Φωτεινή Βάκη, βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ: Το δικό μας όραμα είναι ένα σχολείο ανοικτό στην κοινωνία και ανεξίθρησκο

Ομιλία Φ. Βάκη στην Διαρκή Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής κατά την επεξεργασία του νομοσχεδίου του Υπουργείου Παιδείας «Ρυθμίσεις για την ελληνόγλωσση εκπαίδευση, τη διαπολιτισμική εκπαίδευση και άλλες διατάξεις»

Το πλήρες κείμενο της ομιλίας:

«Θα κάνω και εγώ κάποια σύντομα σχόλια για μερικές διατάξεις του νομοσχεδίου. Εξαιρετικά θετικές είναι οι διατάξεις που αφορούν την διαπολιτισμική εκπαίδευση, σε συνάρτηση με το σχέδιο δράσης που αφορά τους πρόσφυγες μαθητές και επειδή πριν από λίγο σε τούτη εδώ την αίθουσα ακούστηκαν και οι συνήθεις θλιβερές παραφωνίες, πρέπει να πούμε κάποια πράγματα. Μεσούσης της οικονομικής δυσπραγίας και της λιτότητας, ο ελληνικός λαός, ένας καθημαγμένος λαός, τον τελευταίο χρόνο έγινε φάρος δημοκρατίας, ελπίδας και φιλοξενίας στην Ευρώπη. Εμείς δεν ορθώσαμε φράχτες, δεν αντιμετωπίσαμε απέλπιδες ανθρώπους ως θυσιαστέους και αναλώσιμους, ούτε κάψαμε προσφυγικούς καταυλισμούς. Αντίθετα, πρώτιστο μέλημα παραμένει η ένταξη των προσφυγόπουλων στο εκπαιδευτικό μας σύστημα.

Το δικό μας όραμα, λοιπόν, είναι ένα σχολείο ανοικτό στην κοινωνία και ανεξίθρησκο. Είναι ένα σχολείο πολυπολιτισμικό, που καλωσορίζει και δεν αποκλείει, δημιουργώντας κάποια δυναμική προοπτικής. Σε αυτήν την κατεύθυνση -επιτρέψτε μου- πρέπει να ερμηνευτούν και οι διατάξεις που αφορούν την ελληνόγλωσση, δίγλωσση πλέον, εκπαίδευση στο εξωτερικό, όπου ο σκοπός της δεν είναι η γκετοτοποίηση των Ελλήνων, παλαιών ή νέων μεταναστών του εξωτερικού, αλλά να υπάρξει μια ζωογόνος γειτνίαση και ώσμωση των πολιτισμών.

Όπως σωστά είπε ο κ. Μηταφίδης, οι αγώνες για την παιδεία, που διαπερνούν το σώμα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, είναι την ίδια στιγμή και αγώνες για τη δημοκρατία και οι δημοκρατικές εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις έφεραν πάντοτε το αποτύπωμα της ιδιαιτερότητας της ιστορικής συγκυρίας. Ο εκδημοκρατισμός της εκπαίδευσης σήμερα, τη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα, που ξεκίνησε χρεοκοπημένος και βαίνει αιματοβαμμένος, οφείλει να είναι συνώνυμος της πολυπολιτισμικότητας και της υποδοχής, της φιλοξενίας και της ένταξης μεταναστών και προσφύγων.

Περνώ στο επίμαχο άρθρο, που έγινε και πεδίο σύγκρουσης και αντιπαραθέσεων, το άρθρο 28, που αφορά και την πολυπόθητη άρση των αναιτιολόγητων απολύσεων στα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια. Όποιος αξιώνει το παραπάνω δεν χρειάζεται να είναι ο θιασώτης του μπολσεβικισμού ή του εξισωτισμού, όπως πλείστες όσες φορές ακούστηκε, εκτός και ΑΝμπολσεβίκοι ήταν και ο Καραμανλής το 1977 και ο Ράλλης, οι οποίοι, όχι βεβαίως ως δωρεά στην εκπαιδευτική κοινότητα τότε, αλλά κατόπιν και έντονων απεργιακών κινητοποιήσεων και καθ’ υπόδειξη του Ευάγγελου Παπανούτσου, νομοθέτησαν την υπαγωγή τόσο της δημόσιας όσο και της ιδιωτικής εκπαίδευσης υπό κρατική εποπτεία.

Δεν είναι ο αριθμός των αναιτιολόγητων απολύσεων. Δηλαδή, ΑΝ είναι μία (ετησίως η αναιτιολόγητη απόλυση), νομιμοποιείται και εξωραΐζεται, όπως έγινε με τον ν.3848/2010; Η άρση των αναιτιολόγητων απολύσεων εμφορείται από το αίτημα της ισότητας των μαθητών, που κατοχυρώνει ισοτιμία των απολυτηρίων τους, και από την ισονομία ως προς τα εργασιακά δικαιώματα. Διότι η αναιτιολόγητη απόλυση καθιστά τον εκπαιδευτικό εξαιρετικά ευάλωτο σε εκβιασμούς και πιέσεις και αυτός που δεν ενδίδει ρίχνεται στον «καιάδα», ενώ το δημόσιο αγαθό της εκπαίδευσης νοθεύεται και ποδοπατείται από σχολάρχες, οι οποίοι ενίοτε επιτελούν και ρόλο ιδιοκτήτη τίτλου σπουδών.

Φυσικά, για να μην παρεξηγηθούμε, κανείς δεν αμφισβητεί το σημαντικό έργο που επιτελούν κάποια ιδιωτικά εκπαιδευτήρια και, βεβαίως, ουδείς αμφισβητεί, ούτε αρνείται τη λειτουργία των απογευματινών δραστηριοτήτων, δηλαδή των δραστηριοτήτων που είναι πέρα του ωρολογίου προγράμματος, αλλά, όπως έχει ειπωθεί, με λίστες εργαζομένων, χωρίς να υπάρχει φοροδιαφυγή και μαύρη εργασία. Βεβαίως, κανείς δεν αμφισβητεί και τις καλές προθέσεις κάποιων από τους σχολάρχες. Αρκούν οι καλές προθέσεις;

Σε ένα κράτος δικαίου θα πρέπει ή δεν θα πρέπει να υπάρχουν θεσμικά αντίβαρα στην αυθαιρεσία; Θα πρέπει ή δεν θα πρέπει να υπάρχει ένα νομικό πλαίσιο που να εγγυάται και την αξιοπρέπεια του εκπαιδευτικού; Διότι, αναιτιολόγητες απολύσεις και αξιοπρέπεια του εκπαιδευτικού είναι σχήμα οξύμωρον. Το ερώτημα, λοιπόν, του εν λόγω άρθρου δεν είναι τίποτε άλλο πέραν του στοιχειώδους. Θα πρέπει να επανέλθει η ευθύνη των ιδιωτικών σχολείων στην πολιτεία, ναι ή όχι; Θα πρέπει να αιτιολογούνται όλες οι απολύσεις από θεσμοθετημένα όργανα; Βεβαίως, σε αυτό το πλαίσιο είναι εξαιρετικά θετική και σημαντικότατη η τροπολογία που αφορά το τέλος του φροντιστηρίου όπως το ξέραμε, δηλαδή του φροντιστηρίου «γαλέρα» των 50.000 ομήρων με 3 και 60, κυριολεξία και μεταφορά.

Τέλος, η ιστορία των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων σε αυτόν τον τόπο κατέδειξε ότι μολονότι επιθυμητή, σε επίπεδο αξιών και οραμάτων, η συναίνεση μεταξύ αντιθετικών πολιτικών δυνάμεων είναι δύσκολη κάποιες φορές. Για εμάς οι μαθητές δεν είναι πελάτες και το όραμά μας δεν είναι ένα νεοφιλελεύθερης κοπής εξετασιοκεντρικό σχόλιο της βαθμοθηρίας. Το όραμά μας ήταν και παραμένει ένα ανθρωποκεντρικό σχολείο κριτικής γνώσης και ικανότητας, το οποίο δεν θα είναι φυτώριο ανταγωνισμού, αλλά θα είναι φυτώριο δημιουργικότητας, αισθητικής απόλαυσης, θα είναι ένα σχολείο ελεύθερων, υπευθύνων και αλληλέγγυων πολιτών, αλλά και ένα σχολείο που θα κατοχυρώνει την αξιοπρέπεια του εκπαιδευτικού. Διότι μόνο έτσι θα μπορεί ο εκπαιδευτικός -όταν ένα σχολείο και ένα εκπαιδευτικό σύστημα εγγυάται την αξιοπρέπεια του- να παρέχει καλύτερης ποιότητας εκπαίδευση στους μαθητές του.

Κλείνοντας, επειδή την προηγούμενη βδομάδα έγινε εκτενής λόγος στην Ολομέλεια της Βουλής για τον Ρουσσώ, θα αναφέρω κάτι που είπε ο Ρουσσώ για τη γενική βούληση. Είπε ότι η γενική βούληση είναι πάντοτε ορθή, είναι αδιαίρετη και ενίοτε, βεβαίως, είναι και πεπλανημένη, διότι είναι δύο τα ελλείμματά της: το έλλειμμα της δημοσιότητας και το έλλειμμα της παιδείας. Γι’ αυτό, λοιπόν, αυτό το νομοσχέδιο εγώ το βλέπω ως έναν οδοδείκτη μιας ευρύτερης δημοκρατικής μεταρρύθμισης, που θα λαμβάνει υπόψη και όλες αυτές τις αξίες του διαφωτισμού».