Διαβάστε και Μαρία Μαντουβάλου, Η σχέσις της παιδαγωγίας των φιλολογικών μαθημάτων και του ορθόδοξου χριστιανικού μαθήματος (1) και (2)
πηγή: Ορθόδοξος Τύπος, 17/6/2011
Η ΣΧΕΣΙΣ ΤΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΑΣ ΤΩΝ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ
ΚΑΙ ΤΟΥ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
Τῆς κ. Μαρίας Μαντουβάλου, Ἀν. Καθηγητρίας Φιλοσοφικῆς Σχολῆς Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
(3ον-τελευταίον)
Ζαχαρίας Παπαντωνίου, Δροσίνης, Πολέμης, Νίκος Καροῦζος, Μακρυγιάννης, Κολοκοτρώνης καὶ πλῆθος ἄλλοι στὰ λογοτεχνικά τους ἔργα, καὶ στὰ Ἀπομνημονεύματα, καταθέτουν τὴν πίστη τους στὸ Χριστὸ καὶ μὲ αὐτὰ τὰ ἔργα τους φωτίζουν τὶς σχέσεις Φιλολογίας καὶ Ὀρθοδοξίας. Πρυτανεύει σ’ αὐτὲς τὶς σχέσεις ὁ ποιητὴς τῆς Νεοελληνικῆς Χριστιανικῆς Ποίησης, ὁ Γ. Βερίτης. Παραθέτω λίγους στίχους του ἀπὸ τὸ ποίημα “Κουράγιο, Ἀδέρφια”:
«Δὲ ζοῦμ’ἐμεῖς μέσα στὸ ψέμα
καὶ στὴν ἀπάτη τῶν ὀνείρων...
Μέσα μας τρέχει ἡρώων αἷμα,
Εἴμαστε ἀπόγονοι μαρτύρων!
Μέσα στοὺς τάφους των ἀνθίζει
Ἡπίστη αὐτὴ ποὺ μᾶς φλογίζει»13.
Ὁ ἴδιος ἔγραψε στὸ ποίημα “Ζητώντας τὸ φῶς”:
Νυχτωμένοι στρατοκόποι,
στὰ σκοτάδια ποὺ γυρνᾶτε,
σὰν τί νάναι πού ζητᾶτε;
***
Τρέξαμε στὸ Καπιτώλιο
***
Ἦταν φῶτα, χίλια φῶτα
μὰ δὲν ἤτανε τὸ φῶς…14
Καὶ στὸ ποίημα “Τὸ τραγούδι τῶν Σοφῶν” ξεσκεπάζει τοὺς δοκησίσοφους. Γράφει:
Ἔξω κάνουν τὸ σοφὸ στὸν πολὺ κοσμάκη,
καὶ πουλᾶνε τάχατες μὲ σακὶ τὴ γνώση,
μὰ κρυφὰ – κι ἄς μὴ τὸ λὲν – τόχουνε φαρμάκι,
γιὰ τὴν ἄγνοια τὴν πηχτὴ, ποὺ τοὺς ἔχει ζώσει.
Μηδὲ ξέρουνε ποῦ πᾶν, οὔτε τί γυρεύουν•
στὰ καντούνια σκουντουφλοῦν σὰν
τοὺς μεθυσμένους,
σὰ σφαλάγγια στὰ τυφλὰ κάτι ἀνασκαλεύουν,
γιὰ νὰ βροῦνε θησαυροὺς μεσ’ στὴ γῆ χωσμένους.
Κι εἶναι τὰ θαλάμια τους σκοτεινὰ σὰν τάφοι•
ὅλα ἀνάκατα χτυποῦν στὸ θολό τους βλέμμα•
χώματα καὶ κάρβουνα παίρνουν γιὰ χρυσάφι,
καὶ λὲν ἴσιο τό στραβὸ καὶ σωστό το ψέμα.
