Άννα Διαμαντοπούλου, Αλέξης Δημαράς, Γιώργος Μπαμπινιώτης και Βασίλης Κουλαϊδής για το Νέο Λύκειο και το νέο εξεταστικό σύστημα

Η εφημερίδα ΕΘΝΟΣ στην ηλεκτρονική της έκδοση και σε χώρο Forum έχει αφιερώσει ειδικό θέμα για το νέο εξεταστικό σύστημα και το Νέο Λύκειο. Μεταφέρουμε από το forum αυτό (που άνοιξε σήμερα) τις απόψεις τεσσάρων προσώπων που μετέχουν στην ομάδα που θα λαβει αποφάσεις για το Νέο Λύκειο: της υπουργού Παιδείας Άννας Διαμαντοπούλου, των καθηγητών Αλέξη Δημαρά και Γιώργου Μπαμπινιώτη και του Γενικού Γραμματέα του Υπουργείου Βασίλη Κουλαϊδή...

Πρόταση ευθύνης και συναίνεσης

Γράφει η Αννα Διαμαντοπούλου*

Μετά το Νέο Σχολείο, το Νέο Λύκειο, το Τεχνολογικό Λύκειο καθώς και τον Νόμο για την Ανώτατη Εκπαίδευση, παρουσιάσαμε την πρόταση για το σύστημα πρόσβασης στα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ.

Πρόκειται για μία ολοκληρωμένη πρόταση που έχει κατατεθεί στη Διακομματική Επιτροπή και διασφαλίζει παιδαγωγική ποιότητα, ακαδημαϊκή αξιοκρατία και διοικητική αξιοπιστία. Μέσα από έναν διάλογο ευθύνης, μπορούμε να προχωρήσουμε - όπως συνέβη και με το νόμο για τα ΑΕΙ- με ευρεία συναίνεση, με εθνική συνεννόηση. Η Φινλανδία, που σήμερα θεωρείται ότι διαθέτει το καλύτερο εκπαιδευτικό σύστημα στον κόσμο, έχει επιτύχει τη συναίνεση από το 1971.

Ευρύτερη συναίνεση σημαίνει σταθερό πλαίσιο σε βάθος δεκαετίας και όχι ατομικές παρεμβάσεις υπουργών και κομμάτων με εύρος τριετίας ή τετραετίας. Αλλάζουμε παιδεία, για να μπορέσουμε να αλλάξουμε τη χώρα.

*Η Αννα Διαμαντοπούλου είναι υπουργός Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων

Τα μεγάλα στοιχήματα του νέου συστήματος

ΤΟΥ ΑΛΕΞΗ ΔΗΜΑΡΑ*

Δεν πρέπει να λησμονείται ότι όλα σχεδιάζονται στο καταθλιπτικό πλαίσιο της κρίσης. Οι στόχοι είναι δύσκολοι. Αλλά υπάρχει έδαφος για αισιοδοξία...

Αρχίζω με μια γενική παρατήρηση: Στην οργάνωση της συστηματικής εκπαίδευσης (σε επίπεδο κράτους ή όποιο άλλο) δεν υπάρχουν τέλειες λύσεις καθολικής εφαρμογής. Υπάρχουν οργανωτικές λύσεις που ταιριάζουν σε συγκεκριμένες απαιτήσεις ή/και οράματα συγκεκριμένων (και ποικίλων) κοινωνικών συνόλων - και όλες έχουν εύκολα αναγνωριζόμενη ιδεολογική ταυτότητα. Αρα δεν επιδέχονται αρχικές συζητήσεις σε τεχνολογική ή ποσοτική βάση. Και, βέβαια, δεν μπορεί στην ουσία τους να συμφωνηθούν σε διακομματικό επίπεδο.

