Αρχιμ. Παύλος Δημητρακόπουλος. Ερμηνευτικά σχόλια στις Πράξεις των Αποστόλων (1)

Εν Πειραιεί τη 14^η Απριλίου 2015

ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ ΣΤΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ

Αρχ. Παύλου Δημητρακοπούλου

Πρ. Ιερού Ναού Τιμίου Σταυρού Πειραιώς

(1^ον)

Η Εκκλησία μας από αρχαιοτάτων χρόνων έχει καθιερώσει να αναγινώσκονται στις λατρευτικές της συνάξεις, την περίοδο που διανύουμε,  του Πεντηκοσταρίου, αρχής γενομένης από την  Κυριακή του Πάσχα, αποστολικές περικοπές από το βιβλίο των «Πράξεων των Αποστόλων».

Και αυτό βέβαια όχι τυχαία, αλλά διότι το βιβλίο των «Πράξεων» αποτελεί την συνέχεια των ευαγγελίων. Ο ευαγγελιστής Λουκάς, ο συγγραφέας των «Πράξεων», περιγράφει στο βιβλίο του την συνέχεια του απολυτρωτικού έργου του Χριστού, όχι πλέον τώρα διά της εν σαρκί παρουσίας Του εν τω κόσμω, αλλά διά του αγίου Πνεύματος, διά της Εκκλησίας και εν τη Εκκλησία, ως γεγονότος της Πεντηκοστής.  Μ’ άλλα λόγια στις «Πράξεις» έχουμε την παρουσία και δράση του αναστημένου Χριστού, το τι δηλαδή είπε και τι έπραξε ο αναστημένος Χριστός διά του αγίου Πνεύματος, διά του στόματος των αποστόλων και γενικότερα διά της Εκκλησίας. Την νέα αυτή πραγματικότητα είχε ήδη προαναγγείλει ο Κύριος στους μαθητές του κατά την διάρκεια του τελευταίου πασχαλίου δείπνου ολίγον πρό του πάθους  Του: «όταν δε έλθη εκείνος, το Πνεύμα της αληθείας, οδηγήσει υμάς εις πάσαν την αλήθειαν, ου γαρ λαλήσει αφ  εαυτού, αλλ  όσα αν ακούση λαλήσει, και τα ερχόμενα αναγγελεί υμίν. Εκείνος εμέ δοξάσει, ότι εκ του εμού λήψεται και αναγγελεί υμίν» (Ιω.16,13-14).

Με την ευκαιρία λοιπόν της αναστάσιμης αυτής περιόδου, θα ξεκινήσουμε με την Χάρη του Κυρίου και τις πρεσβείες του αγίου ενδόξου αποστόλου και ευαγγελιστού Λουκά, σειρά δημοσιεύσεων, στις οποίες θα παραθέτουμε ερμηνευτικά σχόλια πάνω στις «Πράξεις», με σκοπό την εν Χριστώ οικοδομή του πιστού λαού του Θεού, έτσι ώστε να μπορέσουν και τα απλοϊκότερα ακόμη μέλη της Εκκλησίας, να πλησιάσουν και να εμβαθύνουν στα αγιογραφικά κείμενα. Περιττό να λεχθεί, ότι στους σχολιασμούς που επακολουθούν, δεν εκφράζουμε προσωπικούς μας στοχασμούς, αλλά ακολουθούμε τους αγίους Πατέρες μας και μάλιστα τον κορυφαίο Πατέρα της Εκκλησίας μας, τον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο, ο οποίος έχει γράψει πλήρες ερμηνευτικό υπόμνημα στις «Πράξεις». Και προτού ξεκινήσουμε την ερμηνεία, θεωρούμε αναγκαίο, να παραθέσουμε ολίγα ακόμη εισαγωγικά γύρω από το βιβλίο των «Πράξεων» και γύρω από τον συγγραφέα, διότι αυτά θα μας βοηθήσουν στην καλύτερη κατανόηση όσων θα επακολουθήσουν.

 Στο βιβλίο αυτό δεν περιγράφονται ούτε όλες οι πράξεις, ούτε όλων των αποστόλων, αλλά μόνον ορισμένων. Από τους 12 έχουμε μόνο τον Πέτρο και τον Ιωάννη, από τους 7 διακόνους, τον Στέφανο και τον Φίλιππο και στη συνέχεια έχουμε την περιγραφή ενός μεγάλου μέρους από το ιεραποστολικό έργο του αποστόλου Παύλου. Για τους άλλους αποστόλους δεν έχουμε καμιά πληροφορία. Ούτε που πήγαν, ούτε τι έπραξαν. Μόνον από την Παράδοση και τα Συναξάρια έχουμε κάποιες πληροφορίες γύρω από την ζωή και την δράση τους. Επομένως η ακριβέστερη ονομασία του βιβλίου είναι: «Πράξεις αποστόλων». Ο σκοπός του βιβλίου δεν είναι να παρουσιάσει την δράση και τα κατορθώματα των αποστόλων, αλλά πως η Εκκλησία, που ιδρύθηκε την ημέρα της Πεντηκοστής, εξαπλώθηκε χάρις στο κήρυγμα και την δράση των αποστόλων σ’ όλο τον κόσμο. Μας εξηγεί ότι ο Χριστός μετά την ανάληψή του εξεπλήρωσε την υπόσχεση, που έδωσε στους μαθητές του, ότι θα στείλει σ’ αυτούς το Πνεύμα το άγιο. Ότι οι απόστολοι αφού το έλαβαν, ετήρησαν την εντολή, που τους έδωσε ο Κύριος να πορευθούν σ’ όλο τον κόσμο και να μαθητεύσουν όλα τα έθνη, και ότι το κήρυγμά τους είχε θαυμαστά αποτελέσματα. Παράλληλα οι «Πράξεις» μας περιγράφουν την ζωή των πρώτων Χριστιανών των αποστολικών χρόνων.

Συγγραφέας

Σύμφωνα με την παράδοση ο συγγραφέας των «Πράξεων» είναι ο ευαγγελιστής Λουκάς, ο οποίος έγραψε και το κατά Λουκάν ευαγγέλιο. Το βιβλίο των «Πράξεων» είναι συνέχεια του κατά Λουκάν ευαγγελίου, όπως αυτό φαίνεται από την εισαγωγή του βιβλίου: «Τον μεν πρώτον λόγον εποιησάμην περί πάντων, ω Θεόφιλε ών ήρξατο ο Ιησούς ποιείν τε και διδάσκειν…» (Πρ.1,1). Και τα δύο βιβλία του αφιερώνει σε κάποιον Θεόφιλο, που τον ονομάζει «κράτιστο». Ήταν δηλαδή ένας άνθρωπος σπουδαίος, με υψηλή κοινωνική θέση. Είχε κατηχηθεί και βαπτιστεί και έγινε Χριστιανός. Ο Λουκάς υπήρξε ένας από τους εκλεκτότερους μαθητές και συνεργάτες του απ. Παύλου. Ήταν Ρωμαίος πολίτης, προερχόμενος από τους εξ’ εθνών Χριστιανούς. Σπούδασε ιατρική στην Αντιόχεια και εκεί κατά πάσαν πιθανότητα γνώρισε για πρώτη φορά τον απ. Παύλο, με τον οποίο συνδέθηκε με δεσμούς αδελφικής αγάπης. Η όλη προσωπικότης του Παύλου επέδρασε τόσο καθοριστικά στην παρά πέρα εξέλιξη και πορεία της ζωής του, έτσι ώστε να πάρει την μεγάλη απόφαση να εγκαταλείψει την ιατρική του σταδιοδρομία και να αφωσιωθεί στο ιεραποστολικό έργο της Εκκλησίας ως συνεργάτης και συνοδοιπόρος του Παύλου. Ο Λουκάς ακολούθησε τον Παύλο στις περισσότερες περιοδείες του.  Κατά την δευτέρα αποστολική περιοδεία του Παύλου τον συναντούμε στην Τρωάδα, όπου ο Παύλος μετά από το γνωστό όραμα του Μακεδόνος, τον παρέλαβε μαζί του στην Μακεδονία. Εκεί τον εγκατέστησε στους Φιλίππους, πιθανόν ως επίσκοπο, προκειμένου να οργανώσει την τοπική Εκκλησία. Στους Φιλίππους ο Λουκάς έμεινε περίπου 7 χρόνια μέχρι την δεύτερη επίσκεψη του Παύλου εκεί, οπότε τον παρέλαβε και πάλι στην συνοδεία του. Ήταν μαζί του στην πρώτη και στην δεύτερη φυλάκισή του στη Ρώμη, καθ’ όν χρόνον άλλοι συνεργάτες του τον εγκατέλειψαν: «Λουκάς εστί μόνος μετ’ εμού» (Β΄ Τιμ.4,11). Επίσης τον μνημονεύει στην προς Κολασσαείς: «Ασπάζεται υμάς Λουκάς ο ιατρός, ο αγαπητός» (4,14), και στην προς Φιλήμονα: «Μάρκος, Αρίσταρχος, Δημάς, Λουκάς, οι συνεργοί μου» (24). Στην περίοδο που ο Παύλος βρισκόταν επί δύο χρόνια φυλακισμένος στην Καισάρεια, (56-58μ.Χ.), κατά την εκτίμηση πολλών ερμηνευτών, βρήκε την ευκαιρία ο Λουκάς να γράψει το ευαγγέλιό του, με βάση τις πληροφορίες που είχε συγκεντρώσει από τους αποστόλους, από τα μέλη της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων, που είχαν γνωρίσει προσωπικά τον Ιησού  και βεβαίως από την Παναγία. Όταν αργότερα ο Παύλος βρέθηκε φυλακισμένος στη Ρώμη για άλλα δύο χρόνια, (59-61μ.Χ.), ο Λουκάς έγραψε και τις «Πράξεις». Μετά τον μαρτυρικό θάνατο του Παύλου, (64 μ.Χ.), ο Λουκάς, σύμφωνα με την Παράδοση, κήρυξε σε διάφορα μέρη της Ελλάδος, πιθανόν και της Ασίας, με τελικό σταθμό την Θήβα της Βοιωτίας, όπου και εκοιμήθη σε μεγάλη ηλικία. Η μνήμη του εορτάζεται στις 18 Οκτωβρίου. 

(Συνεχίζεται)