμα του Ρ.Τ. Ερντογάν, θα ξεδιπλωθεί στρατηγική φιλανδοποίησης, σύμφωνα έναν όρο που παραπέμπει στις σχέσεις εξάρτησης και ετεροκαθορισμού της μικρής σε μέγεθος Φιλανδίας με την ισχυρή τσαρική Ρωσία και αργότερα με τη Σοβιετική Ένωση μέχρι το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.
Αυτή η στρατηγική, κεμαλικών καταβολών, έχει εμπλουτιστεί με νεοοθωμανικές αρχές, ώστε να προωθηθεί ένας ισλαμικός εθνικισμός με φιλοδυτικό προσανατολισμό και αναφορά στο οθωμανικό παρελθόν. Από την Αθήνα μέχρι την Κομοτηνή και από την Καβάλα μέχρι τη Θεσσαλονίκη ο ευγενέστατος κατά τα άλλα κ. Νταβούτογλου πρόσφερε πλήθος συμβολισμών και υπονοουμένων, ώστε οι ενδιαφερόμενοι για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις να έχουν εναύσματα δεύτερων και τρίτων αναγνώσεων. Δεν έκρυψε, άλλωστε, την αγωνία του να προβληθεί ως εκπρόσωπος μιας αναδυόμενης υπερδύναμης που διεκδικεί ηγεμονικό παναραβικό ρόλο αλλά και κεντρική θέση στο παγκόσμιο οικονομικό στερέωμα.
Τα μηνύματα
Τα κεντρικά μηνύματα που έστειλε ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας ήταν τα εξής:
- Κατέστησε σαφές ότι η Άγκυρα κρατά το βλέμμα της σταθερά προσηλωμένο στη Θράκη, δαπανώντας μεγάλα κονδύλια μέσω του τουρκικού προξενείου για την προσπάθεια ελέγχου της μειονότητας και επιχειρώντας την πολιτισμική άλωση του πληθυσμού. Συναντήθηκε με όλους τους σκληροπυρηνικούς εκπροσώπους της μειονότητας (Συμβουλευτική Επιτροπή, ψευδομουφτήδες, “τουρκικούς” συλλόγους) και ζήτησε από τα παιδιά να βελτιώσουν τα τουρκικά τους. Ανέδειξε το θρησκευτικό στοιχείο ως συνδετικό κρίκο της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης με την Τουρκία κατά την πρακτική του παντουρκισμού που ακολουθεί τα τελευταία χρόνια το πολιτικό ισλάμ στη χώρα του. Και βέβαια, για μια ακόμη φορά, ζήτησε εκλογή μουφτήδων, συνδέοντας την τουρκική αξίωση με την πολιτική της Άγκυρας έναντι του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Σύμφωνα με πληροφορίες, μετά τις τουρκικές εκλογές θα δοθεί η δυνατότητα επαναλειτουργίας της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, ώστε η κυβέρνηση Ερντογάν να διαφημίσει στο ευρωπαϊκό ακροατήριο την προσαρμογή της στα θέματα των θρησκευτικών ελευθεριών.
- Ζητώντας την ανέγερση τζαμιού και μουσουλμανικού νεκροταφείου στη Βόρεια Ελλάδα από τον δήμαρχο Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη ο κ. Νταβούτογλου επιβεβαίωσε στην πράξη τις προθέσεις της Άγκυρας να μιλήσει εξ ονόματος όλων των μουσουλμανικών πληθυσμών στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων. Τέμενος στην Αθήνα ζητά ο Ρ.Τ. Ερντογάν σε κάθε συνάντησή του με τον έλληνα ομόλογό του, ενώ τελευταία επιδεικνύεται ιδιαίτερο ενδιαφέρον και για τη συντήρηση των μουσουλμανικών μνημείων που βρίσκονται στην επικράτεια. Η βαθύτερη σκέψη της τουρκικής διπλωματίας έγκειται στο μεγαλοϊδεατικό όραμα της αναβίωσης της οθωμανικής αυτοκρατορίας ή, ρεαλιστικότερα, στην προώθηση της σύγχρονης Τουρκίας ως συνέχειας εκείνης της αυτοκρατορίας.
Θέλει αλλαγή νομικού καθεστώτος στο Αιγαίο
Ως προς το Αιγαίο, ο τούρκος υπουργός δεν έκρυψε τη βούληση της Άγκυρας να επιδιωχθεί αλλαγή του νομικού καθεστώτος μέσα από τη διαδικασία των διερευνητικών επαφών. Αφενός, υπάρχει ενδιαφέρον για την πραγματοποίηση πετρελαϊκών ερευνών με όρους συνεκμετάλλευσης, εφόσον έχει εξαιρεθεί το Καστελόριζο από τη διαδικασία οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας στη βάση της τουρκικής θεωρίας ότι γεωγραφικά ανήκει στην ανατολική Μεσόγειο. Αφετέρου, προωθείται από την Τουρκία η ιδέα ενός “κώδικα εναέριας συμπεριφοράς” προς την κατεύθυνση της ουδετεροποίησης με το πρόσχημα της αποφυγής θερμού επεισοδίου. Ως προς αυτό, ο κ. Νταβούτογλου δήλωσε ότι υπάρχει συμφωνία, γεγονός που αγνοούν αρμόδιοι υπηρεσιακοί παράγοντες του υπουργείου Εξωτερικών, οι οποίοι εκφράζουν απορίες και επιφυλάξεις. Κώδικας εναέριας συμπεριφοράς σημαίνει ενδεχομένως πάγωμα πτήσεων, απόφαση για μη αναχαίτιση και εμπλοκή σε αερομαχίες, δηλαδή αποδοχή στην πράξη της τουρκικής θεωρίας, κατά την οποία παραβάσεις και παραβιάσεις γίνονται επειδή δεν υπάρχουν αμοιβαία αποδεκτά θαλάσσια σύνορα. Ο τούρκος ΥΠΕΞ προσπάθησε να πείσει ότι η ένταση στο Αιγαίο παράγεται από την ανασφάλεια που δημιουργεί στους τούρκους πολίτες το γεγονός ότι αντιμετωπίζεται ολόκληρο ως ελληνικό, ενώ επέμεινε στη λογική των συμψηφισμών: Για να άρουμε το κάζους μπέλι, πρέπει να παραιτηθείτε από το δικαίωμα επέκτασης των χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου