Γιώργος Παπαθανασόπουλος, Πατριαρχείο των Ιεροσολύμων: Ανησυχία για το στάτους κβο

Πατριαρχείο των Ιεροσολύμων: Ανησυχία για το στάτους κβο

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Η UNESCO με μια κατεπείγουσα διαδικασία αποδέχθηκε κατά πλειονοψηφία το αίτημα της Παλαιστινιακής Αρχής, που είναι μέλος της από τον Οκτώβριο του 2011, και συμπεριέλαβε το Ναό της Γεννήσεως του Ιησού Χριστού, στη Βηθλεέμ, στον κατάλογο των απειλούμενων με καταστροφή μνημείων που ανήκουν στην παγκόσμια κληρονομιά..

Η απόφαση αυτή έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από την Παλαιστινιακή Αρχή, αλλά με ζωηρές επιφυλάξεις από το Ισραήλ και τις ΗΠΑ, ενώ στο Πατριαρχείο των Ιεροσολύμων δεν κρύβουν την ανησυχία τους.

Η Σιωνίτιδα Εκκλησία, υπό την καθοδήγηση της Αγιοταφιτικής Αδελφότητας, έχει υπό την ευθύνη της πάνω από το 80% του Παναγίου Προσκυνήματος του Ναού της Γεννήσεως στη Βηθλεέμ και ανησυχεί μήπως η απόφαση της UNESCO αποτελέσει μιαν αιτία και μιαν αρχή για αλλαγή του στάτους κβο στους Αγίους Τόπους. Γι' αυτό τα μέλη της είναι σε εγρήγορση και δηλώνουν ότι δεν επιθυμούν οποιαδήποτε ανάμιξη του παγκόσμιου αυτού οργανισμού στο καθεστώς του Ναού, με αφορμή την συγκαταρίθμηση του στα μνημεία της παγκόσμιας κληρονομιάς που είναι σε κίνδυνο και την ενδεχόμενη επισκευή του. Ανώτατο στέλεχος του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων μας είπε ότι αυτό δέχεται η επισκευή του Ναού να γίνει από την Παλαιστινιακή Αυτονομία, αλλά όχι από την UNESCO. Και πρόσθεσε:

"Εμείς εδώ και πολλά χρόνια θέλουμε να κάνουμε την επισκευή του Ναού της Γεννήσεως και να αναλάβουμε τη δαπάνη, κατά το ποσοστό της ευθύνης μας, δηλαδή κατά το 80%. Αυτό για να τηρηθεί και στην επισκευή το ισχύον καθεστώς. Όμως αυτό δεν το θέλουν οι άλλες Χριστιανικές Ομολογίες που έχουν την ευθύνη του υπόλοιπου 20% του Ναού (σ.σ. Πρόκειται για την Φραγκισκανή Κουστωδία, που εκπροσωπεί τον Πάπα και για το Αρμενικό Πατριαρχείο στα Ιεροσόλυμα ). Οι εκπρόσωποι των Ομολογιών αυτών επιθυμούν να συμμετάσχουν εξίσου στη δαπάνη, κάτι που για εμάς αποτελεί ντε φάκτο ανατροπή του στάτους κβο στο Ναό της Γεννήσεως και μετατροπή του 80% της ευθύνης που έχουμε σήμερα σε 1/3 στο Πατριαρχείο μας και από 1/3 στις άλλες δύο Ομολογίες. Αυτός είναι ο λόγος που δεν δεχόμαστε να μοιραστεί σε τρία ίσα μέρη η δαπάνη της επισκευής. Αφού λοιπόν δεν συμφωνούμε, εμείς, ως Πατριαρχείο, δεχόμαστε, ως λύση ανάγκης, την επισκευή του Ναού να την αναλάβει η Παλαιστινιακή Αρχή. Αυτή είναι μια διαδικασία που τηρείται από τα χρόνια του 1800. Από τότε όταν υπάρχει διαφωνία η πολιτική εξουσία επεμβαίνει και κάνει αυτή την επισκευή, χωρίς να πειραχτεί το ισχύον καθεστώς. Φοβόμαστε και ανησυχούμε πως αν η UNESCO αναλάβει την επισκευή θα μας βγάλει έξω από την ευθύνη που έχουμε σήμερα στο Ναό, και θα τον μετατρέψει από λατρευτικό τόπο σε μουσειακό χώρο τουριστικού ενδιαφέροντος…".

Από την πλευρά της η Κουστωδία των Φραγκισκανών μοναχών κρατάει, κατά το δυνατόν, μια διαφοροποιημένη στάση από το Βατικανό. Θέλει μεν πάντα να επεκτείνει την ευθύνη της στο Ναό της Γεννήσεως και στα άλλα προσκυνήματα που είναι στο στάτους κβο, συμφωνεί όμως και με το Πατριαρχείο των Ιεροσολύμων για τον κίνδυνο που υπάρχει από την επέμβαση της UNESCO και συμφωνεί επίσης την επισκευή του Ναού της Γεννήσεως να την αναλάβει η Παλαιστινιακή Αρχή. Το Πατριαρχείο των Αρμενίων στους Αγίους Τόπους έχει παρεμφερείς θέσεις με αυτές του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων και της Κουστωδίας των Φραγκισκανών. Αυτός είναι και ο λόγος που, κατά έγκυρες πληροφορίες μας, υπάρχει συνεργασία των τριών μερών για έκδοση κοινού ανακοινωθέντος με προβολή των θέσεων τους για το Ναό και της θέλησης τους αυτός να παραμείνει τόπος λατρείας και όχι να μετατραπεί σε μουσειακό χώρο.

Το Βατικανό έχει πάντα επιθετικές τάσεις και επιθυμεί η αρχή που έκανε ο διεθνής πολιτιστικός οργανισμός του ΟΗΕ να έχει συνέχεια και στον Ναό του Πανάγιου Τάφου, στα Ιεροσόλυμα, όπου επίσης το Πατριαρχείο των Ιεροσολύμων έχει την ευθύνη του μεγίστου μέρους του Προσκυνήματος. Επίσης δια της διπλωματικής οδού το Βατικανό επιδιώκει η UNESCO να πιέσει το Ισραήλ να μη θέσει "υπό την προστασία του" τα προσκυνήματα που κατέχει και τα οποία δεν είναι μέρος του στάτους κβο, όπως αυτά στο Όρος Θαβώρ, στην Καπερναούμ και σε άλλα μέρη της Γαλιλαίας. Σημειώνεται ότι ήδη το Ισραήλ έχει ονομάσει το Όρος Θαβώρ "Εθνικό Πάρκο" και έχει θέσει υπό την προστασία του τους τόπους που κατέχουν οι Ρωμαιοκαθολικοί στο Ισραήλ. Είναι γνωστό ότι πέρα των διπλωματικών χειρονομιών από τη μία και την άλλη πλευρά στην ουσία οι σχέσεις του Ισραήλ και γενικότερα των Εβραίων με το Βατικανό δεν είναι καθόλου καλές.

Η Παλαιστινιακή Αρχή πανηγυρίζει, γιατί, όπως δήλωσε ο Παλαιστίνιος Πρωθυπουργός Σαλάμ Φαγιάντ, η απόφαση της UNESCO αποτελεί γεγονός μεγάλης και διεθνούς σημασίας για το μέλλον του Κράτους της Παλαιστίνης, αφού αυτό πλέον βρίσκεται σε σύνδεση με τα άλλα κράτη και τους άλλους πολιτισμούς του πλανήτη. Ο ίδιος σημείωσε επίσης ότι θεωρεί τη θετική ψήφο της UNESCO ως νίκη των Παλαιστινίων και της δικαιοσύνης. Επίσης ο εκπρόσωπος της Παλαιστινιακής Αρχής Χανάν Ασράουι τόνισε από την πλευρά του πως η θετική ψήφος της UNESCΟ αποτελεί επιβεβαίωση της κυριαρχίας της Παλαιστινιακής Αρχής στο έδαφος της Βηθλεέμ.

Οι ΗΠΑ και το Ισραήλ δεν συμμετείχαν στην Επιτροπή της UNESCO, που συνεδρίασε στην Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας και με τη διαδικασία του κατεπείγοντος αποφάσισε κατά πλειονοψηφία (13 ψήφους υπέρ και 6 κατά), να συμπεριληφθεί ο Ναός της Γεννήσεως στα υπό προστασία μνημεία της παγκόσμιας κληρονομιάς. Το γραφείο του πρωθυπουργού του Ισραήλ επέκρινε τον Διεθνή Οργανισμό για την απόφαση του να αναγνωρίσει το Ναό της Γεννήσεως ως τόπο που ανήκει στην Παλαιστινιακή κληρονομιά και είναι έδαφος της Παλαιστινιακής Αρχής. "Πρόκειται για πολιτική και όχι πολιτισμική απόφαση" σημειώνεται στο σχετικό Δελτίο Τύπου, στο οποίο προστίθεται ότι "ο χριστιανικός κόσμος οφείλει να θυμάται ότι το Ιερό Προσκύνημα του στη Βηθλεέμ βεβηλώθηκε από Παλαιστινίους τρομοκράτες".

Από την πλευρά των ΗΠΑ ο πρέσβης τους στην UNESCO Ντέϊβιντ Κίλιον δήλωσε ότι η χώρα του νιώθει "βαθιά απογοήτευση" για την απόφαση της Επιτροπής, "που ήταν καθαρά πολιτικού χαρακτήρα".

Το Πατριαρχείο των Ιεροσολύμων καλώς νιώθει ανησυχία και βρίσκεται σε εγρήγορση από την απόφαση της UNESCO. Όμως ο Πατριάρχης και τα μέλη της Αγιοταφιτικής Αδελφότητας γνωρίζουν πως στην δύο χιλιάδων ετών πολυκύμαντη ιστορία του Πατριαρχείου αυτό επιβίωσε εξαιρετικά δύσκολων καταστάσεων. Γνωρίζουν επίσης πως σήμερα είναι τόσο περίπλοκα τα θέματα που υπάρχουν στην Αγία Γη και τόσο ισχυρές και αντίρροπες οι δυνάμεις που ανταγωνίζονται εκεί, που δεν φαίνεται καθόλου εύκολο να αλλάξουν οι υπάρχουσες λεπτές και εύθραυστες ισορροπίες. Γιατί όλοι φοβούνται το χάος που θα επακολουθήσει. Ο φόβος του χάους είναι η καλύτερη προστασία του στάτους κβο των προσκυνημάτων και του ίδιου του Πατριαρχείου.