Περί των μεταφράσεων των λειτουργικών κειμένων

Μετά από παράκληση αναγνωστών της ιστοσελίδας μας δημοσιεύουμε σήμερα δύο κείμενα του σεβαστού π. Ιωάννη Φωτόπουλου και ένα που υπογράφουν κληρικοί της Μητροπόλεως Πρεβέζης σχετικά με τις μεταφράσεις λειτουργικών κειμένων.

Με πληροφορίες από Όρθρος, Ενοριακό, Ορθόδοξο Παρατηρητήριο

Πρωτοπρεσβυτέρου Ἰωάννου Φωτοπούλου
(συνυπογράφουν 13 πατέρες).
Ἡ ἀνομία τῶν λειτουργικῶν μεταφράσεων καί ἡ διαστροφή τῆς ὀρθοδόξου Λατρείας.......
Ὅσα ἀκολουθοῦν δέν ἔχουν σκοπό τήν ἀναίρεση τῶν ἐπιχειρημάτων τῶν ἐπιδόξων μεταρρυθμιστῶν τῆς ὀρθοδόξου Λατρείας καί δή τῶν ὑπερμάχων τῆς μεταφράσεως τῶν κειμένων της. Αὐτό ἔχει γίνει πρό πολλοῦ μέ τή δημοσίευση εἰσηγήσεων καί κειμένων τῶν καθηγητῶν Πανεπιστημίου π. Θεοδώρου Ζήση[1], κ. Σταύρου Κουρούση[2] καί τοῦ δόκτορος Φιλοσοφίας κ. Φώτη Σχοινᾶ. Ὁ τελευταῖος εἰδικά ἐπέφερε συντριπτικά κατάγματα στήν ἀναγεννησιακή μανία «διορθώσεως» τῶν μεταρρυθμιστῶν μέ τή βοήθεια ὄχι μόνο τῆς Παραδόσεως ἀλλά καί πάσης ἀνθρωπιστικῆς ἐπιστήμης δηλ. μέ γλωσσολογικά, φιλολογικά, φιλοσοφικά, ψυχολογικά καί λογικά ἐπιχειρήματα καί τήν παράθεση πλουσιωτάτης ἑλληνικῆς καί ξένης βιβλιογραφίας[3]. Νηφάλιες καί πολύ χρήσιμες κρίνουμε καί τίς τοποθετήσεις τοῦ πρεσβυτέρου π. Ἀθανασίου Λαγουροῦ διατυπωμένες ὑπό μορφή 14 ἐρωτήσεων καί δημοσιευμένες πρόσφατα στό περιοδικό Χριστιανική Βιβλιογραφία[4].

Στόχος τῶν παρακάτω σκέψεων εἶναι ἡ μέσω παραδειγμάτων παρουσίαση τῶν ἁπτῶν συνεπειῶν μιᾶς συγκεκριμένης πειραματικῆς ἐφαρμογῆς, δηλαδή μεταφράσεων κειμένων τῆς ἀμωμήτου ὀρθοδόξου λατρείας οἱ ὁποῖες ἐπεβλήθησαν ὑπό συγκεκριμένου Μητροπολίτου στούς ἱερεῖς πρός χρῆσιν στήν καθ’ ἡμέραν Λατρεία].

Τίς δώσει κεφαλῇ μου ὕδωρ καί ὀφθαλμοῖς μου πηγήν δακρύων καί κλαύσομαι τόν λαόν τοῦτον; ...βολίς τιτρώσκουσα ἡ γλῶσσα αὐτῶν, δόλια τά ρήματα αὐτῶν...Ἡ σκηνή μου ἐταλαιπώρησεν, ὤλετο, καί πᾶσαι αἱ δέρρεις μου διεσπάσθησαν...οἱ ποιμένες ἠφρονεύσαντο...Οὐκ ἐκάθισα ἐν συνεδρίῳ αὐτῶν παιζόντων» ( Ἱερεμ. 8, 23· 9, 7· 10, 20-21· 15, 17) .
Μέ λύπη παρατηροῦμε ὅτι τά τελευταῖα χρόνια ἡ ἁγιωτάτη, Ὀρθόδοξη Λατρεία καί ὅ,τι σχετίζεται μέ αὐτήν ὑπόκειται σέ μιά δῆθεν ἐπιστημονική κριτική, ἐνῷ στήν πραγματικότητα πολεμεῖται καί ἀλλοιώνεται. Ἡ τυπική Tάξις καταπατεῖται στό βωμό μιᾶς δῆθεν ποιμαντικῆς· οἱ μυστικές εὐχές θεατρίζονται χάριν μιᾶς προτεσταντικοῦ εἴδους συμμετοχῆς · καινούργιες ἀκολουθίες καί καινούργιες εὐχές ἐφευρίσκονται· τελοῦνται δύο ἤ καί τρεῖς λειτουργίες τήν ἴδια ἡμέρα, γίνονται λειτουργίες τό ἀπόγευμα ἤ οἱ λειτουργοί κατά τήν προσφορά τῆς Θ. Εὐχαριστίας στρέφονται πρός δυσμάς λειτουργοῦντες «κατενώπιον τοῦ λαοῦ», παρά πᾶσαν ἀρχαίαν ἐκκλησιαστικήν παράδοσιν. Κάποιοι κατέβασαν χαμηλά τό ἱερό τέμπλο ἤ τό κατήργησαν. Τό κακό εἶναι ὅτι ἐπί ἀρχιεπισκοπείας Χριστοδούλου αὐτή ἡ ἐπίθεση κατά τῆς λατρείας ἐνδύθηκε ἐπίσημο μανδύα μέ τή λεγομένη «Ἐπιτροπή Λειτουργικῆς ἀναγεννήσεως», ἡ ὁποία συστηματικῶς ἐργαζόταν γιά τήν εἰσαγωγή καινοτομιῶν στή Λατρεία. Ὑπό τήν ἐπίδρασή της δι’ Ἐγκυκλίου ὁ ἀρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος ἐπέβαλε τήν ἀνάγνωση τοῦ Ἀποστόλου καί τοῦ Εὐαγγελίου καί στή δημοτική[5]. Σέ μιά Ἀνακοίνωση μετά ἀπ’ αὐτή τήν Ἐγκύκλιο προετοιμάζονταν οἱ χριστιανοί νά δεχθοῦν στή λατρεία καί καινούργιους ὕμνους στή δημοτική[6]. Ἄν καί αὐτό τό «πιλοτικό» πρόγραμμα κατέρρευσε, τό κακό προηγούμενο βρῆκε τούς μιμητές καί συνεχιστές του.
Ι. Οἱ κακές παραφράσεις τοῦ Μητροπολίτου Μελετίου
Μεταξύ αὐτῶν, οἱ ὁποῖοι μετέρχονται ποικίλες ἀντιπαραδοσιακές «ποιμαντικές» εἶναι ὁ μητροπολίτης Νικοπόλεως καί Πρεβέζης κ. Μελέτιος, ὁ ὁποῖος ἐπιβάλλει στούς ἱερεῖς τῆς Μητροπόλεώς του α) νά τελοῦν τή Θ. Λειτουργία τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου ἀπό ΔΙΚΗ ΤΟΥ φυλλάδα στήν ὁποία οἱ μυστικές εὐχές, γραμμένες στή δημοτική πρέπει νά διαβάζονται ἐκφώνως. β) νά τελοῦν τά Ἱ. Μυστήρια καί νά διαβάζουν τίς ποικίλες ἱερατικές εὐχές στή δημοτική γλώσσα ἀπό ΔΙΚΟ ΤΟΥ εὐχολόγιο. Σ’ αὐτό τό «εὐχολόγιο» περιέλαβε τήν Ἀκολουθία τοῦ Μικροῦ Ἁγιασμοῦ, τοῦ Ἁγιασμοῦ στά Σχολεῖα, τίς εὐχές τῆς πρώτης, ὀγδόης καί τεσσαρακοστῆς ἡμέρας ἀπό τῆς γεννήσεως τοῦ παιδίου, τήν εὐχή στή γυναῖκα ὅταν ἀποβάληται, τήν ἀκολουθία τοῦ Βαπτίσματος, τοῦ Εὐχελαίου, τοῦ Γάμου καί διάφορες εὐχές ὑπέρ ὑγείας, εἰς βασκανίαν κλπ.[7] γ) νά διαβάζουν σέ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥ ἐμπνεύσεως λαϊκή μετάφραση τίς εὐχές τοῦ Μ. Ἁγιασμοῦ καί τῆς Γονυκλισίας κατά τίς ἑορτές τῶν Θεοφανείων καί τῆς Πεντηκοστῆς ἀντιστοίχως.
ΙΙ. Καινοτομίες σέ ὅλα τά πεδία
Σέ σχέση μέ τήν ἀπ’ αἰῶνος λειτουργική πράξη τῆς Ἐκκλησίας οἱ ἐνέργειες αὐτές τοῦ Σεβασμιωτάτου ἀποτελοῦν ἀνεπίτρεπτες καινοτομίες, στήν οὐσία ἀλλοιώσεις, οἱ ὁποῖες διαστρέφουν τό πνευματικό αἰσθητήριο, τό ὀρθόδοξο φρόνημα τῶν χριστιανῶν καί τήν πλήρη ἐμπιστοσύνη τους στήν Ἁγία Ὀρθόδοξο Ἐκκλησία.
Οἱ ἀλλοιώσεις αὐτές πραγματοποιοῦνται στά ἑξῆς πεδία : α) στό γλωσσικό (λεκτικό-ἐκφραστικό) β) στό ποιητικό γ) στό θεολογικό δ) στό ἑρμηνευτικό ε) στό ἐπίπεδο τῆς τυπικῆς Τάξεως καί στ) στό επίπεδο τοῦ οὐσιώδους περιεχομένου τῶν εὐχῶν.
Α) Στό γλωσσικό (λεκτικό - ἐκφραστικό) πεδίο.
Οἱ μεταφράσεις-παραφράσεις, στήν ἀγχώδη προσπάθεια τοῦ μεταφραστοῦ νά δοθοῦν στόν λαό κατανοητά, «μασημένα» τά ὑψηλά νοήματα τῆς λατρείας καταντοῦν πρόχειρες καί λαϊκιστικές. Κι αὐτό γιατί ἐκλαϊκευμένη μετάφραση τῶν κειμένων τῆς θείας λατρείας εἶναι ἀδύνατον νά γίνει χωρίς ἀλλοίωση τοῦ περιεχομένου γιά παρά πολλούς λόγους, π.χ. λόγῳ τοῦ ὑψηλοῦ λατρευτικοῦ ὕφους ἤ τῶν ὑψηλῶν νοημάτων πού περικλείονται στίς εὐχές ἤ λόγῳ τῶν ποιητικῶν σχημάτων πού δέν μεταφράζονται.
Παραδείγματα[8]

ΚΕΙΜΕΝΟ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΜΕΛΕΤΙΟΥ

1.


Κλῖνον, Κύριε, τό οὗς σου


Σκύψε, Κύριε, γύρισε τ’ αὐτί σου.

2.
Μή ἀποστρέψεις τό πρόσωπόν σου ἀπ’ ἐμοῦ καί ὁμοιωθήσομαι τοῖς καταβαίνουσιν εἰς λάκκον.
Μήν αποστρέψεις τό πρόσωπό σου από μένα καί καταντήσω πεθαμένος!
3.
Σήμερον ὁ Δεσπότης πρός τό βάπτισμα ἐπείγεται
Σήμερα ὁ Δεσπότης τρέχει στό Βάπτισμα.

Οἱ μεταφράσεις αὐτές στεροῦνται σοβαρότητος καί προκαλοῦν θυμηδία.
Ἡ προχειρότητα ἐπίσης, ὁ λαϊκισμός καί ἡ ποιμαντική «ἀγωνία» ὁδηγεῖ σέ φοβερές ἀνακρίβειες πού «στεγνώνουν» τούς πνευματικούς χυμούς τῶν εὐχῶν καί τίς μεταμορφώνουν σέ πρόχειρες, αὐτοσχέδιες προσευχές.
Παραδείγματα

ΚΕΙΜΕΝΟ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΜΕΛΕΤΙΟΥ

1.
καί ἐπίστρεψον τήν αἰχμαλωσίαν τῶν ψυχῶν ἡμῶν, τήν οἰκείαν συμπάθειαν ἔχων ὑπέρ ἡμῶν πρεσβεύουσαν
Ἀπάλλαξέ μας ἀπό τήν αἰχμαλωσία τῶν ψυχῶν μας, Σύ πού πονᾶς τόσο γιά μᾶς..
2.
..καί πρόσχες ἡμῖν ἐν εὐμενείᾳ καί χάριτι.
Ρίξε μας μιά σπλαχνική ματιά!

Ἄλλη γλωσσική συνέπεια τῶν μεταφράσεων εἶναι ἡ ἀφαίρεση ἀπό τό λεξιλόγιο τῶν χριστιανῶν ποικίλων λέξεων τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας πού εἶναι φορτισμένες μέ μοναδικό περεχόμενο καί εἶναι συνδεδεμένες μέ τήν Ἁγία Γραφή καί τήν θεολογική και ἀσκητική Παράδοση τῶν Ἁγίων Πατέρων. Αὐτό σημαίνει παντελῆ ἀποξένωση τῶν πιστῶν ἀπό τά ἐμπεριεχόμενα στίς λέξεις αὐτές σωτηριώδη νοήματα καί πλήρη ἀποκοπή τους ἀπό τό πρωτότυπο κείμενο τῆς ἁγίας Γραφῆς, τά κείμενα καί τή θεολογία τῶν Ἁγίων Πατέρων.


Παράδειγμα

ΚΕΙΜΕΝΟ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΜΕΛΕΤΙΟΥ

Αδελφοί ὑπόδειγμα λάβετε τῆς κακοπαθείας καί τῆς μακρο-θυμίας τούς Προφήτας (Ἰακ. 5, 10)
Αδελφοί μου πάρτε για παρά-δειγμα καρτερικότητας στις θλίψεις τους προφήτες.
Οἱ λέξεις «ὑπόδειγμα», «κακοπάθεια», «μακροθυμία» ἐξορίζονται ἀπό τόν πνευματικό-μορφωτικό ὁρίζοντα τῶν πιστῶν. Οἱ Χριστιανοί κατατάσσονται στούς ἠλιθίους, ἀμορφώτους, καί ἀνικάνους νά κατανοήσουν τί σημαίνουν οἱ λέξεις αὐτές. Ταυτόχρονα ἀπομακρύνονται ἀπό τό νόημα τῆς «κακοπαθείας», ὅπως ὁρίζεται αὐτή στά ἀσκητικά κείμενα. Τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ τόν ὅρο «μακροθυμία» πού ἔχει εὐρύτερο καί δυναμικώτερο περιεχόμενο ἀπό τή λέξη καρτερία καί τά παράγωγά της καί χρησιμοποιεῖται πολύ συχνά γιά νά ἐκφράσει τή....μακροθυμία ( πῶς ἀλλιῶς νά τή μεταφράσουμε ;) τοῦ Δεσπότου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ[9].
Β) Στό ποιητικό πεδίο. Οἱ μεταφράσεις τοῦ Μητροπολίτου ἀποτελοῦν ἀληθῆ καταστροφή τοῦ ποιητικοῦ λόγου καί τοῦ ρυθμοῦ.
Παράδειγμα

ΚΕΙΜΕΝΟ


ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΜΕΛΕΤΙΟΥ

Εὐλογητός Κύριος ὁ Θεός ἡμῶν ὁ τοῦ μυστικοῦ γάμου ἱερουργός καί τοῦ σωματικοῦ νομοθέτης ὁ τῆς ἀφθαρσίας φύλαξ καί τῶν βιωτικῶν ἀγαθός οἰκονόμος


Ευλογητός είσαι Κύριε και Θεέ μας που είσαι ιερουργός του μυστικού γάμου των ψυχών μας μαζί Σου, και νομοθέτης του σωματικού γάμου. Σύ που είσαι φύλακας της πνευματικής ακεραιότητας και ρυθμιστής καλός των βιωτικών αναγκών.
Ἄν καί ἡ ποιητική τῶν εὐχῶν εἶναι εὐκολότερα αἰσθητή στόν ἀναγινώσκοντα ἱερέα, ὅμως καί οἱ ἀκροατές πιστοί δέν εἶναι ἄμοιροι αἰσθήσεως τοῦ κάλλους τῶν εὐχῶν. Κάθε εἰλικρινής ἀναγνώστης μπορεῖ νά δεῖ ἀπό τή μιά τό ζωηρό κείμενο μέ τίς μετρημένες συλλαβές, τόν προσεκτικό τονισμό καί τίς ἐπιλεγμένες λέξεις στήν κατάλληλη σειρά, κι από τήν ἄλλη τήν καταλογάδην μετάφραση · νά συγκρίνει τό ἄψογο ἀπό πάσης πλευρᾶς τῆς εὐχῆς[10] μέ τήν πεζότητα τῆς δῆθεν ἠθικοπλαστικῆς μεταφράσεως. Ἄς μή μᾶς πεῖ κανείς ὅτι αὐτά δέν ἔχουν σημασία! Δηλαδή σημασία ἔχει μόνο νά ἐπιβάλλουμε στανικῶς τό θέλημά μας στήν Ἐκκλησία;

Ἐπιτρέπεται νά θυσιάζουμε κυριολεκτικῶς τά πάντα στό βωμό τῆς κατανοήσεως καί μάλιστα κατανοήσεως ἀπό τούς πιστούς τῆς δικῆς μας ἑρμηνείας τῶν εὐχῶν; Ἠ μήπως θά φροντίσουμε νά κάνουμε καλλίτερες, ποιητικότερες μεταφράσεις; Οἱ νοῦν ἔχοντες ἀντιλαμβάνονται ὅτι αὐτό εἶναι αδύνατον.
Γ) Στό θεολογικό πεδίο. Κατά τήν παράφραση τῶν εὐχῶν, ψαλμῶν καί ἀναγνωσμάτων φαίνεται ὅτι μαζί μέ τόν ὑπέρμετρο λαϊκισμό συμβαδίζει ἡ ἐπιπόλαιη θεώρηση τῶν θεολογικῶν νοημάτων τῶν ἱερῶν κειμένων.
Παραδείγματα

ΚΕΙΜΕΝΟ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΜΕΛΕΤΙΟΥ
1.
Τριάς ὑπερούσιε, ὑπεράγαθε, ὑπέρθεε, παντοδύναμε, παντεπίσκοπε, ἀόρα-τε, ἀκατάληπτε...(Ἀπό τήν εὐχή τοῦ Ἁγίου Σωφρονίου-Θεοφάνεια).
Ἁγία τριάς, ὑπερούσια, ὑπεράγαθη, παντοδύναμη, ἀόρατη, ἀκατάληπτη...

2.
Σήμερον ὁ ἄκτιστος ὑπό τοῦ ἰδίου πλάσματος βουλῇ χειροθετεῖται ( Ὡς ἄνω).
Σήμερα ὁ ἄκτιστος καί δημιουργός Θεός, τό θέλησε, καί δέχθηκε ἑκούσια, νά βάλει τό χέρι του ἐπάνω στό κεφάλι Του ἕνα πλάσμα του, γιά νά Τοῦ δώσει εὐλογία!

3.
Σήμερον ρείθροις μυστικοῖς πᾶσα ἡ κτίσις ἀρδεύεται ( Ὡς ἄνω).
Σήμερα τό ἁγιασμένο αὐτό νερό, τό παίρνει καί τό πίνει ὁ κόσμος ὅλος.

4.
Σήμερον λαμπαδοφεγγεῖ πᾶσα ἡ κτίσις ἄνωθεν ( Ὠς ἄνω).
Σήμερα ὁλόκληρος ὁ ἄνω κόσμος πανηγυρίζει, σκιρτάει ἀπό χαρά, κρατάει κεριά!

5.
Ἄχραντε, ἀμίαντε....φῶς οἰκῶν ἀπρόσιτον (Α΄εὐχή γονυκλισίας).
Ἄχραντε ἀμίαντε..τό φῶς τό ἀπρόσιτον.

6.
Καί καταξίωσον αὐτήν διά τῶν εὐχῶν τοῦ τιμίου πρεσβυτερίου καταφυγεῖν ἐν τῇ ἀγίᾳ σου καθολικῇ Ἐκκλησίᾳ..» (Β΄ Εὐχή τοῦ ἐκκλησιασμοῦ).
Και καταξίωσέ την δια των ευχών των πρεσβυτέρων της Εκκλησίας Σου, να καταφύγει στην αγία Σου Ἐκκλησία….

Σχόλια στίς παραπάνω θεολογικές ἀστοχίες
· Στήν 1η περίπτωση ἀπουσιάζουν ἀπό τή μετάφραση τά ἐπίθετα «ὑπέρθεε» καί «παντεπίσκοπε». Γιατί; Εἶναι κατά τή γνώμη τοῦ μεταφραστοῦ περιττά, δέν κατάφερε νά τά ἀποδώσει στή δημοτική ἤ στή βιασύνη του τά λησμόνησε; Σέ κάθε περίπτωση φανερώνεται ἐλλιπής σεβασμός πρός τήν ἀκρίβεια τῆς ἁγιαστικῆς εὐχῆς.
· Στή 2η περίπτωση, ἐκτός ἀπό τίς ἀναλυτικές ἑρμηνευτικές παρεμβάσεις ὁ μεταφραστής μᾶς λέγει κάτι παράδοξο · ὅτι ὁ Χριστός δέχεται «εὐλογία» ἀπό τόν Πρόδρομο! Ἴσα -ἴσα ὁ ὑμνογράφος στόν προεόρτιο Οἶκο τῆς 5ης Ἰανουαρίου θέτει στό στόμα τοῦ Κυρίου τήν ἑξῆς προτροπή πρός τόν Πρόδρομο : «μόνον βάπτισόν με σ ι ω π ῶ ν καί προσδοκῶν τά ἀπό τοῦ Βαπτίσματος». Ἐκεῖνο πού διαβάζουμε στήν Εὐχή εἶναι ὅτι ὁ Κύριος «χειροθετεῖται» ἀπό τόν Τίμιο Πρόδρομο καί οὐδέν ἄλλο.
· Στήν 3η περίπτωση τά «μυστικά ρεῖθρα» πού ἀρδεύουν τήν κτίση εἶναι οἱ θεῖες ἄκτιστες ἐνέργειες, οἱ ὁποῖες ἁπλοῦνται σέ ὅλη τή δημιουργία διά τοῦ ἁγιασμοῦ τῶν ὑδάτων. Πάντως δέν εἶναι ἁπλῶς «τὀ ἁγιασμένο νερό πού τό παίρνει καί τό πίνει ὁ κόσμος ὅλος».
. Στήν 4η περίπτωση ἡ μετάφραση δέν ἀποτελεῖ ἁπλή ἀστοχία, ἀλλά ὀλισθαίνει πρός τόν εὐτελισμό τοῦ θεολογικοῦ νοήματος : «Σήμερα ὁλόκληρος ὁ ἄνω κόσμος πανηγυρίζει, σκιρτάει ἀπό χαρά, κρατάει κεριά»!!! Έδῶ ὁ ἅγιος ποιητής τῆς εὐχῆς ὁμιλεῖ γιά τήν ἄκτιστο θεοποιό χάρη, τό ἄκτιστο φῶς διά τοῦ ὁποίου καταλάμπονται τά ἀγγελικά τάγματα κατά τήν βάπτιση τοῦ Κυρίου. Μέσα ἀπό τήν Παρακλητική γίνεται συνεχῶς λόγος περί τῆς ἐλλάμψεως τῶν ἀγγέλων. Ἕνα ἀπό τά ἀπειράριθμα παραδείγματα: «Φωτί θεουργῷ τά Σεραφείμ ἀμέσως πλησιάζοντα καί πολλαχῶς αὐτῷ ἐμπιπλάμενα, ταῖς πρωτοδότοις σαφῶς ἐλλάμψεσι, πρωτουργῶς λαμπρύνονται...» (Παρακλητική Ἦχος α΄ , Δευτέρα, Κανών Ἀσωμάτων Ὠδή γ΄ α΄τροπ.). Τό νά ποῦμε ὅτι οἱ Ἄγγελοι «κρατοῦν κεριά» δέν ἀποτελεῖ φθηνή καί ρηχή παράφραση τοῦ ἱεροῦ νοήματος; Κι ἔπειτα ποῦ βρῆκε ὁ μεταφραστής ὅλες αὐτές τίς λέξεις πανηγυρίζει, σκιρτάει ἀπό χαρά;
· Στήν 5η περίπτωση τό θεολογικό ὅρο «φῶς οἰκῶν ἀπρόσιτον», μέ τόν ὁποῖο ἀπευθύνεται ἡ Ἐκκλησία πρός τόν Πατέρα, κατά τήν Α ΄ Εὐχή τῆς Γονυκλισίας, ὁ μεταφραστής τόν ἀποδίδει ὡς «φῶς ἀπρόσιτον». Ὅμως ὁ ὅρος «φῶς οἰκῶν ἀπρόσιτον» εἶναι τοῦ Ἀποστόλου Παύλου ( Α΄Τιμ. 6, 16) καί ἔχει βαθύτατο θεολογικό περιεχόμενο. Οἱ Ἅγιοι Πατέρες (π.χ. ὁ Μ. Βασίλειος, ὁ Ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης, ὁ Ἅγιος Διονύσιος ὁ Ἀρεοπαγίτης) δίδουν βαθύτατη ἑρμηνεία στήν μετοχή «οἰκῶν». Ἐξηγοῦν ποιός εἶναι ὁ «οἰκῶν» καί ποιό εἶναι τό «ἀπρόσιτον φῶς». Γι’ αὐτό δέν ἐπιτρέπεται νά ἰσοπεδωθεῖ ἡ θεολογική αὐτή φράση μέ τήν παράλειψη τῆς μετοχῆς, ὅπως συμβαίνει στή δεδομένη μετάφραση.
· Στήν 6η περίπτωση παραλείπει τό ἐπίθετο «Καθολική» πού χαρακτηρίζει τήν Ἐκκλησία. Τοῦ ἀρκεῖ ἴσως τό «ἁγία» ; ἤ φοβᾶται ὅτι ἀκούγοντας οἱ πιστοί τή μετάφρασή του θά νομίσουν ὅτι πρόκειται γιά τή λεγομένη ρωμαικαθολική ἐκκλησία; Ὅπως κι ἄν ἔχει τό πρᾶγμα ἡ παράλειψη εἶναι σοβαρή ἀφοῦ ἡ Εὐχή ἀπαιτεῖ νά γίνει λόγος γιά τήν καθολικότητα τῆς Ἐκκλησίας καί γιά τήν «καταφυγή» τῆς μητέρας καί τοῦ ἐκκλησιαζομένου βρέφους, ὄχι σέ ὁποιαδήποτε «ἐκκλησία», ἀλλά στήν ἁγία Καθολική, δηλαδή τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία.

Δ) Στό ἑρμηνευτικό πεδίο.
Ὁ μεταφραστής στήν προσπάθειά του νά κάμει κατανοητά τά κείμενα καταφεύγει σέ ποικίλες ἑρμηνεῖες μέ τίς ὁποῖες εἴτε ὑποκαθιστᾶ τό κείμενο τῶν ψαλμῶν ἤ τῶν εὐχῶν εἴτε τίς παρεμβάλλει στή μετάφρασή του ὡς συμπλήρωμα κατά τό δοκοῦν.
Παράδειγμα

ΚΕΙΜΕΝΟ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΜΕΛΕΤΙΟΥ
(Ἀπό τόν Ν΄ Ψαλμό)
Ἰδού γάρ ἐν ἀνομίαις συνελήφθην.
Ραντιεῖς με ὑσσώπῳ καί καθαρισθήσομαι, πλυνεῖς με καί ὑπέρ χιόνα λευκανθήσομαι
Μέσα στόν κύκλο τῆς παράβασης καί τῆς φθορᾶς ἄρχισε καί ἡ δική μου ἡ ζωή
Θά καθαρίσεις την ψυχή μου με το Πνεύμα Σου τό άγιο και με το Βάπτισμα λευκότερο από το χιόνι θα με κάνεις.
Εἶναι φανερό ὅτι δέν εἶναι ἐπιτρεπτό νά παρεμβάλλουμε μέσα στό κείμενο τοῦ Προφητάνακτος τήν ὁποιαδήποτε ἑρμηνεία. Εἶναι ἄλλο νά ἑρμηνεύουμε τά ἱερά κείμενα στό πλαίσιο ἑνός κηρύγματος ἤ μιᾶς συγγραφῆς καί ἄλλο μέσα στή λατρεία νά παρεισάγουμε δικές μας ἑρμηνεῖες κατά τήν ἀνάγνωση τῶν Ψαλμῶν ἤ τῶν λοιπῶν ἁγιογραφικῶν ἀναγνωσμάτων. Παύει πλέον π.χ. στή συγκεκριμένη περίπτωση ὁ ψαλμός νά εἶναι ὁ Ν΄ Ψαλμός τοῦ Δαυΐδ. Μπροστά μας ἔχουμε ἕνα ἀλλόκοτο μίγμα μεταφράσεως καί ἑρμηνείας τοῦ Ψαλμοῦ.

Αὐτή ἡ διαρκής προσπάθεια, ὁ πειρασμός τοῦ μεταφραστοῦ νά ἑρμηνεύει, ἔχει συνέπειες καί στά ἄλλα ἐπίπεδα ἀλλοιώσεως.
Ε) Στό ἐπίπεδο τῆς Τάξεως ἤ ἀλλιῶς τοῦ Τυπικοῦ τῶν Ἱερῶν ἀκολουθιῶν.
Οἱ Ἀκολουθίες τελοῦνται στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία πάντοτε κατά τήν Τάξη πού ὥρισαν οἱ θεοφόροι Πατέρες. Δέν ἐπιτρέπονται οἱ αὐτοσχεδιασμοί κατά τήν κρίση τοῦ κάθε ἱερέως, ἀρχιερέως, ἤ καί μιᾶς Συνόδου ἀκόμη, τοὐλάχιστον ὅσον ἀφορᾶ στήν βασική δομή τῶν Ἀκολουθιῶν καί τῶν Ἱερῶν Μυστηρίων, τίς συγκεκριμένες εὐχές καί τά ἀναγνώσματα πού εἶναι θησαυρισμένα στό λειτουργικά βιβλία τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἄν ἡ ἐκκλησιαστική τυπική τάξις καταφρονεῖται, σύντομα θά φτάσουμε στήν προτεσταντική καί πεντηκοστιανή ἀταξία, ἀναρχία καί σύγχυση. Στήν περίπτωση τοῦ Μητροπολίτου Πρεβέζης ἔγιναν πολύ «τολμηρά», γιά νά μή χαρακτηρισθοῦν ἀλλιῶς, βήματα εἰς βάρος τῆς τάξεως.
Στό Εὐχολόγιο ΤΟΥ ὁ Μητροπολίτης δίπλα στήν καινοτομία τῆς μεταφράσεως ὅλων τῶν εὐχῶν διέπραξε καί τά ἀκόλουθα ἀτοπήματα :
· 1) Στήν Ἀκολουθία τοῦ Μικροῦ Ἁγιασμοῦ κατήργησε τήν μεγάλη, ὑπέροχη εὐχή : «Κύριε ὁ Θεός ἡμῶν, ὁ μέγας τῇ βουλῇ καί θαυμαστός τοῖς ἔργοις...» καί τήν ὑποκατέστησε μέ μία μικρή εὐχή- τίς οἶδεν ἀπό ποῦ τήν ἀνέσυρε- ἀγνώριστη κι αὐτή ἀπό τήν κακή μετάφρασή της. (Λείπουν καί ὁ Ν΄ Ψαλμός τό «Θεός Κύριος» καί τά μετ’ αὐτό τροπάρια, τά τροπάρια πρό τοῦ τρισαγίου και τό Εὐαγγέλιο καί ὁ Ἀπόστολος. Πιστεύουμε ὅτι παραλείπονται ὡς ἀναγινωσκόμενα ἀπό τό κανονικό εὐχολόγιο).
· 2) Κατήργησε πλήρως τίς τρεῖς εὐχές πού διαβάζονται τήν πρώτη ἡμέρα γεννήσεως τοῦ παιδιοῦ καί τίς ὑποκατέστησε μέ κάποια εὐχή πού δέν μπορεῖς λόγῳ τῆς μεταφράσεως νά ἀναγνωρίσεις ἄν εἶναι παλαιά πού ἔχει περιπέσει σέ ἀχρησία ἤ εἶναι εὐχή δικῆς του ἐπινοήσεως.
· 3) Ἀπό τίς εὐχές τοῦ ἐκκλησιασμοῦ τῶν παιδιῶν (σαραντισμοῦ) κατήργησε τήν εὐχή «Ὁ Θεός, ὁ Πατήρ, ὁ Παντοκράτωρ» καί διέστρεψε καί σφαγίασε τήν εὐχή «Κύριε ὁ Θεός ἡμῶν, ὁ διά τῆς ἐνανθρωπήσεως», ἡ ὁποία κανονικά ἀπευθύνεται στόν Πατέρα. Τήν «κουτσoύρεψε» καί τήν ἀπευθύνει στόν Χριστό.
· 4) Ἀπό τήν Τάξη τελέσεως τοῦ Μυστηρίου τοῦ Εὐχελαίου κρατεῖ μόνο τό Τρισάγιο, τόν Πεντηκοστό ψαλμό, τά Εἰρηνικά, τήν πρώτη εὐχή «Κύριε ὁ ἐν τῷ ἐλέει καί τοῖς οἰκτιρμοῖς», τρία τροπάρια, τόν Α΄ Ἀπόστολο καί τό Α΄ Εὐαγγέλιο, τήν αἴτηση «Ἐλέησον ἡμᾶς», τίς εὐχές «Βασιλεῦ ἅγιε, εὔσπλαχνε», «Ἄναρχε, ἀδιάδοχε» καί «Πάτερ ἅγιε ἰατρέ τῶν ψυχῶν καί τῶν σωμάτων» μετά ἀπό τίς ὁποῖες τελειώνει μέ τό «Δι’ εὐχῶν» ἄνευ ἀπολύσεως. Παραλείπει πλήν τοῦ Κανόνος, 6 Εὐαγγέλια, 6 Ἀποστόλους καί 6 εὐχές!
· 5) Κατήργησε πλήρως τήν ἀκολουθία τοῦ Ἀρραβῶνος.
· 6) Μέσα στήν Ἀκολουθία τοῦ Μυστηρίου τοῦ Γάμου μετέφερε τήν α΄ εὐχή τοῦ Ἀρραβῶνος «Ὁ Θεός ὁ αἰώνιος» (ἐννοεῖται μεταφρασμένη). Μετά ἀπ’ αὐτήν γράφει : «καί θέτει [ ἐνν. ὁ ἱερεύς] τά δαχτυλίδια στά χέρια τους, χωρίς νά λέγει κάτι». Μέ τόν τρόπο αὐτό προκλητικά ἀρνεῖται τόν ἀρραβῶνα ( «ἀρραβωνίζεται ὁ δοῦλος τοῦ Θεοῦ.... ) ὅπως τόν ἔχει θεσπίσει ἡ Ἐκκλησία. Ἐπίσης καταργεῖ τήν Α΄ Εὐχή τοῦ γάμου «Ὁ Θεός ὁ ἄχραντος» καί τήν εὐχή «Ὁ Θεός, ὁ Θεός ἡμῶν ὁ παραγενόμενος ἐν Κανᾷ τῆς Γαλιλαίας».
ΣΤ) Στό ἐπίπεδο τοῦ περιεχομένου τῶν εὐχῶν τῆς θείας Λατρείας.
Ὁμιλοῦμε ἐδῶ γιά «διόρθωση» τῶν εὐχῶν, δηλαδή «διόρθωση» τῶν Ἁγίων Πατέρων, κατ’ ἐπέκτασιν «διόρθωση» τῆς Ἐκκλησίας. Παραθέτουμε τίς κυριώτερες περιπτώσεις ἀλλοιώσεως τοῦ περιεχομένου τῶν εὐχῶν :
· 1) Διαφωνεῖ εὐθέως μέ τό περιεχόμενο τῶν εὐχῶν «Εἰς γυναῖκα λεχώ» πού διαβάζονται τήν πρώτη ημέρα τῆς γεννήσεως τοῦ παιδιοῦ. Τόν ἐνοχλεῖ, ὡς φαίνεται, τό γεγονός ὅτι, ὅπως ἀναφέρει ἡ α΄ Εὐχή «κατά τόν τοῦ προφήτου Δαυΐδ λόγον, ἐν ἀνομίαις συνελήφθημεν καί διά ρύπου πάντες ἐσμέν ἐνώπιόν σου». Τόν ἐνοχλεῖ ἡ ἱκεσία τοῦ ἱερέως γιά τή λεχώνα : «τοῦ ρύπου κάθαρον ... καί καθάρισον αὐτήν ἀπό τοῦ σωματικοῦ ρύπου...»( β΄ Εὐχή). Τόν ἐνοχλεῖ καί ἡ γ΄ συγχωρητική Εὐχή «συγχώρησον τῇ δούλῃ σου...καί τοῖς ἁψαμένοις....». Ἀδιαφορεῖ γιά τήν παλαιοτάτη παράδοση τῆς Ἐκκλησίας. Καταργεῖ τίς εὐχές αὐτές πού δέν συνάδουν μέ τό ἐκσυγχρονιστικό, φεμινιστικό πνεῦμα μέ τό πνεῦμα τῆς ἑωσφορικῆς ἀνταρσίας κατά τῆς Παραδόσεως καί τήν ψευδοεπιστημονική νοοτροπία τῶν ποικίλων «λειτουργιολόγων». Διαφωνεῖ μέ τό πνεῦμα τῶν ἁγίων Πατέρων. Μέ τήν εἰσαγωγή μιᾶς ἄλλης εὐχῆς στή δημοτική, ἀλλοιώνει τό πλῆρες περιεχόμενο καί νόημα τῶν εὐχῶν τῆς πρώτης ἡμέρας. Καί ἐκτός ἀπό τά «ἐπίμαχα» σημεῖα πού προαναφέραμε, παραλείπει καί ὅλα τά ἄλλα πού περιλαμβάνονται στίς εὐχές καί στερεῖ ἀπό τίς λεχῶνες τήν ἰαματική χάρη καί τήν θεία προστασία πού προσφέρονται σ’ αὐτές (τίς λεχῶνες) μέ τίς ἅγιες εὐχές τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἀντί ὅλων ὅσων ἀναφέρουν οἱ εὐχές, ἀποκλειστικά γιά τή μητέρα, γράφει ὁ Μητροπολίτης περιληπτικά στήν «εὐχή» του ( σέ μονοτονική, βέβαια, γραφή): «Την δούλη Σου (....) προστάτευσέ την και απάλλαξέ την από κάθε πόνο και ανάγκη, και περιέθαλψέ την[11] με αγγέλους σου φαιδρούς[12] και φωτεινούς».
· 2) Ἐξ αἰτίας τοῦ ἰδίου πνεύματος σφαγιάζει τήν α΄ Εὐχή καί καταργεῖ τήν γ΄ Εὐχή τοῦ ἐκκλησιασμοῦ (σαραντισμοῦ). Διότι, κατά τήν Εὐχή αὐτή, ὁ μέν Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, ἄν καί συνελήφθη ἀσπόρως «μετά τήν ἐκπλήρωσιν τῶν ἡμερῶν τοῦ καθαρισμοῦ τῷ Ἱερῷ προσαχθῆναι ἠνέσχετο», ὁ δέ Μητροπολίτης Μελέτιος δέν ἀνέχεται νά μνημονεύσει «καθαρισμό» τῶν γυναικῶν!
· 3) Ἀπό τήν Εὐχή «εἰς γυναῖκα ὅταν ἀποβάληται» στήν κακοποιημένη παράφρασή της ἐκτός πολλῶν ἄλλων διαστρεβλώσεων, ἀφαιρεῖ τή φράση «τήν σήμερον ἐν ἁμαρτίαις εἰς φόνον περιπεσοῦσαν ἑκουσίως ἤ ἀκουσίως». Ἡ φράση αὐτή περιλαμβάνεται δύο φορές στήν Εὐχή γιά νά τονίσει ἡ Ἐκκλησία τή σημασία τῆς ἀποβολῆς τοῦ ἐμβρύου, ὅτι πρόκειται δηλαδή γιά φόνο ἑκούσιο ἤ ἀκούσιο ἀνάλογα μέ τήν διάθεση τῆς ἐγκύου. Καί ἔτσι νά καλύψει διά τῆς συγχωρήσεως πλήρως ἀκόμη καί τήν πιθανή ἐνδόμυχη, ὁμολογημένη ἤ ὄχι ἐπιθυμία τῆς ἐγκύου γυναίκας νά «ξεφορτωθεῖ» τό συλληφθέν. Ἀποβάλλει λοιπόν ὁ μητροπολίτης τή φράση αὐτή καί μαζί της τή χάρη τῆς συγχωρήσεως πρός τήν ταλαιπωρημένη διά τῆς ἀποβολῆς γυναῖκα.
· 4) Στήν παραφρασμένη καί κατακρεουργημένη Εὐχή τοῦ Γάμου « Εὐλογητός Κύριε ὁ Θεός ἡμῶν»[13] παρερμηνεύει τή φράση πού ἀκολουθεῖ :
Παράδειγμα

ΚΕΙΜΕΝΟ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΜΕΛΕΤΙΟΥ

«Αὐτός καί νῦν Δέσποτα, Κύριε ὁ Θεός ἡμῶν, κατάπεμψον τήν χάριν σου τήν ἐπουράνιον ἐπί τούς δούλους σου τούτους...καί δός τῇ παιδίσκῃ ταύτῃ ἐν πᾶσιν ὑποταγῆναι τῷ ἀνδρί καί τόν δοῦλον σου τοῦτον εἰς κεφαλήν τῆς γυναικός...»
Σύ λοιπόν και τώρα, Δέσποτα Κύριε ο Θεός, ευλόγησε τους δούλους σου τούτους...και κάνε την κοπέλα αὐτή να αγαπά και να υποτάσσεται στον άνδρα της, και ο δούλος σου τούτος να είναι κεφαλή της ενώσεώς τους...
α) Θεωρεῖ περιττή τήν δωρεά τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ πρός τούς μελλονύμφους ; Ἀλλιῶς πῶς τήν ὑποκαθιστᾶ μέ τήν εὐλογία («ευλόγησε τους δούλους σου») ἡ ὁποία σύμφωνα μέ τήν Εὐχή προσφέρεται ἐπανειλημμένως στούς μελλονύμφους, μ ε τ ά ὅμως τήν ἐπίκληση τῆς «ἐπουρανίου Χάριτος»[14];
β) Διά τῆς Εὐχῆς παρακαλεῖται ὁ Θεός νά δώσει τή Χάρη Του ὥστε ἡ γυναῖκα νά ὑποταχθεῖ καθ’ ὅλα στόν ἄνδρα της ( «ἐν πᾶσιν ὑποταγῆναι τῷ ἀνδρί»). Πρόκειται γιά ἕνα δύσκολο κατόρθωμα, τήν ἑκούσια ὑπακοή στό σύζυγο, τό ὁποῖο γιά νά ἐπιτευχθεῖ, χρειάζεται τή Χάρη τοῦ Θεοῦ. Ὁ μεταφραστής σέ μιά πιό ἀποδεκτή ἀπό τό σύγχρονο ἐκκοσμικευμένο πνεῦμα, πιό...light ἐκδοχή παρακαλεῖ «νά ἀγαπᾶ καί νά ὑποτάσσεται στόν ἄνδρα της» μειώνοντας τόν σταυρό τῆς ὑπακοῆς.
γ) Ἐπίσης ὁ ποιητής τῆς Εὐχῆς ζητεῖ ἀπό τή Χάρη τοῦ Θεοῦ νά διακονήσει τήν ἕνωση ἀνδρός καί γυναικός δίδοντας στόν ἄνδρα τή θέση τῆς κεφαλῆς τῆς γυναικός. Ὅσα λέγει ἡ Εὐχή εἶναι ἁπλῶς ἐπανάληψη τῶν λόγων τοῦ Ἀποστόλου «ὁ ἀνήρ εστί κεφαλή τῆς γυναικός, ὡς καί ὁ Χριστός κεφαλή τῆς Ἐκκλησίας». Εἶναι ἐπανάληψη ὅμως πλήρης Χάριτος διά τῆς προσφερομένης ἱερατικῆς εὐλογίας.
«Διορθώνοντας» τόν Ἀπόστολο ὁ μεταφραστής ἐμφανίζει τόν ἄνδρα «κεφαλή της ενώσεως» ἀνδρός καί γυναικός. Πρόκειται γιά τραγελαφική ἑρμηνεία. Σύμφωνα μ’ αὐτήν ὑπόκειται ἡ ἕνωση ἀνδρός καί γυναικός καί πάνω ἀπό τήν ἕνωση αὐτή βρίσκεται πάλι ὁ ἄνδρας!
Ολες οἱ μεταφραστικές καινοτομίες πού ἐπιφέρουν ἀλλοιώσεις τῶν εὐχῶν, ἔχουν ἕνα κοινό παρανομαστή : τό φεμινιστικό σύνδρομο, τόν τρόμο μήπως παρεξηγηθοῦμε ἀπό τίς φεμινίστριες ὡς Ἐκκλησία ἐφαρμόζοντες τήν ἁγιογραφική καί Πατερική διδασκαλία!


ΙΙΙ. Λειτουργική ἀνομία

Τό σύνολο τῶν ἀλλοιώσεων πού προαναφέραμε συνιστοῦν λ ε ι τ ο υ ρ γ ι κ ή ἀ ν ο μ ί α, ἀθέτηση δηλαδή καί καταφρόνηση τῆς καθιερωθείσης καί καθαγιασθείσης Όρθοδόξου λατρείας. Καί πρέπει νά ἐξηγήσουμε τί ἐννοοῦμε:

α) Ὁ Μητροπολίτης Μελέτιος ἐνεργεῖ ἀθέσμως ἐκκλησιολογικά 1) διότι ἡ πρωτοβουλία του εἶναι ἀντίθετη ἀπό τήν πράξη τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας 2) διότι - ἄν ἀληθεύουν οἱ πληροφορίες μας - ἐξαναγκάζει τό πρεσβυτέριο, τό ὁποῖο ἐκκλησιολογικά εἶναι ἁρμοσμένο μ’ αὐτόν «ὡς χορδαί ἐν κιθάρᾳ» καί παρακάθηται μαζί του στό σύνθρονο, νά ἀκολουθεῖ τίς καινοτομίες του 3) διότι ἀδιαφορεῖ γιά τήν κατακραυγή τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ πού ὑποχρεώνεται νά μετέχει στά Ἱερά Μυστήρια, τά ὁποία τελοῦνται μέ κακοποιημένες καί ἐν πολλοῖς γελοιοποιημένες τίς ἅγιες εὐχές. Μέ ὅλα αὐτά φαίνεται νά ἀπαιτεῖ παρά πάντων, κλήρου καί λαοῦ, μιά ἀπροϋπόθετη, πέραν ὁποιωνδήποτε ὀρθοδόξων ἐκκλησιαστικῶν προδιαγραφῶν, «ὑπακοή».

β) Ἐνεργεῖ ἀσεβῶς ὡς πρός τήν Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας, ὡς πρός τό περιεχόμενο καί τό νόημά της, ὡς ἐάν νά μήν ἔχει ἀνάγκη νά παραλαμβάνει ὑπό τῆς Ἐκκλησίας καί νά παραδίδει στούς ἀδελφούς του συμπρεσβυτέρους, τόν λαό καί τά πνευματικά του τέκνα ὅ, τι ἡ Ἐκκλησία κέκτηται ὡς πολύτιμο θησαυρό καί παρακαταθήκη διά μέσου τῶν αἰώνων.

γ) Ἐνεργεῖ καταφρονητικῶς ἔναντι τῶν Ἁγίων Πατέρων ἐπωνύμων καί ἀνωνύμων τῶν συνταξάντων τίς Ἱερές Ἀκολουθίες καί τίς φρικτές εὐχές διά τῶν ὁποίων τελοῦνται τά Μυστήρια, θεοῦνται καί ἁγιάζονται οἱ πιστοί, ἁγιάζεται ὅλη ἡ δημιουργία καί ἡ ζωή τῶν χριστιανῶν. Τό ἴδιο διαπράττει καί ἔναντι τῶν μετ’ αὐτούς ἁγίων Πατέρων, ἐπωνύμων καί ἀνωνύμων, οἱ ὁποῖοι παρέλαβαν «τῇ χαρᾷ καί τῷ φόβῳ» τήν ἱερά παρακαταθήκη τῆς Λατρείας, καί ὅπως εἶπε εὐλαβέστατος ἐπίσκοπος, «ἐχρύσωσαν» τά θεῖα λόγια τῶν Ἀκολουθιῶν μέ τά ἁγιασμένα χείλη τους.


IV. Δύο καταλυτικές μαρτυρίες

Στό σημεῖο αὐτό εἶναι, φρονοῦμε, χρήσιμο νά παραθέσουμε δύο μαρτυρίες βαρυτίμου ἀξίας γιά τό θέμα μας.
α ΄ μαρτυρία

Ἡ μαρτυρία αὐτή εἶναι τοῦ Μ. Ἀθανασίου, ὁ ὁποῖος στήν εἰσαγωγή του στήν Ἑρμηνεία τῶν Ψαλμῶν[15] παραθέτει τή γνώμη ἑνός ἀνωνύμου ἁγίου Γέροντος, ὡς γνώμη πού ἐκφράζει τήν ἐμπειρία τῆς Ἐκκλησίας. Ἀρνεῖται λοιπόν ὁ ἅγιος Γέρων καί βεβαίως ὁ Μ. Ἀθανάσιος ὁποιαδήποτε ἀλλαγή λέξεων, διόρθωση καί παρέμβαση μέσα στό κείμενο τῶν Ψαλμῶν ἐξηγώντας καί τήν αἰτία τῆς ἀρνήσεώς του.
Παράδειγμα:

ΚΕΙΜΕΝΟ


ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΜΕΛΕΤΙΟΥ

«...Μή περιβαλλέτω μέντοι τις αὐτά τοῖς ἔξωθεν πιθανοῖς ρήμασι, μηδέ πειραζέτω τάς λέξεις μεταποιεῖν ἤ ὅλως ἐναλλάσσειν· ἀλλ’ οὕτως ἀτεχνῶς τά γεγραμμένα λεγέτω καί ψαλλέτω, ὥσπερ εἴρηται, ὑπέρ τοῦ καί τούς διακονήσαντας ἀνθρώπους αὐτά ἐπιγινώσκοντας τό ἑαυτῶν συνεύχεσθαι ἡμῖν· μᾶλλον δέ ἵνα καί τό Πνεῦμα τό λαλῆσαν ἐν τοῖς ἁγίοις θεωροῦν τούς παρ’ αὐτοῦ λόγους ἐνηχηθέντας ἐκείνοις, συναντιλαμβάνηται ἡμῖν.
Ὅσῳ γάρ τῶν ἁγίων ὁ βίος βελτίων τῶν ἄλλων ἐστί, τοσούτῳ καί τά παρ’ αὐτῶν ρήματα τῶν παρ’ ἡμῶν συντιθεμένων βελτίονα καί ἰσχυρότερα ἄν τις εἴποι δικαίως...
Ὅθεν καί καταγνώσεως πάσης ἀξίους εἶναι ἔλεγε τούς ταῦτα μέν ἀφιέντας, συντιθέντας δέ ἑαυτοῖς ἔξωθεν πιθανά ρήματα, καί ἐν τούτοις εξορκιστάς ὀνομάζοντας...Ταῦτα μέν γάρ ἀκούοντες παρά τῶν τοιούτων οἱ δαίμονες παίζουσι· τά δέ τῶν ἁγίων ρήματα φοβοῦνται, ἤ καί φέρειν αὐτά οὐ δύνανται».
… Λοιπόν ἄς μήν ντύνει κανείς αὐτά (δηλ. τά λόγια τῶν Ψαλμῶν) μέ λέξεις κοσμικές καί ἑλκυστικές. Οὔτε νά ἀποπειραθεῖ νά μεταποιήσει τίς λέξεις τῶν Ψαλμῶν ἤ νά τίς ἀλλάξει διόλου. Ἀλλά, ὅπως ἔχει εἰπωθεῖ, ἔτσι ὅπως εἶναι ἄτεχνα γραμμένα ἄς τά λέγει κι ἄς τά ψάλλει, ὥστε καί ἐκεῖνοι πού διακόνησαν στή συγγραφή τους (δηλ ὁ Ἅγιοι) νά τά ἀναγνωρίζουν ὡς ἰδικά τους καί νά προσεύχονται μαζί μας· μᾶλλον γιά νά βλέπει καί τό Ἅγιο Πνεῦμα, τό ὁποῖο ὁμίλησε στούς Ἁγίους, τούς ἴδιους λόγους πού τούς ἐνέπνευσε καί νά νά γίνεται συνεργός καί βοηθός μας.

Θά μποροῦσε δικαίως νά εἰπεῖ κάποιος ὅτι ὅσο καλλίτερος εἶναι ὁ βίος τῶν Ἁγίων ἀπό τόν βίο τῶν ἄλλων, τόσο καί τά λόγια τους εἶναι καλλίτερα καί ἰσχυρότερα ἀπό ἐκεῖνα πού συνθέτουμε ἐμεῖς....
Γι’ αὐτό ἔλεγε ( ὁ Γέρων) ὅτι εἶναι ἄξιοι κάθε ἐπικρίσεως αὐτοί πού ἀφήνουν αὐτά ( αὐτά τά ἴδια τά λόγια τῶν Ψαλμῶν), συνθέτουν δέ ἰδικά τους μέ κοσμικές ἑλκυστικές λέξεις καί μ’ αὐτά τά κατασκευάσματά τους αὐτο-αποκαλοῦνται ἐξορκιστές. Ὅταν οἱ δαίμονες ἀκοῦνε ἀπ’ αὐτούς τά λόγια τοῦτα, κοροϊδεύουν. Τούς λόγους ὅμως τῶν ἁγίων τούς φοβοῦνται καί δέν μποροῦν νά τούς ἀντέξουν.
Εἶναι βεβαίως καταλυτική ἡ μαρτυρία τοῦ ἁγίου Ἀθανασίου. Οἱ Ἅγιοι εἴτε τῆς Παλαιᾶς εἴτε τῆς Καινῆς Διαθήκης πόρρω ἀπέχουν ἀπό τη δική μας πνευματική κατάσταση καί οἱ Εὐχές τους σέ μιά ἀκατάλυτη ἑνότητα μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα, ὅπως λέγει ὁ Μ. Ἀθανάσιος, ἔχουν φοβερή δύναμη σωστική, ἰαματική καί φωτιστική. Μέ τίς δικές μας προσευχοῦλες ἤ τήν «ἐναλλαγή» καί «μεταποίηση» τῶν λέξεων τῶν Ἁγίων οἱ δαίμονες-ἔτσι λέει ὁ ἅγιος – κοροϊδεύουν καί χορεύουν («παίζουσιν»)! [16] Καί μιᾶς καί γίνεται λόγος ἀπό τόν ἅγιο Ἀθανάσιο γιά ἐξορκισμούς μέ λόγια διαφορετικά ἀπό τά λόγια τῶν Ἁγίων, παραθέτουμε ἀντικρυστά μέρος τοῦ κειμένου τῶν Ἐξορκισμῶν καί λίγη ἀπό τήν «μεταποίηση» πού τόλμησε νά κάμει ὁ Μητροπολίτης Νικοπόλεως στίς λέξεις τῶν ἐξορκισμῶν πού τελοῦνται πρό τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος :
Παραδείγματα:
ΚΕΙΜΕΝΟ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΜΕΛΕΤΙΟΥ
1.
«...καί σέ, καί τήν συνεργόν σου δύναμιν, κολάσει εἰς τήν γέενναν τοῦ πυρός, παραδούς εἰς τό σκότος τό ἐξώτερον, ὅπου ὁ σκώληξ ὁ ἀκοίμητος καί τό πῦρ οὐ σβέννυται» (Β΄ Εύχή ἀφορκισμῶν)
Καί σένα καί κάθε συνεργάτη σου θά σᾶς στείλει στήν κόλαση· στή γέενα τοῦ πυρός· θά σᾶς παραδώσει στό σκότος τό ἐξώτερο· ἐκεῖ πού η ταλαιπωρία εἶναι μόνιμη.

2. Ἀποτάσσῃ τῷ Σατανᾷ; Καί πᾶσι τοῖς ἔργοις αὐτοῦ; καί πᾶσι τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ; καί πάσῃ τῇ λατρείᾳ αὐτοῦ; καί πάσῃ τῇ πομπῇ αὐτοῦ; »[17]
Ἀποτάσσεσαι τόν σατανά ; καί τά ἔργα του; καί τούς ὑπηρέτες του ; καί κάθε τι πού ἔχει σχέση μαζί του;
Ἀλήθεια, τί ἀπέγιναν κατά τήν μετάφραση στήν πρώτη περίπτωση ἡ φράση «ὅπου ὁ σκώληξ ὁ ἀκοίμητος καί τό πῦρ οὐ σβέννυται» καί στή δεύτερη ἡ «λατρεία» καί ἡ «πομπή» τοῦ Διαβόλου; Ἀσφαλῶς θά χαίρεται καί θά «παίζει» ὁ διάβολος γι’ αὐτή τήν παράλειψη τῶν λέξεων τῶν Ἁγίων καί τήν «ἐναλλαγή» τους στήν μέν πρώτη περίπτωση μέ τή φράση «ἐκεῖ πού ἡ ταλαιπωρία εἶναι μόνιμη»[18] στή δέ δεύτερη μέ τήν ἀόριστη φράση «κάθε τι πού ἔχει σχέση μαζί του».
β΄ μαρτυρία
(Ἡ μαρτυρία αὐτή ἀνήκει στόν Γέροντα Σωφρόνιο Σαχάρωφ) :
«Ἔχοντες ὑπ’ ὄψιν τήν <ἐξηρτημένην-ἀντανακλαστικήν> ἐνέργειαν τῶν λόγων, ὀφείλομεν ἰδιαιτέρως νά δώσωμεν προσοχήν εἰς τήν λειτουργικήν γλῶσσαν, ἥτις σκοπόν ἔχει νά γεννήσῃ ἐν τῷ νοΐ καί τῇ καρδίᾳ τῶν προσευχομένων τήν αἴσθησιν ἄλλου κόσμου, τοῦ ὑψίστου. Τοῦτο ἐπιτυγχάνεται διά τῆς παρουσίας ὀνομάτων καί ἐννοιῶν ἀνηκόντων ἀποκλειστικῶς εἰς τό θεῖον ἐπίπεδον, ὡς καί διά τῆς χρήσεως μικροῦ ἀριθμοῦ εἰδικῶν μορφῶν ἐκφράσεως.

Οἱ Ἕλληνες διά τῆς φιλοσοφίας ἔφθασαν εἰς τά ὑψηλότερα δυνατά ὅρια ἀναπτύξεως τοῦ ἀνθρωπίνου πνεύματος καί διά τῆς γλώσσης παρουσίασαν τήν τελειοτέραν δυνατήν μορφήν ἐκφράσεως τοῦ ἀνθρωπίνου λόγου. Τήν μορφήν ταύτην τῆς ἐκφράσεως προσέλαβε καί ἐχρησιμοποίησε κατά Πρόνοιαν Θεοῦ εἰς τήν λατρείαν ἐπί δύο χιλιετίας ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ.

Ἡ Λειτουργία ὡς τό κορυφαῖον μέσον ἀναφορᾶς τοῦ ἀνθρώπου πρός τόν Θεόν, εἶναι φυσικόν νά ἔχῃ ὡς ἐκφραστικόν ὄργανον τήν κατά τό δυνατόν τελειοτέραν γλῶσσαν...

Ἡ ἐπί τοσοῦτον χρόνον χρησιμοποιηθεῖσα καί καθαγιασθεῖσα γλῶσσα τῆς Θείας Λειτουργίας, ἥτις δύναται νά χαρακτηρισθῇ καί ὡς κατηγόρημα τῆς ὀρθοδόξου λατρείας, εἶναι ἀδύνατον νά ἀντικατασταθῇ ἄνευ οὐσιώδους βλάβης αὐτῆς ταύτης τῆς λατρείας.

(Ὑποσημ. τοῦ π. Σωφρονίου: «Διαφωτιστική ἴσως ἐνταῦθα δύναται νά θεωρηθῇ καί ἡ πεῖρα ἐκ τῆς ἀλλαγῆς τῆς λειτουργικῆς γλώσσης ἐν τῇ Ἀγγλικανικῇ ἐκκλησίᾳ. Οὕτως, ἡ εἰσαγωγή ἁπλουστέρας λειτουργικῆς γλώσσης εἰς τήν λατρείαν τῆς ἐν λόγῳ ἐκκλησίας ἤμβλυνε τήν λατρευτικήν διάθεσιν τῶν πιστῶν καί ἐζημίωσε τάς λατρευτικάς συνάξεις»).

Διά τούς λόγους τούτους εἴμεθα κατηγορηματικῶς πεπεισμένοι ὅτι εἶναι ἀναγκαία ἡ χρῆσις τῆς παραδεδομένης Λειτουργικῆς γλώσσης ἐν ταῖς ἐκκλησιαστικαῖς ἀκολουθίαις· οὐδόλως ὑπάρχει ἀνάγκη ἀντικαταστάσεως αὐτῆς ὑπό τῆς γλώσσης τῆς καθ’ ἡμέραν ζωῆς, πρᾶγμα ὅπερ ἀναποφεύκτως θά καταβιβάσῃ τό πνευματικόν ἐπίπεδον καί θά προξενήσῃ οὕτως ἀνυπολόγιστον ζημίαν. Εἶναι ἄτοποι οἱ ἰσχυρισμοί περί τοῦ δῆθεν ἀκατανοήτου διά πολλούς συγχρόνους ἀνθρώπους τῆς παλαιᾶς ἐκκλησιαστικῆς γλώσσης, μάλιστα δέ δι’ ἀνθρώπους ἐγγραμμάτους καί πεπαιδευμένους εἰσέτι...Πάντες ἀνεξαιρέτως καταβάλλουν τεραστίας προσπαθείας διά τήν ἀφομοίωσιν πολυπλόκων ὁρολογιῶν διαφόρων τομέων τῆς ἐπιστημονικῆς ἤ τῆς τεχνικῆς γνώσεως, τῆς πολιτικῆς, τῆς νομικῆς καί τῶν κοινωνικῶν ἐπιστημῶν...γλώσσης φιλοσοφικῆς ἤ ποιητικῆς καί τά παρόμοια. Διατί λοιπόν ἀναγκάζομεν τήν Ἐκκλησίαν νά ἀπολέσῃ γλῶσσαν ἀπαραίτητον διά τήν ἔκφρασιν ὑψίστων μορφῶν τῆς θεολογίας καί τῶν πνευματικῶν βιωμάτων;

Πάντες ὅσοι εἰλικρινῶς ἐπιθυμοῦν νά γίνουν κοινωνοί τῆς αἰωνοβίου παραδόσεως τοῦ Πνεύματος, εὐκόλως θά ἀνεύρουν τήν δυνατότητα νά ἐξοικειωθοῦν μετά τοῦ ἀτιμήτου θησαυροῦ τῆς ἱερᾶς λειτουργικῆς γλώσσης, ἥτις κατά τρόπον ὑπέροχον προσιδιάζει εἰς τά μεγάλα μυστήρια τῆς λατρείας...

Οἱ λόγοι τῆς Λειτουργίας, καί ἐν γένει τῶν προσευχῶν, δέν εἶναι μόνον ἀνθρώπινοι, ἀλλά καί Ἄνωθεν δεδομένοι»[19].


V. Ὀλέθριες οἱ συνέπειες τῆς διαστροφῆς τῆς θείας Λατρείας

Δι’ ὅλου αὐτοῦ τοῦ φρονήματος τῆς καινοτομίας καί τῶν ἐπί μέρους ἀλλοιώσεων προκύπτει διαστροφή τῆς Ὀρθοδόξου Λατρείας. Ἡ «ἐναλλαγή» καί «μεταποίηση» τῶν λόγων τῶν Ἁγίων συνεπάγεται, κατά τόν Μ. Ἀθανάσιο, τήν ἀποστασιοποίηση τῶν πιστῶν ἀπό τήν ἐνεργό παρουσία καί «συναντίληψιν» τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἡ ἀντικατάσταση «τῆς παραδεδομένης Λειτουργικῆς γλώσσης... ὑπό τῆς γλώσσης τῆς καθ’ ἡμέραν ζωῆς», ὅπως γράφει προφητικῶς ὁ Γέρων Σωφρόνιος «θά καταβιβάσῃ τό πνευματικόν ἐπίπεδον καί θά προξενήσῃ οὕτως ἀνυπολόγιστον ζημίαν». Σ’ αὐτό συνίσταται καί ἡ διαστροφή τῆς Λατρείας. Μέ τίς φοβερές ἀλλοιώσεις πού προαναφέραμε δέν μπορεῖ νά ἐπιτελέσει τό ἀναγωγικό της ἔργο, τήν ἁγιαστική της λειτουργία, τή φανέρωση τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Καθηλώνει καί ἐγκλωβίζει τούς χριστιανούς στήν επίπεδη πεζότητα, τήν ὁποία ἐνδύει μέ εὐτελές θρησκευτικό ἔνδυμα.

Στή συνάφεια αὐτή θά πρέπει νά τονίσουμε ὅτι ὁ μεταφραστής διά τῶν μεταφράσεών του ἐνεργεῖ ἀδιαφόρως, προχείρως, ἀκαλλῶς καί ἀκόμψως, ἔναντι τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς γλώσσας ἑνός θησαυρίσματος πολυτίμου καί ἀναγκαίου διά τήν διατήρηση καλλιέργεια καί ἐπιβίωση τοῦ ἑλληνισμοῦ, ἑνός ἀμυθήτου ἀξίας μέσου ἐκφράσεως ποικίλων νοημάτων καί πρό πάντων τῶν ὀρθοδόξων δογμάτων, ἐργαλείου σκέψεως, ποιήσεως καί πολιτισμοῦ. Διά τῶν μεταφράσεών του εὐτελίζει τήν ἀρχαία ἑλληνική γλῶσσα, ὑποβαθμίζει τήν ἀξία της, ἰσοπεδώνει καί διαστρεβλώνει τά νοήματά της, ἐνῷ δίνει καί χαριστικές βολές κατά τῆς ἱστορικῆς ὀρθογραφίας μέ τή μονοτονική ἔκδοση τοῦ «εὐχολογίου» του.

Ἄν θά θέλαμε τώρα νά ἀναφέρουμε τίς ἁπτές συνέπειες τῆς διαστροφῆς τῆς Λατρείας, τήν «ἀνυπολόγιστον ζημίαν» θά τίς συγκεφαλαιώναμε ὡς ἑξῆς:

Α) Ἀπώλεια ἐκ τῆς συνειδήσεως τῶν πιστῶν τῆς ἱερότητος, τῆς μοναδικότητος τῆς Λατρείας· τῶν ὑψηλῶν νοημάτων καί τοῦ ὑπερφυοῦς περιεχομένου τους. Εἶναι αὐτό πού ὀνομάζει ὁ Γέρων Σωφρόνιος καταβίβασις «τοῦ πνευματικοῦ ἐπιπέδου». Θά ἀπωλεσθεῖ ἡ σαφής δογματική τους συνείδηση ὅταν βιώνουν μέσα στούς ναούς τελούμενη τή λατρεία σ’ αὐτή τήν τετριμμένη γλῶσσα. Ἐξ αὐτοῦ θά ψυχρανθεῖ τό ἐνδιαφέρον τους καί ἡ ἀγάπη γιά τόν Θεό καί τή σωτηρία τους.

Β) Χάνοντας τή δογματική συνείδησή τους καί μή μπορώντας νά διακρίνουν τήν ἀλλοιωμένη ὀρθόδοξη ὑμνολογία ἀπό τά θρησκευτικά τραγούδια τῶν αἱρέσεων θά ἀποτελοῦν εὔκολη λεία τῶν αἱρετικῶν. Καί ἐξηγούμεθα. Οἱ χριστιανοί λόγῳ τῆς συμμετοχῆς τους στή Θεία Λατρεία εἶναι ἐξοικειωμένοι μέ τό πρωτότυπο κείμενο τῶν Ἁγίων Γραφῶν καί γνωρίζουν ἀπό μνήμης παρά πολλά χωρία κρίσιμα γιά τήν πίστη καί τήν ἐν Χριστῷ ζωή. Ἄν μέ τίς εὐτελεῖς μεταφράσεις ἀποσυνδεθοῦν ἀπό τό διά τῶν χειρῶν τῶν Ἀποστόλων παραδοθέν κείμενο τῆς Καινῆς Διαθήκης, θά ἀναγκάζονται νά διαλέγονται μέ τούς αἱρετικούς ἐπί ἴσοις ὅροις, χωρίς ἀναφορά στό ἱερό κείμενο. Αὐτό ἐξυπηρετεῖ τούς τελευταίους, οἱ ὁποῖοι ἀποφεύγουν, ὡς καιόμενοι, τίς συζητήσεις ἐπί τῇ βάσει τοῦ πρωτοτύπου κειμένου. Ἄν μάλιστα πραγματοποιηθεῖ - Θεός φυλάξοι! – καί τό ἄλλο σκέλος τῶν μεταρρυθμίσεων δηλ. ἡ μετάφραση τῆς Ὑμνολογίας στή Δημοτική ἤ ἡ δημιουργία νέων ὕμνων τότε οἱ διαφορές Ὀρθοδοξίας -αἱρέσεων θά εἶναι δυσδιάκριτες καί ἡ σύγχυση τῶν πιστῶν δέν θά ἔχει προηγούμενο.

Γ) Μετά τήν καθιέρωση τῆς ἀναγνώσεως στή Δημοτική τῶν εὐχῶν θά ἀκολουθήσει εἰσροή μέσα στή Λατρεία καί ἄλλων εὐχῶν, καί σταδιακά ἄλλων ὕμνων κατά τήν αὐθαίρετη κρίση τῶν λειτουργῶν. Ἤδη οἱ «εὐχές» τοῦ μακαριστοῦ ἀρχιεπισκόπου Χριστοδούλου, γιά τό Μετρό, γιά τίς πυρκαϊές καί τό Ἀεροδρόμιο σκόρπισαν νότες θυμηδίας ἀλλά καί νέφη ἀνησυχίας γιά τό λειτουργικό μας μέλλον.

Δ) Ἀπεριόριστες σέ ποικιλία καινοτομίες θά ἀκολουθήσουν μέσα στή λατρεία μέ τήν κατάργηση τῆς ἐκκλησιαστικῆς βυζαντινῆς μουσικῆς, τοῦ Ἱεροῦ Τέμπλου, τή μεταφορά τῆς ἁγίας Τραπέζης στό μέσον τοῦ Ναοῦ, μέ τήν ὑποχρεωτική καθιέρωση μικτῶν χορωδιῶν καί μέ κάθε ἄλλη ψευδοποιμαντική πρακτική πού θά ἐφευρίσκουν οἱ καινοτομοῦντες κληρικοί.

Ε) Ἡ θεία λατρεία θά γίνει πεδίο πειραματισμοῦ, πεδίο διακινήσεως ποικίλων ἰδεῶν «εὐγενῶν» καί μή, σύμφωνα μέ τήν ὄρεξη καί τίς ἰδεοληψίες τῶν μοντερνιστῶν καί μεταμοντερνιστῶν κληρικῶν. Καθώς θά αὐξάνονται σάν ἀκατάσχετη πλημμύρα οἱ αὐθαίρετες καινοτομίες, τίποτε δέν θά μπορέσει νά τίς συγκρατήσει νά τίς ἐλέγξει καί νά τίς ἐκλογικεύσει μέ θεσμικό τρόπο (μέ ἐγκυκλίους κλπ)[20]. Τό ἀποτέλεσμα θά εἶναι μιά ἀταξία καί σέ μικρό χρόνο σύγχυση καί λειτουργική καί ἐκκλησιολογική ἀναρχία.

ΣΤ) Μέσα στό εὐρύτερο πλαίσιο οἱ καινοτομίες θά συνεισφέρουν στήν γενικώτερη ἀλλοίωση τοῦ ὀρθοδόξου φρονήματος, στόν συγχρωτισμό μέ τούς αἱρετικούς καί σέ διάχυτες παντοῦ συμπροσευχές μέ ἑτεροδόξους καί ἑτεροθρήσκους.

Ὑπάρχει μήπως τίποτε χειρότερο;


VI. Ἡ διαστροφή τῆς ὀρθοδόξου Λατρείας τό «βδέλυγμα τῆς ἐρημώσεως ἑστώς ἐν τόπῳ ἀγίω»;

Ὁ Κύριος μας μᾶς προειδοποιεῖ ὅτι θά δοῦμε κάποια στιγμή «τό βδέλυγμα τῆς ἐρημώσεως», τόν Ἀντίχριστο, «ἑστώς ἐν τόπῳ ἀγίῳ» (Ματθ. 24, 15).

Στή Β΄ Ἐπιστολή πρός Θεσσαλονικεῖς διαβάζουμε ἐπίσης ὅτι «ὁ υἱός τῆς ἀπωλείας» δηλ. ὁ Ἀντίχριστος «ὁ ὑπεραιρόμενος ἐπί πάντα λεγόμενον Θεόν ἤ σέβασμα, ὥστε αὐτόν εἰς τόν ναόν τοῦ Θεοῦ καθίσαι, ἀποδεικνύοντα ἑαυτόν ὅτι ἐστί Θεός». Θά θελήσει ἑπομένως νά καθίσει στό ναό καί νά λατρεύεται ὡς Θεός. Ὁ ἱερός Χρυσόστομος ἑρμηνεύοντας τό παραπάνω χωρίο λέγει ὅτι ὁ Ἀντίχριστος «καθεσθήσεται εἰς τόν ναόν τοῦ Θεοῦ, οὐ τόν ἐν Ἱεροσολύμοις μόνον, ἀλλά καί εἰς τάς πανταχοῦ Ἐκκλησίας» (P.G. 62, 482). Πῶς θά καθίσει ὁ Ἀντίχριστος σέ ὅλες τίς Ἐκκλησίες; Ἀσφαλῶς μέσω τῆς λατρείας του ἐντός τῶν ναῶν. Θά ἐπέλθει τέτοια ἀλλοίωση στήν τέλεση τῆς λατρείας, ὥστε μέ φυσικότητα θά ἔλθει νά «δέσει» ἡ λατρεία αὐτοῦ τοῦ ὑπερόχου, πράου, εἰρηνικοῦ βασιλέως, ὅπως περιγράφει τόν Ἀντίχριστο ὁ Ὅσιος Ἐφραίμ ὁ Σύρος, στήν ὁμιλία του περί τῆς Δευτέρας Παρουσίας. Πῶς μπορεῖ νά γίνει αὐτό;

Ἡ λατρεία τοῦ Θεοῦ μέσῳ τῶν λαϊκῶν μεταφράσεων τῶν εὐχῶν καί τῶν καινούργιων ὕμνων πού θά ἐπενδυθοῦν μέ καινούργια μουσική θά ὑποστεῖ σταδιακά τίς φοβερές ἀλλοιώσεις πού προαναφέραμε. Εὔκολα στή συνέχεια μπορεῖ νά ἀποβάλει τά δογματικά της στοιχεῖα, χριστολογικά, τριαδολογικά, ἐσχατολογικά, σωτηριολογικά. Ἔπειτα μπορεῖ μέσω τῆς καθημερινῆς γλώσσας καί στά πλαίσια τῆς «προσλήψεως καί μεταμορφώσεως τοῦ κόσμου», ὅπως τήν ἐννοεῖ ἡ ψευδοθεολογία τοῦ Σμέμαν καί τῆς «Συνάξεως» νά προσλάβει ἡ λατρεία «προσευχές» πχ ὑπέρ τοῦ περιβάλλοντος, κατά τῆς τρομοκρατίας, ὑπέρ τῆς εἰρήνης, κατά τοῦ ρατσισμοῦ κλπ. καί νά μεταμορφωθεῖ ἔτσι σέ λατρεία τοῦ Ἀντιχρίστου.

Μήπως ὅλα αὐτά μοιάζουν μέ ἐφιαλτικό σενάριο; Μήπως καί ἡ διαστροφή τῆς Λατρείας πού πραγματώνεται μέσω τῆς Μητροπόλεως Πρεβέζης σέ ὅλα τά πεδία πού προαναφέραμε δέν μοιάζει, γιά ὅσους δέν τήν βιώνουν, μέ ἐφιαλτικό ὄνειρο; Καί ὅμως αὐτή τή στιγμή αὐτό τό «ὄνειρο» εἶναι γιά τούς χριστιανούς τῆς Πρεβέζης μιά ἐφιαλτική πραγματικότητα.


VII. Ἀκαινοτόμητη ἡ Θεία Λατρεία

Γιά ὅλους τούς ἀνωτέρω λόγους δηλ. τήν ἀπροσμέτρητη πνευματική βλάβη τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία προκύπτει ἀπό τή δ ι α σ τ ρ ο φ ή τ ῆ ς Ὀ ρ θ ο δ ό ξ ο υ Λ α τ ρ ε ί α ς ἐναντιούμεθα σφοδρῶς στήν καινοτομία τῶν μεταφράσεων ὄχι μόνον τοῦ Μητροπολίτου Πρεβέζης ἀλλά καί ὁποιουδήποτε ἄλλου διαπράττει τήν ἱεροσυλία τῆς εἰσαγωγῆς μέσα στό ἄβατο τῆς Λατρείας μεταφράσεων τῶν ἱερῶν ἀναγνωσμάτων καί εὐχῶν · δηλαδή ὁποιουδήποτε ἐπιχειρεῖ ὑποκατάσταση, ἑρμηνεία καί συμπλήρωση τῶν λόγων τοῦ Κυρίου, τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Ἁγίων μέ δικά του ἐγωϊστικά καί εὐτελῆ λόγια, ἀπό τά ὁποία κατά τήν διδασκαλία τοῦ ἁγίου Ἀθανασίου ἀπουσιάζει ἡ Χάρις τοῦ ἁγίου Πνεύματος.

Μήπως λοιπόν πρέπει νά διερωτηθοῦμε κατά πόσον μέ τίς αὐθαίρετες ἀλλοιώσεις καί προσθαφαιρέσεις στούς λόγους τῶν ὑπό τῶν Ἁγίων συντεθειμένων Εὐχῶν ἐνεργεῖ ἡ θεία Χάρις κατά τήν τέλεση τῶν Μυστηρίων;

Ἑπόμενοι τοῖς ἁγίοις Πατράσι φρονοῦμε ὅτι μόνο μιά λατρεία θεόπνευστη, ὀρθόδοξη, ἀκαινοτόμητη εἶναι ὁ φραγμός διά τοῦ ὁποίου ὁ Χριστός περιφράττει τήν Ἐκκλησία Του. Λέγει ὁ ἴδιος : «...καί φραγμόν αὐτῷ [δηλ. τῷ ἀμπελῶνι] περιέθηκε» (Ματθ. 21, 33). Ἑπομένως ἡ ὀρθόδοξη λατρεία, ὁ ὀρθός, θεοπαράδοτος, ἀποστολοπαράδοτος καί πατροπαράδοτος τρόπος τῆς λατρείας τοῦ Χριστοῦ μᾶς ἑνώνει μέ τόν Κύριο μας Ἰησοῦ Χριστό καί τήν Ἁγία Τριάδα καί μᾶς ἀσφαλίζει ἀπό τήν πλάνη καί τό ὀλίσθημα σέ ψευδοχριστιανικές λατρεῖες, πού τελικά θά συγκλίνουν στή λατρεία τοῦ Ἀντιχρίστου.

Ἐφόσον πιστεύουμε ὅτι ἔτσι ἔχουν τά πράγματα θά πρέπει ὅλοι μας, κληρικοί καί λαϊκοί νά παραμένουμε ἑδραῖοι καί ἀμετακίνητοι στήν ἐκκλησιαστική παράδοση τῆς λατρείας μας, ἀποφεύγοντας ὄχι μόνο εἰσαγωγή ξένων ἀντιεκκλησιαστικῶν πρακτικῶν, ἀλλά καί δικῶν μας ἐφευρημάτων πού θά τραυματίσουν τή Λατρεία μας. Νά μήν ἀνεχόμεθα μέσα στούς ναούς μας κληρικοί καί λαϊκοί λατρευτικές αὐθαιρεσίες καί καινοτομίες γιατί αὐτές ἀντιτίθενται στήν Παράδοση τῶν ἁγίων Πατέρων. Νά μήν τείνομε εὐήκοον οὖς σέ ψευδο-επιστημονικές θεωρίες καί προτάσεις περί «ἀναγεννήσεως» τῆς Λατρείας, οἱ ὁποῖες ἐμβάλλουν στήν καρδιά μας ἀμφιβολίες γιά τήν ὀρθότητα τοῦ Τυπικοῦ, τό ὁποῖο μέ φόβο καί τρόμο καί κατόπιν πολλῆς δοκιμασίας ἐθέσπισαν οἱ Ἅγιοί μας. Νά μήν δεχόμεθα θεωρίες περί «σκουριᾶς» πού ἐπεσώρευσαν οἱ αἰῶνες στή Λατρεία μας. Νά ἀποκτήσουμε τήν αἴσθηση ὅτι εἴμαστε κληρονόμοι ὅλης αὐτῆς τῆς πλουσίας θεολογικῆς, ὑμνολογικῆς καί μουσικῆς παραδόσεως τῶν Ἁγίων γιά τή διαφύλαξη καί τή διάδοση τῆς ὁποίαςθά κριθοῦμε ἀπό τόν Χριστό, πρό πάντων οἱ κληρικοί, ἄν φανήκαμε πιστοί καί φρόνιμοι ἤ ἄπιστοι καί ἄφρονες οἰκονόμοι. Τέλος θά πρέπει νά ἐνθυμούμεθα τούς λόγους τοῦ ἱεροῦ Δαμασκηνοῦ πρός τό Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας :

«Διό δυσωπῶ τόν τοῦ Θεοῦ λαόν, τό ἔθνος τό ἅγιον, τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἀνθέξεσθαι παραδόσεων· ἡ γάρ κατά μικρόν τῶν παραδεδομένων ἀφαίρεσις ὡς ἐξ οἰκοδομῆς λίθων θᾶττον ἅπασαν τήν οἰκοδομήν καταρρήγνυσιν. Εἴη δέ ἡμᾶς ἑδραίους, ἀκαμπεῖς, ἀκλονήτους διαμένειν, ἐπί πέτραν ὀχυράν ἐστηριγμένους, ἥτις ἐστίν ὁ Χριστός, ᾧ πρέπει δόξα, τιμή καί προσκύνησις σύν τῷ πατρί καί τῷ Πνεύματι, νῦν τε καί ἀεί καί εἰς τούς ἀπεράντους αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν[21].


Τίς θέσεις του κειμένου ὑπογράφουν οἱ κάτωθι πατέρες :

Π. Ἰωάννης Φωτόπουλος, εφημ. Ἱ. Ν. Ἁγ. Παρασκευῆς Ἀττικῆς
Π. Ἀθανάσιος Μηνᾶς, πρώην εφημ. Ἱ. Ν. Ἁγ. Ελευθερίου Ἄρεως
Π. Γεώργιος Διαμαντόπουλος ἐφημ. Ἱ. Ν. Ἁγ. Ἀνδρέου Λαυρίου
Π. Βασίλειος Κοκολάκης ἐφημ. Ἱ. Ν. ‘Υψώσεως Τ. Σταυροῦ Χολαργοῦ
Π. Σταῦρος Τρικαλιώτης, ἐφημ. Ἱ.Ν. Ἁγ. Παρασκευῆς Ἀττικῆς
Π. Ἀντώνιος Μπουσδέκης, ἐφημ. Ἱ. Ν. Ἁγ. Νικολάου Νικαίας
Π. Γεώργιος Παπαδάκης ἐφημ. Ἱ.Ν. Ἁγ. Νικολάου Ἀμαρουσίου
Π. Νικόλαος Πουρσανίδης ἐφημ. Ἱ.Ν. Παμμ. Ταξιαρχῶν Ἀχαρνῶν
Π. Γεώργιος Χρόνης, ἐφημ. Ἱ.Ν. Ἁγίου Ἀνδρέου Παιανίας
Π. Ἰωάννης Χατζηθανάσης ἐφημ. Ἰ. Ν. Ἁγίας Παρασκευῆς Ἀττικῆς
Π. Εὐθύμιος Μουζακίτης, ἐφημ. Ἱ. Ν. Ἁγ. Κοσμᾶ Αἰτ. Ἀμαρουσίου
Π. Χρῆστος Κατσούλης, ἐφημ. Παναγίας Βλαχερνῶν Ἀμαρουσίου
Ἀρχιμ. Σαράντης Σαράντος ἐφημ. Ἱ. Ν. Κοιμ. Θεοτόκου Ἀμαρουσίου

[1] ΠΡΩΤ. ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΖΗΣΗ, Πρέπει νά μεταφρασθοῦν τά λειτουργικά κείμενα ; Πρακτικά Λειτουργικοῦ Συνεδρίου τῆς Ἑταιρείας Ὀρθοδόξων Σπουδῶν «Τό μεγαλεῖο τῆς θείας Λατρείας. Παράδοση ἤ ἀνανέωση;» περιοδ. Θεοδρομία, ἔτος Δ΄ τεύχη 1-3 σ. 347-416).

[2] ΣΤΑΥΡΟΥ ΚΟΥΡΟΥΣΗ, Ἡ ἀνάγκη ἁγιογραφικῶν μεταφράσεων, περιοδ. Θεοδρομία, Ἔτος Ζ΄ Τεῦχος 1 σ. 11-20. ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ Καί πάλιν ὁ... πειρασμός τῶν μεταφράσεων, Ορθόδοξος Τύπος, 13-3-09 (Πρόκειται γιά τό πλέον πρόσφατο, σχετικό μέ τό θέμα μας κείμενο, τοῦ κ. Καθηγητοῦ).

[3] ΦΩΤΗ ΣΧΟΙΝΑ, Λειτουργική γλῶσσα (δοκίμια προβληματισμοῦ), Ἐκδόσεις ΤΗΝΟΣ, Ἀθήνα 2006

[4] π.ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΛΑΓΟΥΡΟΥ, «Ὁ Μικροαστός», Ἕνα ἐρωτηματολόγιο περί τῆς «μεταφράσεως» λειτουργικῶν κειμένων ἐν ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚῌ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙᾼ 42 Ἰαν-Μάρτ. 2009 σσ. 1, 3-8).

[5] Ἐγκύκλιος ὑπ’ ἀρ. ΙΓ ΄( Σειρά Β΄ Λειτουργικά καί τελετουργικά θέματα) 1-9-04

[6] « Ἴσως ἡ μελλοντική παραγωγή νέων ὕμνων σέ προσιτότερο ἰδίωμα, χωρίς νά ἀντικατασταθοῦν οἱ ἐν χρήσει σήμερα, θά μποροῦσε νά ἐπιλύσει ἐν μέρει τό πρόβλημα τοῦτο [δηλ. τῆς κατανοήσεως τῶν ψαλλομένων]. Καί ἔχουν γίνει πρός τήν κατεύθυνση αὐτή σχετικοί πειραματισμοί ἀπό ἐγκρίτους κληρικούς καί λαϊκούς χωρίς νά ἔχουν τύχει τῆς ἐπίσημης ἔγκρισης τῆς Ἱερᾶς Συνόδου». (Ἀνακοίνωσις 6/9/04 ἀναγνωσθεῖσα στούς Ναούς τήν 19 Σεπτ. 2004).

[7] Χάριν τοῦ ....λαοῦ πάντοτε, τό ὑποτιθέμενο εὐχολόγιο είναι γραμμένο στή μονοτονική γραφή!

[8] Κατά τήν ἀνάλυση τῶν μεταφράσεων δέν χρησιμοποιήσαμε καθόλου τίς εὐχές τῆς Θ. Λειτουργίας σέ ἀντιπαράθεση μέ τή μετάφραση τοῦ Μητροπολίτου Μελετίου ἀπό φόβο Θεοῦ.

[9] Ἀλήθεια, ἡ δοξολογική κατακλεῖδα μετά τήν ἀνάγνωση καθενός ἀπό τά 12 Εὐαγγέλια τῆς Μ. Πέμπτης, τό γνωστό «Δόξα τῇ μακροθυμίᾳ σου, Κύριε δόξα σοι», πῶς θά μεταφρασθεῖ; Μήπως, «Δόξα στήν ...καρτερικότητά σου Κύριε; »

[10] Ὁ μακαρίτης καθηγητής Ἰω. Φουντούλης τή χαρακτήριζε ὑποτιμητικά «λαϊκότροπη»!

[11] Ώραιότατη προστακτική !!

[12] Τό ἐπίθετο «φαιδρός», τό ὁποῖο ἀφήνει ὁ μεταφραστής ἀμετάφραστο ἔχει βέβαια τή σημασία ἀστεῖος στή Ν. Ἐλληνική.

[13] Μέσα στό πλαίσιο τῆς κακοποιημένης καί κακοποιούσης μεταφράσεως ὁ μεταφραστής παραλείπει τίς φράσεις «Διαφύλαξον αὐτούς Κύριε ὁ Θεός ἡμῶν ὡς διεφύλαξας τόν Νῶε ἐν τῇ κιβωτῷ» «ὕψωσον αὐτούς ὡς τάς κέδρους τοῦ Λιβάνου», «ὡς ἄμπελον εὐκληματοῦσαν», «ὡς νεόφυτα ἐλαιῶν», «λάμψωσιν ὡς φωστῆρες ἐν οὐρανῷ», πιθανόν ὡς εἰκόνες μιᾶς ἄλλης ἐποχῆς καί ἄρα ὡς περιττά! Ἴσως στά πλαίσια τοῦ μεταμοντέρνου θά μποροῦσε π.χ. ἡ φράση «ὕψωσον αὐτούς ὡς τάς κέδρους τοῦ Λιβάνου» νά ὑποκατασταθεῖ μέ τή φράση «ὕψωσέ τους σάν τούς οὐρανοξύστες τῆς Ν. Ὑόρκης»!

[14] Ἡ μή ἐπίκληση τῆς Θ. Χάριτος ὁμοιάζει μέ τήν πρακτική τῶν παπικῶν, οἱ ὁποῖοι κατά τήν τέλεση τῆς Λειτουργίας τους δέν ἐπικαλοῦνται τό ἅγιο Πνεῦμα πρός καθαγιασμό τοῦ ἄρτου καί τοῦ οἴνου.

[15] ΕΠΕ 32,λα΄-λγ΄ σ. 28-29

[16] Δέν πρέπει νά συγχέουμε τίς μεταφράσεις τῶν κειμένων τῆς Θείας Λατρείας πού γίνονται πάντοτε μετά φόβου ἀπό τήν ἑλληνική σέ ξένες γλῶσσες, μέ τίς στρεβλωτικές τῶν ἑλληνικῶν κειμένων μεταφράσεις ἀπό ἑλληνικά σέ...ἑλληνικά γιατί αὐτές φθείρουν καί νοθεύουν τό πρωτότυπο κείμενο. Αὐτό εἶναι πού ἐπικρίνει ὁ Μ. Ἀθανάσιος.

[17] Ὑπ’ ὄψιν ὅτι ἡ ἀπόταξις τοῦ Σατανᾶ μ’ αὐτά τά συγκεκριμένα λόγια αὐτά ἔχει ἀρχαιότατες, πρωτοχριστιανικές ρίζες, αφοῦ ὁ Ἅγιος Κύριλλος Ἱεροσολύμων (313-386) ἑρμηνεύει στίς Μυσταγωγικές Κατηχήσεις του κάθε λέξη τῆς ἀποτάξεως. Μεταξύ αὐτῶν ἑρμηνεύει λεπτομερῶς καί τίς λέξεις «λατρεία» καί «πομπή» τοῦ Σατανᾶ. ( P.G.33 1069C – 1073B)

[18] Ἡ φράση «ὅπου ὁ σκώληξ ὁ ἀκοίμητος καί τό πῦρ οὐ σβέννυται» δέν εἶναι δημιούργημα τοῦ ἁγίου συντάκτου τοῦ Ἀφορκισμοῦ, ἀλλά μικρή παραλλαγή τῶν ἰδίων τῶν λόγων τοῦ Κυρίου «ὅπου ὁ σκώληξ αὐτῶν οὐ τελευτᾶ καί τό πῦρ οὐ σβέννυται» ( Μαρκ. 9, 44· 46· 49·), τούς ὁποίους ὁ Κύριος ἐπαναλαμβάνει τρεῖς φορές. Εἶναι λοιπόν ἀσήμαντη ἡ διαστροφή τῶν λόγων τοῦ Χριστοῦ πού ἐπιτελεῖται μέ τή μετάφραση «ἐκεῖ πού ἡ ταλαιπωρία εἶναι μόνιμη», ὡσάν ἡ κόλαση νά εἶναι μιά ταλαιπωρία παρόμοια π.χ. μέ τή μόνιμη ταλαιπωρία τῆς ἀναμονῆς τοῦ λεωφορείου ἤ μέ τή μόνιμη ταλαιπωρία στίς δημόσιες ὑπηρεσίες;

[19] ΑΡΧΙΜ. ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ ΣΑΧΑΡΩΦ, Ὀψόμεθα τόν Θεόν καθώς ἐστί, Ἱ. Μονή Τιμίου Προδρόμου Ἔσσεξ Ἀγγλίας 1993, σ. 374-376.

[20] Ὠς τώρα δέν εἴδαμε συνοδική βούληση καί ἀποφασιστικότητα νά παύσουν καινοτομίες ὅπως πχ τῶν «παπαροκάδων» καί ποικίλων ἄλλων ἀντιχριστιανικῶν κακοδιδασκαλιῶν, ὅπως π.χ. τῶν δημοσίων διακηρύξεων κληρικῶν ὑπέρ τῆς ὁμοφυλοφιλίας.

[21] ΙΩΑΝΝΟΥ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ, Περί εἰκόνων Λόγος Α΄ ΕΠΕ 3 σ. 104, 68
_____________________________________________________________________

Τo…πέμπτο Ευαγγέλιο...

Ο π. Ιωάννης Φωτόπουλος

και η παρέα του!

Ούτε τα εβραϊκά είναι η "γλώσσα" του Θεού, ούτε κάποιο άλλο γλωσσικό ιδίωμα των ειδωλολατρικών λαών. Τα λόγια του Θεού που γράφτηκαν από τον Μωϋσή ή τους προφήτες, δεν είναι παρά η φανέρωση του θελήματος του Θεού...
Άγ. Γρηγόριος Νύσσης
Στην αρχαία Εκκλησία, την εποχή και στην περιοχή που έζησε και δραστηριοποιήθηκε ο μέγας Διδάσκαλος και Πατήρ της Ορθο­δόξου Εκκλησίας άγιος Βασίλειος, υπήρχε ήδη και προσπαθούσε να επηρεάσει τους Ορθοδόξους μια αίρεση, που ξεκίνησε με κάποιον Αέτιο και συνεχιζόταν με τον μαθητή του, Ευνόμιο. Οι οπαδοί της αιρέσεως ονομάζονταν Ευνομιανοί.

Δίδασκαν ότι ο Θεός δεν είναι Τριάς· και ότι ο Υιός είναι κτίσμα. Ήταν Αρειανοί που αναμίγνυαν στην…θεολογία τους και τον Αριστο­τέλη και κυριολεκτικά πελάγωναν "ἔχοντες πορισμόν ἀσεβείας τήν Ἀριστοτέλους κακοτεχνίαν". (Γρ. Νύσσης Κατά Εὐνομίου).

Μαζί με όλα τα άλλα αιρετικά τους φρονήματα ισχυρίζονταν, ότι ο Θεός δημιούργησε τα ονόματα των πραγμάτων στην Εβραϊκή γλώσσα και μάλιστα προ της κτίσεως των πρωτοπλάστων!!!

Ενάντια σ᾿ αυτές τις θεωρίες έγραψε ο Μέγας Βασίλειος. Ο Ευνόμιος απάντησε, αλλά πλέον ο Μέγας Βασίλειος είχε "κοιμηθεί". Τον αγώνα εναντίον του Ευνομίου ανέλαβε και συνέχισε ο αδελφός του Μεγάλου Βασιλείου, ο άγιος Γρηγόριος, επίσκοπος Νύσσης, για τις συγγραφές του οποίου ο Μέγας Φώτιος λέγει ότι είναι οι καλύτερες επί του θέματος!

Αποσαφηνίζει λοιπόν ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης στον λόγο του Κατά Ευνομίου, ότι:

α. Οι Ευνομιανοί κατηγορούσαν τον Βασίλειο, ότι συμπαρατάσσεται με τους αθέους και "εξοπλίζεται" κατά της προνοίας του Θεού, (επειδή) δέχεται ότι "η ανακάλυψη των γλωσσικών μηχανισμών προ­έ­κυψε από την λογική δύναμη που έβαλε ο Θεός στην ανθρώπινη φύση. Και αυτό (έλεγαν) είναι το χειρότερο απ᾿ όλα τα λάθη-αδικήματά του, αφού μ᾿ αυτόν τον συλλογισμό αυτομολεί (κατά τους Ευνομιανούς) προς την τοποθέτηση των αθέων...".

Ρωτάει τους Ευνομιανούς, ο άγιος Γρηγόριος:

- "Ο Θεός ἔθετο τάς προσηγορίας τοῖς οὖσιν;" (Ο Θεός έβαλε τα ονόματα στα όντα;)

Δηλαδή, υπάρχει γλώσσα θεϊκή; Μόρφωμα λεκτικό που έχει "θεϊκό"(;) κύρος και σφραγίδα; Υπάρχει ιερή και ανίερη γλώσσα; Υπάρ­χει μία μόνον οδός λογικής ή γλωσσικής σχέσεως με τον Θεό;

Και απαντά ο ίδιος: Όχι, αφού "μεμαθήκαμεν" ότι ο Θεός "γι' αυτό την δύναμη του Αγίου Πνεύματος την διεμέρισε σε πολ­λές φωνές (Πάρθοι και Μήδοι και Ελαμίται), για να μη στερείται κανένας αλλόγλωσσος την ωφέλεια...".

Πάντως ο Θεός "οὐδεμίαν γλῶσσαν ἀνθρώπων ἔκτι­σεν, οὔτε πρό τοῦ Πύργου τῆς Βαβέλ", ούτε μετά. Και ο άγιος Γρηγόριος επεξηγεί: "Τώρα, αν κάποιος την σύγχυση της Βαβέλ την νομίζει ως αντεπιχείρημα σε όσα λέγω (ο άγιος Γρηγόριος δηλαδή), ας σκεφθεί ότι ο Θεός δεν λέγει ούτε τότε ότι έφτιαξε κάποια άλλη γλώσσα για τους ανθρώπους, αλλά ότι τους σύγχυσε (μπέρδεψε) αυτήν που είχαν, ώστε κανείς να μη καταλαβαίνει πια τους άλλους... Και έτσι ισχύει για όλα η άποψη, ότι τις ανθρώ­πινες γλώσσες τις "δημιούργησε" η ανθρώπινη διάνοια... Ο Θεός θέλησε οι άνθρωποι να έχουν ποικιλία γλωσσών. Και γι᾿ αυτό επέτρεψε η ανθρώπινη φύση να προχωράει όπως νομίζει, συστηματοποιώντας σε κάθε φυλή ανθρώπων τους φθόγγους-ήχους της, ώστε να γίνονται σαφή και συγκεκριμένα τα ονόματα των πραγμάτων...".

Ο άγιος Γρηγόριος επιμένει, ότι η εμμονή σε ένα γλωσσικό μόρφωμα με τάχα θεϊκό κύρος (ή ιστορικό-πολιτισμικό, θα λέγαμε σήμερα): " ... δεν ξέρω πως δεν θα είναι κάτι το καταγέλαστο και βλάσφημο! Ή μήπως δεν είναι βλάσφημο το να νομίζει κανείς κάτι τέτοιο... (ότι δηλαδή τις γλώσσες τις έφτιαξε ο Θεός)";

* * *
Ας έλθουμε στο σήμερα και στο τώρα.
Μια ομάδα κληρικών, με πρωτοστάτη τον πρωτοπρεσβύτερο Ιωάννη Φωτόπουλο, κάνουν επίθεση στην προσπάθεια της Μητροπόλεώς μας, να ξέρουν οι άνθρωποι τί λένε όταν προσεύχονται! Έχουν αντιρρήσεις, και για τις μεταφράσεις των λειτουργικών και Γραφικών κειμένων, και για το περιεχόμενο του "Ευχολογίου" μας (που αγνοούντες το αποδίδουν στον Μητροπολίτη μας) και για το ποιόν των μεταφράσεων! Γράφουν ένα κείμενο… 19 σελίδων· το αποστέλλουν επιλεκτικά σε κάποιους (ΟΧΙ σε μας)· το αναρτούν στο διαδίκτυο· και θεωρούν ότι εμείς πρέπει… να συνετιστούμε! Δεν θα τους ακολουθήσουμε. Δεν έχει νόημα να εξαντληθούμε σε μια διελκυστίνδα ακριβολογίας για την μετάφραση διαφόρων γλωσσικών τύπων. Είναι ελεύθεροι και να έχουν άλλη άποψη, αλλά και να κάνουν μια δική τους πιο εύηχη, θεολογικά πιο άρτια, και καλή μετάφραση, που θα αντικαταστήσει την κακή δική μας!

Οι σεβάσμιοι πατέρες, "κουβαλώντας", ποιός ξέρει τι εκκλησιαστικές εμπειρίες, δεν διανοούνται ότι δεν είναι όλοι οι ιερείς κάτι σαν "τετράποδα ιστάμενα ενώπιον" του προϊσταμένου τους και ότι υπάρχουν και αρχιερείς, που δεν τους εκφράζει το χουντικοβασιλικό "αποφασίζομεν και διατάσσομεν". Και ότι μπορεί να υπάρχουν πρωτοβουλίες και ενέργειες, που δεν προέρχονται απαραιτήτως από τον αρχιερέα αλλά από ιερείς, μιας περιοχής-επισκοπής, απλά και αυτονόητα!

Έτσι "κατηγορούν" τον αρχιερέα μας ότι έχει δικό του "Ευχολόγιο" ενώ (το ευχολόγιο) αυτό είναι προσπάθεια των ιερέων, που όπως και 'κείνοι (... οι κατήγοροι) έχουν το "βάρος" να ευχολογούν και να τελούν μυστήρια!

Αγωνιούν για τις ευχές. Διαμαρτύρονται για παραλείψεις ευχών. Απορούν για την χρήση αγνώστων σ᾿ αυτούς ευχών και το... καλύτερον εξανίστανται, γιατί αντικατεστάθη η ευχή "εἰς γυναῖκα ὅταν ἀποβάληται", που αναφέρει την γυναίκα ως διαπράξασα φόνο· (τήν σήμερον ἐν ἁμαρτίαις εἰς φόνον περιπεσούσαν...). Έλεος, πατέρες.

Σεις σε δύο ανθρώπους που βιώνουν το δράμα της ταλαιπωρίας των αποβολών των εμβρύων τους και αγωνιούν και αγωνίζονται να αποκτήσουν παιδί, θεωρείτε ότι το μόνο που έχει να τους πει η Εκκλησία είναι ότι... διέπραξαν φόνο!!;;

Επιτέλους, ας τελειώνουμε. Δεν κινδυνεύουν οι χριστιανοί από τον Χριστό! Δεν αγωνίζονται να αποφύγουν... τα χέρια Του! Θέλουν να "πέσουν" στα χέρια Του και στην αγκαλιά Του. Δεν τον θεωρούν κίνδυνο. Αν εσείς νομίζετε ότι προσεύχεσθε στον... Δία και κινδυνεύετε από τους κεραυνούς του (... βοήθειά Σας!). Όμως η Εκκλησία του Χριστού προσεύχεται στον Σταυρωμένο Λυτρωτή της που κάρφωσε τα χέρια Του στον Σταυρό, για να είναι μόνιμο βίωμα όλων, ότι η αγκαλιά Του δεν κλείνει για κανένα!

Διαβάστε επ᾿ ευκαιρία:

α. τις αποστολικές διαταγές και τι διαλαμβάνουν για το θέμα (Κεφ ΚΖ’ Περί παρατηρημάτων Ἰουδαϊκῶν καί Ἑλληνικῶν, Migne τ. 1, 980-981)· και

β. την κανονική επιστολή του Αγ. Αθανασίου "Προς Αμμούν μονάζοντα" (που κατά τον Αμ. Αλιβιζάτον "Μεγίστην σημασίαν διά τό δίκαιον τῆς Ἐκκλησίας ἀπέκτησε…" ) μήπως και Σας αποσαφηνιστεί ότι "Πάντα καλά καί καθαρά τά τοῦ Θεοῦ ποιήματα…" και διαχωριστεί επιτέλους η αμαρτητική επιλογή από τις βιολογικές λειτουργίες. Ίσως τότε να παύσετε να ψάχνετε "τήν πιθανή ἐνδόμυχη, ὁμολογουμένη ἤ ὄχι (sic!) ἐπιθυμία τῆς ἐγκύου γυναίκας νά "ξεφορτωθεῖ" τό συλληφθέν"!!! [Εδώ σταματούν τα λόγια και αρχίζει η… ψυχανάλυση!]

Σεις αν θέλετε, λέγετε: "Δός, Κύριε, ἀνεξάρτητον (!) μεῖναι τό ὄνομά Σου τό ἅγιον ἐπ᾿ αὐτόν" ἤ "δέξαι με προσερχόμενον τῇ σῇ βδελύξῃ" (sic) αφού (κατά σας) δεν επιτρέπεται καμμία αλλαγή στο... Πέμπτο Ευαγγέλιο (!) που είναι (πάντοτε κατά σας) το Ευχολόγιο. Και κυττάχτε καλά! Μή διορθώσετε την λάθος γραφή! Κίνδυνος-κόλαση!

Τα ευχολόγια απόκτησαν μόνιμο περιεχόμενο μετά την τυπογραφία. Ανοίξτε επιτέλους το δίτομο έργο του σοφωτάτου καθηγητού Π. Ν. Τρεμπέλα "Μικρόν Ευχολόγιον" (Εκδ. Αδελφότης Θεολόγων "ο ΣΩΤΗΡ", ΑΘΗΝΑ 1998) και δείτε εκεί άπειρους κώδικες. Δέστε μικρότατα (σε διάρκεια ευχών) μυστήρια Ευχελαίου και Γάμου. Διαβάστε τριπλές και πολλαπλές ευχές για την ίδια αφορμή. Θαυμάστε την ελευθερία της Εκκλησίας. Συγκινηθείτε από την αγωνία της, για βοήθεια στους ανθρώπους, που την εκφράζουν όλα αυτά!

Εμείς θα προσπαθούμε να προσευχόμαστε ΜΑΖΙ με τους χριστιανούς μας, ζητώντας βοήθεια από τον Χριστό να συνειδητοποιήσουμε το μέγεθος της αγάπης Του, ότι "ἁμαρτωλῶν ὄντων ἡμῶν Χριστός ὑπέρ ἡμῶν ἀπέθανεν" (Ρωμ. 5, 8) και να ανταποκριθούμε κατά δύναμιν. Αυτό άλλωστε τον λόγο έχουν οι ευχές.

Διαφωνείτε; Δικαίωμά Σας.

Τα ουσιαστικά θέματα όμως πρέπει να αντιμετωπίζονται επί της ουσίας και όχι επί της διαδικασίας.

Το ερώτημα που χρειάζεται απάντηση είναι:

Α. Επιτρέπεται μετάφραση;

Ο άγιος Γρηγόριος δεν αφήνει κανένα περιθώριο άρνησης. "Ο Μωϋσής γεννήθηκε πολλά χρόνια μετά την πυργοποιΐα της Βαβέλ και χρησιμοποιεί μια από τις γλώσσες που προέκυψαν μετά την Βαβέλ, για να μας διηγηθεί περιγραφικά την κοσμογένεση. Βάζει τον Θεό, να χρησιμοποιεί ως γλώσσα αυτήν, στην οποία είχε εκπαιδευτεί (ο Μωϋσής) και την είχε συνηθίσει. Δεν αλλοιώνει την γλώσσα του Θεού ότι δήθεν (η γλώσσα... του Θεού) έχει κάποιο εντελώς ιδιότυπο και παράξενο φωνητικό χαρακτήρα, ώστε με κάτι περίεργες (όσον αφορά τα συνηθισμένα), διαφορετικές λέξεις, να παριστάνει, ότι είναι η φωνή-γλώσσα του Θεού! Με την ίδια συνηθισμένη γλώσσα περιγράφει, και τα σχετικά με τον άνθρωπο, και τα σχετικά με τον Θεό".

Και ο άγιος Γρηγόριος, αναφερόμενος στους Ευνομιανούς, περιγράφει με εντυ­πωσιακή ενάργεια το... κείμενο των δέκα πατέρων που μας υβρί­ζουν, λέγοντας: "... ξαναχορεύει μ’ αυτά που έχουν ειπωθεί, χτυπάει διαφοροπρόφερτες λεξούλες και παίζει με τα λόγια...". Έτσι και οι πατέρες! Ενοχλούνται από... "ωραιότατες προστακτικές"! τούς απασχολούν τα... "κεριά"! εξαντλούνται σε χίλια δυο, αρκεί να μη μιλήσουν για την... ταμπακέρα!

Β. Ένα θέμα υπάρχει.

Αποκάλυψη είναι ο Χριστός. Η Γραφή είναι λόγος για την Αποκάλυψη. Η Γραφή δεν διαβάζεται (τουλάχιστον από την Ορθόδοξη Εκκλησία...) με την θεωρία της κατά γράμμα θεοπνευστίας αφού "... είναι σταθερή αντίληψη της Εκκλησίας μας, ότι την γλώσσα την εφεύρε η ανθρώπινη διάνοια και ότι ο Θεός δεν επέβαλε πώς θα μιλάει ο καθένας! Αντιθέτως ο Θεός θέλησε οι άνθρωποι να έχουν ποικιλία γλωσσών· γι᾿ αυτό και άφησε την ανθρώπινη φύση, να πορεύεται τον δικό της δρόμο· και τον κάθε λαό να διαρθρώνει την γλώσσα του όπως του άρεσε κάθε φορά, για να έχει η γλώσσα ενάργεια και σαφήνεια...".

Αφού λοιπόν αυτή είναι η αλήθεια, τί απαγο­ρεύει στην κάθε τοπική Εκκλησία να χρησιμοποιεί το κυρίαρχο γλωσσικό ιδίωμα; Θα αποκτήσουμε, πλην των άλλων μονομανιών, που μας ταλαιπωρούν ως Εκκλησία, και την μονογλωσσομανία; Άλλοι ελευθε­ρώ­νονται από τις θεολογικές τους αρλούμπες (= τρεις ιερές γλώσσες του Σταυρού) και θα βουλιάξουμε τώρα εμείς (οι Ορθόδοξοι) στο τέλμα που άλλοτε απορρίπταμε;

"Ἀποτέλεσμα τῆς περί κατά γράμμα θεοπνευστίας διδασκαλίας… ἦτο, ὅτι ἐνδιαφέρθησαν οἱ Δυτικοί νά μάθουν τήν γνησίαν μορφήν τῶν τριῶν γλωσσῶν τοῦ Θεοῦ, τῶν ἑβραϊκῶν, τῶν ἑλληνικῶν και τῶν λατινικῶν καί νά ἐξα­κριβώσουν τήν ἀκριβῆ μορφήν τῆς ἀποκαλύψεως διά τῆς κατοχῆς τοῦ ἀρχικοῦ καί γνησίου κειμένου τῆς ἁγίας Γρα­φῆς… διότι τἄχα μόνον εἰς τάς ἀρχικάς γλώσσας ὡμίλησεν ὁ Θεός ἐν ταῖς γραφαῖς εἰς τούς ἀνθρώπους... Οὐδέποτε ἠδυ­νήθησαν νά καταλάβουν οἱ Διαμαρτυρόμενοι, ἀλλά καί οἱ Ρωμαιοκαθολικοί (ἄν και ἀπέδιδον μεγάλην σημασίαν εἰς τήν Vulgata) πῶς οἱ Ὀρθό­δοξοι ἐθεώρουν ἐξ ἴσου θεόπνευστον μετά τοῦ Ἑβραϊκοῦ κειμένου καί τήν μετάφρασιν τῶν Ἑβδομήκοντα! Ἐξ ὀρθοδόξου ἐπόψεως ἐκεῖνο τό ὀποῖον κάμνει τό κείμενον θεόπνευστον δέν εἶναι αἱ ἀρχι­καί λέξεις καθ᾿ ἑαυτάς… Καί τοῦτο, διότι θεόπνευστον δέν εἶναι τό κείμενον καθ᾿ ἑαυτό, ἀλλά θεόπνευστος εἶναι ὁ γράφων… Ὄχι μόνον ὁ γράφων, ἀλλά καί ὁ διαβάζων πρέπει νά γνωρίζει γράμματα. Ὄχι μόνον ὁ γράφων περί μαθηματικῶν πρέπει νά γνωρίζει μαθηματικά, ἀλλά καί ὁ διαβάζων καί ὁ ἑρμη­νεύων τά γραφόμενα τοῦ μαθηματικοῦ πρέπει νά γνωρίζῃ τά μαθηματικά. Τό ἴδιον ἀκριβῶς ἰσχύει διά τήν διά κειμένων μετάδοσιν οἱασδήποτε ἐπιστήμης. Καί διά ποῖον λόγον νά ἐξαιρῆται, ἡ ἁγία Γραφή;" (π. Ἰω. Ρωμανίδη: Δογματική και Συμβολική θεολογία. Ἐκδ. ΠΟΥΡΝΑΡΑ - 1981, σελ. 171-174, επιλογή).

Όμως η "κατάρα" της νομικίστικης-φετιχιστικής θεώρησης των Γραφικών και Λειτουργικών κειμένων μάλλον είναι… διορθόδοξη!

Κατά το έτος 1834 ο ιερομόναχος Μακάριος Γλουχαριώφ υπέβαλε στην Σύνοδο της Ρωσσικής Εκκλησίας υπόμνημα με τον τίτλο: "Η αναγκαιότητα για την Ρωσσική Εκκλησία μιας μετάφρασης όλης της Βίβλου στην σύγχρονη ρωσσική".

Δεν είχε καμμιά τύχη η προσπάθειά του. Απερρίφθη! Οι τότε συνοδικοί υπεύθυνοι «θεωρούσαν ευεργετική την μετάφραση της Αγίας Γραφής στις γλώσσες των ημιπολιτισμένων και απολιτίστων λαών (της Σιβηρίας και της ανατολής), αλλά όχι στα Ρωσσικά!

Και ο Μακάριος απορούσε: "Θα παύσει ο Λόγος του Θεού, που ντύθηκε με σλαβονικά γράμματα, να είναι λόγος Θεού, αν εμφανιστεί με ρωσσικό ένδυμα;"»

Γ. Φλωρόφσκυ: Σταθμοί της Ρωσσικής Θεολογίας (Μέρος Πρώτο), Εκδ. Πουρνάρα, Θεσσαλονίκη.

Έτσι και σε μας σήμερα.
Στα… σουαχίλι, στα κορεάτικα, σε όποια… ημιπολιτισμένη περιοχή και γλώσσα, μπορεί να μεταφραστούν τα πάντα. Όχι όμως στην Ελλάδα και στα Νέα Ελληνικά!!
Γ. Όταν όλα αυτά ισχύουν για το κείμενο της Γραφής για τα λατρευτικά και λειτουργικά κείμενα, τί ισχύει;

Πόσες λειτουργίες; Πόσα τυπικά; Πόσες ακολουθίες; Ψαλμοί, κοντάκια, κανόνες! Τί συνέβη ξαφνικά και όλα πρέπει να παγώσουν; Από πότε η Παράδοση, αντί για οικονομία της σωτηρίας των ανθρώπων, έγινε ακριβής επανάληψη λεκτικών σχημάτων; Και πώς και από πότε οι εγκωμιαστικοί λόγοι (εποχιακό εκδήλωμα) - π.χ. Σωφρονίου Ιεροσολύμων εις τα Θεοφάνεια- έγιναν ευχές; Πότε χρειάστηκαν εγκρίσεις (…γοητεία του imprimatur!) για ευχές και προσευχές και Λειτουργίες; Πότε έχουμε κάτι τέτοιο σε ιστορικό προηγούμενο; Εκτός και αν οι αιδεσιμώτατοι μας παραπέμψουν στα…Ευαγγελικά!! (κωμικοτρα­γωδία!)· ή θεωρήσουν, όπως ο ένας εκ των υπογραφόντων ότι "Μόνο η ελληνική γλώσσα μπορεί να εκφράσει… Σ᾿ αυτήν… κατ᾿ εξοχήν απαντά (sic) ο Θεός στα πλάσματα Του, που τον αγαπούν και τον θέλουν πάντα κοντά τους στην καρδιά τους!!! (άρθρο αρχιμ. Σ. Σαράντου στο περιοδικό ΘΕΟΦΙΛΟΣ). (Μάλιστα! Έτσι ακριβώς!)

Αν δεν είναι αυτά ΑΙΡΕΣΗ, τότε λέτε να είναι αίρεση το να αποδώσεις το: Κλῖνον, Κύριε, το οὖς σου…με το: Σκύψε, Κύριε, γύρισε τ᾿ αυτί σου…;;;

Ας δούμε και δύο μαρτυρίες που παραθέτουν (ο) (οι) αιδεσιμώτα(τος) (τοι) ως…καταλυτικές μαρτυρίες!

1. Ο άγιος Αθανάσιος έγραψε μία επιστολιμαία "διατριβή" για τους Ψαλμούς του Δαβίδ, σε κάποιον (άγνωστο) Μαρκελλίνο· που την παρουσιάζει ως από μέρους "γέροντος τινός". Εκεί ο "γέρων" αυτός, μεταξύ των άλλων λέγει, ότι τα γραφικά κείμενα οι παλαιότεροι τα χρησιμοποιούσαν... "ἀνθ᾿ ὅπλων και ξιφῶν". Ο Ιησούς, "διάβασε το Δευτερονόμιο εις επήκοον όλων. Υπενθύμισε τις εντολές του Θεού. "Εξόπλισε" μ᾿ αυτές τον λαό. Και νίκησε τους εχθρούς". Και μας λέει ότι "οι Ισραηλίτες με μόνη την ανάγνωση των Γραφών έδιωχναν τους δαίμονες και απομάκρυναν από τους ανθρώπους τις επιβουλές των δαιμόνων".

[…Οὐκ ἦν ῥῆμα… ὅ οὐκ ἀνέγνω Ἰησοῦς εἰς τά ὧτα πάσης Ἐκκλησίας… ἀνδράσι… γυναιξί… παιδίοις… προσηλύτοις … προσπορευομένοις… (Δευτερονόμιο 8, 34-35)! Μόνον στους ορθοδόξους δεν επιτρέπεται κατά την άποψη μερικών να φτάνει στα αυτιά τους ο Νόμος του Θεού με γλωσσική μορφή που να την κατανοούν.]

Τον συμβουλεύει λοιπόν να χρησιμοποιεί το ψαλτήρι αδιαφορώντας για την γλωσσική του απλότητα, για να προσευχηθεί, ή να… εξορκίσει, και να μη τον γοητεύει η ομορφιά της ελληνικής γλώσσας (τοῖς ἔξωθεν πιθανοῖς ρήμασι...)· και "να λέει και να ψάλλει τα χωρίς λογοτεχνική ομορφιά Γραφικά κείμενα" διότι, "είναι άξιοι κάθε καταδίκης όσοι αφήνουν αυτά και συνθέτουν (προσευχές) για τους εαυτούς τους με όμορφες λέξεις από τους έξω συγγραφείς και με βάση αυτές (τις προσευχές) καθιερώνουν τους εαυτούς τους σαν εξορκιστές"!! Αυτά!!

Τώρα τι σχέση, έχουν αυτά με την μετάφραση, πατέρες;; Εσείς μας κατηγορείτε για "ευτελισμό" της... αγίας ελληνικής γλώσσης(!!) και όχι για "πιθανά ρήματα"!! Δεν καταλάβατε τί λέει ο άγιος Αθανάσ­ιος ή απλώς... "πουλάει" το όνομά του και το θεωρήσατε "τσεκούρι" εναντίον μας. Όμως, όπως λέει και το ψαλτήρι στο…πρω­τότυπο, "ἐπιστρέψει ὁ πόνος αὐτοῦ ἐπί κεφαλήν αὐτοῦ".

[Για να μη παραθέσουμε, επ' ευκαιρίᾳ, και την γνώμη του αγίου Αθανασίου στην ίδια επιστολή περί της γνησιότητας του συγγραφέως των Ψαλμών: "τινές νομίζουσι τούς πάντας εἶναι τοῦ μακαρίου Δαβίδ· οὐ σημαίνεται δέ τοῦτο. Εἰσίν μέν οἱ πάντες ρν' (150), ὧν οβ' (72) εἰσί τοῦ Δαβίδ". Το αποφεύγουμε μήπως και πάθει τυχόν απο­πληξία κάποιος εκ των υπογραφόντων.]

Ειλικρίνεια, πατέρες, χρειαζόμαστε. Πρώτα για το θέμα και μετά για τα πρόσωπα.

Δεν στρεψοδικούμε, ούτε σκεπτόμαστε δικολαβίστικα, προκειμέ­νου να "τουμπάρουμε" τον… αντίπαλο. Εμείς δεν σας θεωρούμε αντιπάλους. Κοντύτερα αισθανόμαστε σε σας παρά σε αδιάφορους χριστιανούς. Όμως, "διά τήν ἀλήθειαν ἐστίν ἡ ἀρετή καί οὐ διά τήν ἀρετήν ἡ ἀλήθεια" (Μάξιμος ο Ομολογητής).

Είναι συκοφαντία απαράδεκτη να ισχυρίζεστε ότι καταπιέζονται οι ιερείς και στενοχωρούνται οι Χριστιανοί στην Πρέβεζα από τις μεταφράσεις! Τέτοιες απόψεις ή έχουν τεκμήρια και αποδείξεις και είναι αδιαμφισβήτητες και πανθομολογούμενες, ή αλλιώς είναι ανεύθυνες κακεντρέχειες και, συγχωρήστε μας, κρίσεις εξ ιδίων.

2. Όσο για την δεύτερη…καταλυτική μαρτυρία, τί να πούμε;

Όποιος είχε την ευτυχία να γνωρίσει από κοντά τον γέροντα Σωφρόνιο ξέρει ότι ο παππούλης ήταν άνθρωπος με τόση ευρύτητα νοός και πνεύματος, ώστε "συνέστησε"... μικτό μοναστήρι! Πράγμα για το οποίο τόσα "άκουσε" ή και... "ακούει" ακόμα! Ήταν άνθρωπος που ζούσε στο "τώρα" της κοινωνίας, στην οποία απευθύνεται η Εκκλησία. Ήταν άνθρωπος με ορίζοντες που χωρούσαν τους πάντες, πιστούς και απίστους, σοφούς και ανόητους.

Ήταν παπάς που γνώριζε το σήμερα και δεν γοητευόταν από ιστορικές στιγμές της Εκκλησίας (είτε Ρωμαίικες, είτε Σλαβικές), αλλά αγωνιούσε κατά την προσευχή του αγίου Σιλουανού "νά γνωρίσωσι τόν Κύριον ἐν Πνεύματι ἁγίῳ πάντες οἱ λαοί τῆς γῆς".

Σε ένα, τέτοιας ποιότητας και περιεχομένου άνθρωπο, δεν χώρεσαν ούτε... χωρούν μονομέρειες, αποκλειστικότητες και αποκλει­σμοί.

Από ένα βιβλίο 416 σελίδων το να αποσπάσουμε 4 (τέσσερεις) όλες κι όλες σελίδες για να παρουσιάσουμε τον π. Σωφρόνιο σε τελική ανάλυση συμφωνούντα με την αντίληψη για ιερή γλώσσα, είναι αδικία στο πρόσωπό του. Ένα αποσπασματικό παλαιό του κείμενο δεν είναι δυνατόν να γίνει κριτήριο για την τοποθέτησή του επί του θέματος, όταν μάλιστα είναι τόσο παλαιό χρονικά που ισχυρίζεται ότι όλοι οι Σλάβοι προσεύχονται... Σλαβονικά! Ήδη πολλές δεκαετίες οι Σέρβοι, (οι Ρουμάνοι), και οι Βούλγαροι (και εν μέρει οι Ρώσσοι) χρησιμοποιούν στην Θ. Λειτουργία και στην Λατρεία την καθημερινή τους γλώσσα. Μάλιστα ο ίδιος ο Γέροντας έκανε τις ακολουθίες στο Μοναστήρι του σε τέσσερεις γλώσσες και στην Θ. Λειτουργία παρενέβαλε προσευχές του αγίου Σιλουανού στα αγγλικά!
* * *
Μετά απ᾿ όλα αυτά μπορεί κανείς να επιμένει στην γνώμη ότι τίποτε δεν επιτρέπεται να αλλάξει; Ο άγιος Βασίλειος από τα βάθη των αιώνων διά του αδελφού του μας διδάσκει ότι: Τα Ευαγγέλια είναι τέσσερα και όχι πέντε! Δεν επιτρέπεται το Ευχολόγιο να αποκτήσει θέση πέμπτου Ευαγγελίου. Καί, όταν τα Γραφικά κείμενα μεταφράζονται, πολύ περισσότερο μπορούν να μεταφρα­στούν τα όποια άλλα.

Ειρηνεύετε αδελφοί.

Η σωτηρία των αδελφών διακονείται με τον κόπο να φτάσει ο σπόρος του λόγου του Θεού, στις καρδιές των ανθρώπων. Και όπως μας είπε ο μέγας διδάσκαλος της Εκκλησίας μας άγιος Παύλος: όταν η σάλπιγγα του λόγου μας "ἄδηλον δίδει (ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΚΟΥΟΝΤΑ) φωνήν" τότε το στράτευμα αδιαφορεί και δεν ετοιμάζεται για πόλεμο! Τότε "Λίγοι προσεύχονται μαζί μου και αυτοί ζαλίζονται, χασμουριούνται, στριφογυρνούν διαρκώς, και παρατηρούνε πότε θα τελειώσει την στιχολογία των ψαλμών ο ψάλτης! Και πότε θα φύγουν (επιτέλους!) από την Εκκλησία, λες και είναι σε δεσμωτήριο· και πότε θα ελευθερωθούν από το βάρος της προσευχής!" (Μ. Βασιλείου, Ἐν λιμῷ και αὐχμῷ).

Ας ευχόμαστε υπέρ αλλήλων, Πατέρες.

87 κληρικοί της Μητροπόλεως Πρεβέζης

Υ.Γ.1 Προσπαθείστε, πατέρες, να μη ασχοληθείτε με το μονοτονικό. Δεν συμφωνούμε ούτε εμείς, αλλά η πραγματικότητα μάς… ξεπερνάει. Τα παιδιά όλων μας αυτό έμαθαν. Γι᾿ αυτούς γράψαμε την απάντηση. Σεις μπορείτε άνετα να χρησιμοποιείτε και τα δύο (μονοτονικό καί πολυτονικό)! Αυτοί (τα παιδιά μας) πρέπει να ενημερωθούν σωστά ώστε να γίνει "δική τους" η "ατμόσφαιρα" των Ναών.
Μη φοβάστε δεν κινδυνεύει η Εκκλησία από τέτοιες προσπάθειες. Εκτός και αν υπερισχύσει μέσα σας… ο γλωσσαμυντορισμός ως εθνικοποιμαντική ευθύνη!

Υ.Γ.2 Αγαπητοί πατέρες, εξ αρχής Σας πληροφορούμε ότι μ’ αυτή μας την απάντηση δεν αρχίζουμε διάλογο… κουφών κατά τήν… καθιερωμένη εκκλησιαστικοθρησκευτική συνήθεια! Απλώς ενημερώνουμε καλόπιστους αναζητητές. Όσο μας αφορά, δεν θα επανέλθουμε σε μια "μάταιη"… "μάχη". Εύχεσθε.
Κατάλογος Υπογραφόντων
1. ΑΘΑΝΑΣΟΥΛΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

2. ΒΟΥΛΙΣΤΙΩΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

3. ΒΟΥΛΙΣΤΙΩΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

4. ΓΕΙΤΟΝΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

5. ΓΕΡΟΚΩΣΤΑΣ ΑΝΔΡΕΑΣ

6. ΔΗΜΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

7. ΔΗΜΟΛΕΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

8. ΔΡΑΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

9. ΖΗΣΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ

10. ΚΑΚΙΟΥΖΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ

11. ΚΑΛΟΓΗΡΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

12. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

13. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

14. ΚΑΡΑΜΕΤΣΗΣ ΣΩΤΗΡΙΟΣ

15. ΚΑΡΑΦΑΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

16. ΚΑΣΚΑΝΗΣ ΘΩΜΑΣ

17. ΚΑΤΡΑΧΟΥΡΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

18. ΚΙΖΙΡΙΔΗΣ ΙΑΚΩΒΟΣ

19. ΚΙΟΚΙΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ

20. ΚΙΤΣΑΝΤΑΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ

21. ΚΙΤΣΗΣ ΙΩΣΗΦ

22. ΚΟΚΚΙΝΗΣ ΙΩΣΗΦ

23. ΚΟΛΙΟΚΩΤΣΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ

24. ΚΟΣΣΥΒΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

25. ΚΟΤΡΩΤΣΙΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

26. ΚΟΤΤΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ

27. ΚΟΥΣΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ

28. ΚΥΡΜΙΖΟΓΛΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

29. ΚΩΛΕΤΣΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

30. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ ΑΒΕΛ

31. ΚΩΣΤΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

32. ΛΑΜΠΡΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ

33. ΛΕΠΕΝΙΤΣΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ

34. ΜΑΝΘΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ

35. ΜΑΝΙΩΤΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ

36. ΜΑΡΤΖΟΥΧΟΣ ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ

37. ΜΕΓΑΠΑΝΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

38. ΜΗΤΡΟΠΑΝΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ

39. ΜΗΤΣΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

40. ΜΟΤΣΙΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ

41. ΜΠΑΡΚΑΣ ΦΩΤΙΟΣ

42. ΜΠΕΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

43. ΜΠΟΚΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

44. ΜΠΟΥΣΙΟΣ ΛΑΖΑΡΟΣ

45. ΝΑΣΤΑΣ ΠΑΥΛΟΣ

46. ΝΙΚΟΛΑΚΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

47. ΝΤΑΛΑΜΑΓΚΑΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ

48. ΝΤΟΥΛΑΣ ΞΕΝΟΦΩΝ

49. ΝΤΟΥΣΚΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

50. ΠΑΝΟΥ ΑΝΔΡΕΑΣ

51. ΠΑΝΤΑΖΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

52. ΠΑΝΤΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

53. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ

54. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ

55. ΠΑΠΑΣΤΑΥΡΟΥ ΘΕΟΧΑΡΗΣ

56. ΠΑΠΠΑΣ ΘΩΜΑΣ

57. ΠΕΤΣΟΥΚΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

58. ΠΙΠΕΡΙΔΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ

59. ΡΟΠΟΚΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ

60. ΣΑΛΙΒΕΡΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ

61. ΣΙΑΡΚΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

62. ΣΙΝΤΟΡΗΣ ΕΥΘΥΜΙΟΣ

63. ΣΜΠΟΝΙΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ

64. ΣΜΠΟΝΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

65. ΣΜΠΟΝΙΑΣ ΣΤΑΥΡΟΣ

66. ΣΟΥΗΔΑΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ

67. ΣΤΕΡΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

68. ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΘΩΜΑΣ

69. ΣΩΤΟΣ ΜΙΧΑΗΛ

70. ΤΖΙΜΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

71. ΤΖΙΜΑΣ ΘΩΜΑΣ

72. ΤΟΥΣΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

73. ΤΣΟΥΜΑΛΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ

74. ΧΑΪΔΟΣ ΘΕΟΧΑΡΗΣ

75. ΧΑΛΚΙΔΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

76. ΧΑΛΚΙΔΗΣ ΑΝΕΣΤΗΣ

77. ΧΗΤΟΣ ΦΩΤΙΟΣ

10 ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΙ της Ι.Μ.ΦΛΑΜΠΟΥΡΩΝ

__________________________________________________________

Όχι στό Προχειρολόγιο τής Ιεράς Μητροπόλεως Πρεβέζης
(Απάντηση στό υβριστικό κείμενο ανωνύμου κληρικού τής Ι. Μητροπόλεως Πρεβέζης)
Πατήρ Ιωάννης Φωτόπουλος, εφημέριος Ι. Ν. αγίας Παρασκευής Αττικής

Δημοσιεύσαμε στό Διαδίκτυο καί αποστείλαμε πρός διαφόρους αποδέκτες κείμενό μας μέ τό οποίο ασκούμε κριτική στίς άνομες λειτουργικές παραφράσεις τών κειμένων τής αγιωτάτης ορθοδόξου λατρείας μας τίς οποίες ασεβώς καί κακοτέχνως έκαμε η Ι. Μητρόπολις Νικοπόλεως καί Πρεβέζης. Σέ απάντηση τών θέσεών μας δεχθήκαμε επιστολή μέ υπογραφές 77 ιερέων +10 ιερομονάχων τής ως άνω Μητροπόλεως. Εξ αιτίας τού υβριστικού καί ειρωνικού χαρακτήρος τής επιστολής προβληματιζόμεθα κατά πόσον οι υπογραφόμενοι είχαν γνώση τού ακριβούς περιεχομένου της καί άν υπέγραψαν ελεύθερα ή άν υπέγραψαν σέ λευκό χαρτί γιά νά φανεί πλήρης κατά τό δυνατόν ομοφωνία τού κλήρου τής εκεί τοπικής εκκλησίας καί νά λάβουν εγκυρότητα τά γραφέντα.
Παραβλέπουμε φράσεις υβριστικές ανοίκειες τής ιερωσύνης όπως : «Το πέμπτο Ευαγγέλιο...ο π. Ιωάννης Φωτόπουλος και η παρέα του!», «Αν εσείς νομίζετε ότι προσεύχεσθε στον ...Δία και κινδυνεύετε από τους κεραυνούς του (...βοήθειά Σας! ) », «Δεν καταλάβατε τί λέει ο άγιος Αθανάσιος ή απλώς... <πουλάει> το όνομά του και το θεωρήσατε <τσεκούρι> εναντίον μας» καί «δεν αρχίζουμε διάλογο ..κουφών».
Εισερχόμαστε στίς θέσεις τού κειμένου :
α) Μάς φαίνεται πρωτάκουστη η θεωρία τού συντάκτου τού κειμένου (εφεξής Σ.τ. Κ.) ότι σέ μιά τοπική Εκκλησία «μπορεί να υπάρχουν πρωτοβουλίες και ενέργειες που δεν προέρχονται απαραιτήτως από τον αρχιερέα αλλά από ιερείς, μιάς περιοχής-επισκοπής, απλά και αυτονόητα!». Καλά, δέν γνωρίζει ο Σ.τ.Κ. ότι ο ΛΘ΄ Αποστολικός Κανών επιτάσσει «Οι Πρεσβύτεροι καί Διάκονοι άνευ γνώμης τού Επισκόπου μηδέν επιτελείσθωσαν» ; Δέν γνωρίζει ότι «στόν επίσκοπο» κατά τόν Άγιο Νεκτάριο «εμπιστεύεται η αλήθεια καί η λατρεία τής Μίας Αγίας Καθολικής Εκκλησίας...αυτός τίθεται τηρητής τών θείων καί ιερών κανόνων...φρουρός τής ιεράς παρακαταθήκης...τηρητής τής ιεράς Παραδόσεως» (Ποιμαντική Ρηγόπουλος 121); Επομένως δέν μπορούν «απλά και αυτονόητα» οι ιερείς νά προβαίνουν σέ «πρωτοβουλίες καί ενέργειες» καταστροφικές τής θείας λατρείας. Εκτός άν ο επίσκοπος δέν είναι «τηρητής τής παραδόσεως», οπότε η τήρηση τών παραδόσεων επαφίεται στήν ιερατική συνείδηση. Σ’ αυτή τή συνάφεια θά θέλαμε, εφόσον η μετάφραση δέν είναι τού Μητροπολίτου, όπως μάς διαβεβαιώνει ο Σ.τ. Κ., νά ζητήσουμε τό όνομα τού μεταφραστή καί διασκευαστή τών ευχών, ώστε επωνύμως νά αναφέρεται στήν εργασία μας καί νά αποφευχθούν οι παρανοήσεις.

β) Προσπαθεί ο Σ.τ. Κ. νά χτίσει θεωρητικό υπόβαθρο γιά τήν απόπειρα τών αθλίων παραφράσεων μέ βάση τούς Αντιρρητικούς Λόγους κατ’ Ευνομίου τού Αγίου Γρηγορίου Νύσσης. Ο Ευνόμιος ισχυριζόταν ότι η λέξις αγεννησία, αυτός ο ίδιος ο ήχος τής λέξεως «εμφανώς δεικνύει τού Θεού τήν ουσίαν» ( P.G. 45, 957) Ισχυριζόταν επίσης ότι ο Θεός μιλώντας στήν εβραϊκή γλώσσα κατά τή δημιουργία έδωσε τά ονόματα «τοίς ούσι», στά δημιουργήματα. Εμφάνιζε επίσης τό Θεό «ως τινα γραμματιστήν τάς τοιάσδε τών ονομάτων θέσεις διαλεπτουργούντα καθήσθαι» (P.G. 45, 992) δηλ. σάν κάποιο λόγιο, φιλόλογο πού κάθεται καί επεξεργάζεται λεπτομερώς τίς ονομασίες τών όντων. Ο Άγιος Γρηγόριος αντιμαχόμενος τόν αιρετικό Ευνόμιο απαντούσε όσον αφορά στήν «αγεννησία» ότι «ουδέν όνομα περιληπτικόν τής θείας εξεύρηται φύσεως» (P.G. 45, 957) καί όσον αφορά στήν ονομασία τών όντων ότι «η τού λόγου δύναμις έργον μέν εστί τού τοιαύτην ημών πεποιηκότος τήν φύσιν, η δέ τών καθ’έκαστον ρημάτων εύρεσις πρός τήν χρείαν τής τού υποκειμένου σημασίας παρ’ ημών αυτών επενοήθη» ( P.G. 45, 989D) δηλ. ότι η δύναμις τού λόγου είναι έργο τού Δημιουργού αλλά η εύρεσις κάθε λέξεως πού χρειάζεται γιά νά ονοματίζουμε τά πράγματα είναι δική μας επινόηση. Καί μέ αφορμή τίς πλάνες τού Ευνομίου ο άγιος Γρηγόριος λέγει ότι καμμιά γλώσσα δέν δημιούργησε ο Θεός αλλά άφησε τούς ανθρώπους κάθε έθνους νά έχουν ποικιλία γλωσσών.
Μέ βάση τά ανωτέρω ο Σ.τ.Κ. προσπαθεί απεγνωσμένα νά πείσει ότι επιτρέπονται οι μεταφράσεις τών λειτουργικών κειμένων στή δημοτική καί η χρήση τους στή λατρεία τής Εκκλησίας. Λέγει μάλιστα ότι «ο Άγιος Γρηγόριος επιμένει ότι η εμμονή σε ένα γλωσσικό μόρφωμα με τάχα θεϊκό κύρος : δεν ξέρω πως δεν θα είναι κάτι το καταγέλαστο και βλάσφημο...(ότι δηλαδή τις γλώσσες τις εφτιαξε ο Θεός)»; .
Πρίν συνεχίσουμε πρέπει νά πούμε ότι ο άγιος Γρηγόριος δέν λέγει τέτοια πράγματα.
Απαντώντας στήν πλάνη τού Ευνομίου, ο οποίος, όπως είπαμε, ισχυριζόταν ότι ο Θεός πρό τής δημιουργίας ομιλούσε εβραϊκά καί έλεγε «βλαστησάτω η γή βοτάνην χόρτου» ή «γενηθήτω φώς», γράφει ότι άν μιλούσε ο Θεός απευθυνόμενος στούς ανθρώπους χάριν τής σωτηρίας τους αυτό δέν θά ήταν ανάξιο τής φιλανθρωπίας του. Ενώ όμως δέν επιτυγχάνεται κανένας τέτοιος σκοπός μέ τή χρήση αυτών τών λόγων, αφού δέν είχε ακόμη δημιουργηθεί ο άνθρωπος, τό νά ισχυρίζεται κάποιος ότι ο Θεός κατασκευάζει καί απαγγέλλει τέτοια λόγια πρός τόν εαυτό Του, αφού κανείς δέν υπάρχει πού νά χρειάζεται τή σημασία τους, είναι καταγέλαστο καί βλάσφημο. Ιδού τό κείμενο : «Τό μηδενός κατορθουμένου σκοπού διά τής τού λόγου τοιαύτης χρήσεως, έπειτα κατασκευάζειν τοιάδε τινά ρήματα τόν Θεόν εφ’ εαυτόν ραψωδείν ουκ όντος τού δεομένου τής διά τών τοιούτων φωνών σημασίας, ουκ οίδα πώς εστι μή καταγέλαστον άμα καί βλάσφημον τό τοιούτον οίεσθαι» (P.G. 45, 998C). Επομένως καταγέλαστο καί βλάσφημο δέν είναι «η εμμονή σε ένα γλωσσικό μόρφωμα», όπως εσφαλμένα γράφει ο Σ.τ.Κ. αλλά η παρουσίαση από τον Ευνόμιο ενός Θεού πού μιλάει ανθρώπινα πρός τόν...εαυτό του, ή η τάση τού Ευνομίου νά «εξανθρωπίζει» (P.G. 45, 988D) ή νά «διασχηματίζει τό θείον» (P.G. 45, 977C). Γενικότερα τό θέμα τού αγίου Γρηγορίου δέν είναι οι μεταφράσεις, (καμμία σχέση!), αλλά η ασέβεια καί η αίρεση τού Ευνομίου πού χρησιμοποιώντας τό «αγέννητο» τού Πατρός, ως έκφραση τής ουσίας Του, Τόν διεχώριζε από τόν Υιό, τού οποίου, όπως ισχυριζόταν, η ουσία εκφραζόταν από μιά άλλη λέξη τό «γεννητό». Απολυτοποιούσε τή λέξη «αγεννησία» ως εκφραστική τής ουσίας γιά νά φθάσει στό επιθυμητό συμπέρασμα. Καί αυτό πολεμά ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης. Αδίκως τόν παριστά ο Σ.τ.Κ. ως άνθρωπο υπεράνω οιασδήποτε γλώσσης καί μάλιστα στή λατρεία.

Ο Άγιος δέν ήταν κάποιος θεωρητικός επιστήμονας, ήταν υπέρμαχος τής εκκλησιαστικής Παραδόσεως καί εναντίον οιασδήποτε ψευδοκουλτούρας. Υπεραμυνόταν τής παραδόσεως τής Εκκλησίας καί έγραφε ότι είναι πεπεισμένος πώς μέ τήν ομολογία τού Πατρός καί τού Υιού καί τού Αγίου Πνεύματος «κυρούσθαι τό τής ευσεβείας μυστήριον καί τή τών μυστικών εθών τε καί συμβόλων κοινωνία τήν σωτηρίαν κρατύνεσθαι» (P.G. 45, 880B)

Σ’ αυτά τά μυστικά έθη περιλαμβάνει τό Βάπτισμα τό Χρίσμα, τήν προσευχή, τήν εξαγόρευση τών αμαρτιών, τήν τήρηση τών εντολών καί τή μετάδοση τών Αχράντων Μυστηρίων. Ως αδελφός τού Μ. Βασιλείου, τόν οποίο ο άγιος Γρηγόριος αποκαλεί «μέγα», ήταν υπέρμαχος όλων τών παραδόσεων εγγράφων καί αγράφων. Δέν θά μπορούσε νά φαντασθεί κάποιος ότι ο Άγιος Γρηγόριος δεχόμενος όλα «τά διατηρούμενα παρά τών μεμυημένων έθη» ( P.G.881A ) θά αθετούσε αυτούς τούς ίδιους τούς λόγους τούς παραδοθέντας υπό τών αποστόλων καί τών Πατέρων τούς οποίους χρησιμοποιούσε η Εκκλησία κατά τήν τέλεση τής Θ. Λειτουργίας καί τών Ιερών Μυστηρίων, χάριν δικών του εφευρημάτων θεολογικοφιλοσοφικών, μιάς δικής του ή μιάς λαϊκής-κατανοητής γλώσσας, καίτοι ήταν δεινός περί τούς λόγους καί τή φιλοσοφία. Εξ άλλου ο Μ. Βασίλειος λέγει ότι η εύκολη κατανόηση τής εκκλησιαστικής διδασκαλίας, όπως περιέχεται στή Γραφή καί βεβαίως τή λατρεία γιά τήν οποία κόπτεται ο Σ.τ.Κ., δέν είναι ωφέλιμη : « Σιωπής δέ είδος καί η ασάφεια ή κέχρηται η Γραφή, δυσθεώρητον κατασκευάζουσα τών δογμάτων τόν νούν, πρός τών εντυγχανόντων λυσιτελές» (Μ. Βασιλείου Περί Αγίου Πνεύματος ΕΠΕ 10, σ. 460). Υπάρχει ασάφεια στήν Αγία Γραφή καί στά δόγματα. Τά νοήματα είναι δύσκολα, αλλά αυτό είναι ωφέλιμο γιά τούς χριστιανούς γιά νά μήν καταφρονούν τή διδασκαλία τής Εκκλησίας, πού τή συνηθίζει κανείς μέ τή διαρκή καί εύκολη ενασχόληση μαζί της. Χρειάζεται κόπος καί προσπάθεια γιά τήν οικειοποίηση τής πλήρους αληθείας τής Εκκλησίας.
Πάντως, γιά νά επανέλθουμε στό σκοπό τής παραθέσεως κειμένων τού Αγίου Γρηγορίου Νύσσης, εκείνο πού θέλει νά μάς πεί ο Σ.τ.Κ. είναι ότι εμείς αρνούμεθα τίς μεταφράσεις τών λειτουργικών κειμένων διότι δήθεν πιστεύουμε ότι ο Θεός έφτιαξε τήν αρχαία ελληνική γλώσσα (επομένως μοιάζουμε μέ τούς ευνομιανούς) ότι γι’αυτό είναι ιερή καί καθό ιερή δέν επιδέχεται μετάφραση. Άς γίνουμε λοιπόν σαφέστεροι.
Εννοείται ότι δέν πιστεύουμε ότι ο Θεός δημιούργησε τήν αρχαία ελληνική γλώσσα. Η αρχαία ελληνική γλώσσα δέν είναι ιερή ή αγία καθ’εαυτήν, από μόνη της. Πουθενά δέν ισχυρισθήκαμε κάτι τέτοιο. Ιερή καί αγία είναι η ορθόδοξη λατρεία μας, καθώς διεμορφώθη υπό τών Αγίων, τελείται μέσα στά Άγια τών Αγίων, στό ιερό θυσιαστήριο καί τόν Ορθόδοξο ναό καί έχει γίνει καθολικά αποδεκτή από τήν Αγία Ορθόδοξη Εκκλησία. Κι’ επειδή η Θεία Λατρεία είναι αγία γι’αυτό καί η γλώσσα στήν οποία τελείται, όπως μορφοποιήθηκε υπό τών αποστόλων καί τών αγίων είναι καί ιερή καί αγία.
Επελέγησαν διά μέσου τών αιώνων κατάλληλες λέξεις καί φράσεις, όροι θεολογικοί, συγκεκριμένο ύφος, καθωρισμένα μέτρα, κατάλληλη μουσική, όλα αυτά διαφορετικά γιά τούς ύμνους, διαφορετικά γιά τίς ευχές, τίς εκφωνήσεις κλπ. καθώς επίσης συγκεκριμένες «φόρμες» μέ τίς οποίες άρχονται καί καταλήγουν οι ύμνοι, οι ευχές κλπ. Μέχρι καί «διαγωνισμοί» έγιναν γιά νά επιλεγεί ο τάδε ή ο δείνα ασματικός Κανόνας.
Όλος αυτός ο κόπος καί ο πόνος, η δοκιμασία, η εμπειρία τών Αγίων Πατέρων, η συγκατάθεση τού πληρώματος τής Καθολικής Εκκλησίας σέ τόσο βάθος χρόνου θά καταφρονηθεί, θά απαξιωθεί, θά ποδοπατηθεί επειδή ζηλέψαμε τή μετάφραση στά αφρικανικά ...σουαχίλι; επειδή νομίζουμε ότι άν αλλάξουμε τούς λόγους τών Ψαλμών μέ ελληνικά σουαχίλι, μέ...κορακίστικα, θά οδηγήσουμε τούς χριστιανούς «να πέσουν στην αγκαλιά του Χριστού»(Σ.τ.Κ.) ; Θά υποκαταστήσουμε τή λειτουργική μας γλώσσα μέ ανόητα, δήθεν ποιητικά, κατασκευάσματα γιά νά γελάει κάθε πικραμένος καί νά κλαίει κάθε σώφρων νουνεχής καί συνετός; Η γλώσσα τής θείας λατρείας-ναί!- είναι ιερή καί αγία, όπως καί η μουσική της, όπως καί οι ναοί τών ορθοδόξων σέ σχέση μέ τό οποιοδήποτε κτίσμα, όπως καί τό πρόσφορο σέ σχέση μέ τό καρβέλι. Προσφέρουμε στόν Κύριό μας ό, τι καλλίτερο έχουμε γιά νά τελέσουμε τήν Ευχαριστία, γιά νά Τόν υμνήσουμε κατά τό μεσονύκτιο, τό πρωΐ, τό Εσπέρας, μετά τό δείπνο.
Χρησιμοποιούμε τό τελειότερο γλωσσικό όργανο, τό οποίο οικονόμησε ο σαρκωθείς Λόγος τού Θεού γιά νά γραφεί τό Ευαγγέλιο καί στό οποίο μεταφράσθηκε τό εβραϊκό πρωτότυπο τής Π.Δ. Τί λέγει ο άγιος Γρηγόριος; «πάν τό εξ επινοίας ευρισκόμενον τε καί κατορθούμενον εις τόν αρχηγόν τής δυνάμεως ταύτης επαναφέρεται» (P.G. 45, 972A) δηλ. οτιδήποτε εφευρίσκεται καί επινοείται από τόν άνθρωπο, στόν αρχηγό τής δυνάμεως τού νού, στό Θεό επιστρέφει καί αναφέρεται. Καί αλλού: «Τά καθ’ έκαστόν εστι μέν έργα ημέτερα, εις δέ τόν ημών αυτών αίτιον τήν αναφοράν έχει, τόν δεκτικόν πάσης επιστήμης τήν φύσιν ημών δημιουργήσαντα» (P.G. 45, 989C) δηλ. τά επί μέρους έργα –καί η γλώσσα μεταξύ αυτών- είναι δικά μας, όμως έχουν τήν αναφορά τους στόν Αίτιο μας, ο Οποίος δημιούργησε τή φύση μας δεκτική κάθε επιστήμης. Τί λοιπόν θά επιστρέψουμε στό Θεό, πού μάς δώρισε τό νού καί τή λογική; Τί θά αναφέρουμε σ’αυτόν κατά τήν αγία Αναφορά, ως ευχαριστία καί δοξολογία; Τά δικά μας ευτελή λόγια, τίς πρόχειρες λέξεις τής πεζής μας καθημερινότητας ή αυτούς τούς ιδίους λόγους τών Αποστόλων καί τών Πατέρων; Αυτοί οι λόγοι δέν είναι η «απαρχή», οι καλλίτεροι καρποί τού ανθρωπίνου πνεύματος προσφερόμενοι από τήν «απαρχή» τής Εκκλησίας, τούς Αγίους; Αλλιώς υπάρχει κίνδυνος νά μή γίνει δεκτή η προσφορά μας από τό Θεό. Η θυσία τού Κάϊν δέν έγινε δεκτή γιατί ήταν ευτελής καί ανάξια τού ελέους καί τής μεγαλωσύνης τού Θεού.
Βέβαια κατ’ εξοχήν αυτά ισχύουν γιά τούς Έλληνες καί ελληνοφώνους. Κι εδώ πρέπει νά μιλήσουμε γιά τίς κατά κυριολεξίαν μεταφράσεις. Παραθέτει ο Σ.τ.Κ. σέ ελεύθερη μετάφραση απόσπασμα από τόν ΙΓ΄ αντιρρητικό λόγο κατ’ Ευνομίου : «...ο Θεός γι’αυτό την δύναμη του Αγίου Πνεύματος την διεμέρισε σε πολλές φωνές (Πάρθοι και Μήδοι και Ελαμίται) για να μη στερείται κανένας αλλόγλωσσος την ωφέλεια». Ορθώς, βεβαίως ομιλεί ο Άγιος Γρηγόριος. Καί άριστα, ασφαλώς, έπραξε τό Άγιο Πνεύμα. Καί εμείς δέν « αντιπίπτουμε τώ Αγίω Πνεύματι » αφού οι «ετερόγλωσσοι» ( Άγιος Γρηγόριος Νύσσης) όλοι οι άνθρωποι δέν πρέπει νά στερηθούν τή γνώση τής αληθείας. Γι’ αυτό συμφωνούμε στήν εκπόνηση μεταφράσεων. Μεταφράσεων όμως σέ άλλες γλώσσες, χάριν τών ετερογλώσσων. Έχουν γίνει ανέκαθεν μεταφράσεις καί η Θ. Λατρεία ετελείτο στή γλώσσα κάθε λαού καί φυλής.
Έμείς όμως είμαστε «ετερόγλωσσοι» σέ σχέση μέ τή γλώσσα τού βιβλικού πρωτοτύπου; Μήπως είμαστε «Πάρθοι καί Μήδοι καί Ελαμίται»; Μήν τρελλαθούμε! Είναι η γλώσσα μας. Καί έχουμε τιμηθεί από τόν Χριστό μέ τό υπέρ-προνόμιο νά αναγινώσκουμε κατ’οίκον καί επ’ εκκλησίας κατά τή Θ. Λατρεία τό πρωτότυπο τής αγίας Γραφής, Παλαιάς καί Καινής Διαθήκης, νά ψάλλουμε στό πρωτότυπο τά ποιήματα - ύμνους τών Αγίων Πατέρων μέ τήν αρχαία παραδεδομένη εκκλησιαστική μουσική. Αυτή η γλώσσα, η λειτουργική δέν είναι γιά μάς νεκρή, είναι ζωντανή γιατί σ’ αυτήν προσευχόμεθα καί στό σπίτι καί στήν Εκκλησία. (Μήπως άραγε οι σχεδιαστές τής νέας λατρευτικής μόδας σχεδιάζουν καί τή μετάφραση τού Αποδείπνου καί τών Χαιρετισμών γιά νά τά...καταλαβαίνουμε καλλίτερα ή μάλλον γιά νά μάς εμπαίζουν οι δαίμονες;).
Υπάρχει βέβαια πρόβλημα κατανοήσεως. Πάντοτε υπήρχε καί πάντοτε θά υπάρχει. Όχι μόνο λόγω τού αρχαιοελληνικού ιδιώματος, αλλά καί τών δυσκόλων νοημάτων. Η Εκκλησία αντιμετώπισε τό πρόβλημα αυτό πάντοτε μέ τή βοήθεια μεταφράσεων καί ερμηνείας, όχι όμως πρός χρήση τους κατά τή Λατρεία, αλλά κατά τό κήρυγμα καί κατά τήν κατ’οίκον μελέτη.
Τό κολοσσιαίο έργο τού αγίου Νικοδήμου τού Αγιορείτου είναι ένα λαμπρό παράδειγμα αληθινής ευαισθησίας πρός τήν αδυναμία τών αναγνωστών νά κατανοήσουν τήν Κ. Διαθήκη, τά τροπάρια τών ακολουθιών, τούς Ιερούς Κανόνες, τά κείμενα τών Αγίων Πατέρων (Βλ. π.χ. τό Εορτοδρόμιο, τή Νέα Κλίμακα, τό Πηδάλιο). Γράφει επίσης ο Άγιος Νικόδημος τά κείμενά του σέ γλώσσα κατανοητή γιά τούς αναγνώστες τής εποχής του καί μετά από τά πατερικά αποσπάσματα παραθέτει τίς πιό πολλές φορές τή μετάφρασή τους.
Ο μακαριστός Γέροντάς μας π. Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος εκπόνησε μεταφράσεις τών Ακολουθιών τής Μ .Εβδομάδος καί τού Ακαθίστου Ύμνου.
Σέ όλες τίς παραπάνω περιπτώσεις δέν πρόκειται βέβαια γιά κατά κυριολεξία μετάφραση αλλά γιά μεταφορά τού πρωτοτύπου στό αντίστοιχο γιά τήν εποχή γλωσσικό ιδίωμα. Καί εδώ μπαίνει κάποιο ερώτημα: Μπορούμε νά φανταστούμε τί θά συμβεί άν κάθε 20-30 χρόνια, ακολουθώντας τόν κατήφορο τού γραπτού καί προφορικού ελληνικού λόγου, μεταβάλουμε καί πάλι τό γλωσσικό ιδίωμα στά λειτουργικά μας κείμενα, όχι γιά νά χρησιμοποιηθεί ως βοήθημα, αλλά ως επίσημο κείμενο γιά λειτουργική χρήση; Τέτοιες ιδέες ακόμα καί σάν απλές υποθέσεις δείχνουν φανερή ασέβεια πρός τό Ευαγγέλιο, τούς Αγίους Πατέρες καί τήν εν γένει λειτουργική παράδοση, προχειρότητα καί έλλειψη σοβαρότητας καί υπευθυνότητας.


Γιατί μέ τί άλλο μοιάζει αυτό τό σκεπτικό παρά μέ τό σκεπτικό τού Χότζα ο οποίος γιά νά ικανοποιήσει τούς απαιτητικούς γειτόνους του έβαλε τό φούρνο του πάνω σέ ένα κάρο καί τό περιέστρεφε σέ κάθε σημείο τού ορίζοντα, ανάλογα μέ τίς απαιτήσεις τού καθενός!

Επιμένουμε επίσης ότι δέν επιτρέπονται οι μεταφράσεις τών λειτουργικών κειμένων κατά τή λατρεία γιά έναν ακόμα λόγο, φανερό στήν «προσπάθεια τών ιερέων » τής μητροπόλεως Πρεβέζης: Οι μεταφράσεις ανοίγουν τούς ασκούς τού Αιόλου σέ κάθε ιδιόρρυθμη διορθωτική επιθυμία κάθε νέου...Χρυσοστόμου, Βασιλείου καί Δαμασκηνού. Έτσι στό δήθεν Ευχολόγιο τής Μητροπόλεως Πρεβέζης στό οποίο έχει αφανισθεί τό πρωτότυπο κείμενο, ο μεταφραστής επέφερε τού κόσμου τίς αλλαγές, τίς «διορθώσεις», τίς παραλείψεις, τίς τροποποιήσεις. Τό πρωτότυπο κείμενο λοιπόν ίσταται φρουρός σέ κάθε απόπειρα καταστροφής τής λατρείας καί τής μετατροπής τού Ευχολογίου τής Ορθοδόξου Εκκλησίας σέ Προχειρολόγιο κάποιας «προσπάθειας ιερέων».

Τελειώνοντας μέ τό θέμα τού επιτρεπτού ή όχι τών μεταφράσεων μέ σαφήνεια λέμε ότι δέν διαφωνούμε

1) μέ τήν κατά κυριολεξία μετάφραση τών λειτουργικών κειμένων σέ άλλες γλώσσες πρός χρήση στή λατρεία πού όμως πρέπει νά γίνεται μέ φόβο Θεού καί απόλυτο σεβασμό πρός τό πρωτότυπο.
2) μέ τή μεταφορά τών πρωτοτύπων λειτουργικών κειμένων στή νέα ελληνική. Αυτό όμως οφείλει νά γίνεται
I) μέ απόλυτο σεβασμό στό πρωτότυπο.
II) μέ πολυτονική γραφή, ώστε νά μήν αποξενωθούν οι νεώτεροι από τήν έστω οπτική ομοιότητα πλείστων λέξεων τής αρχαίας καί τής νέας ελληνικής γλώσσας.
III) μέ αντικρυστή παράθεση τού πρωτοτύπου γιά νά λειτουργεί (η μετάφραση) ως παιδευτική μέθοδος καί
IV) ό χ ι γιά χρήση στή λατρεία, αλλά γιά μελέτη πρός πνευματική καλλιέργεια καί κατανόηση δυσκόλων νοημάτων καί εμβάθυνση στήν εν Χριστώ ορθόδοξη διδασκαλία.
Διαφωνούμε κάθετα μέ τή μετάφραση τών λειτουργικών κειμένων πρός χρήση στή Λατρεία, η οποία κατά τήν εν εκκλησία προσευχή ισοδυναμεί μέ φθορά καί διαφθορά τού πρωτοτύπου αγίου καί ιερού κειμένου τών Θείων Γραφών τών ιερών Ύμνων καί τών θεοπνεύστων ευχών. Καί θά αγωνισθούμε έως εσχάτων κατά τής αντιχρίστου αυτής προσπαθείας.
γ) Ειρωνικά ο Σ.τ.Κ. αποκαλεί τό Ευχολόγιο «τό...πέμπτο Ευαγγέλιο». Μιά απλή σύγκριση τού Ευχολογίου τής Εκκλησίας μέ τό «Ευχολόγιο» πού χρησιμοποιούν στανικά οι ιερείς τής μητροπόλεως Πρεβέζης («προσπάθεια τών ιερέων», τό ονομάζει ο Σ.τ. Κ.) μάς αναγκάζει νά ονομάσουμε Προχειρολόγιο αυτό τό πρόχειρο καί ασεβές κατασκεύασμα. Τί συνέβη στήν πραγματικότητα; Ο ανώνυμος μεταφραστής έκαμε τή πρόχειρη μετάφρασή του, έκοψε καί έρραψε τίς ακολουθίες καί τίς ευχές καί ανάγκασε, ίσως μέ τή δύναμη τής θέσεώς του, όλους τούς ιερείς νά κάνουν τό θέλημά του. Εξοβέλισε, κυριολεκτικά πέταξε στά σκουπίδια, τούς λόγους τών Αγίων καί έβαλε στή θέση του τά δικά του κορακίστικα.
Διερωτάται ο Σ. τ. Κ. «από πότε οι εγκωμιαστικοί λόγοι, π.χ. Σωφρονίου Ιεροσολύμων έγιναν ευχές;». Απαντούμε: από τότε πού η Εκκλησία, η Ιερά Παράδοσις ενέταξε τόν Λόγο αυτόν στήν Ακολουθία τού Μεγάλου Αγιασμού. Θά ρωτούσαμε μέ τή σειρά μας. Από πότε τό ευτελές δημιούργημα-παράφραση τής Ευχής, άν θέλετε τού Εγκωμιαστικού λόγου, τού Αγίου Σωφρονίου μπορεί νά πάρει τή θέση τού ιερού πρωτοτύπου κειμένου κατά τήν τέλεση τού Μ. Αγιασμού; Μήπως από τότε πού επιβλήθηκε διά τής βίας στή μητρόπολη Πρεβέζης; Καί μπορεί ο συντάκτης τής μεταφράσεως νά παραβάλει τόν εαυτό του μέ τόν Άγιο Σωφρόνιο;
Μιλάει ο Σ. τ. Κ. γιά λειτουργίες, τυπικά, ακολουθίες, ψαλμούς, Κοντάκια καί διερωτάται «πότε χρειάστηκαν εγκρίσεις για ευχές και προσευχές και Λειτουργίες». Απαντούμε : Δέν χρειάστηκαν εγκρίσεις τυπικές. Όμως όλα αυτά έγιναν δεκτά από τήν Καθόλου Ορθόδοξη Εκκλησία, ως συντεταγμένα υπό τών αγίων καί ως εκφράζοντα τήν πίστη της, τήν εμπειρία τών Αγίων. Έστω καί άν υπήρχε κάποια διαφοροποίηση τών ευχών σέ κάποιες περιόδους, δέν υπήρχε αυθαιρεσία. Οι Άγιοι δέν επιζητούσαν ρομαντική επιστροφή στήν αρχέγονη Εκκλησία. Ό,τι οικοδομούσαν οι Άγιοι, ό,τι μετά φόβου καί θείου φωτισμού προσέθεταν ως πολυτίμους λίθους στή λατρεία τής Εκκλησίας δέν τά γκρέμιζαν οι μετ’ αυτούς Άγιοι καί οι λοιποί υπεύθυνοι ποιμένες ως σοφώτεροι τών πρό αυτών.

Όλες οι παλαιότερες διαφοροποιήσεις σέβονταν τή λειτουργική παράδοση, σέβονταν τήν παρουσία τού Αγίου Πνεύματος στή λατρεία. Οι συντάξαντες αλλά καί οι τηρήσαντες τήν Τάξη καί τό περιεχόμενο τής Λατρείας δέν διακατέχονταν από μανία κατεδαφίσεως, από φεμινιστικά σύνδρομα καί ανθρωπαρέσκεια.


Γνωρίζοντας είς βάθος τίς ανθρώπινες προδιαγραφές δέχονταν τή θεραπευτική μέθοδο τής Εκκλησίας καί φρόντιζαν διά τών επί μέρους ευχών καί δι’όλης τής τυπικής Τάξεως τής Θ. Λατρείας νά θεραπεύσουν τίς ψυχές μας. Δέν βλέπει ο Σ.τ. Κ. τήν αστασίαστη πρακτική όλων τών Αγίων μέχρι τίς μέρες μας; Ουδείς άγγιξε τή λατρεία τής Εκκλησίας, ούτε κατά τή δομή της, ούτε κατά τό περιεχόμενο ούτε κατά τή γλώσσα μέ πνεύμα υπερηφανείας, ανταρσίας. Οι όποιες αλλαγές έγιναν σταδιακά, αβίαστα καί χωρίς διάθεση ανατροπής τών παραδεδομένων. Είχαν οι Άγιοι λιγότερη ευαισθησία, λιγότερη αγάπη καί πόνο γιά τούς χριστιανούς; Δέν διαστρέβλωναν καί δέν «διόρθωναν» οι Άγιοι τίς ευχές τών πρό αυτών Αγίων, αφαιρώντας όσα ενοχλούν τόν εκκοσμικευμένο άνθρωπο. Δέν πέταξαν στόν κάλαθο τών αχρήστων τίς ευχές τού σαραντισμού. Δέν αφαίρεσαν τίς καθιερωμένες ευχές τού Γάμου, αφότου εντάχθηκαν στήν λειτουργική πράξη. Κανείς, όχι μόνο εκ τών Αγίων αλλά κυριολεκτικά κανείς ιερέας ή αρχιερέας δέν κατήργησε τήν ακολουθία τού αρραβώνος, δέν βεβήλωσε τίς αρχαίες ευχές τής Θ. Λειτουργίας, δέν κατακρεούργησε τό Ευχέλαιο πετώντας στά άχρηστα έξι ευχές, έξι Ευαγγέλια καί έξι Αποστόλους. Μήπως ενοχλείται ο Σ. τ. Κ. από τίς θεοδίδακτες μεγάλες ευχές πού καθιέρωσε στήν Εκκλησία γιά τήν τέλεση τού Ευχελαίου ο άγιος Αρσένιος Πατριάρχης Κων/πόλεως ο Αυτωρειανός κατά τόν 12ο αιώνα;

Μοιάζει ο Σ.τ. Κ. νά μισεί τούς Αγίους αφού μετά μανίας πετά στά άχρηστα τίς ευχές τους. Ασφυκτιά γιά τό μήκος τών Ακολουθιών καί τών Μυστηρίων, βασανίζεται από τή γλώσσα τής λατρείας καί αποφασίζει νά εφαρμόσει στήν Εκκλησία τήν αυθαιρεσία του, τήν οποία στό κείμενό του μετονομάζει σέ «ελευθερία». Μήπως όσοι γίναμε κληρικοί δέν γνωρίζαμε σέ ποιό χώρο εισερχόμασταν; Δέν γνωρίζαμε τί τελείται καί πώς μέσα στήν Εκκλησία; Ποιός μάς έβαλε κριτές, διορθωτές, ανακαινιστές τής ιεράς λειτουργικής μας παραδόσεως; Δέν οφείλουμε σεβασμό στούς αγίους Πατέρες κατά τό παλαιοδιαθηκικό : «Μή μέταιρε όρια ά έθεντο οι Πατέρες σου»;

δ) Εναντιούμενος ο Σ.τ.Κ. ρητώς στήν παράδοση τής Εκκλησίας περί τής θέσεως τής γυναίκας στή λατρεία όταν έχει τά καταμήνιά της ή όταν είναι λεχώνα καί υποχωρώντας μαζί μέ άλλους «επιστήμονες» στίς φεμινιστικές προκαταλήψεις μάς παραπέμπει 1) στίς «Αποστολικές διαταγές» καί 2) στήν Κανονική Επιστολή τού Αγίου Αθανασίου «πρός Αμμούν μονάζοντα» γιά νά μάς αποδείξει ότι η απαγόρευση συμμετοχής τής γυναίκας στή Θ. Κοινωνία, προσκυνήσεως τών εικόνων καί λήψεως αντιδώρου όταν είναι «εν αφέδρω» είναι ιουδαϊκές προκαταλήψεις.
Όσον αφορά στήν Κανονική Επιστολή τού αγίου Αθανασίου «πρός Αμμούν μονάζοντα» πρέπει νά πούμε ότι είναι άσχετη μέ τό θέμα μας διότι παρά τήν έκτασή της δέν αναφέρεται καθόλου στήν έμμηνο ρύση τών γυναικών.
Όσον αφορά στίς Αποστολικές Διαταγές διαβάζουμε εκεί ότι οι Απόστολοι θεωρούσαν «ιουδαϊκά έθιμα» τό νά παρατηρούν οι χριστιανοί «γονορρύας» (τήν έμμηνο ρύση) τών γυναικών καί «ονειρώξεις» τών ανδρών καί νά θεωρούν στίς περιπτώσεις αυτές μολυσμένους τούς εαυτούς τους. Ο Άγιος Νικόδημος ερμηνεύει τή στάση αυτή τών Αποστόλων από τή συνέχεια τού κειμένου τών αποστολικών Διαταγών : «Ει γάρ νομίζεις γύναι», συνεχίζει τό κείμενο «επτά ημέρας εν αφέδρω ούσα, τού αγίου Πνεύματος κενή τυγχάνειν, άρα τελευτήσασα εξαίφνης, κενή Πνεύματος καί απαρρησίαστος τής πρός Θεόν ελπίδος απελεύση...Μή προσευχομένη γάρ, μηδέ αναγινώσκουσα άκοντα αυτόν [τόν σατανά] προσκαλέση». Έπομένως εναντιώνονται οι απόστολοι σ’αυτούς πού πίστευαν ότι οι γυναίκες όταν είναι «εν αφέδρω» είναι κενές από τό άγιο Πνεύμα καί γι’αυτό δέν μπορούν ούτε τήν Αγία Γραφή ή άλλα βιβλία πνευματικά νά διαβάζουν ούτε νά προσεύχονται. Ποιός δέν συμφωνεί μ’ αυτά καί πιστεύει ότι οι γυναίκες κατά τήν έμμηνο ρύση είναι γυμνές από τή χάρη τού Θεού καί ότι δέν επιτρέπεται νά μελετούν καί νά προσεύχονται; Ουδείς, βεβαίως! Εκείνο τό οποίο επιτάσσει η εκκλησιαστική παράδοση είναι νά απέχουν οι γυναίκες κατά τήν έμμηνο ρύση από τή Θ. Ευχαριστία καί τά υπόλοιπα πού προαναφέραμε. Καί αυτή η παράδοση αποτυπώνεται στούς Ι. Κανόνες. Ιδού τί λέγει εν μέσω διωγμών (περί τό 240 μ.Χ) ο Άγιος Διονύσιος Αλεξανδρείας : «Περί δέ τών εν αφέδρω γυναικών, ει προσήκεν αυτάς ούτως διακειμένας εις τόν ναόν εισιέναι τού Θεού, περιττόν καί τό πυνθάνεσθαι νομίζω. Ουδέ γάρ αυτάς, οίμαι, πιστάς ούσας καί ευλαβείς, τολμήσειν ούτω διακειμένας, ή τή τραπέζη τή αγία προσελθείν, ή τού σώματος καί τού αίματος τού Χριστού προσάψασθαι...Προσεύχεσθαι μέν γάρ όπως άν έχη τις καί ως άν διάκηται μεμνήσθαι τού Δεσπότου, καί δείσθαι βοηθείας τυχείν, ανεπίφθονον» (Τού αγίου Διονυσίου Κανών Β΄ Πηδάλιον σ. 547). Δηλ. ερωτηθείς άν μπορούν νά εισέρχονται στό ναό οι γυναίκες πού ευρίσκονται στήν έμμηνο ρύση απαντά ότι «είναι περιττό καί νά ρωτά κανείς γιατί, νομίζω» γράφει «ότι αυτές από μόνες τους άν είναι πιστές καί ευλαβείς, όταν βρίσκονται σ’ αυτή τήν κατάσταση δέν θά τολμήσουν νά πλησιάσουν στήν αγία τράπεζα ή νά μεταλάβουν τά άχραντα μυστήρια». Τά λεχθέντα δεν μάς θυμίζουν τίς σημερινές ευλαβείς γυναίκες πού θεωρούν αυτονόητο νά απέχουν από τή Θ. Κοινωνία καί τά υπόλοιπα; Άς δούμε καί τόν Ζ΄ Κανόνα τού Τιμοθέου Αλεξανδρείας « Έρώτησις : Εάν γυνή ίδη τά κατ’έθος τών γυναικείων αυτής, οφείλει προσέρχεσθαι τοίς Μυστηρίοις αυτή τή ημέρα ή ού; Απόκρισις : Ουκ οφείλει έως ού καθαρισθή». Αυτούς τούς Κανόνες έχει επικυρώσει η ΣΤ΄ Οικ. Σύνοδος. Οφείλουμε νά σεβόμεθα καί νά τηρούμε τούς Ιερούς Κανόνες ή ού; Μήπως μαζί μέ τή λειτουργική παράδοση πρέπει νά πετάξουμε στά άχρηστα καί τήν κανονική παράδοση τής Εκκλησίας μας; Ίσως πάλι νά συγκινεί τόν Σ.τ.Κ. ο λόγος τού Μ. Βασιλείου : « Ερώτησις ΤΘ΄ : «Ει τών συνήθων καί κατά φύσιν γινομένων τινί χρή τολμάν εις κοινωνίαν τών αγίων προσέρχεσθαι. Απόκρισις : «Κρείτονα τής φύσεως καί τής συνηθείας έδειξεν ο απόστολος είναι τόν εν βαπτισμώ συνταφέντα Χριστώ...Τώ δέ εν ακαθαρσία όντα τινά εγγίζειν τοίς αγίοις καί εκ Παλαιάς Διαθήκης φοβερώτερον διδασκώμεθα τό κρίμα. Ει δέ πλείον τού ιερού ώδε, φοβερώτερον δηλονότι παιδεύσει ημάς ο απόστολος ειπών• «ο εσθίων καί πίνων αναξίως, κρίμα εαυτώ εσθίει καί πίνει» ( Μ. Βασιλείου Όροι κατ’επιτομήν ΕΠΕ 9, σ. 388). Διακρίνει εδώ ο Μ. Βασίλειος τήν εν Χριστώ καθόλου αναγέννηση τού ανθρώπου διά τού βαπτίσματος καί τήν εν Χριστώ άσκηση από τήν εν μέρει καί δι’ ολίγον ακαθαρσία τής γυναίκας κατά τήν έμμηνο ρύση. Καί χωρίς τό χαρακτηριστικό γενικό complex τών μοντέρνων λειτουργιολόγων επικαλείται τήν Π. Διαθήκη : «Τό νά αγγίζει, όποιος βρίσκεται σέ ακαθαρσία, τά άγια ακόμη καί από τήν εποχή τής Παλαιάς Διαθήκης διδασκόμεθα ότι είναι η φοβερώτερη κατάκριση. Κι άν εδώ [κατά τή Θεία Μετάληψη] έχουμε κάτι περισσότερο από ιερό, ακόμη πιό φοβερά θά μάς διδάξει ο απόστολος: «εκείνος πού τρώγει καί πίνει ανάξια [τό σώμα καί τό αίμα τού Κυρίου] σέ κατάκριση δική του τρώγει καί πίνει». Μήπως δέν τά λέει καλά καί ο Μ. Βασίλειος; Τότε μήπως ο υπό πάντων τών λειτουργιολόγων επικαλούμενος Άγιος Συμεών ο Θεσ/νίκης θά ήταν πειστικότερος ; «Τήν τεσσαρακοστήν δε ημέραν προσφέρεται από τήν μητέρα του εις τόν ναόν ως δώρον εις τόν Θεόν• διότι ο ιερεύς σταθείς έμπροσθεν τών θυρών τού ναού ( ότι δέν είναι συγκεχωρημένον νά έμβη εις αυτόν πρό τής ευχής) καί σφραγίσας τήν μητέρα ομού μέ τό βρέφος, καί αγιάσας αυτούς μέ ευχάς, εις μέν τήν μητέρα δίδει τόν καθαρισμόν από τήν ηδονικήν καί ακάθαρτον γέννησιν, επειδή απεπλήρωσε τάς τεσσαράκοντα ημέρας...καί αφ’ού τή δώση τήν είσοδον εις τόν ναόν, εις τόν οποίον έως τότε δέν ήτο αξία νά έμβη, μήτε νά μετάσχη τής καθαρότητος...» (Συμεών αρχιεπ. Θεσσαλονίκης τά Άπαντα σ. 84). Άν σέ όλα αυτά απειθεί ο Σ.τ.Κ. άς πεισθεί από όσα γράφει ο μοντέρνος θεολόγος π. Αλέξανδρος Σμέμαν στό βιβλίο του «Εξ ύδατος καί πνεύματος» (Εκδ. Δόμος σσ. 183-205) σχετικά μέ τίς προβαπτισματικές ευχές, όπου θεολογεί επ’ αυτών μέ πολύ σεβασμό καί γράφει ( μ’αυτά κλείνουμε τή σχετική ενότητα) : «Δέν θά πρέπει κάποιος απλώς νά βρίσκεται σέ λάθος αλλά νά είναι μικροπρεπής γιά νά βρίσκει ότι αυτές οι ευχές αποτελούν «προσβολή», αυτές πού είναι τόσο γεμάτες από θεϊκή αγάπη καί ενδιαφέρον γιά τόν άνθρωπο, τόσο γεμάτες από τό μόνο γνήσιο καί αληθινά θεϊκό σεβασμό γιά τό ανθρώπινο πρόσωπο. Αντί νά ακολουθούμε τυφλά «αυτόν τόν κόσμο» στίς φτηνές του επαναστάσεις στό όνομα κούφιων δικαιωμάτων, μιάς ανόητης «αξιοπρέπειας» καί μιάς μάταιας «ευτυχίας», οφείλουμε νά ξαναβρούμε καί νά οικειοποιηθούμε ξανά τό όραμα τής Εκκλησίας γιά τή ζωή» (σ. 192).
ε) Επειδή αμφισβητείται η μαρτυρία τά κ τών αγίων πού παραθέσαμε χρειάζεται νά παραθέσουμε καί πάλι μέρος τής όντως καταλυτικής μαρτυρίας τού αγίου Αθανασίου.

ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
«...Μή περιβαλλέτω μέντοι τις αυτά τοίς έξωθεν πιθανοίς ρήμασι, μηδέ πειραζέτω τάς λέξεις μεταποιείν ή όλως εναλλάσσειν• αλλ’ ούτως ατεχνώς τά γεγραμμένα λεγέτω καί ψαλλέτω, ώσπερ είρηται, υπέρ τού καί τούς διακονήσαντας ανθρώπους αυτά επιγινώσκοντας τό εαυτών συνεύχεσθαι ημίν• μάλλον δέ ίνα καί τό Πνεύμα τό λαλήσαν εν τοίς αγίοις θεωρούν τούς παρ’ αυτού λόγους ενηχηθέντας εκείνοις, συναντιλαμβάνηται ημίν..
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Λοιπόν άς μήν ντύνει κανείς αυτά (δηλ. τά λόγια τών Ψαλμών) μέ λέξεις κοσμικές καί ελκυστικές. Ο ύτ ε ν ά α π ο π ε ι ρ α θ ε ί ν ά μ ε τ α π ο ι ή σ ε ι τ ί ς λ έ ξ ε ι ς τ ώ ν Ψ α λ μ ώ ν ή ν ά τ ί ς α λ λ ά ξ ε ι δ ι ό λ ο υ . Α λ λ ά , ό π ω ς έ χ ε ι ε ι π ω θ ε ί , έ τ σ ι ό π ω ς ε ί ν α ι α π λ ά γ ρ α μ μ έ ν α ά ς τ ά λ έ γ ε ι κ ι ά ς τ ά ψ ά λ λ ε ι, ώστε καί εκείνοι πού διακόνησαν στή συγγραφή τους (δηλ ο Άγιοι) νά τά αναγνωρίζουν ως ιδικά τους καί νά προσεύχονται μαζί μας• μάλλον γιά νά βλέπει καί τό Άγιο Πνεύμα, τό οποίο ομίλησε στούς Αγίους, τούς ίδιους λόγους πού τούς ενέπνευσε καί νά νά γίνεται συνεργός καί βοηθός μας.

Τί μάς λέγει ο άγιος Αθανάσιος ή μάλλον ο άγιος γέροντας τόν οποίο ερώτησε; Ότι δέν επιτρέπεται όχι μόνο νά ντύνουμε μέ λογοτεχνικά σχήματα τούς Ψαλμούς ( «πιθανοίς ρήμασι»), αλλά ούτε κάν νά μεταποιούμε καί νά αλλάζουμε τίς λέξεις τών Ψαλμών («μηδέ πειραζέτω τάς λέξεις μεταποιείν ή όλως εναλλάσσειν»), αλλά νά τούς ψάλλουμε έτσι όπως είναι γραμμένοι. Πέλεκυ όντως («τσεκούρι» τούς λέγει ο Σ.τ.Κ.) κατά πάσης αλόγου καί ανοήτου παραφραστικής καινοτομίας, κατά πάσης φθοράς καί διαφθοράς τού πρωτοτύπου αποτελούν οι λόγοι τού αγίου. Τελικώς όμως, όπως φαίνεται, υπάρχει ευρύτερο πρόβλημα κατανοήσεως.
Τό ίδιο πρόβλημα κατανοήσεως ισχύει καί γιά τά γραφέντα υπό τού Γέροντος Σωφρονίου. Οι 4 σελίδες από τό βιβλίο του « Οψόμεθα τόν Θεόν» δέν είναι ασήμαντες και γραμμένες «στό πόδι», αλλά εκφράζουν τή σταθερή γνώμη τού Γέροντος περί «καθαγιασθείσης γλώσσης» περί «ουσιώδους βλάβης» σέ περίπτωση αντικαταστάσεως τής λειτουργικής γλώσσας από τήν τρέχουσα γλώσσα, περί καταβιβάσεως «τού πνευματικού επιπέδου» κλπ. Δέν είναι κρίμα ακόμη καί τών Αγίων τούς λόγους νά τούς βάζουμε στήν προκρούστεια κλίνη τυχόν πλανεμένων θέσεων καί νά τούς κόβουμε καί νά τούς ράβουμε γιά νά ταιριάσουν μ’ αυτές; Ολίγη αιδώς είναι απαραίτητη.
στ) Χάνοντας τήν ψυχραιμία του ο Σ.τ.Κ. μάς υβρίζει : «Αν εσείς νομίζετε ότι προσεύχεσθε στον ...Δία και κινδυνεύετε από τους κεραυνούς του (...βοήθειά Σας!)». Πιστεύουμε ότι δέν νομίζει γιά μάς κάτι τέτοιο. Καί άν ξαναδιάβαζε πιό ψύχραιμα αυτές τίς φανερές ανοησίες θά τίς διέγραφε ( εννοείται ότι τό κείμενο δέν αναγνώσθηκε ενώπιον τών ιερέων, αλλιώς τέτοιες φράσεις δέν θά εγκρίνονταν). Τώρα βέβαια οφείλει γιά τήν άγρια αυτή επίθεση νά ζητήσει συγγνώμη από τούς συλλειτουργούς του. Όμως δυστυχώς γι’ αυτόν τά περί λατρείας τού Δία ταιριάζουν απόλυτα σέ κάποιον εκ τών υπογραψάντων , τόν «πατέρα Κώστα Μπέη» (έτσι αυτοαποκαλείται στά κείμενά του). Αυτός όντως κατά κυριολεξίαν προσεύχεται στό Δία. Στό αισχρό του δημιούργημα, τό οποίο ονομάζει «Θεία Λειτουργία» καί τήν οποία τέλεσε στά Αρσάκεια σχολεία τήν 17 Μαΐου 2009, ξεκινάει μέ μιά φράση-επίκληση παρμένη από τήν Οδύσσεια πού απευθύνεται στό Δία. (Παραθέτουμε τό κείμενο, όπως είναι καταγεγραμμένο σέ έντυπο πού μοιράσθηκε στούς εκκλησιαζομένους):
« Ο ιερεύς υψώνει το Ευαγγέλιο. Ελέαιρε άναξ• ικέτης δε τοι εύχομαι είναι (Όμηρος, Οδύσσεια, Ε΄ 450) Ευλογημένη η Βασιλεία....». Καί όχι μόνο εκεί βεβηλώνει τή Θ. Λειτουργία ο «πατήρ Κώστας» αλλά ακόμη καί στήν αγία Αναφορά παρεμβάλλει φράσεις από τήν Οδύσσεια καί τό φιλόσοφο Εμπεδοκλή. Μιλάμε γιά έναν επικίνδυνο κατήφορο, γιά επιβεβαίωση όσων γράφαμε στό τέλος τού προηγουμένου κειμένου μας δηλ. γιά «τό βδέλυγμα τής ερημώσεως τό εστώς εν τόπω αγίω», γιά τή βδελυκτή ενθρόνιση μιάς «μοντέρνας» λατρείας πού σφετερίζεται τήν ορθόδοξη λατρεία καί ετοιμάζει τόν κόσμο γιά τόν Άρχοντα τής Νέας Εποχής.

Τελειώνοντας πρός τό παρόν τίς τοποθετήσεις μας νομίζουμε ότι θά ήταν τραγική οπισθοδρόμηση η καθαίρεση τής Θ. Λατρείας, η αποκαθήλωση τών ιερών συμβόλων της δηλ. τών αγίων τροπαρίων, ευχών, αναγνωσμάτων μαζί μέ τήν εκκλησιαστική μουσική πού είναι απαραίτητο παρακολούθημα τής Λατρείας μας καί η υποκατάστασή τους μέ πειραματικά εξαμβλώματα τού τύπου τού νέου Κακολογίου τής Μητροπόλεως. Όπως συμβαίνει μέ τά δόγματα τής Εκκλησίας, όπου μετά από αιώνες πολλούς καί αγώνες τών Πατέρων έλαβαν τήν τελική τους μορφή έτσι συμβαίνει καί μέ τήν ορθόδοξη λατρεία η οποία σταδιακά μέ φόβο Θεού καί τή θεία συνέργεια έλαβε τήν τελική της μορφή. Αυτή τήν ιερά παρακαταθήκη ας άς τή φυλάξουμε «ως κόρην οφθαλμού» από κάθε επιβουλή