Αναδημοσιεύουμε άρθρο της Καθημερινής της Κυριακής (5/4/2009) που περιέχει θέσεις εναντίον του μαθήματος των Θρησκευτικών και του ομολογιακού του χαρακτήρα από την Εύη Ζαμπέτα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών:
Μόνο για την Ορθοδοξία ή ιστορία θρησκειών;
Tης Ευης Zαμπετα *
Το μάθημα των Θρησκευτικών στο ελληνικό σχολείο παραμένει ομολογιακό και κατηχητικό, παρά την πρόσφατη αλλαγή των διδακτικών βιβλίων. Το ισχύον μάθημα αναφέρεται αποκλειστικά και μόνο στην Ορθοδοξία, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων που δεν παραλλάσσουν
την ουσία, βασίζεται στην αυθαίρετη προϋπόθεση ότι εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενοι μετέχουν της ίδιας πίστης και καταφάσκει την αλήθεια του συγκεκριμένου θρησκευτικού δόγματος. Ο ισχυρισμός που διατυπώνεται από διάφορες πλευρές, συμπεριλαμβανομένου και του τ. υπουργού Παιδείας κ. Στυλιανίδη, πως δήθεν το μάθημα δεν είναι πλέον ομολογιακό διότι αναφέρεται και σε άλλες θρησκείες (αναφορά που εξαντλείται σε 12 σελίδες στο πλαίσιο όλης της υποχρεωτικής εκπαίδευσης), δεν ευσταθεί. Αυτός άλλωστε είναι ο λόγος που νομιμοποιεί το δικαίωμα απαλλαγής του μαθητή από ένα υποχρεωτικό μάθημα του αναλυτικού προγράμματος, στο βαθμό που ο ομολογιακός του χαρακτήρας συγκρούεται με την αρχή της ελευθερίας της θρησκευτικής συνείδησης. Θα πρέπει δε να σημειωθεί ότι η ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης δεν διακυβεύεται μόνον στην περίπτωση των ετερόδοξων ή αλλόθρησκων, αλλά πλήττεται εξίσου και στην περίπτωση των ορθόδοξων μαθητών, γιατί οιαδήποτε υποχρεωτική κατήχηση παραβιάζει την ελευθερία της συνείδησης. Η δημοκρατία δεν μπορεί να θέτει την κατήχηση ως δίλημμα προς τον πολίτη με το ερώτημα της απαλλαγής. Αυτός ο ρόλος ανήκει στις εκκλησίες και όχι στη συντεταγμένη πολιτεία.
Η ιδιότυπη και κατά κανόνα χαμηλής ποιότητας αφήγηση που επιχειρείται στο πλαίσιο του συγκεκριμένου μαθήματος αδυνατεί να συλλάβει τη συνθετότητα του θρησκευτικού φαινομένου, ενώ υπολείπεται ακόμη και ως προσέγγιση της Ορθοδοξίας. Στο πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης έχει τεθεί το ζήτημα της απάλειψης του κατηχητικού χαρακτήρα του μαθήματος των Θρησκευτικών και της αναπροσαρμογής του με στόχο το σεβασμό των ατομικών δικαιωμάτων. Ενα μάθημα το οποίο να μελετά την ιστορία του θρησκευτικού φαινομένου στις πολιτισμικές, κοινωνικές και φιλοσοφικές του διαστάσεις, απαλλαγμένο από δογματικά και κατηχητικά στοιχεία, δεν αποτελεί μεταμοντέρνο αίτημα μιας διαπολιτισμικής φιλολογίας του συρμού, αλλά αίτημα δημοκρατίας. Δεν πρόκειται για το σεβασμό «των άλλων», αλλά για το σεβασμό του εαυτού μας.
* Η κ. Εύη Ζαμπέτα είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών.
Το μάθημα των Θρησκευτικών στο ελληνικό σχολείο παραμένει ομολογιακό και κατηχητικό, παρά την πρόσφατη αλλαγή των διδακτικών βιβλίων. Το ισχύον μάθημα αναφέρεται αποκλειστικά και μόνο στην Ορθοδοξία, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων που δεν παραλλάσσουν
την ουσία, βασίζεται στην αυθαίρετη προϋπόθεση ότι εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενοι μετέχουν της ίδιας πίστης και καταφάσκει την αλήθεια του συγκεκριμένου θρησκευτικού δόγματος. Ο ισχυρισμός που διατυπώνεται από διάφορες πλευρές, συμπεριλαμβανομένου και του τ. υπουργού Παιδείας κ. Στυλιανίδη, πως δήθεν το μάθημα δεν είναι πλέον ομολογιακό διότι αναφέρεται και σε άλλες θρησκείες (αναφορά που εξαντλείται σε 12 σελίδες στο πλαίσιο όλης της υποχρεωτικής εκπαίδευσης), δεν ευσταθεί. Αυτός άλλωστε είναι ο λόγος που νομιμοποιεί το δικαίωμα απαλλαγής του μαθητή από ένα υποχρεωτικό μάθημα του αναλυτικού προγράμματος, στο βαθμό που ο ομολογιακός του χαρακτήρας συγκρούεται με την αρχή της ελευθερίας της θρησκευτικής συνείδησης. Θα πρέπει δε να σημειωθεί ότι η ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης δεν διακυβεύεται μόνον στην περίπτωση των ετερόδοξων ή αλλόθρησκων, αλλά πλήττεται εξίσου και στην περίπτωση των ορθόδοξων μαθητών, γιατί οιαδήποτε υποχρεωτική κατήχηση παραβιάζει την ελευθερία της συνείδησης. Η δημοκρατία δεν μπορεί να θέτει την κατήχηση ως δίλημμα προς τον πολίτη με το ερώτημα της απαλλαγής. Αυτός ο ρόλος ανήκει στις εκκλησίες και όχι στη συντεταγμένη πολιτεία.Η ιδιότυπη και κατά κανόνα χαμηλής ποιότητας αφήγηση που επιχειρείται στο πλαίσιο του συγκεκριμένου μαθήματος αδυνατεί να συλλάβει τη συνθετότητα του θρησκευτικού φαινομένου, ενώ υπολείπεται ακόμη και ως προσέγγιση της Ορθοδοξίας. Στο πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης έχει τεθεί το ζήτημα της απάλειψης του κατηχητικού χαρακτήρα του μαθήματος των Θρησκευτικών και της αναπροσαρμογής του με στόχο το σεβασμό των ατομικών δικαιωμάτων. Ενα μάθημα το οποίο να μελετά την ιστορία του θρησκευτικού φαινομένου στις πολιτισμικές, κοινωνικές και φιλοσοφικές του διαστάσεις, απαλλαγμένο από δογματικά και κατηχητικά στοιχεία, δεν αποτελεί μεταμοντέρνο αίτημα μιας διαπολιτισμικής φιλολογίας του συρμού, αλλά αίτημα δημοκρατίας. Δεν πρόκειται για το σεβασμό «των άλλων», αλλά για το σεβασμό του εαυτού μας.
* Η κ. Εύη Ζαμπέτα είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου