Γιώργος Παπαθανασόπουλος, Οι εξελίξεις του Ουκρανικού στις Εκκλησίες Ελλάδος και Αλβανίας

Οι εξελίξεις του Ουκρανικού στις Εκκλησίες Ελλάδος και Αλβανίας

ΜΕΡΟΣ Β΄

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Ο άλλος μεγάλος πονοκέφαλος του Οικουμενικού Πατριάρχου κ Βαρθολομαίου είναι το, με ευθύνη του, εξελισσόμενο σχίσμα στην Ορθόδοξη Εκκλησία.

Στην εκ μέρους του απόδοση της αυτοκεφαλίας στους σχισματικούς της Ουκρανίας ουδεμία συμπαράσταση βρήκε από ΟΛΕΣ τις άλλες Ορθόδοξες Εκκλησίες. Αυτό δεν το ανέμενε και αναζητεί τρόπους να ανατρέψει τα δεδομένα. Ιδού οι τρέχουσες εξελίξεις  στις σχέσεις του με τους Αρχιεπισκόπους Αλβανίας και Ελλάδος:

Εκκλησία της Ελλάδος: Το Φανάρι επιζητεί με κάθε τρόπο να Την κάνει να ακολουθήσει την απόφασή του. Πατριαρχική αντιπροσωπεία, αποτελούμενη από τους  Μητροπολίτες Γαλλίας Εμμανουήλ και Αδριανουπόλεως Αμφιλόχιο επισκέφθηκαν τον Αρχιεπίσκοπο κ. Ιερώνυμο και έθεσαν και πάλι το ζήτημα της εκ μέρους της Εκκλησίας της Ελλάδος ταχείας αναγνώρισης της «Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ουκρανίας» (Σημ. Δηλαδή των αναγνωρισμένων από το Φανάρι σχισματικών). Κατά δημοσιογραφικές πληροφορίες ο Προκαθήμενος της Ελλαδικής Εκκλησίας τους διαβεβαίωσε ότι το θέμα θα συζητηθεί στην προσεχή Ιεραρχία και τότε θα εκφραστεί η επίσημη θέση Της επί του θέματος. Η προσεχής Ιεραρχία, πλην απροόπτου, θα συνεδριάσει τον προσεχή Οκτώβριο, ενώ το Φανάρι καίγεται για «συμπαραστάτες»....

Από την επίσκεψη της Πατριαρχικής αντιπροσωπείας στον Αρχιεπίσκοπο ένα σημαντικό που προέκυψε είναι το ότι ο Αχιεπίσκοπος δέχθηκε τον Μητροπολίτη Αδριανουπόλεως. Κληρικός της Εκκλησίας της Ελλάδος είχε έλθει σε ρήξη με τον Αρχιεπίσκοπο, τον πήρε κοντά του ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος, τον πρότεινε για Μητροπολίτη Ιωαννίνων και μετά την αποτυχία να εκλεγεί τον χειροτόνησε Μητροπολίτη Αδριανουπόλεως και τον διόρισε διευθυντή του Γραφείου του Πατριαρχείου στην Αθήνα! Σε αντίδραση προς την κίνηση αυτή του Πατριάρχου ο Αρχιεπίσκοπος τον είχε αποκλεισμένο από κάθε επαφή με τον ίδιο και γενικότερα με την Εκκλησία της Ελλάδος. Χωρίς να έχει δοθεί κάποια εξήγηση φαίνεται ότι η σχέση Αρχιεπισκόπου – Αδριανουπόλεως αποκαταστάθηκε...

Δεν είναι γνωστό στον γράφοντα τί συζητήθηκε μεταξύ Αρχιεπισκόπου και Πατριαρχικής Αντιπροσωπείας. Όμως έχουν σημασία τα γραφέντα από τον κ. Ιωάν. Κονιδάρη, ομότιμο καθηγητή του Εκκλησιαστικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και Άρχοντα Μέγα Δικαιοφύλακα του Οικουμενικού Θρόνου, σε κυριακάτικο φύλλο εφημερίδας. Αφού σημειώνει ότι για το θέμα της αναγνώρισης της Αυτοκεφαλίας της Εκκλησίας της Ουκρανίας η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος, ως ανωτάτη εκκλησιαστική αρχή, «έχει το τεκμήριο της αρμοδιότητας και δεν έχει λόγο να περιμένει τη γνωμοδότηση ουδενός» προσθέτει την άποψή του, ότι στην πρόσφατη Ιεραρχία « το θέμα δεν συζητήθηκε επειδή δεν περιελήφθη στην ημερησία διάταξη για δυσκόλως αποκρυπτόμενους λόγους μικροψυχίας έναντι του Οικουμενικού Πατριαρχείου και προσωπικώς του οιακοστρόφου του».

Στο άρθρο  του ο κ. Κονιδάρης επισημαίνει με νόημα πως «δεν επιθυμεί να γίνει μάντης κακών», αλλά θίγει το θέμα των Μητροπόλεων των «Νέων Χωρών» και αφήνει να αιωρείται μια απειλή για την Εκκλησία της Ελλάδος: «Παρελκυστική τακτική για τόσο σοβαρά θέματα (Σημ.γρ. όπως η αναγνώριση της Αυτοκέφαλης Ουκρανικής Εκκλησίας), που αφορούν την Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία στο σύνολό της, όχι μόνο συνιστά, όλως επιεικώς, ασυγχώρητη αβελτηρία, αλλά είναι και επικίνδυνη για τις γενικότερες εξελίξεις στη χώρα μας και στην περιοχή μας. Αλλά και διότι το γεροντικό πείσμα δεν αναιρεί τη λαϊκή σοφία πως “το γινάτι βγάζει μάτι”. Και ο νοών νοείτω...». Σημειώνεται ότι, ως προς το γεροντικό πείσμα, ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος έχει γεννηθεί στις 30 Μαρτίου του 1938 και ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος στις 29 Φεβρουαρίου του 1940...

Το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει ενοχληθεί και από την επίσημη επίσκεψη του εμπίστου προσώπου του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου και Διοικητού του Αγίου Όρους Κ. Δήμτσα στη Ρωσία, στις αρχές Μαρτίου 2019. Όπως είναι γνωστό η κυβέρνηση Τσίπρα διόρισε τον Κ. Δήμτσα ως διοικητή του Αγίου Όρους χωρίς καμία συνεννόηση με το Φανάρι. Έκτοτε οι σχέσεις του Πατριαρχείου με τον Κ. Δήμτσα είναι παγωμένες.

Εκκλησία της Αλβανίας:   Ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας κ. Αναστάσιος δημοσιοποίησε στις 21 Μαρτίου 2019 την επιστολή που είχε αποστείλει στον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο σε απάντηση δικής του επιστολής, γραμμένης, όπως αναφέρει ο Μακαριότατος Αλβανίας, σε « ιδιότυπον επιτιμητικόν τόνον και με υπαινιγμούς περί επιδράσεως ημών εξ άλλων Εκκλησιών». Ο κ. Αναστάσιος απαντά με θεολογικά και εκκλησιολογικά επιχειρήματα στην εκ μέρους του Πατριάρχη δικαιολόγηση της πράξης του να αναγνωρίσει στην Ουκρανία χειροτονίες του αυτοκαλουμένου «Επιτίμου Πατριάρχου Κιέβου και πάσης Ρως – Ουκρανίας» Φιλαρέτου, ο οποίος είναι καθηρημένος, αφωρισμένος και αναθεματισμένος και διερωτάται «κατά πόσον η επαναφορά του κ. Φιλαρέτου εις την κανονικήν τάξιν καθιστά αυτομάτως εγκύρους τας τελεσθείσας υπ’ αυτού χειροτονίας». Ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας προσθέτει ότι ο ουσιαστικά διορισθείς από το Πατριαρχείο Προκαθήμενος της «Αυτοκέφαλης Ουκρανικής Εκκλησίας» Επιφάνιος είναι «ακύρως χειροτονηθείς» από τον Φιλάρετο.

Στην επιτιμητικού ύφους επιστολή του Πατριάρχου στον κ. Αναστάσιο, που εξ ευγνωμοσύνης δεν τον ακολουθεί στην αναγνώριση των σχισματικών της   Ουκρανίας, απαντά ο Προκαθήμενος της Αλβανικής Εκκλησίας: «Πεποίθαμεν ότι η γνησία ευγνωμοσύνη δεν συνεπάγεται κατάργησιν της κριτικής θεολογικής σκέψεως και της εκκλησιαστικής εμπειρίας ή απεμπόλησιν της ελευθερίας της συνειδήσεως».

Ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας εκφράζει την αγωνία του για την διατήρηση της ενότητας της Ορθοδοξίας, επισημαίνει ότι οι τριγμοί στις Επισκοπικές Συνελεύσεις της Διασποράς και στους διαχριστιανικούς διαλόγους είναι ήδη αισθητοί, προτείνει πάλι Πανορθόδοξη Διαβούλευση, και τονίζει ότι οι κρίσεις υπερβαίνονται δια της Συνοδικότητος και όχι δια της αναμείξεως ανευθύνων προσώπων. Ανησυχητικό είναι το τέλος της επιστολής του κ. Αναστασίου: «Προς αποτροπήν πάντως οποιασδήποτε παρανοήσεως διευκρινίζομεν ότι εις περίπτωσιν τραγικής καταλήξεως εις Σχίσμα (ο Θεός να μην το επιτρέψη!)  η κατ’ Αλβανίαν Ορθόδοξος Αυτοκέφαλος Εκκλησία θα παραμένη σταθερώς εν αληθευούση αγάπη μετά του Οικουμενικού Πατριαρχείου».

Οικουμενικό Πατριαρχείο: Το δυσάρεστο για τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο είναι πως με την ενέργειά του στην Ουκρανία διαφωνεί και ο υπό την δικαιοδοσία του παγκόσμιας αναγνώρισης Άγγλος Ορθόδοξος θεολόγος Μητροπολίτης Διοκλείας Κάλλιστος (Γουέαρ). Σε συνέντευξή του στο ουκρανικό τηλεοπτικό σταθμό «ΙΝΤΕΡ» συνοπτικά είπε:

«Η κατάσταση στην Ουκρανία είναι πραγματικά πολύ σοβαρή και δεν αφορά μόνο τους Ουκρανούς Χριστιανούς Ορθοδόξους, αλλά όλη την Ορθόδοξη Εκκλησία. Γνωρίζουμε ότι υπάρχει σχίσμα μεταξύ των Πατριαρχείων Κωνσταντινουπόλεως και Μόσχας. Δεν βρίσκονται σε εκκλησιαστική κοινωνία.

Το Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως προχώρησε στην αυτοκεφαλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας, αλλά αυτή δεν έχει αναγνωρισθεί από τη Μόσχα, ούτε από οποιαδήποτε άλλη Ορθόδοξη Εκκλησία. Ουδεμία υποστήριξε το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης.

Εμείς, από την πλευρά του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, δεν διακόψαμε την ευχαριστιακή κοινωνία, αλλά, παρά την ενέργειά μας, η κατάσταση είναι πολύ σοβαρή.

Επίσης κατά τη γνώμη μου – όχι αυτήν του Πατριαρχείου – σεβόμενος βαθέως τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο, δεν συμφωνώ με την απόφασή του.

Είναι αρκετά σαφές ότι για τριακόσια χρόνια η Ουκρανία ήταν μέρος της Εκκλησίας της Ρωσίας, είναι ένα ιστορικό γεγονός, δεν μπορούμε να αλλάξουμε το παρελθόν. Γι΄ αυτό και φρονώ ότι δεν ήταν σωστό για το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης να παρέμβει στις υποθέσεις του εδάφους, που αποτελεί μέρος της Ρωσικής Εκκλησίας.

Είμαι πολύ ανήσυχος για τη χρήση βίας και πιστεύω ότι δεν θα επιτύχουμε λύση με τις βιαιότητες και την καταπίεση. Θα είναι καταστροφή και μεγάλο σκάνδαλο εάν, για παράδειγμα, εκδιωχθούν με την άσκηση  βίας οι μοναχοί της Λαύρας των Σπηλαίων στο Κίεβο( Σημ.γρ. Ανήκουν στην διωκόμενη κανονική Εκκλησία της Ουκρανίας).

Το καλύτερο μέσον για να εξευρεθεί λύσις είναι μια πανορθόδοξη συνάντηση των Προκαθημένων. Θα μπορούσε να συγκληθεί επίσης  μια νέα Αγία και Μεγάλη Σύνοδος, στην οποία, με τη Χάρη του Θεού, να συμμετάσχει και η Εκκλησία της Ρωσίας.

Ονομάζουμε την Ορθόδοξη Εκκλησία «Συνοδική» και αυτό σημαίνει σεβασμό του άλλου, ικανότητα να ακούει κανείς τον άλλο. Ας ακούσουμε ο ένας τον άλλο σε πνεύμα χρηστότητας και αλήθειας, αλλά με την αγάπη του Χριστού».
Αυτά που είπε ο Μητροπολίτης Διοκλείας μόνο εκείνος μπορεί να τα πει σε όλη τη δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Ουδείς άλλος. Είναι 85 ετών, έχει τιμηθεί όχι μόνο με το αρχιερατικό αξίωμα, αλλά και από την διεθνή επιστημονική κοινότητα, δεν έχει οικονομική ή άλλη εξάρτηση από το Πατριαρχείο και είναι μια ικανή και υπεύθυνη προσωπικότητα. Επομένως δεν νιώθει φόβο, δεν καταντά κόλακας και ελεύθερα εκφράζει την άποψή του. -