Πάντα βρίσκουν τὸν καιρὸ ἀπιστία νὰ δείξουν,
γιατί θὲν νὰ φαίνωνται στοὺς «ἁπλοὺς» μοντέρνοι.
Μὰ ὅσα φούμαρα κι ἂν ποῦν, δὲν μποροῦν νὰ κρύψουν
τὴ φριχτὴ κι ἀφάνταστη φτώχεια ποὺ τοὺς δέρνει.
Τούμπανα βερμπαλισμός, λόγια φουσκωμένα,
φράσεις ἄδειες σὰν ἀσκιά, κι ὅλες ἦχο λέξεις15.
Θὰ σᾶς δώσω ἀκόμη ἕνα ποίημα τοῦ παιδιοῦ Βερίτη, (πέθανε πολὺ νέος), γιατί τὸ θεωρῶ προφητικὸ γιὰ τὴν ἐποχή μας.
Ὁ ἐρχομός τῶν μαύρων
Ἦρθαν τῆς νύχτας τὰ παιδιά,
πάνω στὰ μαῦρα τους φαριά,
καὶ ξεπεζέψαν στὴνπλατεῖα.
Τὰ βήματα ἔσβησαν πνιχτὰ
μὲσ΄ στὰ σκοτάδια τὰ πηχτά,
οὔτε σκυλὶ δὲν ἀλυχτᾶ
στὴν κοιμισμένη πολιτεία.
Ὅλοι στὰ χέρια τους κρατοῦν
δαυλιὰ ἀναμμένα ποὺ πετοῦν
τὴ μαυροκόκκινή τους λάμψη.
Τὰ μάτια τους, δαυλοὶ κι αὐτά,
-πύρινα, κόκκινα, καυτὰ –
μισεῖ ἡ ψυχή τους καὶ ζητᾶ
νὰ καταστρέψη καὶ νὰ κάψη.
Καὶ ρίχνονται ἄγρια καὶ σκορποῦν.
Κραυγὲς κι οὐρλιαχτὰ ξεσποῦν
στοὺς δρόμους καὶ τὰ στενορύμια.
Καὶ παίρνει ἀντίλαλο ἡ φωνὴ
στὴν πολιτεία τὴ σκοτεινή,
κι ἀχεῖ σκληρή, στριγγιά, βραχνή,
βρισιά, πικρόλογο, βλαστήμια:
ὍπουἘκκλησιὰ κι ὅπου Ναός,
κι ὅπου λατρεύεται Θεός,
φωτιὰ τσεκούρι καὶ μαχαίρι!
Τώρα δική μας ἡ σειρά!
κάτω οἱ βωμοὶ καὶ τὰ ἱερά,
φωτιὰ στῆς Πίστης τὰ φτερά,
ζήτω τῆς Ἀπιστίας τ’ἀστέρι!
Κι ἔτσι χυμοῦνε σὰν τρελλοί…
Ἀλί σου, λέω, καὶ τρισαλί,
δυστυχισμένη πολιτεία!
πού ἐσὺ κοιμόσουνα βαριὰ
κι ἦρθαν τῆς νύχτας τὰ παιδιὰ
μὲ τὴν κατάμαυρη καρδιὰ
καὶ ξεπεζέψαν στὴν πλατεῖα!16...
Καὶ μὲ ἀφορμὴ τὰ ὅσα τηλεοπτικὰ γελοῖα μεταδίδονται γιὰ τὴν Ἐπανάσταση τοῦ ‘21, ἄς θυμηθοῦμε τὸν Ἀνδρέα Κάλβο, στὴν Ὠδὴ “Αἱ εὐχαί”:
Ἡμεῖς διὰ τὸν Σταυρὸν
ἀνδρείως ὑπερμαχόμεθα•
καὶ σεῖς ἐβοηθήσατε
κρυφά τούς πολεμοῦντας
Σταυρὸν καὶ ἀλήθειαν.