Οι υποστηρικτές των προτεινόμενων ρυθμίσεων θεωρούν ότι το νέο εξεταστικό θα αποδραματοποιήσει τη διαδικασία εισαγωγής σε ΑΕΙ-ΤΕΙ

Δεύτερη παρατήρηση: Οσα φαίνεται να συμφωνούνται τώρα (σε επίπεδο δομών και εφαρμογών - όχι περιεχομένου) είναι δημιουργική σύνθεση ποικίλων προτάσεων που είχαν διαμορφωθεί σε άλλες εποχές. Προσωπικά έχω την ικανοποίηση ότι οι περισσότερες από τις βασικές αρχές τις οποίες είχαμε στηρίξει -η ομάδα που διαμορφώσαμε την πρόταση για το Εθνικό Απολυτήριο- αναγνωρίζονται και εδώ.

Πάντως δεν πρέπει να λησμονείται ότι όλα αυτά σχεδιάζονται στο καταπιεστικό και καταθλιπτικό πλαίσιο της κρίσης. Κύρια -αλλά όχι αποκλειστική- συνέπεια, ο πολύ περιορισμένος αριθμός των μαθημάτων επιλογής (και ιδίως των ξένων γλωσσών) που δεν ταιριάζει με τις βασικές αρχές του νέου προγράμματος.

Και ένα (διαχρονικής αξίας) σχόλιο: Ο θεσμός των φροντιστηρίων δεν είναι παρεπόμενο του συστήματος πρόσβασης - είναι αποκλειστικά συνέπεια του «κλειστού αριθμού» των θέσεων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, και του ανταγωνισμού τον οποίον αυτός προκαλεί. Είναι επίσης σε άμεση συνάφεια με το οικονομικό σύστημα της χώρας, καθώς και με τις κοινωνικές αξιολογικές προσδοκίες για τις σπουδές και τις σταδιοδρομίες των νέων: στη Γερμανία ο βασικός διαχωρισμός (πανεπιστήμιο - όχι πανεπιστήμιο) γίνεται κυρίως στο τέλος της Δ' Δημοτικού. Εξάλλου, το φαινόμενο δεν είναι -όπως επικρατεί η αντίληψη- αποκλειστικά ελληνικό: 80 σελίδες καλύπτει μια σχετική έκθεση που συντάχτηκε για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με αναφορά σε όλες σχεδόν τις χώρες της ΕΕ (με εξαίρεση τις σκανδιναβικές) - και είναι πολύ ενδιαφέρουσα και διδακτική.

Τέλος, για να χρησιμοποιήσω μια έκφραση του συρμού, είναι τα «μεγάλα στοιχήματα» από τα οποία τελικά θα κριθούν όλα:

Η φιλοσοφία, η δομή, η οργάνωση, η στελέχωση του Ανεξάρτητου Οργανισμού Εξετάσεων, και τα όρια της ανεξαρτησίας του.

Η οργάνωση, το μέγεθος και η ποιότητα της «τράπεζας (σταθμισμένων) θεμάτων» για όλα τα διδακτικά αντικείμενα.

Η επιμόρφωση των βαθμολογητών για τον νέας αντίληψης ρόλο τους, αλλά και των διδασκόντων για τις νέες επιδιώξεις της διδασκαλίας μακριά από την απομνημόνευση και κοντά στον στοχασμό και τις ατομικές διαφοροποιήσεις.

Η λύση του μέγιστου προβλήματος της συμμετοχής (ή όχι - ή πόσο) των επιμέρους βαθμών (προφορικών, προηγούμενων τάξεων, απολυτηρίου) στα κριτήρια πρόσβασης.

Η εξασφάλιση προϋποθέσεων ισότητας σε σχέση με την παροχή δικαιώματος επανάληψης της εξέτασης σε μερικά μαθήματα.

Δύσκολοι στόχοι. Αλλά και έδαφος για αισιοδοξία:

Η συστηματική προεργασία που (αθόρυβα) έχει ήδη πραγματοποιηθεί.

Οι εμπειρίες που έχουν αποκτηθεί σε προγράμματα επιμόρφωσης εκπαιδευτικών.

Η προφανής συνειδητοποίηση της κρισιμότητας των «στοιχημάτων».

Η γνώση πως αν όλα αυτά δεν έχουν ευτυχή κατάληξη, το πρόβλημα θα επιβιώσει για τα επόμενα δέκα χρόνια - τουλάχιστο.

Εδώ όμως είναι και οι πολίτες, τα συλλογικά σώματα που εκπροσωπούν τους άμεσα ενδιαφερόμενους, οι ψύχραιμοι (και ψυχροί) ανιδιοτελείς παρατηρητές των πραγμάτων. Ολοι τους ελπίζουμε ότι θα νοιάζονται για να προχωρούν τα πράγματα ομαλά και θα επισημαίνουν καθυστερήσεις και ξεστρατίσματα. Σε όλα τα στάδια ως τον κρίσιμο Ιούνιο του 2014.

Κρίσιμη θα αποδειχθεί η επιμόρφωση των βαθμολογητών και των διδασκόντων

*Ο Αλέξης Δημαράς είναι ακαδημαϊκός, ιστορικός της εκπαίδευ-σης και πρόεδρος του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής

Εξετάσεις δίκαιες, ανθρώπινες και αξιόπιστες

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗ*

Αν όλα πάνε καλά και συνεχιστεί η διακομματική σύγκλιση απόψεων, θα μπορέσει επιτέλους να υπάρξει ένα σύστημα επιλογής υποψηφίων που θα ξεχωρίζει τους πραγματικά καλύτερους

Το νέο σύστημα Εισαγωγικών Εξετάσεων στα ΑΕΙ, που προτάθηκε από τον Εθνικό Διάλογο για την Παιδεία ο οποίος διεξήχθη το 2009 με πρωτοβουλία τού τότε υπουργού Παιδείας, κ. Αρη Σπηλιωτόπουλου, και συμμετοχή εκπροσώπων των τριών μεγάλων κομμάτων, υιοθετήθηκε από την ηγεσία τού υπουργείου Παιδείας, την κ. Α. Διαμαντοπούλου, και την επιστημονική επιτροπή που συγκροτήθηκε από αυτήν. Ετσι φαίνεται ότι, αν πάνε όλα καλά και συνεχισθεί αυτή η διακομματική σύγκλιση απόψεων, θα μπορέσει επιτέλους να υπάρξει και στην Ελλάδα ένα σύστημα επιλογής των υποψηφίων για τα ΑΕΙ που θα είναι εξίσου αδιάβλητο με το σημερινό, αλλά που θα υπερέχει σε επιστημονική εγκυρότητα, άρα και σε αξιοπιστία, που θα επιλέγει τους πραγματικά καλύτερους και που θα δίνει περισσότερες ευκαιρίες στους νέους που προσπαθούν να μπουν στο πανεπιστήμιο.

Σύμφωνα με την πρόταση αυτή, ένας ανεξάρτητος Εθνικός Εξεταστικός Οργανισμός υπό την εποπτεία τού υπουργείου Παιδείας θα αναλάβει τη διεξαγωγή των εξετάσεων βάσει μιας τράπεζας θεμάτων σταθμισμένης δυσκολίας που θα συγκροτηθεί, βάσει επιστημονικών κριτηρίων από ειδικούς στον τομέα της αξιολόγησης (εκπαιδευτικούς της Μέσης και πανεπιστημιακούς) και με διορθωτές από την Εκπαίδευση ειδικά επιμορφωμένους για σωστή αξιολόγηση.

Με «έξυπνες» ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής αλλά και με τους συμβατικούς τρόπους εξέτασης θα μπορούν να επιλέγονται υποψήφιοι που οι ικανότητές τους ξεπερνούν την απλή απομνημονευτική ικανότητα. Ετσι, μπορείς να έχεις ένα πολύ πιο αξιόπιστο και ουσιαστικά δίκαιο σύστημα, με περιορισμένη την εξάρτηση από τη φροντιστηριακή υποστήριξη.

