Αιδεσιμότατοι,Κυρίες και Κύριοι,
Αγαπητά μας παιδιά,
Σήμερα τιμούμε τη μνήμη των Τριών Ιεραρχών, των προστατών της παιδείας μας. Όμως, διερωτώμαι, σήμερα που η κοινωνία όλη είναι σε αναβρασμό, που υπάρχει έντονος προβληματισμός γύρω από θέματα της κοινωνίας, της οικονομίας και της παιδείας μας, εάν έχει νόημα αυτός ο εορτασμός; Ή μήπως κι αυτή η γιορτή είναι άλλη μία φολκλορική φιέστα, χωρίς νόημα και ουσιαστικό περιεχόμενο, μια γιορτή που μας έρχεται, μάλιστα, από το πολύ μακρινό παρελθόν, καθώς οι Τρεις μεγάλοι της Εκκλησίας μας Πατέρες έζησαν πριν από 1700 χρόνια;
Το ερώτημα το απευθύνω σε όλους• μαθητές, γονείς, συναδέλφους. Τι λέτε; Στη σημερινή εποχή της παγκοσμιοποίησης και της μετανεωτερικότητας, σε μια κοινωνία που τρέχει με ταχύτητες Διαδικτύου, σ’ έναν κόσμο που πορεύεται χάρις στα επιτεύγματα της τεχνολογίας και της βιοτεχνολογίας, μπορεί να έχει νόημα η εορτή των Τριών Ιεραρχών;
Κατά τη δική μου γνώμη: ΝΑΙ! Έχει νόημα η εορτή των Τριών Ιεραρχών, γιατί έχω την εντύπωση ότι, σιγά-σιγά, υπηρετώντας μια ιδεολογία παροχής άκριτης γνώσης, θα χάσουμε το αληθινό νόημα της παιδείας. Και εάν χάσουμε το νόημα της παιδείας τότε θα χάσουμε και το νόημα της ζωής μας. Ζούμε, σήμερα, σε μία δυναμική κοινωνία, διαποτισμένη από τα ευρήματα της επιστήμης και την τεχνολογίας, μια κοινωνία που απαιτεί συνεχή ετοιμότητα για μάθηση. Τα επιτεύγματα της επιστήμης αποτελούν, βέβαια, βασικά αντικείμενα μάθησης για τα παιδιά. Αυτό όμως δεν πρέπει να οδηγήσει τη σχολική διδασκαλία και μάθηση σε μια άκριτη και δίχως ανθρωπολογικό προβληματισμό συσσώρευση επιστημονικών και τεχνολογικών γνώσεων. Είναι υπαρκτός ο κίνδυνος να διαπαιδαγωγήσουμε υπηρέτες της τεχνολογίας, ανθρώπους ικανούς να δαμάσουν και να υποτάξουν επιστημονικά και τεχνολογικά τη φύση, να υπονομεύσουν ή να καταστρέψουν, όμως, την ανθρώπινη ελευθερία και αξιοπρέπεια.
