Παναγιώτης Τελεβάντος, Ποιοι διαθρησκειακοί διάλογοι είναι επιτρεπτοί;

ΠΟΙΟΙ ΔΙΑΘΡΗΣΚΕΙΑΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΤΡΕΠΤΟΙ;

Γράφει ο κ. Παναγιώτης Τελεβάντος
Ο Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ κ. Πέτρος Βασιλειάδης δημοσίευσε άρθρο (“Η αναγκαιότητα του διαθρησκειακού διαλόγου και τα προβλήματά του”) με αφορμή σχετικό άρθρο (“Διαθρησκειακός διάλογος: Μια προσέγγιση”) του Μητροπολίτη Ιωαννουπόλεως και Πρετορίας κ. Σεραφείμ. Ο κ. Βασιλειάδης παραπέμπει σε άρθρο μου “Προυποθέσεις διαλόγου με τους αλλοθρήσκους” και το θεωρεί τρόπο τινά απάντηση στις θέσεις που διατυπώνει ο Σεβασμιότατος Ιωαννουπόλεως. Η αλήθεια είναι ότι δεν είχα καθόλου υπόψη το άρθρο του κ. Σεραφείμ........
Στην πραγματικότητα ήταν ένα παλιό αδημοσίευτο κείμενο που έγραψα για την ανάλυση της Ομολογίας Πίστεως για τον Οικουμενισμό το οποίο διασκεύασα για να δημοσιευθεί στον ιστοχώρο.
ΑΝΑΓΚΑΙΟΙ ΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
Υπάρχουν πολλά θέματα που δεν μπορούμε να συμβωνήσουμε με τον κ. Βασιλειάδη. Ο προβληματισμός του κινείται σε απροκάλυπτα οικουμενιστικό πλαίσιο και οι όροι του είναι δανεισμένοι κατευθείαν από την προτεσταντική θεολογία. Το σίγουρο είναι ότι καμιά αντίρρηση δεν έχουμε να διεξάγονται διάλογοι με αλλόθρησκους, σχισματικούς και αιρετικούς. Μας θλίβει βαθύτατα η συστηματική κατασυκοφάντηση των παραδοσιακών πιστών ότι δήθεν αντιτιθέμεθα στη διεξαγωγή διαλόγων με τους αλλόθρησκους, τους σχισματικούς και τους αιρετικούς. Δεν ξέρω γιατί μετέρχονται πολλοί αδελφοί μας συστηματικά αυτή τη συκοφαντία. Πάλιν και πολλάκις έχουμε τονίσει ότι οι αντιρρήσεις μας αφορούν αποκλειστικά και μόνον το συγκρητιστικό και αντικανονικό πλαίσιο που διεξάγονται. Οχι τους διάλογους αυτούς καθ’ εαυτούς. Οχι μόνο δεν έχουμε αντίρρηση αλλά θεωρούμε επιβεβλημένο καθήκον των Ορθοδόξων να πορευθούν “εις πάντα τα έθνη και να μαθητεύσουν πάντας τους λαούς βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος και να τους διδάξουν να τηρούν πάντα όσα ενετείλατο ημίν”. Πιο απλά: Αντιλαμβανόμαστε τους διαθρησκειακούς και διαχριστιανικούς διαλόγους ως ορθόδοξο ευαγγελισμό του κόσμου, ακριβώς όπως ο εκ των κορυφαίων θεολόγων του εικοστού αιώνα π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ διακήρυξε, επειδή “το σκάνδαλο του σχίσματος και των αιρέσεων” μας πληγώνει βαθύτατα.

“ΟΛΙΣΤΙΚΗ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ” = ΑΠΡΟΚΑΛΥΠΤΟΣ ΣΥΓΚΡΗΤΙΣΜΟΣ
Ατυχώς αυτή την πεποίθηση ο κ. Βασιλειάδης αξιολογεί ως “νεωτερικά φονταμενταλιστική”, “σεχταριστική” και μη ανταποκρινόμενη στην “ολιστική πνευματικότητα” της εποχής μας. Ο όρος “ολιστική” εκφράζει απροκάλυπτα συγκρητισμό. Ατυχώς ο κ. Καθηγητής θεωρεί ότι η πίστη στη μοναδικότητα της Ορθόδοξης Εκκλησίας ως Κιβωτού βεβαίας σωτηρίας του ανθρώπου ερείδεται στον προτεσταντικό “φονταμενταλισμό” (ατόφια προτεσταντικός όρος) και όχι στο Ευαγγέλιο και στην Παράδοση της Εκκλησίας. Ο Απόστολος των εθνών Παύλος στην Πνύκα κατήγγειλε τον άγνωστο Θεό, τον ποιητήν του ουρανού και της γης ο οποίος ανέστησε τον Χριστόν εκ νεκρών, έστω και αν οι ρασιοναλιστές Αθηναίοι τον λοιδόρησαν με το “Ακουσόμεθα σε και πάλιν.” Την ίδια ακριβώς στάση τήρησαν οι Αγιοι Ιωάννης Χρυσόστομος με τους Εβραίους, όπως ακριβώς έκαναν οι Μέγας Φώτιος, Κύριλλος και Μεθόδιος με τους Σλαύους και οι Αγιοι Ιωάννης Δαμασκηνός και Γρηγόριος Παλαμάς με τους Μουσουλμάνους.

ΣΩΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΜΟΝΑΔΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ
Η κυριότερη αστοχία της ερμηνευτικής του κ. Καθηγητή είναι ότι συγχύζει τη σωτηρία με την πίστη στη μοναδικότητα της αλήθειας της Εκκλησίας. Μια σύγχυση που φανερώνει την επίδραση της λεγόμενης “φιλελεύθερης” (liberal) προτεσταντικής θεολογίας στη σκέψη του. Κανένας Ορθόδοξος ποτέ δεν είπε ότι όσοι είναι Ορθόδοξοι σώζονται αυτόματα. Η sola fides (μόνον η πίστη) είναι θεμέλιο του Προτεσταντισμού. Οχι της Ορθοδοξίας. Επιπλέον ενώ είναι ακράδαντη πεποίθηση της Ορθόδοξης Εκκλησίας ότι είναι η Μόνη κιβωτός της θείας χάριτος και η βεβαία οδός της σωτηρίας επειδή είναι το Σώμα του Σωτήρα Χριστού ουδέποτε πιστέψαμε ότι ο Θεός θα καταδικάσει στην Κόλαση όσους δεν είναι Ορθόδοξοι. Αυτές οι αντιλήψεις είναι ατόφια προτεσταντικές. Οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί πιστεύουν ότι η “Κρίσις εδόθη εις το Υιόν μόνον”. Με κανένα τρόπο δεν θέλουμε να νοσφισθούμε την εξουσίαν του Χριστού την ημέραν της Κρίσεως. Στη Β΄ Παρουσία θα είμαστε κρινόμενοι και απολογούμενοι. Οχι συμπάρεδροι του Κυρίου. Προσευχόμαστε εκτενώς να σωθούν όλοι ανεξαίρετα οι άνθρωποι. “Ζώντες τε και τεθνεώτες”. Και στη Θεία Λειτουργία, και στις ακολουθίες της Εκκλησίας και στις ατομικές μας προσευχές. Κηρύσσουμε την αλήθεια του Ευαγγελίου Του. Τους καλούμε να εγκεντριστούν στο πανάγιο σώμα Του: Την Ορθόδοξη Εκκλησία. Από εκεί και πέραν, όμως, αφήνουμε τα πάντα στην Κρίση και στο έλεος του Αγίου Θεού. Αγνοούμε ποιοι θα σωθούν και πώς ο Θεός θα κρίνει τα πλάσματά Του. Ενα γνωρίζουμε: Οτι ο Θεός ήρθε να σώσει. Οχι να καταστρέψει τον κόσμο. Πώς θα το κάνει; “Τις έγνω νουν Κυρίου”; Εχουμε, όμως, εμπιστοσύνη στη σοφία και στην αγάπη Του. Μια αγάπη που έδωκεν τον Μονογενήν αυτού Υιόν να σταυρωθεί για τον κόσμο. Η αντίληψη ότι όλοι όσοι δεν πιστεύουν στο Χριστό θα πάνε στην κόλαση είναι γνήσια Προτεσταντική. Ως ορθόδοξοι χριστιανοί γνωρίζουμε το “σπερματικό λόγο” του Αγίου Ιουστίνου του φιλοσόφου και μάρτυρος και την περί “διαθηκών” διδασκαλία του Αγίου Ειρηναίου Λουγδούνου. Ενθυμούμεθα πάντοτε το νόμο της συνείδησης που αναφέρει ο Απόστολος Παύλος. Δεν ξεχνούμε επίσης ότι “το πνεύμα όπου θέλει πνει”, όπως δεν μας διαφεύγει η διδαχή που αποτυπώνεται τόσο εύγλωττα στην ιστορία της κολοκύνθης του Ιωνά. Η απόδοση προτεσταντικών δοξασιών σε ορθόδοξους πιστούς είναι είτε απαύγασμα άγνοιας για το τι φρονούμε είτε συκοφαντία για να σπιλωθούμε.

ΔΙΑΘΡΗΣΚΕΙΑΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
Η ακράδαντη πεποίθηση για την αποκλειστικότητα της Ορθοδοξίας δεν αποκλείει συναντήσεις μεταξύ εκπροσώπων θρησκειών με τις οποίες επιδιώκεται η διασφάλιση της αρμονικής συμβίωσης των ανθρώπων και των θρησκειών. Απαραίτητη, όμως, προυπόθεση στις συναντήσεις αυτές είναι οι ορθόδοξοι αντιπρόσωποι να μην προβαίνουν σε κατάφωρη παραβίαση των Ιερών Κανόνων που απαγορεύουν αυστηρά και επί ποινή καθαιρέσεως (για κληρικούς) και αφορισμού (για λαικούς) τη συμπροσευχή με σχισματικούς και αιρετικούς. Πολλώ μάλλον με αλλόθρησκους. Ακόμη χειρότερα! Δεν επιτρέπεται να διεξάγονται διάλογοι με αλλόθρησκους που εδράζονται σε συγκρητιστικό υπόβαθρο (“ολιστική πνευματικότητα”). Δηλαδή διάλογοι οι οποίοι αρνούνται στη θεωρία ή και στην πράξη ότι η Ορθοδοξία είναι η Θεία Αποκάλυψη του μόνου αληθινού Θεού: Του Τριαδικού Θεού. Αυτό δεν σημαίνει ότι αναμένουμε τους αλλόθρησκους να εμφορούνται από ορθόδοξες δοξασίες. Υπογραμμίζουμε μόνον την ανάγκη οι Ορθόδοξοι αντιπρόσωποι στους διαθρησκειακούς διαλόγους να προσέρχονται με ξεκάθαρες θέσεις και στόχους. Αν με άλλα λόγια οι διαθρησκειακοί διάλογοι και οι συναντήσεις διεξάγονται για κοινωνικά θέματα (λχ. συντονισμός βοήθειας προς σεισμοπαθείς, πλημμυροπαθείς ή άλλους εμπερίστατους αδελφούς μας) ή ως προσπάθεια υπέρβασης της καχυποψίας και της έχθρας μεταξύ των ανθρώπων, διασφάλιση της ανεξιθρησκείας, κτλ. κανένας δεν έχει αντίρρηση για τη διεξαγωγή τους. Αν, όμως, με αυτές τις συναντήσεις και τους διαλόγους, παραβιάζεται το δογματικό και κανονικό πλαίσιο της Ορθόδοξης παράδοσης τότε οι αντιρρήσεις μας είναι δεδομένες.

ΟΙ ΕΠΙΒΕΒΛΗΜΕΝΟΙ ΔΙΑΘΡΗΣΚΕΙΑΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΤΩΝ ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ
Πέραν, όμως, των διαλόγων για διασφάλιση της ανεξιθρησκείας, συντονισμό για κοινωνικά και άλλα θέματα είναι επιβεβλημένο να διεξάγονται θεολογικοί διάλογοι για να καταγγέλλεται στα έθνη ο αληθινός Θεός και Σωτήρας του κόσμου Ιησούς Χριστός. Αποκλειστικός στόχοςτων ορθόδοξων αντιπροσώπων πρέπει να είναι ο εγκεντρισμός των αλλοθρήσκων (όπως και των αιρετικών και των σχισματικών) εις την Μίαν, Αγίαν, Καθολικήν και Αποστολικήν Εκκλησία. Την μόνη αληθινή Εκκλησία, την Κιβωτό της χάριτος και ακαταίσχυντη ελπίδα του ανθρωπίνου Γένους. Η Ορθοδοξία δεν είναι θησαυρός αποκλειστικής μας χρήσης. Ανήκει σε όλους του ανθρώπους και έχουμε χρέος, κατά τις επιταγές του Κυρίου, να τον προσφέρουμε σε όλους τους καλοπροαίρετους συνανθρώπους μας. Και για να εκπληρώσουν αυτόν ακριβώς το στόχο πρέπει να προσέρχονται οι Ορθόδοξοι αντιπρόσωποι στους διαθρησκειακούς διαλόγους και συναντήσεις.