Ο εξεταστικός φορέας, απαλλαγμένος από το κόστος των εκατομμυρίων που στοιχίζει η σημερινή μορφή των εξετάσεων από το υπουργείο, πολύ πιο ευέλικτος και λειτουργικός -όπως συμβαίνει με αντίστοιχους φορείς του εξωτερικού- θα μπορεί να διενεργεί επαναληπτικές εξετάσεις για υποψηφίους που θα θέλουν να βελτιώσουν τη βαθμολογία τους σε ένα ή δύο μαθήματα και υπό προκαθορισμένους όρους. Ετσι, δεν θα υποχρεούνται να περιμένουν έναν ολόκληρο χρόνο για να επαναλάβουν ολόκληρη την εξέταση με άδηλη έκβαση.

Μέγα πλεονέκτημα αυτού του συστήματος και της όλης αναδιάρθρωσης του λυκείου είναι ότι την ύλη, το είδος και τους συντελεστές βαρύτητας των εξεταζομένων μαθημάτων θα καθορίζουν τα οικεία Πανεπιστημιακά Τμήματα, τα οποία θα έχουν έτσι έμμεσα λόγο για τους φοιτητές τους.

Ο συνυπολογισμός της επίδοσης των μαθητών στις τρεις τάξεις του Λυκείου θα ενισχύσει το έργο των εκπαιδευτικών, τους οποίους πρέπει κάποτε να εμπιστευθεί η ελληνική κοινωνία, και θα δοθεί η δέουσα βαρύτητα στη σχολική φοίτηση και επίδοση.

Τέλος, με το νέο σύστημα οι Εισαγωγικές Εξετάσεις θα έλθουν στα σωστά τους μέτρα, θα αποτελούν δηλ. ατομική υπόθεση των ενδιαφερομένων, «υπόθεση ρουτίνας», και θα πάψουν να αποτελούν «εθνικό γεγονός» ως μη ώφελε.

Τα πανεπιστήμια θα καθορίζουν πλέον την ύλη και τους συντελεστές βαρύτητας των μαθημάτων

*Ο Γιώργος Μπαμπινιώτης είναι καθηγητής Γλωσσολογίας και πρώην πρύτανης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

Η ανάγκη σύνθεσης και συνεννόησης

Του Βασίλη Κουλαϊδή*

Στη φάση που βρίσκεται η χώρα, η Παιδεία είναι απαραίτητο να αποτελέσει πεδίο λύσεων ευρύτερης αποδοχής

Η Παιδεία είναι εθνική υπόθεση. Επομένως, αλλαγές, και μάλιστα σημαντικές, απαιτούν εθνική συνεννόηση. Η πρότασή μας για τα προγράμματα σπουδών και το νέο σύστημα πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση αποτελούν σύνθεση των κοινών διαπιστώσεων όλων των προσπαθειών που έγιναν από τη δεκαετία του 1990 μέχρι σήμερα. Αναφέρω χαρακτηριστικά: την πρόταση για το εθνικό απολυτήριο (1995), την πρόταση της επιτροπής του ΕΣΥΠ (2006) και τα πορίσματα του ΣΠΔΕ (2009).

Οι κοινές θέσεις τόσο των προηγούμενων προσπαθειών όσο και της πρότασης που πρόσφατα ανακοινώθηκε συνοψίζονται:

Στην αυτονομία του Λυκείου (με τη θέσπιση Εθνικού Απολυτηρίου) και αποδέσμευσή του από τις εξετάσεις για την πρόσβαση στα παν/μια και ΤΕΙ.

Στην παροχή στους μαθητές επιλογών για την ακαδημαϊκή και επαγγελματική τους πορεία με βάση τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντά τους.

Τη συμμετοχή των ΑΕΙ στη διαμόρφωση των ελάχιστων προϋποθέσεων για την παρακολούθηση των προγραμμάτων σπουδών. Οι βασικές ειδικότερες ρυθμίσεις που προβλέπει ο νέος νόμος είναι οι εξής:

Δημιουργείται Ανεξάρτητος Εθνικός Οργανισμός Εξετάσεων που θα αναλάβει συνολικά τη ρύθμιση όλων των σχετικών με τις εξετάσεις θεμάτων, όπως:

Στο τέλος της Γ' Λυκείου οι μαθητές δίνουν Πανελλήνιες Εξετάσεις για την εισαγωγή τους στην Ανώτατη Εκπαίδευση. Η τελική γραπτή εξέταση ανά μάθημα περιλαμβάνει δύο ομάδες θεμάτων. Η επίδοση των μαθητών στην πρώτη ομάδα θεμάτων καθορίζει τον βαθμό του απολυτήριου λυκείου στο συγκεκριμένο μάθημα, ενώ η δεύτερη ομάδα θεμάτων καθορίζει την εισαγωγή στην Ανώτατη Εκπαίδευση.

Ολοι οι μαθητές της Γ' Λυκείου υποχρεούνται να προσέλθουν στην εξέταση της πρώτης ομάδας θεμάτων, για να λάβουν το απολυτήριο λυκείου. Στην εξέταση της δεύτερης ομάδας θεμάτων προχωρούν μόνον εκείνοι οι μαθητές που επιθυμούν εισαγωγή τους στο πανεπιστήμιο. Με τον τρόπο αυτό αποσυνδέονται οι εξετάσεις για την «απόκτηση του απολυτηρίου λυκείου» από τις εξετάσεις για την «εισαγωγή στην Ανώτατη Εκπαίδευση».

Παράλληλα μειώνεται το πλήθος των εξετάσεων και το απολυτήριο λυκείου αποκτά πρόσθετο κύρος, αφού αποκτάται με εθνικού χαρακτήρα εξωτερικές εξετάσεις. Τα Τμήματα των ΑΕΙ και ΤΕΙ δημοσιοποιούν τα κριτήρια που υιοθετούν (εξεταζόμενα μαθήματα και συντελεστές βαρύτητας) για την εισαγωγή φοιτητών σ' αυτά. Ο αριθμός των εξεταζόμενων μαθημάτων θα είναι από 3 έως 5. Η ελληνική γλώσσα είναι υποχρεωτικά ένα από αυτά.

Οι μαθητές μπορούν να εισάγονται χωρίς εξετάσεις σε Τμήματα, όπου συγκεντρώνεται ζήτηση χαμηλότερη από τον αριθμό προσφερόμενων θέσεων.

Για την πλήρη εικόνα της πρότασής μας πρέπει να συνυπολογιστούν:

Η προβλεπόμενη υποστήριξη του μαθητή για την προετοιμασία του, εντός σχολείου, με τα μαθήματα εμβάθυνσης. Ηδη λειτουργούν το Ψηφιακό Σχολείο και Ψηφιακό Φροντιστήριο.

Η αναβάθμιση της τεχνικής εκπαίδευσης όπως προβλέπεται από την πρότασή μας για το Τεχνολογικό Λύκειο.

Είναι σημαντικό στη φάση που βρίσκεται η χώρα μας, η Παιδεία να γίνει το πεδίο λύσεων με ευρύτερη αποδοχή. Χρειάζεται όλοι να εργαστούμε συστηματικά προς αυτήν την κατεύθυνση.

Το πλήθος των εξετάσεων μειώνεται και το απολυτήριο λυκείου αποκτά κύρος

*Ο Βασίλης Κουλαϊδής είναι καθηγητής Παιδαγωγικής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και Γενικός Γραμματέας του υπουργείου Παιδείας.