Αναστασία Ηλιάδη, Γράμμα προβληματισμού προς Θεολόγους

Από Αναστασία Ηλιάδη, Θεολόγο

ΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΥ ΠΡΟΣ ΘΕΟΛΟΓΟΥΣ

Τον Ιούλιο του 2008 το μάθημα των θρησκευτικών δέχτηκε ένα καίριο χτύπημα από την ανεξάρτητη αρχή του συνηγόρου του πολίτη με την έμπρακτη συμφωνία με το ΥΠΕΠΘ. Με μια απλή υπεύθυνη δήλωση των γονέων τους θα μπορούν (εκτός από τους αλλόθρησκους και ετερόδοξους) και ορθόδοξοι μαθητές να απαλλάσσονται από το μάθημα των θρησκευτικών.
Πριν τρία χρόνια έφθασαν στα σχολεία τα νέα βιβλία τω θρησκευτικών........
για τις τρεις 3 τάξεις του Γυμνασίου με στοιχεία τελείως «ανορθόδοξα». Εμείς οι θεολόγοι τότε, στην πλειοψηφία μας δεχθήκαμε ένα μεγάλο σοκ. Το πνεύμα της «Νέας εποχής» είχε εισχωρήσει ήδη στα βιβλία. Ενδεικτικά αναφέρω τα εξής:

-Οι χριστιανοί προσφέρουν στο Θεό για να τον ευχαριστήσουν ψωμί και κρασί, χωρίς να γίνεται οποιαδήποτε αναφορά για μυστηριακή μεταβολή αυτών σε σώμα και αίμα Κυρίου (Α’ Γυμνασίου).
- Οι Φαρισαίοι παρουσιάζονται ανοιχτοί και προοδευτικοί στα θρησκευτικά ζητήματα.
- Στο Ευαγγέλιο της κρίσης, κυρίαρχη έννοια είναι η αξία της ζωής (πέρα από την αγάπη).
- Στο γεγονός της σταύρωσης υπάρχει η καρικατούρα του Βασιλάκη, όπου εικονίζεται ο εσταυρωμένος σε νοητό σταυρό.
- Από το βιβλίο της Γ’ Γυμνασίου απουσιάζει παντελώς από τον Μ. Κωνσταντίνο, η λέξη άγιος, όπως και το όραμα του Σταυρού.
- Εκτοπίστηκαν οι δύο από τους τρεις ιεράρχες (Ι. Χρυσόστομος και Γ. ο Θεολόγος).
-Απουσιάζει το έργο και η μορφή του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού και η εκκλησιαστική ιστορία σταματά ουσιαστικά με τους προτεστάντες.
- Οι νεομάρτυρες όπως ο Χρυσόστομος Σμύρνης έως και τον πατέρα Φιλούμενο πού σφαγιάστηκε πριν από λίγα χρόνια στο φρέαρ του Ιακώβ, ουδέποτε κατ αυτούς υπήρξαν συνέχεια της εκκλησιαστικής ιστορίας.

Παρά τις αντιδράσεις που ευτυχώς υπήρξαν πάμπολλες καμιά διόρθωση όλων αυτών των ενδεικτικά σημαντικότατων επισημάνσεων δεν έγινε. Οι συγγραφείς των βιβλίων υπήρξαν προσηλωμένοι και ανυποχώρητοι στις θέσεις τους, όπως διαφαίνεται από το κείμενο απάντηση στην ΠΕΘ. Υπεραμύνθηκαν των απόψεών τους χωρίς οποιαδήποτε βελτίωση των βιβλίων τους. Σε αρκετές περιπτώσεις, σχολικοί σύμβουλοι θεολόγοι έδωσαν τεράστιο αγώνα για να αποδεχτούμε την υπάρχουσα κατάσταση. Σε τηλεφωνικό διάλογο με έναν απ αυτούς, στο ερώτημα γιατί εξαιρέθηκαν οι πατέρες που προανέφερα μαζί με τον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό, η απάντηση ήταν: «Θέλουνε να κάνουμε άνοιγμα στην Δύση.»

Η αλήθεια όμως αποκαλύπτεται πάντοτε με τον καιρό, όπως και οι προθέσεις όλων. Οι ίδιοι οι συγγραφείς των περισσότερων βιβλίων του Γυμνασίου συνυπέγραψαν με άλλους συναδέλφους θεολόγους ένα κείμενο όπου σχεδόν ζητείται έμμεσα αλλά με σαφήνεια, το μάθημα των θρησκευτικών να χάσει τον ομολογιακό του χαρακτήρα και να γίνει θρησκειολογικό. Διακρίνεται δε ένα μένος εναντίον των συναδέλφων που δεν υποστηρίζουν τις απόψεις τους μέσα από κάποιες φράσεις όπως ο χαρακτηρισμός ότι αποτελούν «ομάδα συντεχνίας». Στο σύνολό τους αυτοί που υπέγραψαν το κείμενο είναι σαράντα τέσσερις.

Αγαπητοί συνάδελφοι, εδώ υπάρχει τεράστια πλάνη. Εύχομαι ο Θεός να φωτίσει όλους μας και ιδιαίτερα τους σαράντα τέσσερις και όσους σκέπτονται με τον ίδιο τρόπο με αυτούς. Αν κάποιοι από εμάς δεν μπορούμε να σταθούμε στην τάξη διδάσκοντας ορθόδοξη θεολογία, θα επιτύχουμε διδάσκοντας ένα μάθημα στεγνό και άψυχο όπως αυτό που προβάλλουν οι σαράντα τέσσερις; Αρκετοί σκέφτονται πως με ένα θρησκειολογικό μάθημα υποχρεωτικό για όλους θα εξασφαλιστούν οι θέσεις των θεολόγων. Εδώ βρίσκεται η μεγάλη αυταπάτη. Πιστεύει κανείς σοβαρά πως στο επόμενο βήμα δεν θα είναι η κατάργηση αυτού του μαθήματος. Προφανώς ούτε εμείς οι θεολόγοι δε θα πιστεύουμε στην αξία ενός τέτοιου κατασκευάσματος. Ποια θα είναι όμως τα αποτελέσματα ενός τέτοιου μαθήματος; Ο θρησκευτικός συγκρητισμός και η αθεΐα θα είναι ένα από τα βέβαια αποτελέσματα ενός τέτοιου εγχειρήματος.

Επικαλείστε το επιχείρημα αγαπητοί συνάδελφοι πως η κατήχηση των μαθητών στις αλήθειες της χριστιανικής πίστης είναι έργο της οικογένειας και της Εκκλησίας. Αγνοούμε θεληματικά ή από άγνοια πως πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, η ελληνική οικογένεια εξαιτίας του σύγχρονου τρόπου ζωής ή και της ελλιπούς Θεολογικής κατάρτισης των γονέων αδυνατεί να δώσει επαρκή πληροφόρηση σε ορισμένα θέματα πίστης και αγωγής στα μέλη της.

Κάποιοι αναφέρουν ως επιχείρημα για την καθιέρωση ενός νέου Τύπου μαθήματος θρησκευτικών που θα έχει πολιτιστικό ιστορικό και θρησκειολογικό χαρακτήρα ότι με βάση αυτό θα ενδυναμώσουμε την κριτική ικανότητα των μαθητών μας. Τίθεται όμως ένα εύλογο ερώτημα. Σε μια εποχή σύγχυσης εννοιών και αξιών (συχνό φαινόμενο πια των πολυπολιτισμικών κοινωνιών) όπου η εγκληματικότητα έχει πάρει εφιαλτικές διαστάσεις η αγωνία δε και η ανασφάλεια αποτελούν μια υπαρκτή κατάσταση, έχουμε θωρακίσει τα παιδιά μας με βάση τα δεδομένα των νέων κοινωνικών προκλήσεων; Έχουμε δώσει σ’ αυτά τα απαραίτητα εφόδια απέναντι στα υπαρξιακά προβλήματα που αναμφίβολα θα γίνουν κομμάτι της ζωής τους όπως η αληθινή ζωή, ο πόνος, ο θάνατος κλπ ή θα τα αφήσουμε να βολοδέρνουν μέσα από ανερμάτιστες συζητήσεις μεταξύ της Νιρβάνα, της Σαμσάρα και της Θέωσης;

Συχνά αναφέρεστε στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο πως οι ευρωπαϊκές χώρες αντιμετωπίζουν σήμερα το μάθημα των θρησκευτικών. Υπάρχουν αρκετές εμπεριστατωμένες μελέτες γι αυτό το θέμα με αποτέλεσμα οι περισσότερες των ευρωπαϊκών χωρών να έχουν θεσμοθετήσει το μάθημα των θρησκευτικών στα σχολεία με στόχο τη διαμόρφωση προσωπικοτήτων που θα εμπνέονται από σταθερά χριστιανικά πρότυπα και διαχρονικές αξίες. Αυτό μπορεί να μας διδάξει πολλά. Πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η γειτονική μας χώρα Βουλγαρία που καθιέρωσε το μάθημα των θρησκευτικών στα σχολεία με ομολογιακό χαρακτήρα.

Η Ορθοδοξία σε αυτή τη χώρα είναι συνυφασμένη με την ιστορία της, την πορεία της και το Σύνταγμά της. Καλά θα κάνουμε λοιπόν να μην παραθεωρούμε τη βασική αρχή του Συντάγματος σύμφωνα με την οποία η αγωγή των νέων πρέπει να βασίζεται στα ελληνοχριστιανικά ιδεώδη.

Αγαπητοί συνάδελφοι έχουμε ακόμα στα χέρια μας ένα μοναδικό και ανεπανάληπτο πνευματικό όπλο. Έχουμε το λόγο του Θεού, έχουμε τον ίδιο τον Χριστό, αυτόν κηρύσσουμε, αυτόν ομολογούμε και καλούμαστε να «ορθοτομούμε τον λόγο της αληθείας». Στα τόσα χρόνια που προσπαθώ να υπηρετώ το λόγο του Θεού, οι πνευματικές χαρές που έζησα είναι απίστευτα περισσότερες από τις λύπες. Η Ορθοδοξία είναι ένας ανεκτίμητος και ανεξάντλητος θησαυρός, είναι η αλήθεια. Όσο τη γνωρίζει ο θεολόγος και την προσφέρει, μόνο χαρές και ανακούφιση στις ψυχές των μαθητών του μπορεί να δώσει. Τα περισσότερα σχεδόν από τα άλλα μαθήματα απευθύνονται στη λογική των παιδιών και λιγότερο στη ψυχή τους. Εμείς όταν ενεργούμε «κατά Χριστό» απευθυνόμαστε κατά κύριο λόγο στην ψυχή τους.

Θλίβομαι ακόμα και να το σκέφτομαι, αλλά πιθανόν αρκετοί από τους σαράντα τέσσερις συναδέλφους να μην προσέγγισαν βιωματικά την Ορθοδοξία και ενεργούν με αυτόν τον τρόπο. Γιατί λοιπόν να την υποβαθμίζουν αν την έχουν πραγματικά γνωρίσει και πιστέψει;

Κλείνοντας αυτή την επιστολή θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας μια απ τις πνευματικές χαρές που με αξίωσε ο Θεός να ζήσω. Κάποιο πρωινό, με πλησίασε ένας μαθητής μου αλβανικής καταγωγής. Απουσίασε από το σχολείο εξ αιτίας σοβαρού προβλήματος υγείας και ήρθε να με συναντήσει. «Κυρία μου» μου είπε, «σας είδα στον ύπνο μου να προσεύχεστε για μένα». Συγκινήθηκα και δάκρυσα. Αποκαλώντας τον με το όνομά του, του είπα «παιδί μου, προσεύχομαι για όλους σας, τώρα όμως ξέρω πως πρέπει να προσεύχομαι ξεχωριστά για σένα». Πηγαίνοντας το σπίτι μου ευχαρίστησα το Θεό που με αξίωσε να ακουμπήσω την ψυχή αυτού του παιδιού.

Πιστεύω τώρα, πως το επιχείρημα κάποιων συναδέλφων, ότι οφείλουμε ένα θρησκειολογικό μάθημα από σεβασμό στην ιδιαιτερότητα και τις θρησκευτικές αντιλήψεις των άλλων καταρρίπτεται όταν ενεργούμε με αλήθεια κι αγάπη.
Αυτό δεν είναι το έργο και το χρέος μας αγαπητοί συνάδελφοι; Να διδάσκουμε τον Χριστό στις διψασμένες ψυχές όλων των παιδιών μας. Πολλά άθεα καθεστώτα δεν τους πρόσφεραν αυτή την ευκαιρία. Ας το κάνουμε εμείς, ενεργώντας με πνεύμα ιεραποστολής και ποτέ ως επαγγελματίες ή βολεμένοι θεολόγοι.