Διὰ νὰ θεμελιώσητε
τὴν τυραννία, τιμᾶτε
τὸν Σταυρὸν εἰς τὰς πόλεις σας•
καὶ αὐτὸν ἐπολεμήσατε
εἰς τὴνἙλλάδα.
Καὶ τώρα εἰς προστασίαν μας
τὰ χέρια σας ἁπλώνετε!
τραβήξατέ τα ὀπίσω•
Βλέπει ὁΘεὸς καὶ ἀστράπτει
διὰ τοὺς πανούργους.
Ὁ Ἀλέξανδρος Ραγκαβῆς, στὸ ποίημα “ὉΚλέφτης” χαρακτήρισε μὲ σπάνια εὐστοχία τοὺς διαχρονικοὺς ἐμπόρους καὶ δανειστὲς τῶν λαῶν. Γράφει:
Τὸν κόσμ’ὁ δόλος διοικεῖ
κ’ἡ ἀδικ’εἱμαρμένη,
Τὰ πλούτη ἔχουν οἱ κακοί,
κι ἐδῶ στοὺς βράχους κατοικεῖ
ἡ ἀρετὴ κρυμμένη.
Μεγάλοι ἔμποροι πωλοῦν
τὰ ἔθνη σὰν κοπάδια,
τὴν γῆν προδίδουν καὶ γελοῦν,
Ἐδ’ὅμως ἅρματα λαλοῦν
στ’ἀπάτητα λαγκάδια.
Καὶ τελειώνω φέρνοντας ἄλλη μιὰ μαρτυρία γιὰ τὸ ποιοὶ εἶναι διαχρονικὰ οἱ Ἕλληνες ἀγωνιστὲς τῆς ἐλευθερίας καὶ ποιοὶ οἱ δόλιοι καὶ ὕπουλοι πλαστογράφοι Πανεπιστημιακοί, ὄχι Ἑλληνορθόδοξοι, ἀλλὰ Ἑλληνόφωνοι ἀλλόθρησκοι.Τὸ παιδὶ-ἥρωας τοῦ Ἀπελευθερωτικοῦ Ἀγώνα τῆς Κύπρου καὶ μάρτυρας τοῦ Κυπριακοῦ ἔπους 1955-59, Εὐαγόρας Παλληκαρίδης, ἔγραψε στοὺς γονεῖς του:
Σκλαβωμένα Χριστούγεννα
δὲ θ’ἀκούσης καμπάνα
νὰ λαλῆ πὼς γεννήθηκε
ὁ Σωτήρας τῆς γῆς.
Λάμπει στὸ πρόσωπο ἡ χαρὰ
τὸ γέλοιο ἀνθεῖ στὰ χείλη
γιατί ἐτούτη τὴ βραδυὰ
τοῦτο τὸ ἅγιο δείλι
γεννήθηκε στὴ Βηθλεὲμ
τοῦ κόσμου ὁ Λυτρωτής.
Τώρα κι ἂν ἐχειμώνιασε
εἶναι ζεστὴ ἡ ψυχή μας
καὶ μέσα μας εἶν’ὅλο φῶς
γιατί γεννήθηκε ὁ Χριστὸς
ὁ Ἐλευθερωτής μας17.
Ἀξίζει, νομίζω, οἱ Θεολογικὲς Σχολὲς νὰ ἀσχοληθοῦν μὲ τὸ πλῆθος αὐτῶν τῶν λογοτεχνικῶν θρησκευτικῶν κειμένων, καὶ νὰ τὰ βγάλουν ἀπὸ τὴ λήθη καὶ τὴν ἀφάνεια, ποὺ τὰ ἔχουν καταδικάσει, μὲ ἐμφανεῖς τὶς δόλιες σκοπιμότητες αὐτῆς τῆς ἐπιλογῆς, οἱ Φιλοσοφικὲς καὶ Παιδαγωγικὲς Σχολὲς τῆς χώρας, καὶ νὰ τὰ ἐντάξουν στὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν, γιὰ ἐπιστημονικὴ ἔρευνα καὶ διδασκαλία.
Σημειώσεις:
13. Γ. Βερίτη, Ἅπαντα. Ποιήματα, ἔκδοση τρίτη,Ἀθήνα 1969, σελ. 122
14. Γ. Βερίτη, ὅ.π., σσ. 65,67
15. Γ. Βερίτη, ὅ.π., σσ. 108,109
16. Γ. Βερίτη, ὅ.π., σσ. 165,166
17. Βλ. Νικολάου Π. Βασιλειάδη, Ἐθνομάρτυρες τοῦ Κυπριακοῦ Ἔπους 1955-1959.ἈδελφότηςΘεολόγων «Ὁ Σωτήρ», Ἀθήνα 1977, σελ. 110
Μέσα μας τρέχει ἡρώων αἷμα,
Εἴμαστε ἀπόγονοι μαρτύρων!
Μέσα στοὺς τάφους των ἀνθίζει
Ἡπίστη αὐτὴ ποὺ μᾶς φλογίζει»13.
Ὁ ἴδιος ἔγραψε στὸ ποίημα “Ζητώντας τὸ φῶς”:
Νυχτωμένοι στρατοκόποι,
στὰ σκοτάδια ποὺ γυρνᾶτε,
σὰν τί νάναι πού ζητᾶτε;
***
Τρέξαμε στὸ Καπιτώλιο
***
Ἦταν φῶτα, χίλια φῶτα
μὰ δὲν ἤτανε τὸ φῶς…14
Καὶ στὸ ποίημα “Τὸ τραγούδι τῶν Σοφῶν” ξεσκεπάζει τοὺς δοκησίσοφους. Γράφει:
Ἔξω κάνουν τὸ σοφὸ στὸν πολὺ κοσμάκη,
καὶ πουλᾶνε τάχατες μὲ σακὶ τὴ γνώση,
μὰ κρυφὰ – κι ἄς μὴ τὸ λὲν – τόχουνε φαρμάκι,
γιὰ τὴν ἄγνοια τὴν πηχτὴ, ποὺ τοὺς ἔχει ζώσει.
Μηδὲ ξέρουνε ποῦ πᾶν, οὔτε τί γυρεύουν•
στὰ καντούνια σκουντουφλοῦν σὰν
τοὺς μεθυσμένους,
σὰ σφαλάγγια στὰ τυφλὰ κάτι ἀνασκαλεύουν,
γιὰ νὰ βροῦνε θησαυροὺς μεσ’ στὴ γῆ χωσμένους.
Κι εἶναι τὰ θαλάμια τους σκοτεινὰ σὰν τάφοι•
ὅλα ἀνάκατα χτυποῦν στὸ θολό τους βλέμμα•
χώματα καὶ κάρβουνα παίρνουν γιὰ χρυσάφι,
καὶ λὲν ἴσιο τό στραβὸ καὶ σωστό το ψέμα.
Πάντα βρίσκουν τὸν καιρὸ ἀπιστία νὰ δείξουν,
γιατί θὲν νὰ φαίνωνται στοὺς «ἁπλοὺς» μοντέρνοι.
Μὰ ὅσα φούμαρα κι ἂν ποῦν, δὲν μποροῦν νὰ κρύψουν
τὴ φριχτὴ κι ἀφάνταστη φτώχεια ποὺ τοὺς δέρνει.
Τούμπανα βερμπαλισμός, λόγια φουσκωμένα,
φράσεις ἄδειες σὰν ἀσκιά, κι ὅλες ἦχο λέξεις15.
Θὰ σᾶς δώσω ἀκόμη ἕνα ποίημα τοῦ παιδιοῦ Βερίτη, (πέθανε πολὺ νέος), γιατί τὸ θεωρῶ προφητικὸ γιὰ τὴν ἐποχή μας.
Ὁ ἐρχομός τῶν μαύρων
Ἦρθαν τῆς νύχτας τὰ παιδιά,
πάνω στὰ μαῦρα τους φαριά,
καὶ ξεπεζέψαν στὴνπλατεῖα.
Τὰ βήματα ἔσβησαν πνιχτὰ
μὲσ΄ στὰ σκοτάδια τὰ πηχτά,
οὔτε σκυλὶ δὲν ἀλυχτᾶ
στὴν κοιμισμένη πολιτεία.
Ὅλοι στὰ χέρια τους κρατοῦν
δαυλιὰ ἀναμμένα ποὺ πετοῦν
τὴ μαυροκόκκινή τους λάμψη.
Τὰ μάτια τους, δαυλοὶ κι αὐτά,
-πύρινα, κόκκινα, καυτὰ –
μισεῖ ἡ ψυχή τους καὶ ζητᾶ
νὰ καταστρέψη καὶ νὰ κάψη.
Καὶ ρίχνονται ἄγρια καὶ σκορποῦν.
Κραυγὲς κι οὐρλιαχτὰ ξεσποῦν
στοὺς δρόμους καὶ τὰ στενορύμια.
Καὶ παίρνει ἀντίλαλο ἡ φωνὴ
στὴν πολιτεία τὴ σκοτεινή,
κι ἀχεῖ σκληρή, στριγγιά, βραχνή,
βρισιά, πικρόλογο, βλαστήμια:
ὍπουἘκκλησιὰ κι ὅπου Ναός,
κι ὅπου λατρεύεται Θεός,
φωτιὰ τσεκούρι καὶ μαχαίρι!
Τώρα δική μας ἡ σειρά!
κάτω οἱ βωμοὶ καὶ τὰ ἱερά,
φωτιὰ στῆς Πίστης τὰ φτερά,
ζήτω τῆς Ἀπιστίας τ’ἀστέρι!
Κι ἔτσι χυμοῦνε σὰν τρελλοί…
Ἀλί σου, λέω, καὶ τρισαλί,
δυστυχισμένη πολιτεία!
πού ἐσὺ κοιμόσουνα βαριὰ
κι ἦρθαν τῆς νύχτας τὰ παιδιὰ
μὲ τὴν κατάμαυρη καρδιὰ
καὶ ξεπεζέψαν στὴν πλατεῖα!16...
Καὶ μὲ ἀφορμὴ τὰ ὅσα τηλεοπτικὰ γελοῖα μεταδίδονται γιὰ τὴν Ἐπανάσταση τοῦ ‘21, ἄς θυμηθοῦμε τὸν Ἀνδρέα Κάλβο, στὴν Ὠδὴ “Αἱ εὐχαί”:
Ἡμεῖς διὰ τὸν Σταυρὸν
ἀνδρείως ὑπερμαχόμεθα•
καὶ σεῖς ἐβοηθήσατε
κρυφά τούς πολεμοῦντας
Σταυρὸν καὶ ἀλήθειαν.
Διὰ νὰ θεμελιώσητε
τὴν τυραννία, τιμᾶτε
τὸν Σταυρὸν εἰς τὰς πόλεις σας•
καὶ αὐτὸν ἐπολεμήσατε
εἰς τὴνἙλλάδα.
Καὶ τώρα εἰς προστασίαν μας
τὰ χέρια σας ἁπλώνετε!
τραβήξατέ τα ὀπίσω•
Βλέπει ὁΘεὸς καὶ ἀστράπτει
διὰ τοὺς πανούργους.
Ὁ Ἀλέξανδρος Ραγκαβῆς, στὸ ποίημα “ὉΚλέφτης” χαρακτήρισε μὲ σπάνια εὐστοχία τοὺς διαχρονικοὺς ἐμπόρους καὶ δανειστὲς τῶν λαῶν. Γράφει:
Τὸν κόσμ’ὁ δόλος διοικεῖ
κ’ἡ ἀδικ’εἱμαρμένη,
Τὰ πλούτη ἔχουν οἱ κακοί,
κι ἐδῶ στοὺς βράχους κατοικεῖ
ἡ ἀρετὴ κρυμμένη.
Μεγάλοι ἔμποροι πωλοῦν
τὰ ἔθνη σὰν κοπάδια,
τὴν γῆν προδίδουν καὶ γελοῦν,
Ἐδ’ὅμως ἅρματα λαλοῦν
στ’ἀπάτητα λαγκάδια.
Καὶ τελειώνω φέρνοντας ἄλλη μιὰ μαρτυρία γιὰ τὸ ποιοὶ εἶναι διαχρονικὰ οἱ Ἕλληνες ἀγωνιστὲς τῆς ἐλευθερίας καὶ ποιοὶ οἱ δόλιοι καὶ ὕπουλοι πλαστογράφοι Πανεπιστημιακοί, ὄχι Ἑλληνορθόδοξοι, ἀλλὰ Ἑλληνόφωνοι ἀλλόθρησκοι.Τὸ παιδὶ-ἥρωας τοῦ Ἀπελευθερωτικοῦ Ἀγώνα τῆς Κύπρου καὶ μάρτυρας τοῦ Κυπριακοῦ ἔπους 1955-59, Εὐαγόρας Παλληκαρίδης, ἔγραψε στοὺς γονεῖς του:
Σκλαβωμένα Χριστούγεννα
δὲ θ’ἀκούσης καμπάνα
νὰ λαλῆ πὼς γεννήθηκε
ὁ Σωτήρας τῆς γῆς.
Λάμπει στὸ πρόσωπο ἡ χαρὰ
τὸ γέλοιο ἀνθεῖ στὰ χείλη
γιατί ἐτούτη τὴ βραδυὰ
τοῦτο τὸ ἅγιο δείλι
γεννήθηκε στὴ Βηθλεὲμ
τοῦ κόσμου ὁ Λυτρωτής.
Τώρα κι ἂν ἐχειμώνιασε
εἶναι ζεστὴ ἡ ψυχή μας
καὶ μέσα μας εἶν’ὅλο φῶς
γιατί γεννήθηκε ὁ Χριστὸς
ὁ Ἐλευθερωτής μας17.
Ἀξίζει, νομίζω, οἱ Θεολογικὲς Σχολὲς νὰ ἀσχοληθοῦν μὲ τὸ πλῆθος αὐτῶν τῶν λογοτεχνικῶν θρησκευτικῶν κειμένων, καὶ νὰ τὰ βγάλουν ἀπὸ τὴ λήθη καὶ τὴν ἀφάνεια, ποὺ τὰ ἔχουν καταδικάσει, μὲ ἐμφανεῖς τὶς δόλιες σκοπιμότητες αὐτῆς τῆς ἐπιλογῆς, οἱ Φιλοσοφικὲς καὶ Παιδαγωγικὲς Σχολὲς τῆς χώρας, καὶ νὰ τὰ ἐντάξουν στὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν, γιὰ ἐπιστημονικὴ ἔρευνα καὶ διδασκαλία.
Σημειώσεις:
13. Γ. Βερίτη, Ἅπαντα. Ποιήματα, ἔκδοση τρίτη,Ἀθήνα 1969, σελ. 122
14. Γ. Βερίτη, ὅ.π., σσ. 65,67
15. Γ. Βερίτη, ὅ.π., σσ. 108,109
16. Γ. Βερίτη, ὅ.π., σσ. 165,166
17. Βλ. Νικολάου Π. Βασιλειάδη, Ἐθνομάρτυρες τοῦ Κυπριακοῦ Ἔπους 1955-1959.ἈδελφότηςΘεολόγων «Ὁ Σωτήρ», Ἀθήνα 1977, σελ. 110
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου