Ἀντιχαλκηδόνιοι, ὁ μεγάλος πειρασμὸς

Mὲ τὸν τίτλο αὐτὸ πρὶν ἀπὸ 15 χρόνια κυκλοφόρησε μικρὸ τευχίδιο τῶν ἐκδόσεων τῆς Ἀδελφότητός μας. Περιεχόμενό του, ὅπως καὶ ἄλλων σχετικῶν ἐκδόσεών μας, ἦταν ἡ ἐπισήμανση τῶν λαθῶν στὸν τότε διεξαγόμενο θεολογικὸ Διάλογο τῆς Ἐκκλησίας μας μὲ τὶς ἀντιχαλκηδόνιες μονοφυσιτικὲς παραφυάδες. Ὀνομάζονται Ἀντιχαλκηδόνιες γιὰ τὸν λόγο ὅτι ἀντιτάχθηκαν στὴν Δ΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο, ποὺ εἶναι γνωστὴ καὶ ὡς Σύνοδος τῆς Χαλκηδόνος, διότι εἶχε συγκληθεῖ στὴ Χαλκηδόνα, προάστιο τῆς Κωνσταντινουπόλεως στὴν ἀπέναντι πλευρὰ τοῦ Βοσπόρου.

Σύνολη σχεδὸν ἡ Ὀρθοδοξία εἶχε τὴν περίοδο ἐκείνη ἀντιδράσει, διότι τὰ συμπεράσματα τοῦ Διαλόγου, ποὺ βασικὰ διατυπώθηκαν στὶς δύο πρῶτες Κοινὲς Δηλώσεις, ἦταν σαφῶς ἀντορθόδοξα. Ἦταν τέτοια ἡ ἀντίδραση, τόσο οὐσια στικὴ ἡ κριτικὴ καὶ τόσο ἀποδεικτικὴ ἡ ἀναίρεση τῶν συμπερασμάτων τοῦ Διαλόγου, ὥστε ἡ ἐπιχείρηση ἑνώσεως ἀνακόπηκε. Ἡ κριτικὴ καὶ ἀναίρεση ἔγινε μὲ ἐμπεριστατωμένες θεολογικὲς μελέτες ἀπὸ σημαίνοντες ἐπιστήμονες, ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Κοινότητα τοῦ Ἁγίου Ὄρους καὶ μάλιστα ἀπὸ σημαντικότατα κείμενα τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου..

Στὸ διάστημα ποὺ μεσολάβησε ἔγιναν κάποιες θεολογικὲς διεργασίες μὲ δευτερεύουσα σημασία καὶ πάντως φαινόταν ὅτι στὴν οὐσία του τὸ ὅλο θέμα εἶχε ἐγκαταλειφθεῖ. Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ μᾶς ἐξέπληξαν καὶ μᾶς ἀνησύχησαν πολὺ τὰ ὅσα διαβάσαμε σὲ κείμενο τοῦ ἱερομονάχου Λουκᾶ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου τοῦ Ἁγίου Ὄρους δημοσιευμένο στὸ ἔγκριτο περιοδικὸ «Γρηγόριος Παλαμᾶς», ποὺ ἐκδίδει ἡ Ἱερὰ Μητρόπολις Θεσσαλονίκης. Πληροφορηθήκαμε ἀπ᾿ αὐτὸ γιὰ μιὰ ἐν ἐξελίξει κίνηση στὶς ΗΠΑ, ποὺ ἐπιδιώκει τὴν ἕνωση τῶν Ὀρθοδόξων καὶ τῶν Ἀντιχαλκηδονίων ἐκεῖ. Τὸ κείμενο τοῦ π. Λουκᾶ ἔχει τὸν τίτλο «Θεολογικὲς Ἐπισημάνσεις σὲ πρόσφατες προτάσεις γιὰ μυστηριακὴ Διακοινωνία Ὀρθοδόξων καὶ Ἀντιχαλκηδονίων» καὶ ἀναιρεῖ τὸ περιεχόμενο τοῦ βιβλίου ‘‘Re storing the Unity in Faith: The Ortho dox – Oriental Orthodox The ological Dialo gue’’· δηλαδὴ «Ἀπο καθιστώντας τήν Ἑνότητα ἐν τῇ Πίστει: Ὁ Θεολογικὸς Διάλογος μεταξὺ Ὀρθοδόξων καί Ἀνατολικῶν Ὀρθοδόξων» (ὅπου Ἀνατολικοὶ Ὀρθόδοξοι ἀποκαλοῦνται οἱ Ἀντιχαλκηδόνιοι).

Ἀπὸ τὴ μελέτη τοῦ π. Λουκᾶ ἀπουσιάζει κάθε ἴχνος φανατισμοῦ καὶ ἐμπάθειας. Εἶναι γραμμένη μὲ μετριοπάθεια μὲ πόνο καὶ μὲ ἀγάπη· προβαίνει ὅμως ταυτόχρονα σὲ πληρέστατη καὶ ἀκριβέστατη ἀναίρεση ὅλων τῶν ἐπιχειρημάτων ποὺ προσάγονται ἀπὸ ἐκείνους οἱ ὁποῖοι ἐπιδιώκουν μιὰ λανθασμένη ἕνωση.

Πρέπει νὰ σημειώσουμε ὅτι ἡ πρώτη ἐπισήμανση ἐκτροπῶν στὸν Διάλογο Ὀρθοδόξων - Ἀντιχαλκηδονίων εἶχε γίνει ἀπὸ τὸν μακαριστὸ καθηγητὴ Παναγιώτη Τρεμπέλα σὲ σειρὰ ἄρθρων του στὸ Περιοδικὸ Ἐκκλησία τὸ ἔτος 1965 καὶ πρὸς στιγμὴν εἶχε ἀνακόψει τὸν ἐπιπόλαιο καὶ ἀχαλίνωτο ἐνθουσιασμὸ τῶν πρωτεργατῶν του, μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ οἱ Ἕλληνες καθηγητὲς Ἰωάννης Καρμίρης καὶ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης. Καὶ εἶναι ἐκπληκτικὸ ἢ καὶ προκλητικὸ τὸ γεγονὸς ὅτι μετὰ ἀπὸ μισὸ αἰώνα ἐπαναλαμβάνονται ἀκριβῶς τὰ ἴδια λάθη!

Ἐμεῖς δὲν θὰ προβοῦμε σὲ συστηματικὴ ἀναίρεση τῶν λαθῶν αὐτῶν. Θὰ σημειώσουμε ὅμως δύο πράγματα: Πρῶτον ὅτι ὑπάρχουν καίριες διαφορὲς ἀνάμεσά μας. Ὑπάρχει πρωτίστως ἕνας ὀγκόλιθος βαρύτατος καὶ ἀμετακίνητος: τὸ γεγονὸς ὅτι οἱ Ἀντιχαλκηδόνιοι δὲν ἀναγνωρίζουν τὴν τέταρτη καὶ τὶς ἑπόμενες τρεῖς Οἰκουμενικὲς Συνόδους. Οὔτε καὶ μποροῦν νὰ τὶς ἀναγνωρίσουν. Κάτι τέτοιο εἶναι φύσει ἀδύνατον, δεδομένου ὅτι ἐκεῖνοι προῆλθαν ἀπὸ τοὺς ἀρχαίους Μονοφυσίτες καὶ συνεχίζουν νὰ ἀντιτίθενται στὴ Σύνοδο τῆς Χαλκηδόνος, ὅπως ἀκριβῶς καὶ οἱ πρόγονοί τους. Ἂν τὴν ἀναγνωρίσουν ὡς Οἰκουμενική, θὰ πρέπει νὰ ἀρνηθοῦν τὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό τους καὶ τὴν 16 αἰώνων ἀντιχαλκηδόνια ἱστορία τους. Τέτοια ἀναγνώριση θὰ μποροῦσε νὰ εἶναι ἀποτέλεσμα ριζικῆς μετάνοιας, κάτι ποὺ μέχρι σήμερα δὲν ἔχει γίνει φανερό.

Ἔχουν ἐπιχειρήσει κατὰ καιροὺς διάφοροι φιλενωτικοὶ Ὀρθόδοξοι θεολόγοι νὰ παρουσιάσουν τὶς ἀντιλήψεις τῶν Ἀντιχαλκηδονίων ὡς ὀρθόδοξες, ὑποστηρίζοντας ὅτι οὐσιαστικὰ ἔχουμε τὴν ἴδια πίστη, οἱ δὲ παρουσιαζόμενες διαφορὲς ὀφείλονται σὲ ἀνεπαρκὴ ὁρολογία. Πρόκειται γιὰ ὀλέθριο λάθος. Καὶ ὅτι ἔτσι ἔχει τὸ πράγμα βεβαιώνεται καὶ ἀπὸ τοῦτα:

Πρῶτον· δέχονται οἱ Ἀντιχαλκηδόνιοι τὴ βασικότατη ἀλήθεια ποὺ διετύπωσε ἡ ΣΤ΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος, ὅτι δηλαδὴ ὁ Κύριος εἶχε δύο φυσικὰ θελήματα, θεῖο καὶ ἀνθρώπινο, καὶ ἀντίστοιχα δύο ἐνέργειες; Γιὰ τοὺς Ἀντιχαλκηδονίους κάτι τέτοιο εἶναι ἀδιανόητο. Ὅσο καὶ ἂν συσκοτίζουν τὰ πράγματα στὶς ἄλλες αἱρετικὲς διατυπώσεις τους, στὸ σημεῖο αὐτὸ ἀποκαλύπτεται ξεκάθαρα ἡ πλάνη τους. Διότι μπορεῖ μὲν νὰ ἔχουν ἀπομακρυνθεῖ ἀπὸ τὸν ἄκρατο μονοφυσιτισμὸ τοῦ αἱρεσιάρχου Εὐτυχοῦς, εἶναι ὅμως μετριοπαθεῖς Σεβηριανοὶ μονοφυσίτες καὶ φανατικοὶ ὀπαδοὶ τοῦ Μονοθελητισμοῦ καὶ Μονοενεργητισμοῦ. Ἐδῶ ὀρθώνεται μπροστά τους ἡ ἀλήθεια ποὺ ἀκριβέστατα διατύπωσε ἡ ΣΤ΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος καὶ ἀποτελεῖ αὐτὴ ἡ ἀλήθεια τὴ λυδία λίθο τοῦ ἐλέγχου τῶν αἱρετικῶν φρονημάτων τῶν Ἀντιχαλκηδονίων. Οἱ φιλενωτικοὶ Ὀρθόδοξοι θεολόγοι ὀφείλουν αὐτὸ νὰ τὸ λάβουν σοβαρότατα ὑπ᾿ ὄψιν, γιὰ νὰ μὴ ριψοκινδυνεύσουν νὰ βρεθοῦν κάτω ἀπὸ τὸ φοβερὸ ἀνάθεμα αὐτῆς τῆς μεγάλης Συνόδου, ποὺ μαζὶ μὲ τὶς ἄλλες τρεῖς οἱ Ἀντιχαλκηδόνιοι ἀπορρίπτουν.

Δεύτερον· οἱ Ἀντιχαλκηδόνιοι εἶναι ἀναμφιβόλως ἄξιοι κάθε συμπαθείας καὶ συμπαραστάσεως, καθὼς οἱ περισσότερες παραφυάδες τους βρίσκονται μέσα στὸν μουσουλμανικὸ ὠκεανὸ καὶ συχνὰ ἀντιμετωπίζουν τὴ δολοφονικὴ μανία τῶν ἀκραίων καὶ φανατικῶν ὁμάδων τοῦ μωαμεθανισμοῦ, ἰδιαίτερα τὰ τελευταῖα χρόνια ἡ κοινότητα τῶν Κοπτῶν τῆς Αἰγύπτου. Εἶναι φυσικό, εὑρισκόμενοι σὲ τέτοιες συνθῆκες, νὰ ἀναζητοῦν διεθνὴ στηρίγματα καὶ νὰ ἐπιδιώκουν γιὰ τὸν ἴδιο λόγο περισσότερο τὴν ἕνωση μαζί μας, παραβλέποντας εὐκολότερα τὶς διαφορές, προκειμένου νὰ τὴ διευκολύνουν. Λέμε «παραβλέποντας», διότι στὶς πλανεμένες ἀπόψεις τους δὲν κάνουν ποτὲ πίσω. Μένουν πεισματικὰ κολλημένοι στὶς πλάνες τους. Εἶναι σφόδρα οἰκουμενιστὲς καὶ μάλιστα κακοὶ οἰκουμενιστές, ἀφοῦ παράλληλα διαπραγματεύονται σὲ

προχωρημένο στάδιο ἕνωσή τους καὶ μὲ τοὺς αἱρετικοὺς παπικούς. Ἀπὸ μέρους τῶν Ὀρθοδόξων ὅμως παρόμοια νοοτροπία εἶναι ἀπαράδεκτη. Ὁποιαδήποτε κατὰ καθῆκον συμπαράσταση καὶ μπορεῖ καὶ πρέπει νὰ τοὺς παρέχεται, συμβιβασμοὶ ὅμως στὴν πίστη ἢ ὑποτίμηση καὶ παράκαμψη τῶν πλανεμένων τους ἀντιλήψεων δὲν ἐπιτρέπεται.

Θὰ τελειώσουμε ἐδῶ τὴν ἀναφορά μας στὸ πολὺ ἐπικίνδυνο αὐτὸ ζήτημα ποὺ ἀνακινεῖται ἀφρόνως στὴν Ἀμερική. Οἱ πρωτοστατοῦντες σ᾿ αὐτὸ ὀφείλουν νὰ ἀνακόψουν ἀμέσως τὴν ἀντορθόδοξη τακτικὴ καὶ πορεία τους. Ὅπως σημειώνει ὁ π. Λουκᾶς, «μία ἕνωσις χωρὶς ἑνότητα στὴν Ὀρθόδοξο Πίστι, μία ἕνωσις ποὺ παρακάμπτει τὴν συνοδικὴ καὶ πατερικὴ παράδοσι, σύμφωνα μὲ τὴν ὁποία οἱ Ἀντιχαλκηδόνιοι ἦσαν αἱρετικοὶ μονοφυσῖται καὶ συνεχίζουν νὰ εἶναι, ἀποτελεῖ ἔσχατο κίνδυνο. Στὴν μὲν Ἐκκλησία θὰ δημιουργήσῃ νέα σχίσματα, τοὺς δὲ προσφιλεῖς μας Ἀντιχαλκηδονίους δὲν θὰ σώσῃ».

Ἂς προσέξουμε πολύ. Πειραματισμοὶ καὶ γλυκερὲς ἀγάπες στὰ θέματα τῆς πίστεως δὲν χωροῦν!

πηγή: Ο Σωτήρ, 1 Ιουλίου 2012