Χρειαζόμαστε, λοιπόν, σήμερα, το Βασίλειο το Μέγα, το Γρηγόριο το Θεολόγο και τον Ιωάννη το Χρυσόστομο για να μας θυμίσουν πως ο αληθινός προορισμός της παιδείας δεν μπορεί παρά να είναι αυτό που εκείνοι βίωσαν και μας παρέδωσαν: το συνδυασμό της γνώσης με την αρετή. Γιατί αυτοί που κατέχουν μόνο τη γνώση, αλλά όχι και την αρετή, αποδεικνύονται τελικά επιζήμιοι για την ανθρωπότητα. Η γνώση από μόνη της, χωρίς την αρετή, μπορεί να κατασκευάσει «έξυπνες» βόμβες, οι οποίες με χειρουργική ακρίβεια καταστρέφουν ζωές και πολιτισμούς. Η γνώση χωρίς αρετή μπορεί να καταστρέψει το περιβάλλον, προς όφελος του κέρδους και της πρόσκαιρης ευδαιμονίας. Μπορεί να εξοπλίσει τους ανθρώπους με τη μοναδική ικανότητα να εξαπατούν το διπλανό τους αλλά και το κράτος. Αυτή η γνώση, χωρίς αρετή, δημιούργησε δύο παγκόσμιους πολέμους και ένα πυρηνικό Ολοκαύτωμα, οδήγησε στην αλόγιστη εκμετάλλευση του ανθρώπου πάνω στο περιβάλλον και στον συνάνθρωπο. Δημιούργησε επιστήμονες με γεμάτο μυαλό αλλά με άδεια καρδιά. Επιστήμονες που αφαιρούν ζωτικά όργανα από φτωχά παιδάκια του αναπτυσσόμενου κόσμου και τα μεταμοσχεύουν σε πλούσιους δυτικοευρωπαίους και αμερικανούς. Γι’ αυτό λοιπόν, γνώση, «Ναι» μεγάλο αγαθό, αλλά μαζί με την αρετή, γιατί χωρίς αυτή, η εκπαίδευση από ευλογία γίνεται κατάρα.
Οι Τρεις Ιεράρχες δεν ήταν τυχαίοι. Ήταν επιστήμονες. Δε σπούδασαν μόνο θεολογία, αλλά ήταν γνώστες πολλών επιστημών της εποχής τους και τάραξαν τα νερά της εποχής τους αφήνοντας παρακαταθήκες με αιώνια αξία.
Ο Βασίλειος ο Μέγας, ήταν, μεταξύ άλλων, ιατρός-χειρούργος και αστρονόμος. Σαν έμπρακτη απόδειξη ήθους και αγάπης μοίρασε την προσωπική περιουσία στους φτωχούς της περιοχής του. Έγινε ο φτωχότερος όλων. Έτσι πολλοί χριστιανοί τον βοήθησαν και έφτιαξε τη Βασιλειάδα πολιτεία. Μια περιοχή με φιλανθρωπικά ιδρύματα, που αποτελεί ένα από τα πρώτα δείγματα κοινωνικής αλληλεγγύης και αγάπης, που έφερε στο κόσμο το χριστιανικό μήνυμα. Ο Μέγας Βασίλειος γίνεται πολύ παραστατικός όταν θέλει να αναφερθεί στην αδικία και την αρπαγή του πλούτου από τους κοινωνικά δυνατούς. Ονομάζει άρπαγα, όχι μόνο εκείνον που απογυμνώνει το ντυμένο, αλλά και εκείνο που δεν ντύνει το γυμνό.
Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος πήρε πανεπιστημιακή έδρα στην Αθήνα ενώ ήταν ακόμη φοιτητής, διαπρέπει ασκώντας το λειτούργημα του δασκάλου και φεύγει για την πατρίδα του στον Πόντο.
Ο Ιωάννης Χρυσόστομος σπούδασε κι αυτός γιατρός, χτίζει πολλά νοσοκομεία στην Κωνσταντινούπολη, στα οποία περιποιείται ο ίδιος τους ασθενείς. Μόλις γίνεται Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινούπολης, πουλάει τα πολυτελή σκεύη και έπιπλα της Αρχιεπισκοπής για χάρη των φιλανθρωπικών ιδρυμάτων. Διακόπτει άμεσα τη διοργάνωση πλούσιων δείπνων στο χώρο της Αρχιεπισκοπής και με τα χρήματα που εξοικονομεί οργανώνει συσσίτια για φτωχούς. Υποστηρίζει κάθε έναν που αδικείται από την πολιτική εξουσία φτάνοντας στο σημείο να συγκρουστεί με την αυτοκράτειρα, όταν εκείνη καταπατά το κτήμα μιας φτωχής χήρας.
