Νέα Υόρκη,22 Φεβρουαρίου 2010
ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ Π. ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΘΕΡΜΟ
του Παναγιώτη Τελεβάντου
Σεβαστέ μοι Πρωτοπρεσβύτερε,
λίαν μοι αγαπητέ και σεβαστέ π. Βασίλειε Θερμέ,
Ευλογείτε!
Με την παρούσα επιστολή υποβάλλω ταπεινά, υικά και με τον προσήκοντα σεβασμό προς την υμετέρα περισπούδαστη και προσφιλή αιδεσιμολογιότητα τα ακόλουθα ως απάντηση στην επιστολή που αποστείλατε στο περιοδικό “Ορθόδοξη Μαρτυρία”. Στην επιστολή αυτή “αξιώνεται” (δικό σας ο όρος) να απολογηθώ για την κριτική για τις κακοδοξίες και τις βλασφημίες σας στο τεύχος 89 της “Ορθόδοξης Μαρτυρίας”.......
Καθορίζετε μάλιστα την ακριβή διατύπωση της απολογίας που έχετε την “αξίωση” να δημοσιευθεί. Διατυπώνετε μάλιστα την απειλή ότι, αν δεν υιοθετηθεί η ακριβής απολογία που υπαγορεύσατε και αν δεν καταχωρηθεί σε πλαίσιο στην πρώτη σελίδα του τεύχους 90 της “Ορθόδοξης Μαρτυρίας”, θα καταγγείλετε το περιοδικό στην Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Κύπρου.
Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ
Αρχίζω επισημαίνοντας ότι η επιστολή που σας απευθύνω είναι προσωπική. ΔΕΝ σας αποστέλλεται εκ μέρους της συντακτικής επιτροπής. Ούτε με εξουσιοδότησε, ούτε ενημέρωσα καν τη συντακτική επιτροπή της “Ορθόδοξης Μαρτυρίας” ότι προτίθεμαι να σας στείλω επιστολή. Πολλώ μάλλον δεν ετέθη υπόψη της για έγκριση. Απλά την κοινοποιώ στη συντακτική επιτροπή για ενημέρωση. Η επιστολή σας απευθύνεται έμμεσα και σε μένα, επειδή από εμένα πρώτιστα ζητάτε να απολογηθώ. Θεώρησα, λοιπόν, ότι σας οφείλω προσωπική απάντηση πέραν του τι η συντακτική επιτροπή του περιοδικού αποφασίσει να πράξει. Επιπλέον αποφάσισα να δώσω την επιστολή στη δημοσιότητα πιστός στην αρχή που επανειλημμένα έχω εκφράσει ότι, όσοι δημόσια προσβάλλουν την πίστη μας, δημόσια πρέπει και να ελέγχονται.
ΤΟ ΥΦΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΗΘΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ
Να σημειώσω επίσης ότι παρόλον ότι η επιστολή σας βρίθει ύβρεων, ανακριβειών, συκοφαντιών και απαξιωτικών προσωπικών και ποινικά κολάσιμων χαρακτηρισμών, όχι μόνον εναντίον μου, αλλά και εναντίον διαπρεπών Καθηγητών πανεπιστημίων και κληρικών πανελληνίου ακτινοβολίας οι οποίοι ελέγχουν το αιρετικό σας φρόνημα και το νεωτεριστικό σας οίστρο, δεν θα μιμηθώ το ύφος και το ήθος της επιστολής σας. Ο καθένας έχει το επίπεδό του. Δεν πρόκειται να σας ακολουθήσω στον κατήφορο. Αντίθετα! Θα περιοριστώ, με κάθε σεβασμό προς το πρόσωπο και το υψηλό υπούργημα της ιερωσύνης που (καταχρηστικώς πλέον) ασκείτε, να ανασκευάσω λέξη προς λέξη τα έωλα επιχειρήματα που παραθέτετε προς αποκατάσταση της δεινώς τρωθείσης υπό της επιστολής σας αλήθειας.
Η ΠΗΓΗ ΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΜΟΥ
Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Γράφετε για μένα: “Προφανώς άντλησε τις πληροφορίες του από διαστρεβλωτικό της αλήθειας δημοσίευμα κληρικών εναντίον μου στον “Ορθόδοξο Τύπο”.
Το προφανώς δεν είναι τόσο προφανές όσο νομίζετε αιδεσιμολογιότατε. Πληροφορίες για τους νεωτερισμούς και την κακοδοξία του Βαρλααμιτικού εξαμβλώματος της “λειτουργικής αναγέννησης” που σθεναρώς υποστηρίζετε άντλησα από τις ακόλουθες πηγές:
1) Περιοδικό “Σύναξη” και ιδιαίτερα τεύχος 105.
2) Κείμενα ομάδας κληρικών (ορισμένοι εξ αυτών πανορθοδόξου κύρους), οι οποίοι, για χρόνια τώρα, συντάσσουν και υπογράφουν επιστολές εναντίον σας.
3) Τηλεφωνικές συνδιαλέξεις με πολλούς λαικούς και κληρικούς και Καθηγητές πανεπιστημίων πανορθόδοξου κύρους οι οποίοι διαφωνούν με τη λεγόμενη “Λειτουργική αναγέννηση”, που επιδιώκουν να επιβάλουν ετσιθελικά οι “Νεοβαρλααμίτες”.
4) Αρθρα και σχόλια εφημερίδων και περιοδικών (“Ορθόδοξος Τύπος”, “Παρακαταθήκη”, “Θεοδρομία”, “Χριστιανική βιβλιογραφία”, κτλ.).
5) Ιστολόγια εν οις του Παπα-κώστα Μπέη και το “Επικοινωνείστε μαζί μας”-orthros.org”. (Το τελευταίο, ιδιαίτερα, περιέχει πλήθος άρθρα και πληροφορίες για τους νεωτερισμούς και τις κακοδοξίες σας).
6) Βιβλία που εκδόθηκαν κατά καιρούς εναντίον σας αλλά και των ομοφρόνων σας μεταξύ των οποίων και ο διαπρεπής πατρολόγος και κορυφαίος ορθόδοξος θεολόγος των ημερών μας π. Θεόδωρος Ζήσης, ο Διδάκτωρ της Φιλοσοφίας κ. Φώτης Σχοινάς και άλλοι.
7) Αρθρα και βιβλία σας.
Αρα αυτό που θεωρείτε ως “προφανώς” δεδομένο απλούστατα ΔΕΝ είναι. Για την ακρίβεια είναι απολύτως ανακριβές. Τις πληροφορίες για τις κακόδοξες θέσεις που εκφράζετε συστηματικά τις τελευταίες δεκαετίες τις άντλησα από πολλές πηγές τις οποίες διασταύρωσα με πολλούς τρόπους. Το ίδιο συνέβηκε με τις καταγγελίες που διατύπωσε ο Καθηγητής της Βυζαντινής φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Κουρούσης. Επομένως ο ισχυρισμός σας ότι τις πληροφορίες τις άντλησα από δημοσίευμα μόνον της πολυμελούς ομάδας των κληρικών που δημοσιεύουν άρθρα εναντίον των νεωτερισμών που επιδιώκετε να επιβάλετε ετσιθελικά στην Εκκλησία ελέγχεται ως ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΑΝΑΚΡΙΒΗΣ.
“ΠΕΡΙ ΚΑΚΟΗΘΕΙΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ”
Γράφετε επίσης στην επιστολή σας: “Διαβάζοντάς το (εννοείτε τα άρθρα μου) διερωτήθηκα τι εκ των δύο κυριαρχεί περισσότερο, κακοήθεια ή ψυχολογική διαταραχή;” Δεν θα αναφερθώ στους βαρβαρισμούς και τους σολοικισμούς της επιστολής σας. Δεν είναι της στιγμής. Φαίνεται ότι η καλή δασκάλα που σας δίδαξε το πρόσφυμα γιωδ και την αιτιατική της αναφοράς δεν έδωσε τη δέουσα προσοχή στη διδασκαλία της γραμματικής και του συντακτικού. Αλλά αυτό δεν είναι το θέμα: Φοβάμαι, Γέροντά μου, ότι η ψυχιατρική σας κατάρτιση αμιλλάται “επιτυχώς” τη θεολογική σας συγκρότηση. Αν όντως στα κείμενά μου “διαγνώσατε” κάποιας μορφής ψυχολογική διαταραχή γιατί δεν μου απευθύνατε προσωπική επιστολή στην οποία να με συμβουλεύσετε τα δέοντα; Γιατί στείλατε επιστολή σε τρίτους για να ανακοινώσετε τη “διάγνωσή” σας; Είναι συμβατή αυτή η συμπεριφορά σας με το ήθος ενός κληρικού; Είναι χριστιανική; Δεν παραβιάζει κατάφωρα τη δεοντολογία του ιατρικού επαγγέλματος; Μήπως θα έπρεπε να σας καταγγείλω στον Ιατρικό Σύλλογο και στην Ιερά Σύνοδο; Μήπως πρέπει να σας κάνω μήνυση για συκοφαντική δυσφήμηση; ΄Η να αρκεστώ να σας παραδώσω στη χλεύη και την περιφρόνηση των αναγνωστών της επιστολής μου που θα πληροφορηθούν ότι, όχι μόνον ως θεολόγος και ως κληρικός διατυπώνετε “γυμνή τη κεφαλή” κακοδοξίες, αλλά και ως γιατρός παραβιάζετε αδίστακτα τον κώδικα της ιατρικής δεοντολογίας; Και ποια είναι τα στοιχεία που σας οδήγησαν να διατυπώσετε την άποψη ότι έχω ψυχολογική διαταραχή; Διότι
α.) Στην κίνηση της λεγόμενης “λειτουργικής αναγέννησης” διακριβώνω προσπάθεια επιβολής νοησιαρχίας στη λατρεία της Εκκλησίας, ένα “Νεοβαρλααμισμό” ή “Λατρευτικό Βαρλααμιτισμό”, που πηγάζει από την κακοδοξία “του Βαρλαάμ ότι με τη διάνοια επέρχεται η ένωση με τον Θεόν” και β.) επειδή μιλώ με πολύ σεβασμό για το Μητροπολίτη Νικοπόλεως αν και συνδέεται με την προσπάθεια μεταγλώττισης των ιερών κειμένων της λατρείας της Εκκλησίας μας. Οντως! Αξιόπιστα επιστημονικά τεκμήρια που επιτρέπουν ασφαλή διάγνωση ψυχολογικής διαταραχής! Δυστυχώς, παππούλη μου, το ποιόν σας ως ανθρώπου, ως χριστιανού, ως κληρικού, ως θεολόγου και ως γιατρού δεν εμπνέει.
ΠΡΟΣΠΟΙΕΙΣΘΕ ΟΤΙ ΑΓΝΟΕΙΤΕ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ
Επιπλέον! Δεν περιορίζεστε να παριστάνετε το “διορατικό”. Πέφτετε πιο κάτω “στου κακού τη σκάλα”. Δεν ορρωδείτε, δυστυχώς, να διατυπώσετε ασύστολα ψεύδη. “Ο κόσμος το έχει τύμπανο και ο π. Βασίλειος Θερμός κρυφό καμάρι”. Προσποιείσθε ότι όλως παραδόξως ανακαλύψατε (επιτέλους!) κάποιο που διαφωνεί με τις θέσεις των “Νεοβαρλααμιτών” (εν προκειμένω εμένα) όπως διατυπώθηκαν στο υπ’ αριθμό 89 τεύχος της “Ορθόδοξης Μαρτυρίας”! Και όχι μόνον τώρα κάνατε την απίστευτη αυτή ανακάλυψη, αλλά, κατά την άποψή σας, η κριτική μου για τις βλασφημίες σας “βασίστηκαν σε διαστρεβλωτικό της αλήθειας δημοσίευμα κληρικών εναντίον μου”. Αιδεσιμολογιότατε! Σας τιμά το γεγονός ότι προσποιείσθε ότι δεν πήρατε είδηση ότι προηγήθηκαν άρθρα δύο κορυφαίων ακαδημαικών στον “Ορθόδοξο Τύπο” που κατακεραύνωσαν τις αθεολόγητες ασυναρτησίες του π. Δανιήλ Αεράκη και των ομοφρόνων του στα οποία καταγγέλεται ΚΑΙ η αιδεσιμολογιότητά σας επώνυμα ως κληρικός που διατυπώνει κακοδοξίες και “διορθώνει” τους Αγίους; Ποιο είναι το έγκλημά μου; Οτι επαναλαμβάνω αυτά που κορυφαίοι ακαδημαικοί κατέγραψαν; Είναι δυνατόν να διατυπώνετε τέτοια ψεύδη; “Χείλη αρχιερέως ου ψεύδονται”. Του ιερέως άραγε; Επιτρέπεται να ψεύδονται; Οταν αναστήματα όπως τον Καθηγητή κ. Σταύρο Κουρούση, τον π. Θεόδωρο Ζήση, τον π. Γεώργιο Μεταλληνό, τον π. Σαράντη Σαράντου, τον π. Λάμπρο Φωτόπουλο, τον π. Ιωάννη Φωτόπουλο και άλλοι “ων ουκ έστιν αριθμός” λένε ότι ο π. Βασίλειος Θερμός και οι ομόφρονές του διέπονται από βαρλααμιτικό φρόνημα δεν σας ενοχλεί; Μόνο όταν επαναλαμβάνω όσα έγραψαν ενοχλείσθε; Τι ζητάτε από μένα; Να πετάξω στον κάλαθο των αχρήστων την αξιολόγηση σύγχρονων κορυφαίων θεολόγων και να ενστερνιστώ τις κακοδοξίες σας;
ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ;
Και ως να μην έφτανε ότι ισχυρίζεστε (ανακριβώς φυσικά) ότι τις πληροφορίες τις έλαβα μόνον από την επιστολή της ομάδας των διαπρεπών κληρικών, που αρθρογραφεί από δεκαετίες εναντίον σας “είστε πεπεισμένος ότι δώσατε “την κατάλληλη απάντηση”, στους εν λόγω κληρικούς. Τι εννοείτε “κατάλληλη”; Απάντηση την οποία ο ίδιος αξιολογείτε ως κατάλληλη ή απάντηση την οποία θεωρούν ικανοποιητική και όσοι διαφωνούν μαζί σας; Αν κρίνουμε από τα δημοσιεύματα των κληρικών που συχνά-πυκνά επί χρόνια ελέγχουν τις κακοδοξίες και τους νεωτερισμούς σας, καθώς επίσης από δημοσιεύματα στον “Ορθόδοξο Τύπο” και σε διάφορα ιστολόγια αποδεικνύεται ότι εκ μέρους σας δεν δόθηκε ποτέ ικανοποιητική απάντηση. Είναι συνετό να είναι κανείς “φρόνιμος παρ’ εαυτώ”; Εκτός, ίσως, και αν με το “κατάλληλη” απάντηση εννοείτε ότι πείσατε τον εαυτό σας και τους δέκα-είκοσι ομόφρονές σας. (Τόσοι είστε όλοι και όλοι Πανελληνίως οι “Νεοβαρλααμίτες”. Και όμως! Εσείς οι ελάχιστοι, Γέροντά μου, τα καταφέρνετε “μια χαρά και μια τρομάρα” να γκρεμίζετε τη συνείδηση των πιστών με το αιρετικό σας φρόνημα, τις καινοτομίες και τις βλασφημίες σας εναντίον των Αγίων).
ΠΕΡΙ ΑΝΩΝΥΜΙΑΣ
Το “διορατικό” σας χάρισμα δεν φαίνεται να περιορίζεται στην επισήμανση της πηγής των πληροφοριών μου. Επεκτείνεται και σε άλλους τομείς. Ανακαλύψατε, ότι σας ελέγχω “από την ασφάλεια της ανωνυμίας”! Ενημέρωση πια και σεις, παππούλη μου! Εχω γεμίσει τον ιστοχώρο, τον “Ορθόδοξο Τύπο”, την “Παρακαταθήκη”, τη “Θεοδρομία”, κτλ. με ΕΠΩΝΥΜΑ δημοσιεύματα για πολλούς μήνες τώρα με τα οποία σας χαρακτηρίζω “κήνσορα” του “Λατρευτικού Βαρλααμιτισμού” και “διορθωτή των Αγίων” και ισχυρίζεστε ότι σας ελέγχω από την ασφάλεια της ανωνυμίας; Μήπως θέλετε να καταχωρήσω επώνυμη αγγελία στους Νew Υork Τimes, στο BBC, στο Associated press, στη Le Monde ή στο CNN για να πάρετε χαμπάρι ότι καταθέτω επώνυμα και υπεύθυνα κριτική για το αιρετικό φρόνημα και την εκπροτεσταντισμένη συνείδηση των “Νεοβαρλααμιτών” “ων πρώτη” και προκλητικότερη τυγχάνει η αιδεσιμολογιότητά σας.
ΑΝΕΥΘΥΝΕΣ ΚΑΙ ΨΕΥΔΕΙΣ ΟΙ ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΕΣ;
Στην επιστολή σας ισχυρίζεστε για μένα ότι “έγινε δέκτης ανεύθυνων και ψευδών καταγγελιών, τις οποίες έσπευσε να υιοθετήσει αβασάνιστα.” Με άλλα λόγια πιστεύετε ότι ο διαπρεπής Καθηγητής της Βυζαντινής φιλολογίας άνδρας σπάνιου ήθους και αληθινής ευσέβειας κ. Σταύρος Κουρούσης, ο κορυφαίος ορθόδοξος θεολόγος των ημερών μας π. Θεόδωρος Ζήσης, ο διαπρεπούς φήμης θεολόγος π. Γεώργιος Μεταλληνός, η ομάδα των ευσεβών και καταρτισμένων κληρικών και όσων άλλων σας ελέγχουν για χρόνια είναι “ψεύτες και ανεύθυνοι”; Αλλά τι λόγο έχουν ή θα μπορούσαν ποτέ να έχουν τόσοι πολλοί και τόσο σημαντικοί και φερέγγυοι άνθρωποι να σας συκοφαντούν; Το κυριότερο: Βάσει ποιας λογικής ισχυρίζεστε ότι δεν είπατε ότι ο Αγιος Μάξιμος δεν κατάλαβε τη Θεία Λειτουργία και ότι χρειάζεται να τον διορθώσετε αφού αυτές οι δηλώσεις σας αναμεταδίδονταν από το ραδιοφωνικό σταθμό της Πειραικής Εκκλησίας; Από πότε έγινε οι αναμεταδόσεις ραδιοφωνικών σταθμών να θεωρούνται απόρρητες ρήσεις που μπορεί να επιβεβαιώσει ή να διαψεύσει μόνο αυτός που έκανε αναφορά στο θέμα; Και αυτοί που τις άκουσαν; Θα τους βγάλουμε τρελλούς; Πάτερ μου ισχυρίζεστε ότι τόσοι πολλοί και τόσοι σημαντικοί άνθρωποι είναι “ανεύθυνοι και ψεύτες”; Τι τους έπιασε ξαφνικά και απεφάσισαν να σας συκοφαντήσουν; Αλλωστε αν λέτε την αλήθεια ότι υπάρχει συνωμοσία ψεύδους εναντίον σας έχετε στο οπλοστάσιό σας ένα πολύ απλό και αποτελεσματικό τρόπο για να αποστομώσετε τους υποτιθέμενους συκοφάντες σας. Αφού η παρέμβασή σας στο συνέδριο αναμεταδόθηκε από το ραδιοσταθμό της Πειραικής Εκκλησίας δώστε στη δημοσιότητα τη μαγνητοταινία του λειτουργικού συμποσίου, για να αποδείξετε τον ισχυρισμό σας ότι όσοι σας κατηγορούν είναι “ανεύθυνοι και ψεύτες”, όπως τους αποκαλείτε. “Το γε νυν έχον” ουδείς λογικός και απροκατάληπτος άνθρωπος θα δεχθεί τη “διάψευσή” σας ως πειστική. Αλλωστε ποια διάψευση; Αυτό που γράψατε (και μάλιστα πολλούς μήνες μετά την καταγγελία του κ. Κουρούση) είναι γενικό και αόριστο: “Ο Αγιος Μάξιμος Ομολογητής είναι ο αγαπημένος μου Πατέρας”. Μάλιστα! Και λοιπόν; Αυτό αποδεικνύει πώς δεν είπατε ότι δεν κατάλαβε τη Θεία Λειτουργία; Με συγχωρείτε, πάτερ μου, αλλά αυτό είναι παραλογισμός. Είναι σαν να κατηγορείται κάποιος ότι χαστούκισε τη γυναίκα του. Και απαντά: “Εγώ λατρεύω τη γυναίκα μου”! Μπορεί να τη λατρεύεις, παλικάρι μου, αλλά το χαστούκι της το έδωσες! Ετσι;” Σας διαβεβαιώ, πάτερ μου: Οταν διάβασα τη “διάψευσή” σας αναρωτήθηκα: “Φαντάσου τι θα τραβήξουν οι υπόλοιποι Αγιοι όταν πέσουν στα χεράκια σας αφού τον αγαπημένο σας Πατέρα το διορθώνετε σε λειτουργικά συνέδρια!”
ΠΟΙΟΣ ΛΕΓΕΙ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ
ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΕΧΕΙ ΚΙΝΗΤΡΟ ΝΑ ΨΕΥΔΕΤΑΙ;
Μου επιτρέπετε, παππούλη μου, να σας πω γιατί νομίζω ότι εσείς δεν λέτε την αλήθεια και όχι όσοι σας κατήγγειλαν; Καταρχήν επειδή “προφανώς” δεν σας είναι άγνωστη αυτή η τακτική! Τι κίνητρο έχουν να σας συκοφαντήσουν όσοι ελέγχουν τις κακοδοξίες σας. Ενώ εσείς, Γέροντα μου, έχετε και παραέχετε κίνητρο να διαψεύσετε την καταγγελία. Τότε - θα ρωτούσε κάποιος αδαής - γιατί εκστομίσατε αυτές τις βλασφημίες; Δεν κινδυνεύατε να εκτεθείτε σοβαρά αφού διατρέχατε τον κίνδυνο να εκτεθείτε ανεπανόρθωτα ως αγιομάχος; Ο ίδιος αποκαλύψατε το λόγο, στην προσπάθειά σας να δικαιολογηθείτε επειδή χαρακτηρίσατε τους παραδοσιακούς πιστούς “Βυζαντινολιγούρηδες”: “Ηταν μικρό συνέδριο και έτσι δεν φανταζόμουν ότι αναμεταδιδόταν από το ραδιοσταθμό της Πειραικής Εκκλησίας”, αναφέρετε. Ως εκ τούτου, συμπληρώνουμε εμείς, βρήκατε την ευκαιρία να βγάλετε τα σώψυχά σας εναντίον των Αγίων και της παράδοσης της Εκκλησίας επειδή δεν αντεληφθήκατε ότι όσα λέγατε τα άκουαν χιλιάδες άνθρωποι. Νομίσατε ότι τα λέγατε μεταξύ σας. Οτι συνήχθη “επί τω αυτώ” η γνωστή παρεούλα των “Νεοβαρλααμιτών” της “λειτουργικής αναγέννησης”. Ετσι βρήκατε την ευκαιρία και τον Αγιο Μάξιμο Ομολογητή να “διορθώσετε” και τους παραδοσιακούς πιστούς να σπιλώσετε και το Βυζάντιο να ατιμάσετε. Και όταν αντιληφθήκατε ότι πατήσατε την πεπονόφλουδα, επειδή οι βλασφημίες σας εξήλθαν της “παρεμβολής” της Βαρλααμικής ομάδας, αφού τα αχαρακτήριστα που εκστομίσατε μεταδίδονταν από ραδιοφώνου, τώρα “ποιείτε την νήσσαν”! Μα το διάψευσα, ισχυρίζεστε. Και απαντούμε: Αν όντως ήταν αναληθείς οι ισχυρισμοί του κ. Κουρούση και των υπόλοιπων γιατί περιμένατε τόσους μήνες για να προβείτε στη διάτρητη έτσι και αλλιώς “διάψευση”;
ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΕΜΑΤΗ ΑΝΑΚΡΙΒΕΙΕΣ
Γράφετε επίσης στην επιστολή σας προς τη συντακτική επιτροπή: “Δώσατε στέγη στην κατασυκοφάντηση και λοιδορία Ορθοδόξων κληρικών που αναλώνονται για την Εκκλησία”. Από πού να πρωτοαρχίσουμε; Η πρόταση είναι αξιοθρήνητη. Ας την αναλύσουμε:
“Κατασυκοφάντηση”. Κύριε ελέησον! Μιλάτε για κατασυκοφάντηση εκ μέρους των διαπρεπών Καθηγητών του πανεπιστημίου και των εξαίρετων κληρικών και όσων άλλων σας άκουσαν να “διορθώνετε” τους Αγίους; Και τι κίνητρο είχαν τόσοι πολλοί και τόσο σημαντικοί άνθρωποι να σας συκοφαντήσουν;
“Λοιδορία”. Λοιδορία της αλαζονείας και του αιρετικού σας φρονήματος, πάτερ μου. Οχι του προσώπου σας ως ανθρώπου και ως κληρικού! Ούτε αυτό δεν μπορείτε να το καταλάβετε; Αυτό που εσείς αποκαλείτε λοιδορία δεν είναι παρά το γνωστό χιουμοριστικό ύφος μου, όπως μπορούν να σας βεβαιώσουν όλοι όσοι με γνωρίζουν. Ούτε τη διάκριση της λοιδορίας από το χιούμορ δεν είστε σε θέση να αντιληφθείτε και δημιουργείτε θέματα εκ του μηδενός;
“Ορθόδοξων”. Δηλαδή πόσο Ορθόδοξοι είναι όσοι διορθώνουν τους Αγίους και προπηλακίζουν τη Βυζαντινή παράδοση της λατρείας της Εκκλησίας και θέλουν να επιβάλουν νεωτερισμούς τους οποίους απέρριψε το Οικουμενικό Πατριαρχείο και ΟΛΕΣ ανεξαίρετα οι Ορθόδοξες Ελληνόφωνες Εκκλησίες και ο Ορθόδοξος Ελληνικός λαός ώστε ο πρωτεργάτης της “λειτουργικής αναγέννησης” μακαριστός Χριστόδουλος αναγκάστηκε να ανακαλέσει το “πιλοτικό πρόγραμμα” του εκβαρλααμισμού της θείας λατρείας;
“Που αναλώνονται για την Εκκλησία”. Από πότε έγινε τους εισηγητές νεωτερισμών να τους θεωρούμε λαμπάδες αναμμένες στην Εκκλησία και όχι στο σατανικό τους εγωισμό; Σοβαρευτείτε, πάτερ μου. Τη μια γράφετε “παπαδιαμάντιες” επιστολές για το Λενιώ, την άλλη εκδίδετε βιβλία για να μας καυχηθείτε για την καλή σας τη δασκάλα που σας δίδαξε το πρόσφυμα γιωδ και την αιτιατική της αναφοράς και τώρα αυτολιναβανίζεστε ότι αναλίσκεσθε για την Εκκλησία! Πάτερ Βασίλειε: Ποιοι ακριβώς είναι αυτοί που αναλώνονται για την Εκκλησία και ποιοι στον εγωισμό τους θα το μάθουμε εν ημέρα Κρίσεως. Μη σπεύδετε να προκαταλάβετε την κρίση του Θεού. Μη νοσφίζεσθε εξουσία που δόθηκε “εις τον Υιόν μόνον”. Σε κάθε περίπτωση σταματείστε να απονέμετε εύσημα στον εαυτό σας! Αν τα φιλολογικά σας προσόντα είναι αντικείμενο καλόπιστου αστεισμού ο άφθονος λιβανωτός που καίγεται στο θυσιαστήριο του “εγώ” σας προκαλεί βαθύτατη θλίψη και απογοήτευση.
ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ
Απευθυνόμενος προς τη συντακτική επιτροπή του περιοδικού γράφετε: “Προσβάλατε έτσι το Αγιον Ορος του οποίου παρουσιάζεσθε ως φίλοι καθώς και την μνήμην του μακαριστού π. Επιφάνιου”. Ωστε; Τώρα γίνατε φίλος του Αγίου Ορους και του π. Επιφανίου; Μπράβο! Bravissimo! Από πότε; Εμείς, Γέροντά μου, γνωρίζουμε ότι κορυφαίοι Αγιορείτες Γέροντες σας έχουν από δεκαετίες αξιολογήσει στο έσχατον σημείο της ανυποληψίας. Εχουμε πολύ συγκεκριμένα στοιχεία ότι σας θεωρούν νεωτεριστή και προτεσταντίζοντα κληρικό. Μήπως θέλετε να αναφερθώ σε ονόματα και γεγονότα; Για την ώρα (επαναλαμβάνω για την ώρα) θα περιοριστώ μόνον σε ένα. Πριν δύο περίπου δεκαετίες ο κακόδοξος διανοούμενος κ. Χρ. Γιανναράς εξέμεσε φρικτές βλασφημίες εναντίον του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου. Η Ιερά Κοινότητα του Αγίου Ορους εξέδωσε φιλάνθρωπη ανακοίνωση με την οποία έλεγξε το κακόδοξο φρόνημα του κ. Γιανναρά και τις βλασφημίες του εναντίον του μεγαλύτερου Πατέρα και Διδασκάλου της Εκκλησίας των τελευταίων αιώνων. Το περιοδικό “Σύναξη” του οποίου τυγχάνετε μέλος της συντακτικής επιτροπής άσκησε δριμύτατη και απαξιωτική κριτική εναντίον του Αγίου Ορους και έγινε η εξέδρα της υπεράσπισης της ασέβειας του κ. Γιανναρά. Και όχι μόνο αυτό: Αφιέρωσε ολόκληρες σελίδες με σχόλια και άρθρα εναντίον του Αγίου Ορους και ΑΡΝΗΘΗΚΕ ΠΕΙΣΜΑΤΙΚΑ μέχρι τέλους ακόμη και να δημοσιεύσει το κείμενο της Αγιορειτικής καταδίκης του κ. Γιανναρά παρόλον ότι οι Αγιορείτες Πατέρες ζήτησαν επίμονα, αν μη τι άλλο, να δημοσιευθεί το Ιεροκοινοτικό κείμενο που σχολίαζαν επικριτικά οι Γιανναρικοί της “Σύναξης”. Δεν είσαστε τότε (και δεν είστε και τώρα) μέλος της συντακτικής επιτροπής της “Σύναξης”; Και μετά από αυτή την προσβλητικότατη συμπεριφορά έναντι του Αγίου Ορους έχετε τη θρασύτητα να επικαλείστε την αυθεντία του; “Αιδώς”, π. Βασίλειε.
ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΤΟΥ Π. ΕΠΙΦΑΝΙΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ
Οσο για τον π. Επιφάνιο χρειάζεται απίστευτη αυθάδεια να τολμάτε να τον βάζετε στο στόμα σας, αφού είστε αυτός ούτος ο κατεξοχήν κήνσορας του “Νεοβαρλααμισμού”. Ο π. Επιφάνιος, με τη διδασκαλία και το συγγραφικό έργο του, ήταν ο πιο σθεναρός πολέμιος των ιδεών που εκπροσωπεί το βαρλααμιτικό εξάμβλωμα της “λειτουργικής αναγέννησης”. Ενσάρκωνε κυριολεκτικά με τη ζωή και το έργο του τον αντίποδα του “Νεοβαρλααμισμού”. Μήπως γνωρίζετε σε τι υπόληψη είχε ο π. Επιφάνιος τους μοντερνίζοντες κληρικούς, που ήθελαν να επιβάλουν νεωτερισμούς στην Εκκλησία; Συνειδητοποιείτε σε ποια ανυποληψία βρισκόταν στη συνείδησή του το είδος σας; Για ξαναδιαβάστε τον πρόλογο του αφιερώματος στη μνήμη του π. Επιφάνιου Θεοδωρόπουλου του τεύχους 89 της “Ορθόδοξης Μαρτυρίας” για να διαπιστώσετε τι ακριβώς πρέσβευε ο μακαριστός Γέροντας για τη μεταγλώττιση των κειμένων της λατρείας, για την αφαίρεση του τέμπλου, για την ανάγνωση των ευχών της θείας Λειτουργίας εκφώνως και για άλλους νεωτερισμούς. Προσέξτε σας παρακαλώ προπαντός ότι ο μακαριστός Γέροντας συνέδεε αυτούς τους νεωτερισμούς με την τάση επιβολής νοησιαρχΙας στη λατρεΙα. Η επίκληση του π. Επιφάνιου για να στηρίξετε τις κακοδοξίες σας είναι όχι απλά απαράδεκτη αλλά κυριολεκτικά φαιδρή. Η θεολογία του Ιουστίνου Πόποβιτς και του Επιφάνιου Θεοδωρόπουλου σας ελέγχει ως “Νεοβαρλααμίτες” Γέροντα μου. Ως εκ τούτου η προσφυγή στη θεολογία τους για να κατοχυρώσετε το βαρλααμισμό σας έχει τόση αξία όσο η προσφυγή των “Ιεχωβιτών” στη θεολογία του Μ. Αθανασίου για να στηρίξουν τις κακοδοξίες τους. Για τα περί συκοφαντίας είπαμε ήδη αρκετά.
ΟΙ ΟΡΟΙ ΓΙΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟΛΟΓΙΑΣ
Δεν είναι ευθύνη μου, αλλά της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού να απαντήσει, αν αποδέχεται ή απορρίπτει την “αξίωσή” (δικός σας ο όρος) να απολογηθεί επειδή το περιοδικό καταχώρησε τις απόψεις μου ότι είστε “Νεοβαρλααμίτης” και διορθωτής των Αγίων “στο αμέσως επόμενο τεύχος της “Ορθοδοξης Μαρτυρίας” υπ’ αριθμό 90 και στην πρώτη σελίδα εντός πλαισίου” επειδή σας χαρακτηρίζω “Νεοβαρλααμίτη” στοιχώντας στη διδασκαλία κορυφαίων θεολόγων των ημερών μας. Θα μου επιτρέψετε, όμως, να διατυπώσω την άποψη ότι η “αξίωσή” σας να δημοσιευθεί το κείμενο της απολογίας με την ακριβή διατύπωση που περιέχεται στην επιστολή σας δείχνει μικρότητα. Απευθύνεσθε στη συντακτική επιτροπή του περιοδικού λές και είναι υπάληλλοί σας! Παραθέτω απόσπασμα της επιστολής σας για να αντιληφθούν οι αναγνώστες το ήθος σας: “αξιώ (δεν παρακαλώ) στο αμέσως επόμενο τεύχος υπ’ αριθμόν 90 να καταχωρηθή αυτούσια η παρακάτω διόρθωση στην πρώτη σελίδα και εντός πλαισίου” (δικές σας οι υπογραμμίσεις). Και αφού παρεθέτετε το κείμενο της “διόρθωσης” συμπληρώνετε: “Δεν θα δεχθώ καμιά διαπράγματευση περί αυτού”!!!
ΥΠΟΘΕΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΝΑ “ΧΑΛΑΡΩΣΟΥΜΕ”
Θεωρητικά, τουλάχιστον, είναι ενδεχόμενο η συντακτική επιτροπή να αποφασίσει να απολογηθεί. Διερωτώμαι: Αν δεν δημοσιεύσει την απολογία της στην πρώτη σελίδα, όπως “αξιώνετε”, αλλά την καταχωρήσει στη δεύτερη εσείς θα την καταγγείλετε στη Σύνοδο; Αν πάλιν τη δημοσιεύσει στην πρώτη σελίδα αλλά χωρίς πλαίσιο τι θα κάνετε;
Κάτι άλλο που με προβληματίζει είναι τι θα γίνει αν η συντακτική επιτροπή αποφασίσει να απολογηθεί επειδή χαρακτήρισα “Νεοβαρλααμίτες” τους Νεοβαρλααμίτες. (Πώς να τους χαρακτήριζα δηλαδή; Νεστοριανούς, Μανιχαίους ή Μορμόνους;) Αν η συντακτική επιτροπή αποφασίσει να απολογηθεί, θα απολογηθεί φυσικά για λογαριασμό της. Δεν μπορεί να απολογηθεί εκ μέρους μου. Διερωτώμαι: Ακόμη και σε αυτήν την περίπτωση θα καταγγείλετε το περιοδικό στη Σύνοδο; Και τι φταίνε οι χριστιανοί; Το “mea culpa, mea culpa, mea maxima culpa” “γονυπετώς τε και γονυκλινώς” θα το δημοσιεύσουν οι άνθρωποι και μάλιστα στην πρώτη σελίδα και σε παραλληλόγραμμο πλαίσιο, όπως “αξιώνετε”. Επομένως γιατί να τους καταγγείλετε; Γιατί να πληρώσουν, οι δυστυχείς, για τη δική μου αμετανοησία; Θα πάρετε τους ανθρώπους στο λαιμό σας μόνον και μόνο επειδή δεν θα μπορέσουν να δημοσιεύσουν απολογία με την ακριβή διατύπωση που υπαγορεύσατε εξαιτίας της άρνησής μου να απολογηθώ;
ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΣΑΣ ΟΔΗΓΟΥΝ ΣΕ ΚΑΘΑΙΡΕΣΗ;
Ας αφήσουμε όμως τα αστεία και ας δούμε την ουσία του προβλήματος. Γιατί ο επίσκοπος στη δικαιοδοσία του οποίου υπάγεστε δεν αναλαμβάνει, ως όφειλε, αυτεπάγγελτα την ευθύνη να σας παραπέμψει σε συνοδικό δικαστήριο για καθαίρεση για τις κακοδοξίες που εισάγετε και τις βλασφημίες που εκστομίζετε; Αυτό είναι τα πραγματικό ερώτημα που πρέπει να συζητηθεί! Οχι η παράλογη απαίτησή σας να απολογηθώ επειδή έλεγξα ένα κακόδοξο και βλάσφημο κληρικό! Τι θέλετε, δηλαδή; Να σας επαινώ επειδή “διορθώνετε” σε λειτουργικά συνέδρια τους Αγίους; Να γράφω διθύραμβους για να σας υμνήσω επειδή επιδιώκετε με το στανιό να εισαγάγετε νεωτερισμούς στην Εκκλησία, που απέρριψε ήδη το πλήρωμα της Εκκλησίας και η Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος ανήγγειλε τη ληξιαρχική πράξη του θανάτου της; Μήπως θα έπρεπε επιπλέον να σας προβάλλω επειδή είστε διαπρύσιος κήρυκας της κακοδοξίας του “Νεοβαρλααμισμού”; Ή να γίνομαι συνένοχος των κακοδοξιών σας με την ένοχη σιωπή μου;
“ΜΠΡΟΣ ΘΕΡΜΟΣ ΚΑΙ ΠΙΣΩ ΡΕΜΑ”
Να πούμε και το άλλο; Αναλογιστήκατε τι θα συμβεί αν τυχόν δημοσιευτεί απολογία που θα λέγει ότι οι π. Θεόδωρος Ζήσης, π. Γεώργιος Μεταλληνός, π. Σαράντης Σαράντος, κ. Σταύρος Κουρούσης και οι λαμπροί κληρικοί που σας έχουν κανονικά στημένο στον τοίχο για χρόνια και σας ελέγχουν επί νεωτερισμώ και αιρέσει είναι “ψεύτες και ανεύθυνοι”; Δεν κινδυνεύει το περιοδικό με απανωτές μηνύσεις και καταγγελίες; Με άλλα λόγια: “Μπρος Θερμός (γκρεμός) και πίσω ρέμα”. Ασε που το άδικο βρίσκεται καθ’ ολοκληρίαν με το μέρος σας. Μη βγάλουμε “ψεύτες και ανεύθυνους” τους ανθρώπους μόνο και μόνο επειδή προσπαθούν να προστατεύσουν το ποίμνιο της Εκκλησίας από το κακόδοξο σας φρόνημα. Για να δούμε τι είπε για σας και τους ομοιδεάτες σας ο π. Θεόδωρος Ζήσης στο συνέδριο για τη “λειτουργική αναγέννηση”:
Ο Π. ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΖΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ “ΝΕΟΒΑΡΛΑΜΙΣΜΟ¨
1. Η ταυτότητα της «Λειτουργικής Αναγέννησης»
Για όσους δεν έχουν ειδική θεολογική μόρφωση ο τίτλος του θέματος είναι ασφαλώς δυσνόητος. Τί σημαίνει ο όρος «Νεοβαρλααμισμός» και ποιά είναι η ταυτότητα της «Λειτουργικής Αναγέννησης»; Αυτά θα αναλύσουμε στις δύο ενότητες της εισηγήσεως. Είναι δύσκολο σε μία σύντομη εισήγηση να εξαντλήσουμε την ιστορία αυτής της λειτουργικής κινήσεως, τα ποικίλα θέματα και προβλήματα που θίγει. Απλώς θα παρουσιάσουμε μία αδρομερή εικόνα της. Εχει πάντως συγγραφή αξιοπρόσεκτη βιβλιογραφία, ιδιαίτερα μετά την Β' Βατικάνειο Σύνοδο (1962-1965), η οποία εφήρμοσε την λειτουργική ανανέωση στον χώρο του Παπισμού) και επηρέασε και πολλούς δικούς μας λειτουργιολόγους, κληρικούς και λαϊκούς, οι oποίοι εισήγαγαν στον χώρο της Ορθοδόξου Εκκλησίας ξένη και άγνωστη προβληματική, χωρίς μάλιστα να υπάρχει ανάλογη ποιμαντική αναγκαιότητα. Το πνεύμα του κόσμου, όπως εφαρμόζεται στην πολιτική, με τα γοητευτικά συνθήματα της αλλαγής, του εκσυχρονισμού, περνάει δυστυχώς και στην Εκκλησία ως εκκοσμίκευση· αντί να αλλάξει η Εκκλησία τον κόσμο, αλλάζει ο κόσμος την Εκκλησία· αφού ο κόσμος θέλει αλλαγή και εκσυγχρονισμούς, γιατί εμείς να μείνουμε «συντηρητικοί» και «οπισθοδρομικοί»; Ας αλλάξουμε, ας ανανεώσουμε, ας εκσυγχρονίσουμε και εμείς τα δικά μας. Μέχρι τώρα η προβληματική αυτή περιοριζόταν σε μικρό αριθμό προσώπων ήταν περισσότερο μία ακαδημαϊκή θεολογική συζήτηση με ελάχιστη απήχηση στην εκκλησιαστική πράξη. Ελαχιστότατοι επίσκοποι και ιερείς με δική τους πρωτοβουλία προέβαιναν σε αλλαγές και ανανεώσεις μέσα στο χώρο της Θ. Λατρείας. Τώρα η «Λειτουργική Αναγέννηση» απέκτησε εκκλησιαστική κάλυψη και συνοδική έκφραση. Από το 1999 έχει συσταθή και λειτουργεί «Ειδική Συνοδική Επιτροπή Λειτουργικής Αναγεννήσεως», η οποία μάλιστα σπεύδει, βιάζεται, να «ανανεώσει» και να «αναγεννήσει» πολλά στοιχεία της πολύτιμης και πατροπαράδοτης, της ατίμητης και μοναδικής Ορθόδοξης Λατρείας. Επί τόσους αιώνες μεγάλοι Αγιοι και Πατέρες, και στους καιρούς μας σύγχρονοι Αγιοι και Γέροντες, δεν κατάλαβαν, δεν συνέλαβαν την ανάγκη της ανανεώσεως· η Εκκλησία φαίνεται ότι βρισκόταν σε ένα είδος απραξίας, παραδοσιαρχίας, συντηρητισμού, νάρκης· το Αγιο Πνεύμα εκοιμάτο, δεν ενεργούσε, ο Χριστός εκάθευδε, για να χρησιμοποιήσουμε άλλη πατερική έκφραση. Ερχονται λοιπόν τώρα οι ανανεωτές, για να σώσουν την Εκκλησία από την παλαιότητα και τον συντηρητισμό, να την κάνουν σύγχρονη, δυναμική, προοδευτική. Συγκαλούνται κάθε χρόνο υπό την ευθύνη αυτής της ειδικής συνοδικής επιτροπής λειτουργικά συνέδρια και ορίζονται εισηγητές, κυριαρχικά από τους κύκλους των ανανεωτών, ώστε να δίδεται η εντύπωση ότι η θεολογική επιστήμη, οι ειδικοί λειτουργιολόγοι, συμφωνούν και υπερθεματίζουν για τις σχεδιασθείσες και αποφασισθείσες λειτουργικές αλλαγές. Ηταν πολύ φυσικό και επιβεβλημένο απέναντι αυτής τής μονομερούς καί μεροληπτικής εμφανίσεως τής «Λειτουργικής Ανανέωσης» ώς εκκλησιαστικής κινήσεως με συνοδική ταμπέλα και σφραγίδα, να ακουσθούν άλλες φωνές, παραδοσιακές, οι οποίες εκφράζουν τις ανησυχίες τους για τα σχεδιαζόμενα και επισημαίνουν τον κίνδυνο φθοράς και αλλοιώσεως του μυστικοασκητικού χαρακτήρος της Ορθοδόξου Λατρείας, της μοναδικότητος αλλά και της σωτηριώδους αποστολής και ενεργείας της. Αυτές οι φωνές ακούσθηκαν δυνατά σε λειτουργικό συνέδριο που οργάνωσε η Εταιρεία Ορθοδόξων Σπουδών την Ανοιξη στην Θεσσαλονίκη (27 Φεβρουαρίου -1 Μαρτίου 2002), στο οποίο κληρικοί και μοναχοί ως και πανεπιστημιακοί θεολόγοι, ανέπτυξαν με είκοσι μία (21) εισηγήσεις τις θέσεις τους για τα πιο σημαντικά θέματα που προβάλλει η «Λειτουργική Ανανέωση», παρουσιάζοντας την δισχιλιετή στάση και εμπειρία των Αγίων. Τα «Πρακτικά» αυτού του συνεδρίου, τις πολύτιμες, όντως, εισηγήσεις, τις έχουμε ήδη αποθησαυρισμένες σε ένα τριπλό τεύχος του περιοδικού «Θεοδρομία», που κυκλοφόρησε αυτές τις ημέρες και αναμενόταν με μεγάλο ενδιαφέρον από κληρικούς και θεολόγους. Για να γίνουμε όμως πιο πρακτικοί και συγκεκριμένοι· ποιές είναι οι λειτουργικές αλλαγές που προτείνονται από τους ανανεωτές και εκσυγχρονιστές; Θα αναφερθούμε στα σημαντικώτερα και πάλιν ζητήματα, λεπτομερή ανάλυση των οποίων ευρίσκει κανείς στο μνημονευθέν μνημειώδες τεύχος της «Θεοδρομίας» που καταλαμβάνει τετρακόσιες πενήντα σελίδες (450). Προτείνονται λοιπόν η εγκατάλειψη του χρησιμοποιούμενου σήμερα μοναστικού τυπικού και η υιοθέτηση του εγκαταλειφθέντος ασματικού τυπικού, η συντόμευση του χρόνου των ακολουθιών που θεωρούνται μακρές και κουραστικές, η μεταφορά του χρόνου ενάρξεώς τους αργότερα, ώστε να ξεκουράζονται το πρωί οι πιστοί που θέλουν να τις παρακολουθήσουν, η προτίμηση όχι αργών αλλά σύντομων βυζαντινών μελών, η τέλεση δεύτερης λειτουργίας την ίδια ημέρα από τον ίδιο ιερέα, η μετάφραση των λειτουργικών κειμένων, ώστε να γίνονται κατανοητά από το λαό, η εκφώνηση των ευχών και όχι η μυστική ανάγνωσή τους, η συμψαλμωδία του εκκλησιάσματος, η κατάργηση των υψηλών τέμπλων, η συμμετοχή γυναικών στους χορούς των ιεροψαλτών, η χρήση μουσικών οργάνων μέσα στις εκκλησίες, η τετράφωνη απόδοση των εκκλησιαστικών ύμνων, η σύνταξη νέων ακολουθιών για τον αρραβώνα και το γάμο, ως και νέων ευχών για τις γυναίκες μετά τον τοκετό κατά τη διάρκεια της λοχείας, η μόνιμη στροφή του ιερέως προς τον λαό κατά την διάρκεια της Θείας Λειτουργίας, η κήδευση των αβαπτίστων νηπίων και των αυτοκτονούντων, η κατάργηση του ράσου, η έμμεση υποκατάσταση του μυστηρίου της μετανοίας και εξομολογήσεως από ψυχιάτρους και ψυχολόγους και πολλά άλλα.Μέχρι τώρα ο άνεμος αυτός της ανανεώσεως, μολονότι έπνεε στα μυαλά πολλών, ήταν κλειστός, σφραγισμένος, όπως στους μυθικούς ασκούς του Αιόλου. Τώρα η ίδια η Ιερά Σύνοδος άνοιξε τους ασκούς και ούτε η ίδια ημπορεί να τον συμμαζέψει. Οπως λέγει η παροιμία, όταν σπέρνεις ανέμους, θερίζεις θύελλες. Η περίπτωση του μητροπολίτου Κιλκισίου κ. Αποστόλου, οι λειτουργικές καινοτομίες του οποίου ξεσήκωσαν την πόλη του Κιλκίς, επιβεβαιώνουν αυτήν την διαπίστωση. Μετά από έντονα διαβήματα και ενυπόγραφες καταγγελίες πολιτών, η Ιερά Σύνοδος αναγκάσθηκε να πάρει θέση και να συστήσει στον κατά τα άλλα σεβαστό και πολιό αρχιερέα να είναι προσεκτικός, μολονότι θα πρέπει να παρατηρήσουμε ότι όσα ο μητροπολίτης έσπευσε να εφαρμόσει αποτελούν προτάσεις της «Λειτουργικής Ανανέωσης», αυτά προτείνουν οι ειδικοί λειτουργιολόγοι και προωθεί σιγά-σιγά η «Ειδική Συνοδική Επιτροπή Λειτουργικής Αναγεννήσεως». Επρεπε να τον επαινέσουν και όχι να τον επιπλήξουν, αφού είναι καρπός όλης αυτής της «ανανεωτικής» νοοτροπίας, εμείς δε να τον ευχαριστήσουμε, διότι δεν μας αποκοίμισε, δεν είναι δίγλωσσος και δίψυχος, αλλά ό,τι πιστεύει το εφαρμόζει, και είχαμε έτσι την δυνατότητα να διαπιστώσουμε την ποιότητα της περίφημης «Λειτουργικής Αναγέννησης».
2. Ο Νεοβαρλααμισμός της «Λειτουργικής Αναγέννησης».
Μέχρις εδώ προσπάθησα σύντομα να εξηγήσω το μισό μέρος του τίτλου, να ιχνογραφήσω, να ζωγραφίσω με αδρές πινελιές το πρόσωπο της περιώνυμης «Λειτουργικής Ανανέωσης». Τί σημαίνει όμως ο όρος «Νεοβαρλααμισμός», ο οποίος κατά την εκτίμηση πολλών και την ιδική μας χαρακτηρίζει, σφραγίζει την λειτουργική αυτή ανανεωτική τάση. Ο όρος σημαίνει ότι πρόκειται για επανεμφάνιση, για αναβίωση της διδασκαλίας του δυτικού μοναχού Βαρλαάμ του Καλαβρού, τον οποίο αντιμετώπισε τον 14ο αιώνα ο μέγας θεολόγος και πατήρ της Εκκλησίας, ο Αγιος Γρηγόριος Παλαμάς, αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης. Στην περίπτωσή τους δεν έχουμε σύγκρουση δύο προσώπων, διατύπωση απλώς διαφορετικών γνωμών, αλλά σύγκρουση δύο πολιτισμών, δύο κόσμων της αγιοπνευματικής, μυστικοασκητικής Ορθοδόξου Ανατολής και της ορθολογιστικής και εκκοσμικευμένης παπικής Δύσεως, η οποία επεχείρησε τότε δια του Βαρλαάμ να ανανεώσει, να εκσυγχρονίσει την Ορθόδοξη Εκκλησία, απορρίπτοντας την μυστική οδό γνώσεως και προσεγγίσεως του Θεού και καταργώντας την κακοπάθεια του σώματος και όλη την ασκητική παράδοση της Εκκλησίας.
Στενοχωρήθηκα και ελυπήθηκα, όταν διεπίστωσα ότι η σύγχρονη λειτουργική ανανέωση κινείται βασικώς στην ίδια πνευματική και θεολογική γραμμή του Βαρλαάμ, ο οποίος στα πρόσωπα των ιδικών μας, ίσως ανύποπτων και ανεπαρκώς γνωριζόντων την ορθόδοξη παράδοση ανανεωτών, επιχειρεί να πάρει τη ρεβάνς από τον Αγιο Γρηγόριο Παλαμά, λεληθότως και δια των ημετέρων να αναστήσει τον δια συνοδικών αποφάσεων καταδικασθέντα «Διαφωτισμό» και ορθολογιστικό Ουμανισμό της Δύσεως. Από της πλευράς αυτής η «Λειτουργική Ανανέωση» δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ελαφρά τη καρδία ως μία θεολογική αδολεσχία και αντιπαράθεση γνωμών και επιχειρημάτων επάνω σε ακίνδυνα και θεολογούμενα θέματα, αλλά ως επικίνδυνη αίρεση με σοβαρές πνευματικές και σωτηριολογικές επιπτώσεις. Ηδη χαρακτηρίσθηκε ως αίρεση από τον πρωτοπρεσβύτερο και τώρα αρχιμανδρίτη, μετά από μακροχρόνια ευλογημένη και αγόγγυστη χηρεία, π. Σαράντη Σαράντο, καθηγητή της Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Σχολής, πνευματικώς προεστώτα πολυμελούς ομίλου παραδοσιακών και αγωνιστών κληρικών του λεκανοπεδίου της Αττικής (1). Ο χαρακτηρισμός δεν είναι υπερβολικός· συμφωνεί με τα πράγματα. Αφού ο Βαρλααμισμός καταδικάσθηκε από την Εκκλησία δια σειράς συνόδων τον 14ο αιώνα ως αίρεση, αυτό σημαίνει ότι και ο επί της αυτής γραμμής κινούμενος Νεοβαρλααμισμός της «Λειτουργικής Αναγέννησης» είναι επίσης αίρεση. Σημαίνει ακόμη ότι είχαμε δίκαιο όταν, εξ αφορμής της ελεύσεως του πάπα στην Αθήνα, ισχυριζόμασταν ότι ο πάπας ήλθε, αλλά δεν έφυγε, παραμένει ως νοοτροπία και ενεργεί, όπως παλαιά, με νέους Βαρλαάμ στο χώρο τής Ορθοδοξίας.
Για να μη φαίνονται όμως υπερβολικές αυτές οι εκτιμήσεις και οι συγκρίσεις, θα προσπαθήσουμε σύντομα να τις κατοχυρώσουμε. Δύο δομικές, ουσιαστικές ομοιότητες υπάρχουν ανάμεσα στη διδασκαλία του Βαρλαάμ και στις απόψεις των συγχρόνων Νεοβαρλααμιτών της «Λειτουργικής Ανανέωσης». Η πρώτη δίνει μεγάλη σημασία στον νου, στη γνώση, στην επιστήμη, στη φιλοσοφία, στην κατανόηση των λεγομένων περί του Θεού και των θείων. Η δεύτερη καταργεί τον κόπο και την άσκηση του σώματος, την κακοπάθεια του σώματος, και προβάλλει την άνεση, την ανάπαυση, την ξεκούραση, ώστε να ημπορεί ο πιστός ξεκούραστος και όχι καταπονημένος να προσεύχεται, να κατανοεί τα πραττόμενα και λεγόμενα.
Πράγματι, όταν ο Βαρλαάμ πληροφορήθηκε από μοναχούς της Θεσσαλονίκης για την μέθοδο της νοεράς προσευχής, ότι είναι δυνατόν καθαιρόμενος ο πιστός από τα πάθη να προσεγγίσει τον Θεό, κατά το μέτρο της καθάρσεως, έστω και αν είναι αγράμματος και δεν κατανοεί όσα λέγονται στην Αγία Γραφή και στα λειτουργικά κείμενα, να αξιωθεί της θεωρίας του ακτίστου φωτός και να φωτισθεί, μεταποιουμένων και μεταμορφουμένων όλων των γνωστικών του οργάνων και μετατιθεμένων στην περιοχή των ακτίστων ενεργειών της Θ. Χάριτος, ειρωνεύθηκε τους μοναχούς, αρνήθηκε ότι υπάρχει άκτιστη ενέργεια του Θεού, η οποία φωτίζει και αγιάζει, και τους συνέστησε ως μόνη οδό θεογνωσίας την ενασχόληση με την επιστήμη και την φιλοσοφία, την κάθαρση όχι από τα πάθη, αλλά από την άγνοια. Δεν ήταν δύσκολο να ανατρέψει αυτόν τον ουμανιστικό Διαφωτισμό ο Αγιος Γρηγόριος, που προσεκλήθη να έλθει στην Θεσσαλονίκη από το Αγιον Ορος. Να πει, πολύ σχηματικά, πως, αν όντως σώζεται και τελειοποιείται κανείς με την φιλοσοφία και τη γνώση, τότε οι αρχαίοι Ελληνες σοφοί θα ήσαν θεοπτικότεροι των προφητών και του μείζονος εν γεννητοίς γυναικών Προδρόμου και Βαπτιστού, ο οποίος δεν φοίτησε σε σχολεία, αλλά τελειοποιήθηκε στην έρημο, ο Χριστός θα επέλεγε ως κήρυκας του Ευαγγελίου για να το κατανοούν και να το διδάσκουν καλύτερα όχι αγράμματους αλιείς, αλλά φιλοσόφους και επιστήμονες, και στον πλούσιο νεανία που ζήτησε να μάθει πως θα σωθεί και θα τελειοποιηθεί δεν θα έλεγε να πουλήσει τα υπάρχοντά του, να τα διανείμει στους πτωχούς και να τον ακολουθήσει, αλλά θα του υπεδείκνυε σχολεία για να πάει να μορφωθεί, ώστε να κατανοεί το κήρυγμα του Ευαγγελίου (2).
Είναι καταλυτική η συμπερασματική σκέψη του Αγίου Γρηγορίου, απευθυνόμενη προς τον τότε Βαρλαάμ και στους νέους Βαρλαάμ των καιρών μας. Τους λέγει ότι χωρίς κάθαρση από τα πάθη και τις κακίες, που είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να ενεργήσει η Χάρη του Αγίου Πνεύματος, να αγιάσει και να φωτίσει, εγγραμμάτους και αγράμματους, σοφούς και ασόφους, κατανοούντας και μη κατανοούντας, ακόμη και αν μάθει κανείς όλες τις επιστήμες και όλη τη συσσωρευμένη γνώση, από του Αδάμ μέχρι της συντέλειας, θα εξακολουθήσει ως προς τα θεία να είναι μωρός και τυφλός, κλειστός παντελώς στην φωτιστική και θεοποιό Χάρη του Αγίου Πνεύματος, ξένος προς τα λεγόμενα και τελούμενα. Στην περίπτωση αυτή ένας αγράμματος, αλλά ταπεινός και κεκαθαρμένος πιστός, όπως και ένα απονήρευτο παιδί, βιώνει και μετέχει στα τελούμενα καλύτερα από ένα φιλόλογο καθηγητή και επιστήμονα: «Καθαρότητος άνευ, καν μάθης την από του Αδάμ μέχρι συντέλειας φυσικήν φιλοσοφίαν, μωρός ουδέν ήττον, ότι μη και μάλλον, εση ή σοφός» (3).
Το ίδιο ισχύει και με την κακοπάθεια και ανάπαυση του σώματος. Ο Βαρλαάμ ισχυριζόταν ότι δεν πρέπει να κουράζουμε το σώμα με την άσκηση, τη νηστεία, τις πολύωρες ακολουθίες, την ορθοστασία, την κακοπάθεια, τις μετάνοιες, γιατί με κουρασμένο και εξαντλημένο το σώμα ο νους δεν μπορεί να αφοσιωθεί στο έργο της προσευχής. Ο Αγιος Γρηγόριος απαντά ότι στη λατρεία μετέχουμε ως ψυχοσωματικά όντα, μετέχουμε και με το σώμα μας, και ότι η κάθαρση από τα πάθη επιτυγχάνεται με την άσκηση και την κακοπάθεια του σώματος, ενώ αντίθετα με την περιποίηση και την ανάπαυση του σώματος θεριεύουν τα πάθη, δεν θεραπεύονται· γι' αυτό η χριστιανική ζωή είναι στενή και τεθλιμμένη οδός, εσταυρωμένος βίος· όλοι οι άγιοι ακολούθησαν αυτήν την ασκητική μέθοδο, την οποία ανατρέπει ο Βαρλαάμ, ο καθηγητής της απραξίας, όπως τον αποκαλεί. Η απαλλαγή από την εμπάθεια και την ηδυπάθεια μόνον με την άσκηση του σώματος είναι δυνατή· οι αμαρτωλές τάσεις του σώματος και οι πονηροί λογισμοί εξασθενούν με την νηστεία, την αγρυπνία, τις μετάνοιες, με όλα τα μέσα που προκαλούν οδύνη και πόνο. Ο Κύριος συνέδεσε την προσευχή με την νηστεία, ο δε Αγιος Γρηγόριος Θεολόγος συμπεραίνει ότι «ουδενί των πάντων ούτως ως κακοπαθεία Θεός θεραπεύεται» (4).
Μεταφερόμενα αυτά στις προτάσεις και ρυθμίσεις της σύγχρονης λειτουργικής ανανέωσης φανερώνουν ότι επαναλαμβάνονται στο ακέραιο οι δύο βαρλααμικές πλάνες. Πολλές από τις λειτουργικές αλλαγές, όπως η συντόμευση των ακολουθιών, η αλλαγή του ωραρίου ενάρξεως των ακολουθιών, η δεύτερη θεία Λειτουργία, η τοποθέτηση καθισμάτων σε όλους τους χώρους του ναού, η κατάργηση των αργών μελών της βυζαντινής μουσικής και όλα τα παρόμοια, τείνουν όπως παρατηρεί ο π. Μωϋσης ο Αγιορείτης «προς το άκοπο, το άμοχθο, το εύκολο, αυτό που φαίνεται πως ικανοποιεί τον σύγχρονο κουρασμένο άνθρωπο. Λησμονείται το ασκητικό, το μαρτυρικό, το θυσιαστικό και πάντοτε ενυπάρχον έμπονο στοιχείο στην Ορθόδοξη Εκκλησία» (5).
