Πρωτοπρ. Διονύσιος Τάτσης, Ρήσεις και διηγήσεις Γέροντος Παϊσίου (1ον)

ΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΗΓΗΣΕΙΣ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ

(1ον)

Γράφει ο Πρωτοπρεσβύτερος Διονύσιος Τάτσης

Ἕνας καλαίσθητος καὶ ὀγκώδης τόμος 830 σελ. μὲ τίτλο «ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΣΚΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΗΣΥΧΑΣΤΙΚΗ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ» κυκλοφόρησε πρόσφατα. Εἶναι καρπὸς γνωστοῦ ἡσυχαστῆ τῆς Καψάλας τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ὁ ὁποῖος ἐπιλέγει τὴν ἀνωνυμία. Ὁ τόμος παρουσιάζει ἐξαιρετικὸ ἐνδιαφέρον. Τὸ περιεχόμενό του διαιρεῖται σὲ πέντε μέρη: Α´. Συναξάρια, Β´. Περιστατικά, Γ´. Ἀποφθέγματα, Δ´. Ρήσεις καὶ διηγήσεις Γέροντος Παϊσίου, καὶ Ε´. Τὸ πνεῦμα τῶν παλαιῶν Ἁγιορειτῶν.

Ὁ συγγραφέας μὲ ἐπιμέλεια ἔχει συγκεντρώσει βιογραφικὰ στοιχεῖα παλαιῶν ἁγιορειτῶν καὶ ἔχει καταγράψει ἀξιοθαύμαστα περιστατικὰ καὶ ψυχωφελέστατα ἀποφθέγματα. Ἀπὸ τὴ μελέτη τοῦ τόμου διαπιστώνει κανεὶς ὅτι ἡ ἀσκητικὴ καὶ ἡσυχαστικὴ ἁγιορειτικὴ παράδοση δὲν τηρεῖται ἀπὸ ὅλους τοὺς νεώτερους ἁγιορεῖτες μοναχούς...

Τὸ κοσμικὸ φρόνημα, οἱ ἀνέσεις καὶ ἡ εὔκολη ζωὴ τοὺς ἔχουν ἀπομακρύνει ἀπὸ τὴν παράδοση. Τὸ βιβλίον ἀναφέρεται στοὺς παλαιοὺς ἁγιορεῖτες πατέρες, οἱ ὁποῖοι δὲν εἶχαν τὴν κατὰ κόσμον σοφία – ὅπως συμβαίνει μὲ τοὺς σημερινοὺς μοναχούς – ἦταν ὅμως πιστοὶ στὴν ἁγιορειτικὴ παράδοση, γι᾽ αὐτὸ καὶ εἶχαν τὴν κατὰ Θεὸν σοφία.

Ἀπὸ τὸ τέταρτο μέρος τοῦ τόμου ἀνθολογῶ καὶ σχολιάζω μερικὲς ρήσεις καὶ διηγήσεις τοῦ Γέροντος Παϊσίου, γιὰ νὰ ἐκτιμήσουν καλύτερα οἱ ἀναγνῶστες μου τὸ πνευματικὸ περιεχόμενο τοῦ βιβλίου. Ὁ Γέροντας Παΐσιος συχνὰ ἀναφερόταν στὸ ἀγωνιστικὸ πνεῦμα καὶ τὴν εὐλάβεια, ποὺ ὑπῆρχε στὰ παλαιὰ κοινόβια. Ἰδιαίτερα μιλοῦσε γιὰ τὴν προσπάθεια τῶν πατέρων νὰ διευκολύνουν κάποιον, ὁ ὁποῖος ἦταν δόκιμος. Τοῦ προσέφεραν διάφορα ἀναγκαῖα πράγματα, γιὰ νὰ τὸν ἀναπαύσουν. Ἔτσι «ὁ νέος μοναχός, ποὺ ἦταν ἕνα μπουμπούκι, εὕρισκε τὸ κατάλληλο κλίμα νὰ ἀνθίσει καὶ νὰ καρποφορήσει• δὲν γινόταν ὅπως σήμερα, ποὺ σὲ πολλὰ μοναστήρια ὑπάρχει ἕνα στρατιωτικὸ πνεῦμα καὶ μιὰ ἀρρωστημένη ὑπακοή, ὁπότε τὸ μπουμπούκι (ὁ νέος μοναχός) συνέχεια χτυπιέται ἀπὸ βροχὲς καὶ παγωνιὲς καὶ δὲν μπορεῖ ν᾽ ἀνθίσει. Ὑπῆρχαν τότε εὐλαβεῖς Γέροντες, ποὺ ἔδιναν καλὸ παράδειγμα».

Στὴν ἐποχή μας τὰ πιὸ πολλὰ βιβλία ἀσκητικοῦ περιεχομένου τὰ ἔχουν γράψει κοσμικοὶ κληρικοὶ καὶ θεολόγοι, χωρὶς νὰ ἔχουν καμιὰ πνευματικὴ ἐμπειρία. Ἐνῶ οἱ ἴδιοι εἶναι δοῦλοι τῶν παθῶν τους, περιγράφουν καὶ ἀναλύουν τὰ κατορθώματα τῶν Ἁγίων Πατέρων, νομίζοντας ὅτι ἐπιτελοῦν σπουδαῖο ἔργο, κάτι ποὺ δὲν συμβαίνει. Ὁ Γέροντας ἔλεγε σχετικά: «Ὅποιος μιλᾶ ἢ γράφει γιὰ τοὺς Ἁγίους Πατέρες καὶ δὲν ἔχει καθαριστεῖ ἀπὸ τὰ πάθη, μοιάζει μὲ τενεκέ, ποὺ μέσα ἔχει μέλι, ἀλλὰ μυρίζει πετρέλαιο».

Εἶπε ὁ Γέροντας: «Ὅταν στὴν προσευχὴ δὲν νιώθουμε παρηγοριὰ καὶ χαρά, ὅπως τὸ μικρὸ παιδί, ποὺ πηγαίνει στὴν ἀγκαλιά τῆς μάνας του, τότε ἢ κάποιον ἔχουμε πληγώσει μὲ τὴν συμπεριφορά μας καὶ τὴ σκληρότητα ἢ ὑπάρχει ὑπερηφάνεια». Μὲ τὸν ὑπερήφανο ἄνθρωπο εἶναι ἀδύνατο νὰ συνεννοηθεῖ κάποιος. Εἶναι πάντα ἀρνητικὸς στὴν ἄποψη τοῦ ἄλλου. Ἀκόμα καὶ ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ δυσκολεύεται. Τὸ ἀντίθετο συμβαίνει μὲ τὸν ταπεινό, ὁ ὁποῖος ἔχει τὴν προστασία τοῦ Θεοῦ καὶ σὲ στιγμὲς μεγάλης ἀδυναμίας. Ὁ Γέροντας Παΐσιος ἀνησυχοῦσε πολὺ γιὰ τὴν πνευματικὴ πορεία τοῦ ὑπερήφανου ἀνθρώπου καὶ ἀπὸ τὴν πλούσια ἐμπειρία του εἶχε καταλήξει στὸ ἑξῆς: «Ὁ ἄνθρωπος ποὺ ἔχει ταπείνωση, καὶ νὰ ξεκλίνει κάποτε, τὸν σκεπάζει ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ, ἐνῶ ὁ ὑπερήφανος εἶναι σὰν τὸ χαλασμένο τιμόνι, ποὺ πάντα βαδίζει στραβά ἢ σὰν ἕνα πριόνι, ποὺ εἶναι τροχισμένο ἀπὸ τὴ μία μόνο πλευρά».

Ὁ προσευχόμενος γεύεται μοναδικὴ ἐκ Θεοῦ γλυκύτητα. Ἡ ἀγάπη ὅμως, ποὺ συνοδεύεται ἀπὸ μικρὲς καὶ μεγάλες θυσίες, μειώνει τὴν προσευχή του, γιατὶ πρέπει νὰ προσφέρει στοὺς ἀδελφοὺς ὑλικὰ καὶ πνευματικά ἀγαθά. Αὐτὸ δὲν πρέπει νὰ θεωρεῖται πτώση. Εἶναι ἄδικο νὰ κρίνουμε τοὺς ἄλλους, ἐπειδὴ ἐπιλέγουν κάτι διαφορετικὸ ἀπὸ μᾶς. Οὔτε πρέπει νὰ ζυγίζουμε τὰ πάντα μὲ τὴν ἴδια ζυγαριὰ οὔτε ἐπίσης νὰ κρίνουμε μὲ τὰ ἴδια κριτήρια ὅλους τοὺς συνανθρώπους μας. Ὁ Θεὸς γνωρίζει τὰ πάντα –καὶ τὶς ἐσώτερες ἐπιθυμίες μας– καὶ ἀναπληρώνει ὅσα ἐμεῖς, ὄχι ἀπὸ κακὴ πρόθεση, ἀλλὰ ἀπὸ ἀγαθὴ διάθεση νὰ ὑπηρετήσουμε τὴν ἀγάπη πρὸς τὸν πλησίον, παραλείπουμε. Ὁ π. Παΐσιος, ποὺ καθημερινὰ δεχόταν στὸ ὑπαίθριο ἀρχονταρίκι τῆς Παναγούδας δεκάδες ἐπισκέπτες, μὲ βεβαιότητα εἶχε καταλήξει σὲ αὐτὸ τὸ συμπέρασμα. Ἔλεγε συγκεκριμένα: «Ὅταν γλυκαθεῖ κανεὶς στὴν εὐχή, δὲν θέλει νὰ βγεῖ ἀπὸ τὸ κελί του. Τότε ἡ εὐχὴ δὲν κουράζει, ἀλλὰ ξεκουράζει.Ὅταν ἐμεῖς δὲν θέλουμε νὰ βγοῦμε ἀπὸ τὸ καλύβι μας, ἀλλὰ ἀπὸ ἀγάπη βγαίνουμε καὶ θυσιάζουμε τὴν ἡσυχία μας χάριν κάποιου ἀδελφοῦ, τότε ὁ Θεὸς βλέπει τὴν ἀγάπη μας καὶ ἀναπληρώνει».

πηγή: Ορθόδοξος Τύπος, Μεγάλη Παρασκευή, 13/4/2012