Οι Τρεις Ιεράρχες περιφρόνησαν τον πλούτο και τη δόξα. Δεν ταυτίστηκαν ποτέ με την αδικία και την εξουσία. Όταν χρειαζόταν, ήξεραν να αποσύρονται από τις θέσεις που τους είχαν αναθέσει. Συνδύασαν τη γνώση με το ήθος. Έκαμαν την παιδεία ζήτημα ζωής και αυτό ακριβώς μας πρόσφεραν: μια παιδεία που σέβεται τον άνθρωπο, μια παιδεία για τον άνθρωπο, μια παιδεία που υπηρετεί τον άνθρωπο και δεν τον σκλαβώνει. Μια παιδεία που μεταμορφώνει και δεν παραμορφώνει τον άνθρωπο. Μια παιδεία που προκαλεί χαρά και ικανοποίηση, μια παιδεία που υπηρετείται από τον πόθο του δάσκαλου και τον συγκλονισμό του μαθητή.
Αγαπητά μας παιδιά,
σε τούτο τον παράξενο κόσμο που σας παραδίδουμε, θα πρέπει να διαλέξετε εσείς τα δικά σας πρότυπα, αυτούς που θαυμάζετε και αγαπάτε. Κάποια πράγματα, ίσως, να μοιάζουν παράλογα. Το σχολείο δεν είναι ο μοναδικός φορέας παιδείας πλέον. Τα ΜΜΕ, η τηλεόραση και το διαδίκτυο καταλαμβάνουν ένα μεγάλο κομμάτι σε αυτή τη διαδικασία. Και αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό. Οι Τρεις Ιεράρχες κατάφεραν και συνδύασαν δύο αντιφατικές προσεγγίσεις της εποχής τους, την αρχαιοελληνική παιδεία με το Χριστιανισμό. Κατάφεραν να συμβιβάσουν τις λαμπρές ελληνιστικές σπουδές τους με την πίστη του Χριστού και να αξιοποιήσουν αυτόν τον οπλισμό για τον «καλόν αγώνα» της χριστιανικής διδασκαλίας. Γι’ αυτό, λοιπόν, κι εσείς με τη σειρά σας συνεχίσετε να μαθαίνετε, να ερευνάτε, να προβληματίζεστε… αλλά προσοχή… όπως έλεγε ο Μέγας Βασίλειος «κράτα το ρόδο, απόφευγε το αγκάθι». Γιατί η πορεία προς τη ζωή είναι μια περιπέτεια αναζήτησης μέσα σε ένα δάσος από τριανταφυλλιές. Προσπαθήστε να τρυγήσετε τα μπουμπούκια χωρίς να τραυματιστείτε από τα αγκάθια.
Κυρίες και κύριοι,
Εμείς οι εκπαιδευτικοί καλούμαστε να αναλάβουμε ένα πολύπλοκο και πολλές φορές αντιφατικό έργο. Να κάνουμε τη μελλοντική ζωή των παιδιών σας εύκολη, να τα εξοικειώσουμε με τις επιστημονικές γνώσεις και τα τεχνολογικά επιτεύγματα. Εσείς με τη σειρά σας νοιάζεστε για την επαγγελματική τους αποκατάσταση και την οικονομική τους εξασφάλιση. Όλοι μαζί προσπαθούμε να τα βοηθήσουμε να αποκτήσουν μία ποιότητα ζωής ανώτερη. Να μη ξεχνάμε όμως κάτι πολύ σπουδαίο, τις ψυχές τους. Η φωνή των τριών Ιεραρχών μας το θυμίζει. Είναι ελπίδα η φωνή τους. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε το σχολείο να γκρεμίσει την ψυχή. Όπως χαρακτηριστικά λένε: «όταν η ψυχή σωφρονεί δεν προέρχεται καμία ζημιά από την άγνοια της γνώσης. Όταν, όμως, η ψυχή είναι διεφθαρμένη, η βλάβη είναι πολύ μεγάλη, έστω και αν η γλώσσα είναι εξασκημένη και ο νους ευφυής». Τα λόγια αυτά των τριών Αγίων είναι, σήμερα, περισσότερο επίκαιρα από ποτέ.
Χρόνια Πολλά σε όλους.
30/01/2013
Νικόλαος Δόβρος,
Διευθυντής του 1ου Δημοτικού Σχολείου Κουνουπιδιανών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου