Γεώργιος Διον. Κουρκούτας, 21 Φεβρουαρίου 2014: 101 χρόνια Ελευθερίας των Ιωαννίνων, της πρωτεύουσας της Ενιαίας Ηπείρου

Σελίδες Ιστορίας

21 Φεβρουαρίου 2014: 101 χρόνια Ελευθερίας των Ιωαννίνων, 

της πρωτεύουσας της Ενιαίας Ηπείρου

Γεώργιος Διον. Κουρκούτας Καθηγητής φιλόλογος

Την 21 Φεβρουαρίου 2014, συμπληρώνονται 101 χρόνια Ελευθερίας της πρωτεύουσας της Ενιαίας Ηπείρου. Την 21^ηΦεβρουαρίου του 1913 τα θρυλικά Ιωάννινα, τα  «πρώτα, στα γρόσια, στα όπλα  και στα γράμματα», ήταν πλέον ελεύθερα έπειτα από σχεδόν πέντε αιώνες τουρκικής τυραννικής σκλαβιάς. Ο αγώνας για την απελευθέρωση τους ήταν τιτάνιος και η Ελευθερία της πόλης έγινε μετά από ποταμούς ελληνικού αίματος από Αξιωματικούς και οπλίτες του Ελληνικού Στρατού,  που έδωσαν την ζωή τους στο Μπιζάνι στην Καστρίτσα και  στη Μανωλιάσσα.

Η Έναρξη του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου

Τον  Οκτώβριο του 1912 ξεκίνησε η μεγάλη πολεμική περιπέτεια των Βαλκανικών Πολέμων. Τέσσερα Χριστιανικά Βασίλεια ( Ελλάς, Βουλγαρία,  Σερβία και Μαυροβούνιο ) στρέφονται εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, την νικούν και αλλάζουν οριστικά τον Χάρτη της Βαλκανικής. Συμπληρώνονταν  άνω των 5 Αιώνων από την εισβολή των Οθωμανών Τούρκων σε αυτό το Ευρωπαϊκό έδαφος και ήλθε η ώρα για τους υπόδουλους Λαούς της περιοχής να αναπνεύσουν.

Μέσα σε λίγες εβδομάδες ο Ελληνικός Στρατός απελευθερώνει το μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας  ,  ενώ ο Ελληνικός Στόλος ( με ναυαρχίδα το Θωρηκτό «Αβέρωφ», που είχε κατασκευαστεί με χρήματα του ομωνύμου Ηπειρώτη-από το Μέτσοβο- ευεργέτη ) κάνει ελεύθερα τα Νησιά του Βορείου Αιγαίου. Ο ελληνισμός ζούσε ένα νέο 1821 , καθώς μετά από 500 χρόνια σκλαβιάς ανάσαιναν ελεύθερα προαιώνιες Ελληνικές Πατρίδες.

Μετά την Απελευθέρωση της Μακεδονίας ο Ελληνικός Στρατός, υπό την ηγεσία του Διαδόχου   Κωνσταντίνου στρέφεται προς την Ήπειρο. Τα  Ιωάννινα τότε ήταν έδρα του Τούρκου Πασά Εσάτ. Μεγάλη πόλη, που συγκέντρωνε ως οικονομικό κέντρο τον Ελληνισμό και άλλες εθνότητες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.  Άνθρωποι του χρήματος και του πνεύματος του νεότερου Ελληνισμού (λογοτέχνες και ευεργέτες ) είχαν καταγωγή από τα Ιωάννινα. Δεν είχε άδικο η λαϊκή ρήση «Γιάννενα, πρώτα στα γρόσια και τα γράμματα» που προαναφέραμε. Οι Τούρκοι γνωρίζοντας την σημασία της πόλεως είχαν οχυρώσει την περιοχή του Μπιζανίου .

Ο  Ελληνικός Στρατός τον χειμώνα του 1912 προέλασε στην Μακεδονία και στα βόρεια της Ηπείρου

(ακόμη, τότε, η Ήπειρος ήταν ενιαία και δεν ήταν διχοτομημένη, όπως σήμερα ) απελευθερώνοντας μάλιστα την πρωτεύουσα της Μακεδονίας, την Θεσσαλονίκη. Μία Μεραρχία, υπό τον στρατηγό Σαπουντζάκη, δρούσε στα νότια της Ηπείρου.          

Το μέτωπο της Ηπείρου

Η εκκαθάριση  των άλλων μετώπων έστρεψε τις Ελληνικές Δυνάμεις στην Ήπειρο. Οι άσχημες καιρικές συνθήκες και οι κακές επιλογές του Σαπουντζάκη υποχρέωσαν στις 19 Ιανουαρίου 1913 την Ελληνική Κυβέρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου να αναθέσει την διεύθυνση των στρατιωτικών επιχειρήσεων του Μετώπου Ηπείρου στον ίδιο τον απελευθερωτή της Θεσσαλονίκης Αρχιστράτηγο Διάδοχο Κωνσταντίνο.

Ο Κωνσταντίνος φρόντισε αμέσως να βελτιωθεί ο ανεφοδιασμός του στρατεύματος και να ξεκουραστεί το ταλαιπωρημένο προσωπικό των Μονάδων, ενώ παράλληλα προέβη στην ανασυγκρότησή τους. Με τα μέτρα αυτά βελτιώθηκε κατακόρυφα η μαχητική ικανότητα του στρατεύματος. Δίπλα στον Αρχιστράτηγο βρισκόταν το Επιτελείο που είχε διευθύνει τις επιτυχημένες επιχειρήσεις στην Μακεδονία .

Στο διάστημα Ιανουαρίου – Φεβρουαρίου 1913 η Στρατιά Ηπείρου διέθετε δύναμη 762 Αξιωματικών και 40647 Οπλιτών, με 48 πολυβόλα και 93 πυροβόλα ( σύμφωνα με στοιχεία του ΓΕΣ). Οι έναντι αυτής Τουρκικές δυνάμεις αποτελούνταν από 4 Μεραρχίες συνολικής παρατακτής δυνάμεως 30000 ανδρών και 112 πυροβόλων, στις αρχές Φεβρουαρίου 1913 .

Η  Νίκη  στο Μπιζάνι – τα Γιάννενα ελευθέρα

Στο Χάνι Εμίν Αγά, νοτίως των Ιωαννίνων, λίγο πιο μπροστά από το απόρθητο Μπιζάνι σχεδιάστηκε από τον Διάδοχο Κωνσταντίνο και το Επιτελείο του μία αριστοτεχνική επίθεση : παραπλανητική επίθεση κατά του Μπιζανίου και ταυτόχρονα παράκαμψη με άλλες δυνάμεις και είσοδος στην πρωτεύουσα της Ηπείρου από τα νότια.

Ο θρυλικός μαύρος καβαλάρης ( από την Κύμη Ευβοίας ) Ταγματάρχης Ιωάννης Βελισσαρίου εισέρχεται νύχτα στα Ιωάννινα επικεφαλής του 9^ου  Τάγματος Ευζώνων.

Οι Τούρκοι βρίσκονται σε αδιέξοδο και συνθηκολογούν.

Στους 21 Φεβρουαρίου 1913 τα Γιάννενα είναι ελεύθερα …

Ο Εσάτ Πασάς και ο Τουρκικός Στρατός παραδίδονται στον Διάδοχο Κωνσταντίνο, ο οποίος εισέρχεται επικεφαλής του νικητή Στρατού στην Πρωτεύουσα στους Ηπείρου.

Η πόλη των θρύλων και των παραδόσεων (στους είναι το επίσημο σύνθημα που συναντά ο σημερινός επισκέπτης της πόλεως των Ιωαννίνων) μετά την Τουρκική κατάκτηση 483 ετών (από το 1430 που περιήλθε στους Οθωμανούς Τούρκους κατακτητές) ξαναγινόταν για πάντα Ελληνική.

Ο Στρατηλάτης Κωνσταντίνος και η αγνωμοσύνη κάποιων  νέο-Ελλήνων

Η πόλη των Ιωαννίνων τίμησε τους πρωταγωνιστές εκείνου του αγώνα. Τον πρωθυπουργό Ελ. Βενιζέλο με άγαλμα και μία οδό που φέρει  το όνομα του. Τον γενναίο Ταγματάρχη Ιω. Βελισσαρίου τίμησε  με προτομή και ένα στρατόπεδο που φέρει το όνομά του. Ο Διάδοχος και μετέπειτα Βασιλιάς Κωνσταντίνος είχε τιμηθεί με μία οδό προς τιμή που έγραφε: «Κωνσταντίνου του Ελευθερωτού» και περνούσε από το κτίριο της θρυλικής 8^ης Μεραρχίας στο κέντρο της πόλης. Ελέω μεταπολίτευσης η οδός αυτή άλλαξε όνομα και ονομάστηκε «Ανδρέα Παπανδρέου»!  Το γεγονός αυτό αδικεί την Ιστορία της πόλης αλλά και τον τότε Διάδοχο Κωνσταντίνο που αγωνίστηκε για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων.Βέβαια η προτομή του Κωνσταντίνουόπως και των άλλων αγωνιστών υπάρχει στο Μουσείο του Πολέμου στο Χάνι του Εμίν αγά, αλλά η ιστορική αδικία της πόλεως των Ιωαννίνων υφίσταται και πρέπει να τερματιστεί.

Η  φετινή επέτειος της απελευθέρωσης πρέπει να αποτελέσει αφορμή για να τιμηθούν όλοι οι τότε πρωταγωνιστές και να αποκατασταθεί  η αδικία στο πρόσωπο του Στρατηλάτη Κωνσταντίνου, αν όχι με προτομή που τη δικαιούται, τουλάχιστον με μία οδό. Ελπίζουμε να ευαισθητοποιηθούν οι αρμόδιοι τοπικοί φορείς του Δήμου της πόλεως των Ιωαννίνων και να μεριμνήσουν. Γένοιτο συν Θεώ.