Γιώργος Παπαθανασόπουλος, Σχολείο: Η σφαγή των αθώων και αδύνατων

Σχολείο: Η σφαγή των αθώων και αδύνατων

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Εντυπωσιακός ο πρωτοσέλιδος τίτλος του πρόσφατου τεύχους του γαλλικού περιοδικού «Mariane»: «Σχολείο: Η σφαγή των αθώων» (Αρ. τ. 941, 1-7 Μαΐου 2015). Αναφέρεται στη Γαλλία και στο έγκλημα σε βάρος των νέων ανθρώπων που επιχειρείται με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση της κυβέρνησης του προέδρου Φρανσουά Ολάντ.

          Ο τίτλος ταιριάζει πολύ με τα όσα τελευταίως επιχειρούνται στην εκπαίδευση και στην Ελλάδα με την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ. Οι επεξηγήσεις – υπότιτλοι του γαλλικού περιοδικού αποσαφηνίζουν ποιό είναι το έγκλημα στη Γαλλία και, κατ’ επέκταση, στην Ελλάδα. Αναγράφονται ως χαρακτηριστικά του: « Η ανόητη μεταρρύθμιση στο λύκειο – Η περιφρόνηση των γνώσεων – Το τέλος του δημοκρατικού ελιτισμού – Ένα σύστημα που όλο και περισσότερο ευνοεί τις ανισότητες». Σημειώνεται ότι ένα εκπαιδευτικό σύστημα, που ισοπεδώνει τις ικανότητες και τις δεξιότητες του παιδιού και του νέου ανθρώπου ευνοεί τη δικτατορία των μετριοτήτων και παγιώνει ένα άρρωστο πολιτικό – ιδεολογικό και κοινωνικό κατεστημένο.

          Ο υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού κ. Αρ. Μπαλτάς, που προωθεί τη μεταρρύθμιση στη μέση και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, έχει αποφοιτήσει από το Κολέγιο Αθηνών,  όπου η αριστεία βραβευόταν και βραβεύεται. Ο ίδιος το χαρακτηρίζει «πολύ καλό σχολείο». Και επεξηγεί:

          «Οι δάσκαλοι και οι καθηγητές του ήταν κατά κανόνα από καλοί ως εξαιρετικοί, οι μαθητές του επιτύγχαναν, και συχνά με πολύ καλή σειρά, στις εισαγωγικές εξετάσεις στα Πανεπιστήμια και στο Πολυτεχνείο, ενώ το ίδιο προσπαθούσε να καλλιεργήσει ολόπλευρα την προσωπικότητα των μαθητών του. (Πλήθος κατ’ επιλογήν μαθημάτων, πολλά μαθήματα εισαγωγής στις τέχνες, συστηματική χρήση βιβλιοθήκης και εργαστηρίων, εργασίες στην ιστορία και ρητορικά γυμνάσματα, οργανωμένη μαθητική κοινότητα, μηνιαίο περιοδικό με αποκλειστική ευθύνη των μαθητών, όμιλοι που συγκέντρωναν μαθητές με ειδικά ενδιαφέροντα –από το θέατρο μέχρι την ιστορία των μαθηματικών -, πολύ πλούσιο πρόγραμμα αθλητικών δραστηριοτήτων κ.λπ.). Συγχρόνως το ήθος και η παρρησία συνιστούσαν έμπρακτα αξίες ανώτερες ακόμη και από τις επιδόσεις στα μαθήματα, ενώ όλοι ήταν υποχρεωμένοι να ακολουθούν τους ίδιους κανόνες. Τηρουμένων των αναλογιών, η δικαιοσύνη, η οργάνωση και η τάξη φαίνονταν να βασιλεύουν παντού. Επιπλέον, το εξαιρετικά ευρύ πρόγραμμα υποτροφιών καθιστούσε το μαθητικό σώμα του Κολεγίου κοινωνικά πολύ πιο διαφοροποιημένο από ό, τι ήθελε ο μύθος. Τουλάχιστον εκείνη την εποχή, το Κολέγιο δεν αποτελούσε κατά κανένα τρόπο σχολείο αποκλειστικά των πλουσίων».

          Αυτό είναι το Κολέγιο Αθηνών, σύμφωνα με παλαιότερη ομιλία του κ. Μπαλτά. Το λογικό θα ήταν να ήθελε αυτό ως πρότυπο για τα δημόσια σχολεία.  Φαίνεται όμως ότι επιζητεί να τα υποβαθμίσει και άλλο.  Η προωθούμενη μεταρρύθμιση στην παιδεία οδηγεί σε «σφαγή» των μελλοντικών μαθητών, αποστερώντας τους την προσπάθεια για αριστεία και απογυμνώνοντας την χώρα από εκείνους, που θα μπορούσαν να αντιμετωπίζουν το διεθνή επιστημονικό και τεχνολογικό ανταγωνισμό.

          Στην κοινωνία, στην οποία κυριαρχούν ο υλισμός, ο ηδονισμός και ο ωφελιμισμός σε δυσμενέστερη θέση είναι τα αδύναμα μέλη της. Είναι τα έμβρυα, που ο επιθανάτιος σπαραγμός τους πνίγεται στο πέλαγος του εγωισμού και του κέρδους. Είναι τα παιδιά που κανείς δεν τα ρωτάει σε τι οικογένεια επιθυμούν να μεγαλώσουν και πέφτουν θύματα, αθώα θύματα, του εγωκεντρισμού και των παθών των γονέων ή κηδεμόνων τους. Είναι τα παιδιά, οι νέοι και οι νέες, μαθητές και σπουδαστές, στους οποίους επιβάλλεται ένα σύστημα εκπαίδευσης, στο οποίο η πολιτική εξουσία εφαρμόζει τις τεχνοκρατικές ή ιδεολογικές αντιλήψεις της. Με  την τρέχουσα μεταρρύθμιση όσες έχουν γίνει μεταπολιτευτικά, μέσα σε σαράντα περίπου χρόνια, ξεπερνούν τις δεκαπέντε. Δηλαδή ανά περίπου τρία χρόνια και μία μεταρρύθμιση...

          Ο Υπουργός κ. Αρ. Μπαλτάς είναι πολυγραφότατος. Στο  διάβα των ετών έχει γράψει πολλά ιδεολογικά κείμενα και έχουν εκδοθεί  αρκετά βιβλία του. Μέσα στο περίπλοκο των κειμένων ξεχωρίζουν οι φιλόσοφοι και διανοούμενοι που εκτιμά, όπως τους Σπινόζα,  Νίτσε,  Φρόϊντ,  Λακάν,  Αλτουσέρ, Ντεριντά, Πουλαντζάς, Σνιντ, Χάμπερμας, Ελεφάντη κ.α.     Επίσης ως προς την εισαγωγική διδασκαλία της φιλοσοφίας, που δείχνει και την εν γένει άποψή του για τη διδασκαλία, η φιλοσοφία που προσπαθεί να τον συγκροτεί του υπαγορεύει περίπου τα παρακάτω:

        «Πρώτον η τυπολατρία και ο υπερβολικός σεβασμός στις αυθεντίες είναι εν γένει πράγματα λίαν ανθυγιεινά. Το βασικό σύνθημα του Διαφωτισμού “Τολμήστε να σκεφθείτε για λογαριασμό σας”, σύνθημα που επανέλαβε και ο Πρόεδρος Μάο (τον οποίο πολλοί κακώς, κάκιστα, έχουν ξεχάσει), είναι εν προκειμένω ό,τι καλύτερο. Να διευκρινίσω, ωστόσο, ότι η απλή λέξη “σκέψη” έχει εδώ ιδιαίτερο βάρος. Το να ξεφουρνίζει ο καθένας ό,τι του έρχεται στο κεφάλι γιατί, λέει, “τόλμησε να σκεφτεί για λογαριασμό του”, δεν καλύπτεται καθόλου από το μεγάλο σύνθημα του Διαφωτισμού (και του Προέδρου Μάο). Σκέψη χωρίς αυστηρή πειθαρχία δεν νοείται, και όσα ισχυρίζονται συναφώς διάφοροι θιασώτες της αντιαυταρχικής εκπαίδευσης είναι απλώς οδοντόκρεμες».

         Το κείμενο, από το οποίο το απόσπασμα, είναι του 1997 και προκαλεί ανατριχίλα η εκτίμηση που τρέφει ο κ. Μπαλτάς στον «Πρόεδρο Μάο». Η παραίνεση του κινέζου ηγέτη  « τολμήστε να σκεφθείτε για λογαριασμό σας» ήταν προς τους Ερυθροφρουρούς και ήταν  σε συνδυασμό με την αυστηρή πειθαρχία στη σκέψη, τη βία σε βάρος διανοουμένων αλλά και απλών ανθρώπων, τις καταστροφές σε ιστορικά μνημεία, την απαγόρευση ανάγνωσης συγγραφέων, όπως του Σαίξπηρ και του Γκαίτε και ακούσματος μουσικής του Μπαχ, του Σοστακόβιτς και άλλων. Πρέπει να σημειωθεί ότι η σκέψη του Μάο είχε γοητεύσει τον Αλτουσέρ και γενικά μερίδα της Αριστεράς πιστεύει ότι η Μεγάλη Προλεταριακή Πολιτιστική Επανάσταση «ήταν μια γνήσια πολιτική επανάσταση ενάντια στη γραφειοκρατία» και λειτουργούσε στα πρότυπα της κομμούνας του Παρισιού.

           Η τρέχουσα μεταρρύθμιση στα Πανεπιστήμια και η επιστροφή στην έντονη παρουσία των συνδικαλιστών του φοιτητικού κινήματος στη διοίκησή τους έχει μια μυρωδιά από τη Μαοϊκή Πολιτιστική Επανάσταση. Όμως η εξέλιξη και το τέλος της Επανάστασης αυτής θάπρεπε να είχε προβληματίσει από τους κυβερνώντας τουλάχιστον αυτούς που δεν είναι τυφλά οπαδοί, για τους οποίους σημειώνεται ότι ο κ. Μπαλτάς έχει την άποψη ότι «αποτελούν ιδιαίτατα βαρετό είδος ανθρώπων και συνιστούν ένα επαχθέστατο φορτίο που μειώνει τη δύναμη και εμποδίζει την ελευθερία». Στα όσα συμβαίνουν σήμερα σε βάρος μαθητών και σπουδαστών χρειάζεται να υπάρξει  αντίδραση, με βάση την υπόμνηση ότι είναι αρνητικό για την κοινωνία να υπάρχουν εμμονές στην εφαρμογή  αποτυχημένων εκπαιδευτικών, ιδεολογικών, πολιτικών  και πολιτισμικών μοντέλων.