3/1/10

Aρχιμανδρίτης Ιωήλ Γιαννακόπουλος, «Ο άνθρωπος κατάγεται εκ του πιθήκου;»

Παρουσιάζουμε σήμερα ένα πόνημα του μακαριστού Γέροντος της Καλαμάτας Αρχιμανδρίτου Ιωήλ Γιαννακόπουλου με τον τίτλο «Ο άνθρωπος κατάγεται εκ του πιθήκου;». Στην εποχή μας που πολλοί ψευτοεπιστήμονες υπερπροβάλλουν τη θεωρία του Δαρβίνου και πολλοί ψευτοθεολόγοι «δαρβινίζουν» για να φανούν σύγχρονοι, ο λόγος του μακαριστού Γέροντος Ιωήλ είναι σαφής, επιστημονικός και αληθινά πατερικός.
Αντί άλλης παρουσίασης του βιβλίου μεταφέρουμε μικρά αποσπάσματα από την εισαγωγή και την τελευταία παράγραφο με την οποία κλείνει το βιβλίο. Γράφει ο Γέροντας Ιωήλ:
«Οι υλισταί ισχυρίζονται ότι η διαφορά ανθρώπου και ζώου είναι διαφορά βαθμού και όχι φύσεως. Ο άνθρωπος αν δεν είναι μόνο ύλη, κατάγεται όμως εκ ζώου και ιδίως εκ του πιθήκου.......
Προς απόδειξιν του ισχυρισμού των καταφεύγουν εις την Βιολογίαν. Παλαιοντολογίαν και Ψυχολογίαν… Πρέπει λοιπόν να απαντήσωμεν εις τους υλιστάς διά των ιδίων επιστημών… Διά την σύνταξιν του παρόντος έργου κατέφυγα ως επί το πλείστον εις βοηθήματα, των οποίων οι συγγραφείς είναι υλισταί ή παραδέχονται την εξέλιξιν… Κατ΄ αυτόν τον τρόπον τα συμπεράσματά μας θα είναι αναντίρρητα, διότι θα στηρίζωνται επί παρατηρήσεων των ανωτέρω επιστημόνων, πάντων υλιστών ή εξελικτών».
Η δε αναφορά του Γέροντος στο θέμα τελειώνει με τους εξής λόγους: «Αφού οι ανωτέρω επιστήμαι αποδεικνύουν θετικώς αι μεν, αρνητικώς αι δε, ότι πρόγονος από σωματικής απόψεως ανθρώπου δεν υπάρχει, από ψυχικής δε απόψεως υπάρχει μέγα χάσμα μεταξύ ανθρώπου και ζώου, ερωτώμεν: Πόθεν ο πρώτος άνθρωπος; Αγόμεθα εις το συμπέρασμα, ότι ο πρώτος άνθρωπος πρέπει να είναι ιδιαίτερον δημιούργημα του Θεού.
Κατά συνέπειαν έχομεν δημιοργίαν και όχι εξέλιξιν, άρα η κόττα έκαμε το αυγό και όχι το αυγό την κόττα» (
σελ. 136).

Εκδόσεις – Διάθεση
Ιερόν Ησυχαστήριον
«Ο προφήτης Ιωήλ»
24 100 Καλαμάτα
Τηλ. 2721022596

37 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

"Το πρόβλημα τώρα, είναι αν εξελίχθηκε ο άνθρωπος από τον πίθηκο ή εμφανίζεται ο άνθρωπος, ως άνθρωπος εξ αρχής. Σύμφωνα με την εμπειρική μέθοδο ερεύνης, δεν μπορεί κάποιος, εκ των προτέρων, να καθορίση, εάν οι διάφορες θεωρίες, που αναπτύσσονται για ένα θέμα, είναι λανθασμένες ή όχι. Δεν μπορεί κανείς να αποδείξη αυθεντικά ή να αποφανθή δογματικά, πριν υπάρξη επιστημονική απόδειξις, πως έχει ένα θέμα, εξ επόψεως κάποιων μαρτυριών, που θα βρεθούν στις θετικές επιστήμες. Έτσι, στην περίπτωσή μας, είναι ανοησία μεγάλη και βλακεία το να ασχολήται κάποιος, κατά τρόπο απολογητικό, με ένα τέτοιο θέμα. Διότι, δυο τινά μπορούν να συμβαίνουν: εάν ο άνθρωπος εξελίχθηκε από πίθηκο, ε, τότε εξελίχθηκε από πίθηκο! Εάν ο άνθρωπος δεν εξελίχθηκε από πίθηκο, ε, τότε δεν εξελίχθηκε από πίθηκο! Δηλ. ή εξελίχθηκε από πίθηκο ή δεν εξελίχθηκε από πίθηκο. Αυτό όμως είναι θεολογικό πρόβλημα; Όχι. Στην ουσία του δεν είναι θεολογικό πρόβλημα. Είναι απλώς, επιστημονικό πρόβλημα. Αφού λοιπόν είναι επιστημονικό πρόβλημα, γιατί να χάνωμε την ηρεμία μας και να γινώμαστε νευρικοί και να νομίζωμε, ότι θα πέση κάτω η Ορθοδοξία, εάν αποδειχθή επιστημονικά ότι, π.χ. ο άνθρωπος εξελίχθηκε από τον πίθηκο; Διότι, ποια σημασία έχει αυτό, για την Ορθοδοξία; Η Ορθοδοξία δεν είναι Παλαιοντολογία. Στην Ορθοδοξία δεν κάνομε θεολογία περί του παρελθόντος, αλλά περί του παρόντος. Το ενδιαφέρον της Ορθοδοξίας είναι για τον άνθρωπο, όπως είναι τώρα, σήμερα. Και εφ’ όσον η Ορθοδοξία είναι μια πνευματική ψυχιατρική και εντάσσεται στην ιατρική επιστήμη, διότι η κύρια μέριμνά της είναι η θεραπεία της ψυχής του ανθρώπου, δηλ. εφ’ όσον η δουλειά της Εκκλησίας είναι να θεραπεύσει το νου του ανθρώπου (να ενεργοποιήση δηλ. την νοερά ενέργεια της ψυχής του, η οποία είναι στον πεπτωκότα άνθρωπο, ανενέργητη ή ενεργεί υποτυπωδώς ή ενεργεί δαιμονικά) και να περάση τον άνθρωπο από την κάθαρση της ψυχής, στον φωτισμό του νου του, ώστε να θεραπευθή ο άνθρωπος και να γίνη, από ψυχοπαθής που είναι τώρα, ψυχικά υγιής, τι μας ενδιαφέρει, από θεολογικής απόψεως, εάν ο άνθρωπος εξελίχθηκε από τον πίθηκο ή όχι; Το θέμα αυτό, βέβαια, εξ επόψεως επιστημονικής, είναι πολύ ενδιαφέρον. Άλλο, όμως το ένα και άλλο το άλλο. Αν ο άνθρωπος εξελίχθηκε από τον πίθηκο, τότε τίθεται το ερώτημα: Πότε, ποια στιγμή, ο άνθρωπος έγινε άνθρωπος; Πότε, ποια στιγμή και με ποιο κριτήριο, σταμάτησε ο πίθηκος να είναι πίθηκος και έγινε άνθρωπος; Έγινε κάποια αλλαγή στο μέγεθος του εγκεφάλου του ή συνέβη κάτι άλλο; Η διαφορά του ανθρώπου από τα ζώα δεν είναι τόσο στην λογική, διότι και ωρισμένα ζώα μετέχουν κάποιας λογικότητος. Άρα, δεν είναι η ύπαρξις της λογικής στον άνθρωπο εκείνο το κριτήριο που καθορίζει το αν ο άνθρωπος είναι άνθρωπος. Το κριτήριο είναι, ότι ο άνθρωπος είναι εκείνο το ζώο, που έχει νοερή ενέργεια (δηλ. νουν κατ’ ουσίαν, ο οποίος εκδηλώνεται δια της νοεράς ενεργείας του), που έχει, δηλ. μέσα του, ένα όργανο (τον νουν), στο οποίο μέσα μπορεί να έλθη το Πνεύμα το Άγιο να κατοικήση και να προσεύχεται (για λογαριασμό του ανθρώπου) και δια του οποίου το Πνεύμα το Άγιο να χαρίση στον άνθρωπο τον θείο φωτισμό και δια του φωτισμού ο άνθρωπος να φθάση στην θέωση, όταν και για όσο χρόνο ο Θεός θελήση. Αυτός είναι ο άνθρωπος! Οπότε, το από πού προήλθε ο άνθρωπος, δηλ. από χώμα ή από πίθηκο, δηλ. το θέμα της προελεύσεως του ανθρώπου, είναι δευτερευούσης σημασίας".

(π. Ι. Ρωμανίδη. Από τις παραδόσεις στο Α.Π.Θ.)

ΙΚ

Ανώνυμος είπε...

ΜΠΡΑΒΟ! ΜΠΡΑΒΟ! ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ!

Ανώνυμος είπε...

Είστε απίθανος. Εύγε σας.
Πράγματικά πολλοί "δαρβινίζουν" απο τους "θεολόγους".

Φιλήμονας

Παναγιώτης Τελεβάντος είπε...

Πνευματώδης, πολυμαθεστάτος, οξυνούστατος και ευθύς ο π. Ιωήλ προσέφερε πολλά στην Εκκλησία.

Η συμβολή στον αντιαιρειτκό αγώνα προπαντός υπήρξε μοναδική.

Τα έργα του για τον Προτεσταντισμό, την ερμηνεία της Παλαιάς Διαθήκης, τους σχισματικούς Παλαιοημερολογίτες, κτλ. παραμένουν κλασσικά στο είδος τους μέχρι τις μέρες μας.

Κρίμα που η ιεραρχία δεν ανέδειξε αυτό το διαμάντι σε αρχιερέα.

Ανώνυμος είπε...

Και αν ακόμα είχαμε σε βίντεο.. την (εξελικτική )μεταβολή ενός πιθήκου σε άνθρωπο ( αδύνατο ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ να υπάρξει τέτοιο βίντεο, αλλά και με τις ανεπάρκειες της εξελικτικής θεωρίας θεωρείται ΑΠΙΘΑΝΟ ακόμα και αν μπορούσαμε να ταξιδέψουμε πίσω στο χρόνο) δεν θα έβλεπα στο βίντεο αυτό τίποτε άλλο από τη δημιουργική παρέμβαση του Θεού..

http://thriskeftika.blogspot.com/2009/02/blog-post_6711.html

http://thriskeftika.blogspot.com/2009/11/blog-post_5264.html

http://video.google.com/videoplay?docid=9214752218591624462#

Ανώνυμος είπε...

Η αναφορά ''π. Ι. Ρωμανίδη. Από τις παραδόσεις στο Α.Π.Θ'' δεν είναι βιβλιογραφικά έγκυρη (τα έχει γράψει αυτά ο π. Ρωμανίδης σε κάποιο σύγγραμμα του?) και οπωσδήποτε,καθαρά ως προς το θεολογικό περιεχόμενο, έρχεται σε αντίθεση με τις θέσεις του πατρός Ιωήλ Γιαννακόπουλου και του γέροντα Παισίου.

Για την αξιολόγηση της θεωρίας της εξέλιξης από καθαρά γνωσιολογική και βιολογική πλευρά : η μικροεξέλιξη (ενδοειδική) έχει αποδειχτεί με πειραματικές επαληθεύσεις, ενώ η μακροεξέλιξη (διαειδική) στηρίζεται σε ενδείξεις (όχι αποδείξεις -πειραματικά επαληθεύσιμες) και σε αξιώματα (δεν αποδεικνύονται)υποκειμενικής βαρύτητας (πχ. ομοιότητα συνεπάγεται συγγένεια), έχοντας ταυτόχρονα πάρα πολλά κενά και εγγενείς αδυναμίες.

Επώνυμος

Ανώνυμος είπε...

Ο π.Ρωμανίδης δεν είναι αλάθητος.

Ανώνυμος είπε...

ΜΠΡΑΒΟ ΕΠΩΝΥΜΕ. ΕΤΣΙ. ΠΕΣ ΤΑ. ΝΑ ΣΕ ΧΑΙΡΟΜΑΣΤΕ.

Ανώνυμος είπε...

Πολύ σωστά. Ο π. Ρωμανίδης δεν είναι αλάθητος. Όπως δεν είναι αλάθητος και ο Μεσογαίας Νικόλαος:

Ο Μεσογαίας Νικόλαος σε συνέντευξη του στο ΒΗΜΑ και στην ερώτηση, αν συμβιβάζεται ο δαρβινισμός με τη θρησκεία απαντάει: «Μου επιτρέπεται να ρωτήσω: που δεν συμβιβάζεται; Στην περιγραφή της δημιουργίας του ανθρώπου μέσα στο βιβλίο της Γενέσεως; Η Γένεση δεν είναι βιβλίο Φυσικής ή Βιολογίας. Η περιγραφή της δημιουργίας του ανθρώπου στα βιβλικά κείμενα είναι πολύ συνοπτική. Δυο μόλις στίχοι στο πρώτο κεφάλαιο και ίσως ένας στο δεύτερο. Αυτό είναι! και η ουσία δεν κρύβεται στο «χουν από της γης», που ισχύει και για τα ζώα. Το σημαντικό που δεν υπάρχει στα ζώα είναι ότι «ενεφύσησεν πνοήν ζωής» στον άνθρωπο και τον «έπλασε κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν Θεού». Από ‘κει και πέρα ποιο είναι το πρόβλημα; Η όποια ομοιότητα του ανθρωπίνου σώματος με αυτό των πρωτίστων θηλαστικών; Αυτή είναι προφανής! Ο άνθρωπος έχει ομοιότητα με τα ζώα, αλλά συγγένεια με το Θεό. Μοιάζει με τα ζώα κατά το φθαρτό στοιχείο και την εγκόσμια εικόνα του και συγγενεύει με τον Θεό κατά το πρόσωπο, δηλαδή κατά την αιώνια και άφθαρτη εικόνα του. Και το σημαντικό είναι το δεύτερο!».

ΙΚ

Ανώνυμος είπε...

Υπάρχουν πάρα πολλοί σοβαροί βιολόγοι που αμφισβητούν τη μακροεξέλιξη, αλλά για ίσως πρώτη φορά υπάρχουν και θεολόγοι που όχι μόνο δεν την αμφισβητούν, αλλά είναι και σίγουροι ότι ισχύει (σιγουρότεροι από βιολόγους!) και μάλιστα εξαίρουν τον δαρβινισμό ως συμβολή στη θεολογική θεώρηση της Γένεσης (!) που μας έβγαλε από το απύθμενο θεολογικό σκοτάδι...

Έχει χαθεί το μέτρο..

Το σχεδόν σίγουρο πάντως είναι ότι η θεωρία της μακροεξέλιξης για τη φυσική ιστορία (παρελθόν) των όντων ούτε μπορεί να αποδειχτεί, ούτε μπορεί να απορριφθεί (λόγω των αξιωμάτων της) όπως έλεγε και ο Πόππερ, άρα.. χαρά στο κουράγιο των πελαγοδρομούντων που παρα-ασχολούνται μαζί της..

Επώνυμος

Ανώνυμος είπε...

Γέρων Παίσιος (ΓΠ) σε Ορθόδοξο οπαδό (Ο) της εξέλιξης:

(Ο): Αν πούμε, λέει, εκείνο, αν πούμε εκείνο…;» (ΓΠ): «Μη λες τίποτε, του λέω, για νάσαι πιο σίγουρος».

Ανώνυμος είπε...

Ο γέροντας Παϊσιος ακολουθεί κατά γράμμα τη Βίβλο και το χωρίο του Ιώβ (38. 14), όπου εκεί εμφαίνεται η απ’ ευθείας εκ «γης πηλού» δημιουργία του ανθρώπου. Βέβαια αν είναι έτσι τα πράγματα κυριολεκτικά και όχι μεταφορικά, ότι ο άνθρωπος είναι «χοϊκός», τότε πράγματι το στερέωμα στερεώνεται σε «στύλους» πάνω στη επίπεδη γη, όπως λέγει το ίδιο το βιβλίο του Ιώβ (26. 11). Επίσης, το εμφύσημα, που αναφέρει, ως η «πνοή ζωής» δεν είναι η ψυχή, καθότι ο άνθρωπος δημιουργείται με σώμα και ψυχή ταυτόχρονα, εξάλλου «το έμβρυον εν τη συλλήψει εμψύχωται». Η χρονική διάσταση δημιουργίας σώματος και ψυχής είναι όντως αντιχριστιανική. Άρα ο άνθρωπος είναι διφυής αποτελούμενος από σώμα και ψυχή από της συλλήψεως. Παρενθετικά αναφέρεται, ότι και η Κβαντική Φυσική θεωρεί και από τη δική της σκοπιά τον άνθρωπο διφυή, όπως και κάθε ον, αποτελούμενο από σωματίδιο και κύμα, όπως το φως. Μόνο που ο άνθρωπος σε αντίθεση με το φως, είναι ένα τεράστιο σωματίδιο, ορατό από τους πάντες και ένα κύμα με τόσο μικρή συχνότητα, που δεν γίνεται αντιληπτό. Αποκαλύπτεται έτσι, ότι και ο άνθρωπος έχει και τις ιδιότητες του φωτός!

ΙΚ

Ανώνυμος είπε...

Αγαπητέ ΙΚ

Κβαντοφυσικά και ο πίθηκος και κάθε άλλο πλακουντοφόρο θηλαστικό ή ασπόνδυλο κλπ. έχει και τις ιδιότητες του φωτός..οπότε?

Μήπως (δεν αναφέρομαι σε σένα προσωπικά) ορισμένες φορές, ακόμα και ερευνητικά, σπαταλάμε χρόνο, ο οποίος δεν περισσεύει, από το ''εδώ και το τώρα '' της ''πεζής' πλην στερημένης από ΕΡΓΑ (κοινωνικά, φιλανθρωπικά, εκκλησιαστικά, ερευνητικά) πραγματικότητας?

Η επιστήμη κάνει και (όχι λίγα)λάθη, οπότε ας είμαστε φειδωλοί στις κατά το δοκούν συσχετίσεις χωρίων της Αγ.Γραφής με τρέχοντα επιστημονικά πορίσματα που μπορεί να αποδειχτεί στο μέλλον ότι δεν ισχύουν (ειδικά στην μακροεξέλιξη βλ. τρομακτικές απάτες, όπως αυτή του Πιλντάουν, του Χέκελ κ.α.). Αυτό είναι το νόημα του λόγου του Γέροντα ''Μη λες τίποτε, για νάσαι πιο σίγουρος''.

Οι παραπομπές στο παρόν ιστολόγιο ακριβώς αυτό αποδεικνύουν: ότι είναι παράλογο να είναι σίγουρος ο βιολόγος για την μακροεξέλιξη, οπότε ακόμα πιο παράλογο είναι να θεολογεί με εργαλείο αυτήν την σιγουριά ο Θεολόγος.

Επώνυμος

Ανώνυμος είπε...

Επίσης λες:

«το έμβρυον εν τη συλλήψει εμψύχωται» σωστό (ας το πούμε αξίωμα 1) αλλά γιατί αυτό συνεπάγεται αναγκαστικά ότι το εμφύσημα, που αναφέρει, ως η «πνοή ζωής» δεν είναι η ψυχή.Ο Αδάμ ΔΕΝ ΥΠΗΡΞΕ ΕΜΒΡΥΟ. Γιατί αποκλείται η μόνη εξαίρεση στο αξίωμα 1 να είναι η Δημιουργία του Αδάμ? Γράφει πουθενά «Ο Αδάμ εν τη συλλήψει εμψύχωται» ?

Στην μακροεξέλιξη το αξίωμα ''κάθε κύτταρο προέρχεται από κύτταρο '' έχει ΜΙΑ ΕΞΑΙΡΕΣΗ: τη δημιουργία του πρώτου κυττάρου αβιογενετικά.

Με το ίδιο σκεπτικό ΤΩΝ κατά γράμμα ακραιφνών ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΩΝ το αξίωμα 1 «το έμβρυον εν τη συλλήψει εμψύχωται» δικαιούται να έχει ΜΙΑ ΕΞΑΙΡΕΣΗ: ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΑΔΑΜ, όπως ανθρωποπαθώς περιγράφεται στη Γένεση.

Επώνυμος

Ανώνυμος είπε...

Συγχαρητήρια Επώνυμε. Έχεις δίκαιο, χτύπα τις νεκροθεωρίες των "δαρβινιστών" "θεολόγων". Αν και ο Ι.Κ. δεν είναι ούτε "θεολόγος".

Φιλήμονας

Ανώνυμος είπε...

Λέγει η Γραφή: «και έπλασεν ο Θεός τον άνθρωπον, χουν από της γης. Και ενεφύσησεν εις το πρόσωπον αυτού πνοήν ζωής, και εγένετο ο άνθρωπος εις ψυχήν ζώσαν» (Γέν. 2. 7). Κατά το εδάφιο, ποιόν έπλασε ο Θεός από το χώμα; «τον άνθρωπο». Και σε ποιόν ενεφύσησε πνοή ζωής; «στον άνθρωπο». Και ποιος «εγένετο εις ψυχήν ζώσαν»; «ο άνθρωπος». Παρατηρούμε ότι ο χαρακτηρισμός «άνθρωπος» υπάρχει και πριν από το εμφύσημα του Θεού.
Τι είναι αυτό το εμφύσημα; Λέγει ο Μ. Βασίλειος: «ενεφύσησε γαρ εις το πρόσωπον αυτού, τουτέστι μοίραν τινά της αυτού Χάριτος εναπέθετο τω ανθρώπω, ίνα τω ομοίως επιγινώσκη το όμοιον» (PG 29. 449B). Δηλ. εμφύσησε στον άνθρωπο το Άγιο Πνεύμα, ώστε αυτός να μπορέσει να έχει γνώση του Θεού. Με την απόκτηση του Άγίου Πνεύματος η ψυχή του ανθρώπου από νεκρή έγινε ζωντανή. Δεν έχουμε λοιπόν εδώ ούτε απλή ανάσα, ούτε βιολογικό ζωντάνεμα, αλλά έχουμε το Πνεύμα το άγιο που δόθηκε και τον έκανε «ψυχή ζώσα» πνευματικά, ανεβάζοντάς τον από το «κατ’ εικόνα» στο «καθ’ ομοίωση». Έτσι δεν υπάρχει καμία αντίφαση της Αγίας Γραφής και της Επιστήμης, που μας αναφέρει για παλαιοντολογικά ευρήματα πολιτισμών, πριν από την εποχή του Αδάμ.
Το ότι το εμφύσημα αυτό δεν είναι η ψυχή, αλλά η ζωογόνος ενέργεια της Χάριτος του Θεού διδάσκουν και άλλοι Πατέρες. Ο Διόδωρος Ταρσού παρατηρεί: «υπέβαλον ένιοι κακώς το εμφύσημα του Θεού γεγενήσθαι ψυχήν την αθάνατον» (Αποσπάσματα εκ Σειρών εις την Γένεσιν, PG 33. 1565ΑΒ). Το θείο «εμφύσημα» προς τον άνθρωπο δεν αποτελεί, κατά τον άγιο Κύριλλο Αλεξανδρείας, την ψυχή του ανθρώπου αλλά την άκτιστη χάρη και ενέργεια του Θεού, η οποία παρέχεται στην ανθρώπινη φύση για την τελείωσή της (Θησαυροί, 34, PG 75. 584CD). Κατά τον ίδιο τρόπο ερμηνεύεται και από τον άγιο Γρηγόριο Παλαμά, στη διδασκαλία του οποίου υποδηλώνει «το αείζωον….. και κεχαριτωμένον θείως» (Αποδεικτικός, 2,8). Συναφώς και ο άγιος Ιω. Δαμασκηνός τονίζει: «εκ γης μεν το σώμα διαπλάσας, ψυχήν δε λογικήν και νοεράν δια του οικείου εμφυσήματος δους αυτώ».
Η ενέργεια αυτή του Θεού δια του πνεύματός του, που δεν υπαινίσσεται βεβαίως μετάδοση της θείας ουσίας, διαφοροποιεί ουσιαστικά τον άνθρωπο από τα ζώα. Αυτά, αν και πλάσθηκαν, όπως και εκείνος «εκ της γης» και αποτελούν «ψυχάς ζώσας» κατά την βιβλική μαρτυρία: «και έπλασεν ο Θεός έτι εκ της γης πάντα τα θηρία του αγρού και πάντα τα πετεινά του ουρανού και ήγαγεν αυτά προς τον Αδάμ, ιδείν τι καλέσει αυτά. και παν ό εάν εκάλεσεν αυτό Αδάμ ψυχήν ζώσαν, τούτο όνομα αυτώ» (Γέν. 2. 19). Τα ζώα εντούτοις στερούνται της θείας πνοής, που εμφυσά στον άνθρωπο για να τον καταστήσει πνευματικό ον και ως εκ τούτου υπέρτερο και κυρίαρχό τους.

ΙΚ

Ανώνυμος είπε...

Αυτά που γράφεις αθεολόγητε ΙΚ είναι παρερμηνεία των Πατέρων και τίποτα άλλο.

Ανώνυμος είπε...

Όλα αυτά τα,ομολογουμένως, οργανωμένα στοιχεία αγαπητέ ΙΚ για μένα θα είχαν νόημα αν η θεωρία της μακροεξέλιξης είχε περιεχόμενο αποδείξιμο. Αφού δεν έχει, για μένα δεν έχει νόημα το θεολογείν περί της μακροεξέλιξης.

Νομίζω πως τη ζέση αυτή (περί της ''εξελικτικής θεολογίας'') πρέπει να τη δείξουμε αλλού, εκεί που έμπρακτα χρειάζεται για να σώσουμε και να σωθούμε πνευματικά εν Χριστώ. Αν μας αξιώσει ο Θεός κοντά του.. ασύγκριτα περισσότερα θα γνωρίζουμε (όσο γίνεται) για το ΠΩΣ της Δημιουργίας, συγκριτικά με όσα ΤΩΡΑ κάποιοι διαφημιζουν στις δημοσιεύσεις τους.

Επώνυμος

Ανώνυμος είπε...

Θα ήταν ενδιαφέρον να μάθουμε για την ερμηνεία των Πατέρων, εφ' όσον όσα εγράφησαν ήσαν παρερμηνεία των (συγκεκριμένων βέβαια) Πατέρων.

ΙΚ

Ανώνυμος είπε...

ΙΚ ΕΣΥ ΠΑΡΕΡΜΗΝΕΥΕΙΣ ΤΟΥΣ ΠΑΤΕΡΕΣ ΚΑΙ ΟΧΙ ΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ ΤΗΝ ΓΡΑΦΗ.

Ανώνυμος είπε...

Δεν είπα, ότι οι Πατέρες παρερμηνεύουν τη Γραφή, αλλά που και πως εγώ παρερμηνεύω τους συγκεκριμένους Πατέρες, δηλ. ο Κύριλλος δεν τα είπε αυτά ή ο Διόδωρος εννοούσε άλλα ή ο Παλαμάς άλλα κ.ο.κ.
Οι αφορισμοί και οι γενικότητες δεν έχουν νόημα και απλώς δείχνουν, ότι δεν υπάρχουν αντεπιχειρήματα.

ΙΚ

Ανώνυμος είπε...

Και ασφαλώς και ο άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ παρερμηνεύει τους Πατέρες:

Ο άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ καταγράφεται χαρακτηριστικά από τον μαθητή του Μοτοβίλωφ, που είχε και αυτός την εμπειρία του αγίου Πνεύματος, όπως και ο γέροντάς του. Έτσι στα απομνημονεύματά του αναφέρει σχετικά: «Για τον στάρετς, όπως και για τους Πατέρες της Εκκλησίας, ο Αδάμ κυριαρχεί στην ιστορία, όχι μόνο, αλλά και όλης της κτίσεως. Η σκέψη του δεν έρχεται σε αντίθεση με τις διάφορες επιστημονικές θεωρίες για την καταγωγή του ανθρώπου. Κατ’ αυτόν ο Αδάμ δημιουργήθηκε ζώον, όμοιο με τάλλα πλάσματα που ζουν στη γη, αν και ανώτερος απ’ όλα αυτά. Θα έμενε ζώο, αν δεν είχε δεχθεί «την πνοήν ζωής» -το Πνεύμα-που τον έκανε συγγενή με το Θεό. Ο άνθρωπος μόνο ζωοποιήθηκε από την ίδια την πνοή του Θεού, η ύπαρξή του θεμελιώνεται απ’ ευθείας στη χάρη του Αγίου Πνεύματος, λέγουν οι Πατέρες της Εκκλησίας».
(Γκοραϊνωφ Ειρ. Ο άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ, εκδόσεις ΤΗΝΟΣ, σελ. 189).

ΙΚ

Ανώνυμος είπε...

ΙΚ ΔΕΝ ΝΟΜΙΖΕΙΣ ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙΡΟΣ ΝΑ ΣΟΒΑΡΕΥΤΕΙΣ;

Ανώνυμος είπε...

Λέγει ο Μ. Βασίλειος:"... από τον ίππο παράγεται ίππος διάδοχος, και από τον λέοντα λέοντας και από τον αετό, αετός. Και αυτό μας παραπέμπει σε κάθε ένα από τα ζώα, το οποίο συντηρείται με τις διαδοχικές γεννήσεις, μέχρι της συντέλειας.." (Εξαήμερος,9, 3.)

Ο Μ. Βασίλειος δεν υποστηρίζει την εξέλιξη, άρα είναι άτοπο να τον επικαλείσαι προς υποστήριξη της εξέλιξης.

Ανώνυμος είπε...

Όποιος δεν έχει τίποτε να απαντήσει, απλώς λέει "μπούρδες" ή εκ στόματος κοράκου "κρα-κρα".

ΙΚ

Ανώνυμος είπε...

Στο πως της δημιουργίας ο Μ. Βασίλειος και ο Γρηγόριος Νύσσης παρουσιάζουν αξιοσημείωτες απόψεις που κατ’ αναλογία (και μόνο κατ’ αναλογία) παρουσιάζουν ομοιότητες με σημερινές θέσεις των εξελικτικών. Στις γνωστές φάσεις της δημιουργίας τα διάφορα είδη δεν δημιουργήθηκαν εξ αρχής με την τωρινή τους μορφή, αλλά προήλθαν από σπερματικές καταβολές που έβαλε η δημιουργική ενέργεια του Θεού.
Τούτο το τελευταίο το βλέπουμε στην Εξαήμερο του Μ. Βασιλείου: «Εκάστου γένους τας απαρχάς νυν, οιονεί σπέρματά τινα της φύσεως προβληθήναι κελεύει. το δε πλήθος αυτώ εν τη μετά ταύτα διαδοχή ταμιεύεται, όταν αυξάνεσθαι και πληθύνεσθαι δέη…..». Επειδή ο Μ. Βασίλειος δέχεται πως η γη στο σύνολό της είναι προικισμένη δυνάμει με ζωογονητικές ιδιότητες –με οργανικές δυνατότητες θα λέγαμε- μια επιστημονική πλάνη εκείνης της εποχής (ότι τα χέλια προέρχονται αυτόματα από τη λάσπη δίχως αυγά) την εξηγεί με την παραπάνω βάση. Έτσι υποστηρίζει πως υπάρχουν δυο είδη πολλαπλασιασμού 1/ τα μεν παράγονται από τα δε «εκ της διαδοχής» και 2/ άλλα παράγονται από την ίδια τη γη που τα ζωογονεί με την (οργανική) δύναμη που κατέχει (PG 29. 149C). Εδώ έχει μεγάλη σημασία το γεγονός ότι ο Μ. Βασίλειος, ενώ το μπορούσε άνετα σ’ ένα κήρυγμα, δεν λέει πως δημιουργεί εκείνη τη στιγμή ο Θεός εκ του μη όντος, αλλά ότι η γη είναι προικισμένη με τέτοιες ζωογονητικές και οργανικές ιδιότητες (PG 29. 189CD-192A).
Επομένως σ’ αυτό το σημείο ο Μ. Βασίλειος εισάγει επιστημονικές θεωρίες της εποχής του και τις μπολιάζει λειτουργικά με τη διήγηση της Γένεσης. Συνεπής με τη γραμμή του, ότι το πώς της δημιουργίας διευρύνεται με την έρευνα και δεν ανήκει στη χαρισματική γνώση της θεοπνευστίας συμπληρώνει με πολύ ενδιαφέροντα τρόπο τις πληροφορίες που παίρνει από την Αγία Γραφή. Αυτόν τον συνδυασμό οφείλει να κάνει κάθε σύγχρονη θεολογία και να μη σπεύδει να καταδικάζει τις θεωρίες των επιστημόνων.

IK

Ανώνυμος είπε...

Κατά γένος
-----------

'Και είπεν ο Θεός· εξαγαγέτω η γη ψυχήν ζώσαν κατά γένος, τετράποδα και ερπετά και θηρία της γης κατά γένος· και εγένετο ούτως. Και εποίησεν ο Θεός τα θηρία της γης κατά γένος, και τα κτήνη κατά γένος και πάντα τα ερπετά της γης κατά γένος αυτών ''

Mέσα σε τρεις γραμμές που αναφέρει ο ιερός συγγραφέας, ο Μωυσής για την δημιουργία των χερσαίων ζώων, την έκφραση ‘'κατά γένος'' την αναφέρει πέντε φορές! Τι σημαίνει αυτό; Ας μου επιτραπή να πω την έκφραση ‘'ως να εγνώριζε τι θα εγένετο κάποτε εις τους ανθρώπους, τι θεωρίες θα επικρατούσαν'' και τρόπον τινά διασφαλίζει το ιερό κείμενο την απάντηση για εκείνα τα οποία θα ελέγοντο από τους ανθρώπους, για να τους δώσει αποστομωτική απάντηση, ότι εκείνα τα οποία ισχυρίζεσθε και έχετε σαν θεωρίες δεν είναι σωστά.. Το κάθε γένος έτυχε ιδιαιτέρας δημιουργικής, εκ μέρους του Θεού, πράξεως. Για αυτό δε διστάζει να γράψει ο ιερός συγγραφέας, ο Μωυσής, συνεχώς και συνεχώς ότι ο Θεός έκανε εκείνο κι εκείνο κι εκείνο, για κάθε τι, κατά γένος, κατά γένος, κατά γένος ... (Γέροντας Αθανάσιος Μυτιληναίος).

Μ. Βασίλειος
-------------
Λέγει ο Μ. Βασίλειος:"... από τον ίππο παράγεται ίππος διάδοχος, και από τον λέοντα λέοντας και από τον αετό, αετός. Και αυτό μας παραπέμπει σε κάθε ένα από τα ζώα, το οποίο συντηρείται με τις διαδοχικές γεννήσεις, μέχρι της συντέλειας.." (Εξαήμερος,9, 3.)

Ιώβ
-----

Ιώβ 38, 14: «Η συ λαβών γην πηλόν έπλασας ζώον και λαλητόν αυτόν έθου επί γης».

Γέροντας Παίσιος
-----------------
«Τι ανοησίες λένε τώρα στα σχολεία με την θεωρία του Δαρβίνου» (Γέροντας Παίσιος).

ΑΡΑ:

1. είτε τα έμβια όντα ποιήθηκαν κατά γένος (βλ. Γένεση, Εξαήμερος)
2. είτε τα έμβια όντα δεν ποιήθηκαν κατά γένος, αλλά εξελίχθηκαν από το ένα είδος (γένος) στο άλλο (οπότε πρέπει ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΑ να παραδεχτεί κανείς ότι σφάλλουν ο Μ. Βασίλειος και ο Γέροντας Παίσιος).

Ενδιάμεση περίπτωση δεν υπάρχει.

Προσωπικά δεν παραδέχομαι ότι σφάλλουν ο Μ. Βασίλειος και ο Γέροντας Παίσιος. Επίσης, αν και δεν αποδέχομαι τη θεωρία του ευφυούς σχεδιασμού ως επιστημονική, αναμφισβήτητα ανέδειξε ξεκάθαρα τα προβλήματα που παρουσιάζει η μακροεξέλιξη ως βιολογική θεωρία και τα οποία ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΑ ΛΟΓΩ ΤΩΝ ΑΞΙΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ φαίνεται ότι θα παραμείνουν ΑΛΥΤΑ.


Επώνυμος

Ανώνυμος είπε...

Φιλοεξελικτικέ ΙΚ μπορεί να μην είναι ότι δεν ξέρει αλλά ότι βαριέται να σου απαντήσει σε τόσο προφανή.

Ανώνυμος είπε...

Πάντως, ακόμη και η Φιλοκαλία φαίνεται να είναι φιλοεξελικτική:

«Ο άνθρωπος μόνος του Θεού δεκτικός εστι. Τούτω γαρ μόνω τω ζώω ομιλεί ο Θεός, νυκτός μεν δι’ ονείρων, ημέρας δε δια του νου» (Α΄, 25, ρνθ΄). «το νοερόν και λογικόν ζώον, ο άνθρωπος, μόνος εκ πάντων εστι κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν Θεού» (Β΄, 238, 4).

Αλλά και ο Γρηγόριος Νύσσης φαίνεται να είναι φιλοεξελικτικός:

Ο Γρηγόριος Νύσσης, συμπληρώνοντας κατά κάποιον τρόπο τον Μ. Βασίλειο, μιλάει για τη δημιουργία σαν μια ενέργεια του Θεού ακαριαία, διαμέσου της οποίας δημιουργούνται απαρχής όλες οι καταβολές των όντων. Μετά αρχίζει η δυναμική εξέλιξη και η φανέρωση όλων των ποικιλιών και μεγεθών του σύμπαντος, του κόσμου και της ζωής. Έτσι με τον τρόπο αυτό «κατασκευάζεται» και ο άνθρωπος. Η καταβολή του βρίσκεται στο σύνολο των καταβολών. Επομένως η αρχική του ύπαρξη δεν είναι ιστορική του Αδάμ και της Εύας, αλλά αγενής και σπερματική. Ακριβώς σε τούτη τη σπερματική καταβολή ενυπάρχει με τη θεία πρόγνωση και δύναμη το κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση, όπως και η δυνατότητα για το σχηματισμό σε άνδρα και γυναίκα.
Καταγράφει ο Γρηγόριος Νύσσης στο περί της Εξαημέρου έργο του (PG 44. 72AB): «ότι πάντων των όντων τας αφορμάς και τας αιτίας και τας δυνάμεις συλλήβδην ο Θεός εν ακαρεί κατεβάλετο και εν τη πρώτη του θελήματος ορμή η εκάστου των όντων ουσία συνέδραμεν, ουρανός, αιθήρ, αστέρες, πυρ, αήρ, θάλασσα, γη, ζώα, φυτά…..». Με βάση τα παραπάνω του Γρηγορίου Νύσσης οφείλει κανείς να ερμηνεύσει τα όσα λέγονται για τη δημιουργία του ανθρώπου στο έργο του Περί κατασκευής ανθρώπου. Αλλιώτικα ο κίνδυνος να παραπλανηθεί κανείς εύκολα είναι πολύ μεγάλος και να νομίσει ότι ο Νύσσης πλατωνίζει και δέχεται δυο δημιουργίες, τη μια του ιδεατού και «αγενούς» ανθρώπου και την άλλη του ιστορικού Αδάμ. Τούτη την παρερμηνεία έκαναν μεγάλα και φανταχτερά ονόματα της ξένης θεολογίας και φυσικά ακολούθησαν και δικοί μας πατρολόγοι. Απλούστατα ο πρώτος αυτός άνθρωπος είναι ο σπερματικός, η σπερματική καταβολή που έγινε «συλλύβδην εν ακαρεί». Και είναι φυσικό η σπερματική καταβολή, σαν ένα DNA, να είναι αγενής, φορέας όμως του κατ’ εικόνα και του καθ’ ομοίωση.
Γράφει ο Γρηγόριος Νύσης στο Περί κατασκευής του ανθρώπου (PG 44. 185BCD): «Ου γαρ συνωνομάσθη τω κτίσματι νυν ο Αδάμ καθώς εν τοις εφεξής η ιστορία φησίν. αλλ’ όνομα τω κτισθέντι ανθρώπω ουχ ο τις, αλλ’ ο καθόλου εστίν. Ουκούν τη καθολική της φύσεως κλήσει τοιούτον τι υπονοείν εναγόμεθα, ότι τη θεία προγνώσει τε και δυνάμει πάσα η ανθρωπότης εν τη πρώτη κατασκευή περιείληπται». Εδώ τα πράγματα είναι ξεκαθαρισμένα. Όπως με την ακαριαία καταβολή «των αφορμών και των αιτιών και των δυνάμεων» έχουμε το καθόλου σύμπαν, έτσι και η πρώτη κατασκευή του ανθρώπου είναι σπερματική και περιέχει όλη την ανθρωπότητα και επομένως είναι ο καθόλου άνθρωπος. Καμιά λοιπόν θεωρία για τη δημιουργία ιδεατού ανθρώπου.

Είναι γεγονός, ότι ο γ. Παϊσιος ακολουθεί κατά γράμμα τη Βίβλο και το χωρίο του Ιώβ (38. 14), όπου εκεί εμφαίνεται η απ’ ευθείας εκ «γης πηλού» δημιουργία του ανθρώπου. Βέβαια αν είναι έτσι τα πράγματα κυριολεκτικά και όχι μεταφορικά, ότι ο άνθρωπος είναι «χοϊκός», τότε πράγματι το στερέωμα στερεώνεται σε «στύλους» πάνω στη επίπεδη γη, όπως λέγει το ίδιο το βιβλίο του Ιώβ (26. 11).

Παρακαλούνται, οι όποιοι κολαούζοι να προσφέρουν κάτι το εποικοδομητικό και όχι να καθίστανται απλοί χειροκροτητές ή υβριστές.

ΙΚ

Ανώνυμος είπε...

Άρχισες πάλι τις μπουρδολογίες ΙΚ;
Πότε θα σοβαρευτείς;
Δεν καταλαβαίνεις ότι όλα αυτά που γράφεις είναι ΠΑΡΕΡΜΗΝΕΙΑ των Πατέρων;
Ελληνικά καταλαβαίνεις;

Ανώνυμος είπε...

Αγενής και σπερματική είναι η ύπαρξη του Αδάμ και της Εύας ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΧΗ ΤΗΣ ΜΑΚΡΟΕΞΕΛΙΞΗΣ, με την de novo εκ Θεού Δημιουργία ακριβώς όπως περιγράφεται στο χωρίο του Ιώβ.
Κάποια πράγματα ΕΙΝΑΙ κυριολεκτικά ή και ανθρωποπαθώς περιγραφόμενα ΑΛΛΑ ΟΧΙ ΑΥΘΑΙΡΕΤΑ στη Γραφή (πχ. δημιουργία κατά γένη) και κάποια άλλα είναι μεταφορικά (πχ. οι στύλοι του στερεώματος).
Αν δεχτούμε (υπόθεση εργασίας Α) ότι το εμφύσημα του Θεού είναι το Άγιο Πνεύμα (υπάρχει ξεκάθαρο χωρίο που να το βεβαιώνει?..μάλλον όχι) και έτσι η ψυχή του ανθρώπου από νεκρή έγινε ζωντανή ΓΙΑΤΙ αυτή η παραδοχή ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΑ αποκλείει την de novo εκ Θεού Δημιουργία (υπόθεση εργασίας Β) χωρίς τη μεσολάβηση πχ. υποθετικού αυστραλοπιθήκου? (οι υποθέσεις εργασίας Α και Β είναι ανεξάρτητες). Ο άγιος Ιω. Δαμασκηνός τονίζει: «..ψυχήν δε ..δια του οικείου εμφυσήματος δους αυτώ» και αυτό μπορεί να εκληφθεί ΚΑΙ ΩΣ : το εμφύσημα του Θεού ΕΙΝΑΙ η ψυχή. Σαφώς και τα ζώα στερούνται «ψυχήν λογικήν και νοεράν» αλλά γιατί αυτό το δεδομένο ΑΠΟΚΛΕΙΕΙ την υπόθεση εργασίας Β? Πως ο Γρηγόριος Νύσης (PG 44. 185BCD, PG 44. 72AB) ΑΠΟΚΛΕΙΕΙ την υπόθεση εργασίας Β?
Η επισήμανση του Γέροντα Αθανάσιου Μυτιληναίου δεν με αφήνει αδιάφορο (σε τρεις γραμμές η έκφραση ‘'κατά γένος'' πέντε φορές). Επίσης, έχει μεγάλη σημασία το γεγονός ότι ο Μ. Βασίλειος, ενώ το μπορούσε άνετα σ’ ένα κήρυγμα, δεν λέει σαφώς «το εμφύσημα του Θεού είναι το Άγιο Πνεύμα», όπως δεν λέει «τα έμβια όντα δεν ποιήθηκαν κατά γένος, αλλά εξελίχθηκαν από το ένα είδος (γένος) στο άλλο».

Σαφώς το ΠΩΣ μέσω της «εξελικτικής δημιουργίας» είναι λογικότερο για τους Ορθοδόξους συγκριτικά με την μακροεξέλιξη «με θεό την τύχη», αλλά τα ερωτήματα και οι αμφιβολίες δεν ξεκαθαρίζονται σε καμία περίπτωση θεολογικά ( πολύ περισσότερο επιστημονικά, λόγω περιορισμών) και γι αυτό ΣΙΓΟΥΡΑ μιλάμε για Δημιουργία (έστω και Δημιουργία εξελικτική..αλλά τότε σφάλλουν ο Μ. Βασίλειος και ο Γέροντας Παίσιος! )
Επώνυμος

Ανώνυμος είπε...

Η επιστήμονες ας είναι και..λίγο(!)επιφυλακτικοί με τη μακροεξέλιξη μετά τις απάτες που ξεσκεπάστηκαν πχ. του Πιλντάουν (για τον πρόγονο πιθήκου-ανθρώπου), του Χέκελ (δήθεν ομοιότητες μεταξύ εμβρύων ζώων) ή του Archaeraptor (για τον πρόγονο ερπετών-πτηνών). Φανταστείτε τί θα έλεγε κάποιος που θα προσπαθούσε να θεολογήσει σύμφωνα με αυτές!

Επώνυμος

Ανώνυμος είπε...

Τελικά, στη διάσταση απόψεων μεταξύ Δημιουργιστών και Εξελικτικών "ουκ έσται τέλος".

ΙΚ

Ανώνυμος είπε...

Τελικά η διάσταση μεταξύ κοσμικών φιλοεξελικτικών με τον μανδύα του Ορθόδοξου και πραγματικών Ορθόδοξων που σκέπτονται ορθόδοξα και πατερικά "ουκ έσται τέλος" εκτός αν μετανοήσουν οι πρώτοι.

Φιλήμονας

Ανώνυμος είπε...

Nα πω με τη σειρά μου αγαπητέ ΙΚ ότι ανεξάρτητα με το αν εσύ θεωρείς τον εαυτό σου Δημιουργιστή ή Δημιουργιστή-Εξελικτικιστή (δεν είσαι άθεος Εξελικτικιστής) σε μένα προσωπικά είσαι συμπαθής και επίσης να προσθέσω ότι κάποτε (λόγω σπουδών και επομένως..πενιχρής σοβαρής μελέτης!) και εγώ υπερτιμούσα (κακώς θεωρώ ΤΩΡΑ) την μακροεξέλιξη.

Καλή χρονιά εν Χριστώ σε όλους μας.

Επώνυμος

Ανώνυμος είπε...

Τελικά, μαζί με μένα θα πρέπει να μετανοήσουν (ή θα έπρεπε να μετανοήσουν) και οι:

Μεσογαίας Νικόλαος
Περγάμου Ιωάννης
Πατρινός Α.
Μπουένος Άϊρες Αλέξανδρος
Διάκονος π. Ανδρέας Kuraev
π. Γεώργιος Nicozisin
Γεώργιος Theokritoff (έκδοση άγ. Βλαδίμηρος).
άγιος Σεραφείμ Σάρωφ
Ρωμανίδης Ι.
Καλόμοιρος Α.
κ.ά.

Ενώ, αντίθετα δεν χρειάζονται (ή δεν χρειάστηκαν) μετάνοια, οι:

Σεραφείμ Ρόουζ
π. Δαμασκηνός Καρακαλληνός
π. Ι. Κοστώφ
κ.ά.

Βέβαια, δεν θα προλάβουμε μέχρι να δογματίσει επίσημα η Εκκλησία περί αυτού του θέματαος, οπότε η μετάνοια μας είναι απαραίτητη.

ΙΚ

Ανώνυμος είπε...

http://thriskeftika.blogspot.com/2009/11/blog-post_9817.html

Παρατίθενται οι θέσεις κάποιου με το ψευδώνυμο Ι.Κ. για τα θρησκευτικά σύμβολα. Είναι ο ίδιος άραγε που είναι λαύρος με την εξέλιξη?

Μπορείτε να δείτε τις προηγούμενες δημοσιεύσεις του ιστολογίου μας πατώντας το Παλαιότερες αναρτήσεις (δείτε δεξιά)