Από την άλλη πλευρά άλλες προτεινόμενες αλλαγές, όπως η μετάφραση των λειτουργικών κειμένων, η έκφωνη ανάγνωση των ευχών, η κατάργηση ή το χαμήλωμα των τέμπλων, η χρήση μικρών λειτουργικών εγκολπίων από τους πιστούς και πολλά άλλα υιοθετούν την ορθολογιστική βαρλααμική αντίληψη, σύμφωνα με την οποία πρέπει να κατανοούμε τα λεγόμενα και τα πραττόμενα, γιατί διαφορετικά δεν ωφελούμαστε. Καταργείται έτσι, μετά από την ασκητική, και η μυστική διάσταση της Ορθοδόξου πνευματικότητος. Ο Θεός όμως δεν κατανοείται, αλλά βιώνεται. Ενεργεί όχι επί των σοφών και εγγραμμάτων, αλλά επί των καθαρών και ταπεινών τη καρδία, τους οποίους φωτίζει και αγιάζει, ακόμη και όταν δεν κατανοούν. Στην Εκκλησία πηγαίνουμε όχι για να κατανοήσουμε, αλλά για να εμφανισθούμε, να παρουσιασθούμε μπροστά στο Θεό, να δώσουμε το παρών στους αγγέλους που καταγράφουν τους παρόντες, και να δεχθούμε την αγιαστική Χάρη εκ μέρους των ιερέων. Αυτό επιτυγχάνεται και εξαρτάται όχι από το βαθμό κατανοήσεως των τελουμένων, αλλά από τον βαθμό της πνευματικής προκοπής και τελειότητος, από την διάθεση να βιώσει, να ζήσει κανείς κοντά στο Θεό και στα θεία (6).
Επίλογος
Επιχειρήσαμε να δείξουμε ότι η «Λειτουργική Αναγέννηση» αναβιώνει, επαναφέρει τον Βαρλαάμ του 14ου αιώνος στις δυο βασικές ουμανιστικές του κατευθύνσεις: α) Στην μεγάλη σημασία που δίδει στη γνώση, στην επιστήμη, στην κατανόηση ως οδό τελειώσεως και β) στην κατάργηση της κακοπαθείας, της ασκήσεως του σώματος κατά την διάρκεια της προσευχής και στην επιδίωξη της άνεσης, της ξεκούρασης. Αυτά τα δύο επιδιώκουν και οι σημερινοί ανανεωτές της Θ. Λατρείας, ίσως χωρίς να γνωρίζουν ότι κινούνται σε αιρετικό και επικίνδυνο κλίμα, με σοβαρές σωτηριολογικές συνέπειες, αν κατορθώσουν να επιβάλουν τις αλλαγές και τις μεταρρυθμίσεις. Οι ανησυχίες πολλών κληρικών, μοναχών και λαϊκών δεν έχουν προσωπικά κίνητρα και σκοπιμότητες· επιθυμούν να παραμείνει ανοικτός ο δρόμος που ακολούθησαν οι Αγιοι, ο δοκιμασμένος δρόμος της μυστικοασκητικής βιοτής, που οδηγεί στον αγιασμό και στη θέωση, «η στενή και τεθλιμμένη οδός, η απάγουσα εις την ζωήν»· ο ορθολογισμός και η ξεκούραση, η άνεση, είναι «η ευρύχωρος οδός η απάγουσα εις την απώλειαν» (7).
_____________________________________
1. Αρχιμ. ΣΑΡΑΝΤΗ ΣΑΡΑΝΤΟΥ, «Η ιερολογία του γάμου και τα συναφή προβλήματα», Θεοδρομία Δ1-3 (2002) 254.
2. Περί αυτών βλ. Πρωτοπρεσβυτέρου ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΖΗΣΗ, Θεολόγοι της Θεσσαλονίκης, εκδ. "Βρυέννιος", Θεσσαλονίκη 1997, σελ. 134-137.
3. ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑ, Περί των ιερώς ησυχαζόντων 1,1,3, εν Π. ΧΡΗΣΤΟΥ, Γρηγορίου Παλαμά Συγγράμματα, τόμ. 1, σελ. 363.
4. Βλ. Πρωτοπρεσβυτέρου ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΖΗΣΗ, αυτόθι, σελ. 147-149. ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ, Λόγος 24, ΙΙ, PG 35,1181Β.
Σεβαστέ μοι Πρωτοπρεσβύτερε,
λίαν μοι αγαπητέ και σεβαστέ π. Βασίλειε Θερμέ,
Ευλογείτε!
Με την παρούσα επιστολή υποβάλλω ταπεινά, υικά και με τον προσήκοντα σεβασμό προς την υμετέρα περισπούδαστη και προσφιλή αιδεσιμολογιότητα τα ακόλουθα ως απάντηση στην επιστολή που αποστείλατε στο περιοδικό “Ορθόδοξη Μαρτυρία”. Στην επιστολή αυτή “αξιώνεται” (δικό σας ο όρος) να απολογηθώ για την κριτική για τις κακοδοξίες και τις βλασφημίες σας στο τεύχος 89 της “Ορθόδοξης Μαρτυρίας”.......
Καθορίζετε μάλιστα την ακριβή διατύπωση της απολογίας που έχετε την “αξίωση” να δημοσιευθεί. Διατυπώνετε μάλιστα την απειλή ότι, αν δεν υιοθετηθεί η ακριβής απολογία που υπαγορεύσατε και αν δεν καταχωρηθεί σε πλαίσιο στην πρώτη σελίδα του τεύχους 90 της “Ορθόδοξης Μαρτυρίας”, θα καταγγείλετε το περιοδικό στην Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Κύπρου.
Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ
Αρχίζω επισημαίνοντας ότι η επιστολή που σας απευθύνω είναι προσωπική. ΔΕΝ σας αποστέλλεται εκ μέρους της συντακτικής επιτροπής. Ούτε με εξουσιοδότησε, ούτε ενημέρωσα καν τη συντακτική επιτροπή της “Ορθόδοξης Μαρτυρίας” ότι προτίθεμαι να σας στείλω επιστολή. Πολλώ μάλλον δεν ετέθη υπόψη της για έγκριση. Απλά την κοινοποιώ στη συντακτική επιτροπή για ενημέρωση. Η επιστολή σας απευθύνεται έμμεσα και σε μένα, επειδή από εμένα πρώτιστα ζητάτε να απολογηθώ. Θεώρησα, λοιπόν, ότι σας οφείλω προσωπική απάντηση πέραν του τι η συντακτική επιτροπή του περιοδικού αποφασίσει να πράξει. Επιπλέον αποφάσισα να δώσω την επιστολή στη δημοσιότητα πιστός στην αρχή που επανειλημμένα έχω εκφράσει ότι, όσοι δημόσια προσβάλλουν την πίστη μας, δημόσια πρέπει και να ελέγχονται.
ΤΟ ΥΦΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΗΘΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ
Να σημειώσω επίσης ότι παρόλον ότι η επιστολή σας βρίθει ύβρεων, ανακριβειών, συκοφαντιών και απαξιωτικών προσωπικών και ποινικά κολάσιμων χαρακτηρισμών, όχι μόνον εναντίον μου, αλλά και εναντίον διαπρεπών Καθηγητών πανεπιστημίων και κληρικών πανελληνίου ακτινοβολίας οι οποίοι ελέγχουν το αιρετικό σας φρόνημα και το νεωτεριστικό σας οίστρο, δεν θα μιμηθώ το ύφος και το ήθος της επιστολής σας. Ο καθένας έχει το επίπεδό του. Δεν πρόκειται να σας ακολουθήσω στον κατήφορο. Αντίθετα! Θα περιοριστώ, με κάθε σεβασμό προς το πρόσωπο και το υψηλό υπούργημα της ιερωσύνης που (καταχρηστικώς πλέον) ασκείτε, να ανασκευάσω λέξη προς λέξη τα έωλα επιχειρήματα που παραθέτετε προς αποκατάσταση της δεινώς τρωθείσης υπό της επιστολής σας αλήθειας.
Η ΠΗΓΗ ΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΜΟΥ
Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Γράφετε για μένα: “Προφανώς άντλησε τις πληροφορίες του από διαστρεβλωτικό της αλήθειας δημοσίευμα κληρικών εναντίον μου στον “Ορθόδοξο Τύπο”.
Το προφανώς δεν είναι τόσο προφανές όσο νομίζετε αιδεσιμολογιότατε. Πληροφορίες για τους νεωτερισμούς και την κακοδοξία του Βαρλααμιτικού εξαμβλώματος της “λειτουργικής αναγέννησης” που σθεναρώς υποστηρίζετε άντλησα από τις ακόλουθες πηγές:
1) Περιοδικό “Σύναξη” και ιδιαίτερα τεύχος 105.
2) Κείμενα ομάδας κληρικών (ορισμένοι εξ αυτών πανορθοδόξου κύρους), οι οποίοι, για χρόνια τώρα, συντάσσουν και υπογράφουν επιστολές εναντίον σας.
3) Τηλεφωνικές συνδιαλέξεις με πολλούς λαικούς και κληρικούς και Καθηγητές πανεπιστημίων πανορθόδοξου κύρους οι οποίοι διαφωνούν με τη λεγόμενη “Λειτουργική αναγέννηση”, που επιδιώκουν να επιβάλουν ετσιθελικά οι “Νεοβαρλααμίτες”.
4) Αρθρα και σχόλια εφημερίδων και περιοδικών (“Ορθόδοξος Τύπος”, “Παρακαταθήκη”, “Θεοδρομία”, “Χριστιανική βιβλιογραφία”, κτλ.).
5) Ιστολόγια εν οις του Παπα-κώστα Μπέη και το “Επικοινωνείστε μαζί μας”-orthros.org”. (Το τελευταίο, ιδιαίτερα, περιέχει πλήθος άρθρα και πληροφορίες για τους νεωτερισμούς και τις κακοδοξίες σας).
6) Βιβλία που εκδόθηκαν κατά καιρούς εναντίον σας αλλά και των ομοφρόνων σας μεταξύ των οποίων και ο διαπρεπής πατρολόγος και κορυφαίος ορθόδοξος θεολόγος των ημερών μας π. Θεόδωρος Ζήσης, ο Διδάκτωρ της Φιλοσοφίας κ. Φώτης Σχοινάς και άλλοι.
7) Αρθρα και βιβλία σας.
Αρα αυτό που θεωρείτε ως “προφανώς” δεδομένο απλούστατα ΔΕΝ είναι. Για την ακρίβεια είναι απολύτως ανακριβές. Τις πληροφορίες για τις κακόδοξες θέσεις που εκφράζετε συστηματικά τις τελευταίες δεκαετίες τις άντλησα από πολλές πηγές τις οποίες διασταύρωσα με πολλούς τρόπους. Το ίδιο συνέβηκε με τις καταγγελίες που διατύπωσε ο Καθηγητής της Βυζαντινής φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Κουρούσης. Επομένως ο ισχυρισμός σας ότι τις πληροφορίες τις άντλησα από δημοσίευμα μόνον της πολυμελούς ομάδας των κληρικών που δημοσιεύουν άρθρα εναντίον των νεωτερισμών που επιδιώκετε να επιβάλετε ετσιθελικά στην Εκκλησία ελέγχεται ως ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΑΝΑΚΡΙΒΗΣ.
“ΠΕΡΙ ΚΑΚΟΗΘΕΙΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ”
Γράφετε επίσης στην επιστολή σας: “Διαβάζοντάς το (εννοείτε τα άρθρα μου) διερωτήθηκα τι εκ των δύο κυριαρχεί περισσότερο, κακοήθεια ή ψυχολογική διαταραχή;” Δεν θα αναφερθώ στους βαρβαρισμούς και τους σολοικισμούς της επιστολής σας. Δεν είναι της στιγμής. Φαίνεται ότι η καλή δασκάλα που σας δίδαξε το πρόσφυμα γιωδ και την αιτιατική της αναφοράς δεν έδωσε τη δέουσα προσοχή στη διδασκαλία της γραμματικής και του συντακτικού. Αλλά αυτό δεν είναι το θέμα: Φοβάμαι, Γέροντά μου, ότι η ψυχιατρική σας κατάρτιση αμιλλάται “επιτυχώς” τη θεολογική σας συγκρότηση. Αν όντως στα κείμενά μου “διαγνώσατε” κάποιας μορφής ψυχολογική διαταραχή γιατί δεν μου απευθύνατε προσωπική επιστολή στην οποία να με συμβουλεύσετε τα δέοντα; Γιατί στείλατε επιστολή σε τρίτους για να ανακοινώσετε τη “διάγνωσή” σας; Είναι συμβατή αυτή η συμπεριφορά σας με το ήθος ενός κληρικού; Είναι χριστιανική; Δεν παραβιάζει κατάφωρα τη δεοντολογία του ιατρικού επαγγέλματος; Μήπως θα έπρεπε να σας καταγγείλω στον Ιατρικό Σύλλογο και στην Ιερά Σύνοδο; Μήπως πρέπει να σας κάνω μήνυση για συκοφαντική δυσφήμηση; ΄Η να αρκεστώ να σας παραδώσω στη χλεύη και την περιφρόνηση των αναγνωστών της επιστολής μου που θα πληροφορηθούν ότι, όχι μόνον ως θεολόγος και ως κληρικός διατυπώνετε “γυμνή τη κεφαλή” κακοδοξίες, αλλά και ως γιατρός παραβιάζετε αδίστακτα τον κώδικα της ιατρικής δεοντολογίας; Και ποια είναι τα στοιχεία που σας οδήγησαν να διατυπώσετε την άποψη ότι έχω ψυχολογική διαταραχή; Διότι
α.) Στην κίνηση της λεγόμενης “λειτουργικής αναγέννησης” διακριβώνω προσπάθεια επιβολής νοησιαρχίας στη λατρεία της Εκκλησίας, ένα “Νεοβαρλααμισμό” ή “Λατρευτικό Βαρλααμιτισμό”, που πηγάζει από την κακοδοξία “του Βαρλαάμ ότι με τη διάνοια επέρχεται η ένωση με τον Θεόν” και β.) επειδή μιλώ με πολύ σεβασμό για το Μητροπολίτη Νικοπόλεως αν και συνδέεται με την προσπάθεια μεταγλώττισης των ιερών κειμένων της λατρείας της Εκκλησίας μας. Οντως! Αξιόπιστα επιστημονικά τεκμήρια που επιτρέπουν ασφαλή διάγνωση ψυχολογικής διαταραχής! Δυστυχώς, παππούλη μου, το ποιόν σας ως ανθρώπου, ως χριστιανού, ως κληρικού, ως θεολόγου και ως γιατρού δεν εμπνέει.
ΠΡΟΣΠΟΙΕΙΣΘΕ ΟΤΙ ΑΓΝΟΕΙΤΕ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ
Επιπλέον! Δεν περιορίζεστε να παριστάνετε το “διορατικό”. Πέφτετε πιο κάτω “στου κακού τη σκάλα”. Δεν ορρωδείτε, δυστυχώς, να διατυπώσετε ασύστολα ψεύδη. “Ο κόσμος το έχει τύμπανο και ο π. Βασίλειος Θερμός κρυφό καμάρι”. Προσποιείσθε ότι όλως παραδόξως ανακαλύψατε (επιτέλους!) κάποιο που διαφωνεί με τις θέσεις των “Νεοβαρλααμιτών” (εν προκειμένω εμένα) όπως διατυπώθηκαν στο υπ’ αριθμό 89 τεύχος της “Ορθόδοξης Μαρτυρίας”! Και όχι μόνον τώρα κάνατε την απίστευτη αυτή ανακάλυψη, αλλά, κατά την άποψή σας, η κριτική μου για τις βλασφημίες σας “βασίστηκαν σε διαστρεβλωτικό της αλήθειας δημοσίευμα κληρικών εναντίον μου”. Αιδεσιμολογιότατε! Σας τιμά το γεγονός ότι προσποιείσθε ότι δεν πήρατε είδηση ότι προηγήθηκαν άρθρα δύο κορυφαίων ακαδημαικών στον “Ορθόδοξο Τύπο” που κατακεραύνωσαν τις αθεολόγητες ασυναρτησίες του π. Δανιήλ Αεράκη και των ομοφρόνων του στα οποία καταγγέλεται ΚΑΙ η αιδεσιμολογιότητά σας επώνυμα ως κληρικός που διατυπώνει κακοδοξίες και “διορθώνει” τους Αγίους; Ποιο είναι το έγκλημά μου; Οτι επαναλαμβάνω αυτά που κορυφαίοι ακαδημαικοί κατέγραψαν; Είναι δυνατόν να διατυπώνετε τέτοια ψεύδη; “Χείλη αρχιερέως ου ψεύδονται”. Του ιερέως άραγε; Επιτρέπεται να ψεύδονται; Οταν αναστήματα όπως τον Καθηγητή κ. Σταύρο Κουρούση, τον π. Θεόδωρο Ζήση, τον π. Γεώργιο Μεταλληνό, τον π. Σαράντη Σαράντου, τον π. Λάμπρο Φωτόπουλο, τον π. Ιωάννη Φωτόπουλο και άλλοι “ων ουκ έστιν αριθμός” λένε ότι ο π. Βασίλειος Θερμός και οι ομόφρονές του διέπονται από βαρλααμιτικό φρόνημα δεν σας ενοχλεί; Μόνο όταν επαναλαμβάνω όσα έγραψαν ενοχλείσθε; Τι ζητάτε από μένα; Να πετάξω στον κάλαθο των αχρήστων την αξιολόγηση σύγχρονων κορυφαίων θεολόγων και να ενστερνιστώ τις κακοδοξίες σας;
ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ;
Και ως να μην έφτανε ότι ισχυρίζεστε (ανακριβώς φυσικά) ότι τις πληροφορίες τις έλαβα μόνον από την επιστολή της ομάδας των διαπρεπών κληρικών, που αρθρογραφεί από δεκαετίες εναντίον σας “είστε πεπεισμένος ότι δώσατε “την κατάλληλη απάντηση”, στους εν λόγω κληρικούς. Τι εννοείτε “κατάλληλη”; Απάντηση την οποία ο ίδιος αξιολογείτε ως κατάλληλη ή απάντηση την οποία θεωρούν ικανοποιητική και όσοι διαφωνούν μαζί σας; Αν κρίνουμε από τα δημοσιεύματα των κληρικών που συχνά-πυκνά επί χρόνια ελέγχουν τις κακοδοξίες και τους νεωτερισμούς σας, καθώς επίσης από δημοσιεύματα στον “Ορθόδοξο Τύπο” και σε διάφορα ιστολόγια αποδεικνύεται ότι εκ μέρους σας δεν δόθηκε ποτέ ικανοποιητική απάντηση. Είναι συνετό να είναι κανείς “φρόνιμος παρ’ εαυτώ”; Εκτός, ίσως, και αν με το “κατάλληλη” απάντηση εννοείτε ότι πείσατε τον εαυτό σας και τους δέκα-είκοσι ομόφρονές σας. (Τόσοι είστε όλοι και όλοι Πανελληνίως οι “Νεοβαρλααμίτες”. Και όμως! Εσείς οι ελάχιστοι, Γέροντά μου, τα καταφέρνετε “μια χαρά και μια τρομάρα” να γκρεμίζετε τη συνείδηση των πιστών με το αιρετικό σας φρόνημα, τις καινοτομίες και τις βλασφημίες σας εναντίον των Αγίων).
ΠΕΡΙ ΑΝΩΝΥΜΙΑΣ
Το “διορατικό” σας χάρισμα δεν φαίνεται να περιορίζεται στην επισήμανση της πηγής των πληροφοριών μου. Επεκτείνεται και σε άλλους τομείς. Ανακαλύψατε, ότι σας ελέγχω “από την ασφάλεια της ανωνυμίας”! Ενημέρωση πια και σεις, παππούλη μου! Εχω γεμίσει τον ιστοχώρο, τον “Ορθόδοξο Τύπο”, την “Παρακαταθήκη”, τη “Θεοδρομία”, κτλ. με ΕΠΩΝΥΜΑ δημοσιεύματα για πολλούς μήνες τώρα με τα οποία σας χαρακτηρίζω “κήνσορα” του “Λατρευτικού Βαρλααμιτισμού” και “διορθωτή των Αγίων” και ισχυρίζεστε ότι σας ελέγχω από την ασφάλεια της ανωνυμίας; Μήπως θέλετε να καταχωρήσω επώνυμη αγγελία στους Νew Υork Τimes, στο BBC, στο Associated press, στη Le Monde ή στο CNN για να πάρετε χαμπάρι ότι καταθέτω επώνυμα και υπεύθυνα κριτική για το αιρετικό φρόνημα και την εκπροτεσταντισμένη συνείδηση των “Νεοβαρλααμιτών” “ων πρώτη” και προκλητικότερη τυγχάνει η αιδεσιμολογιότητά σας.
ΑΝΕΥΘΥΝΕΣ ΚΑΙ ΨΕΥΔΕΙΣ ΟΙ ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΕΣ;
Στην επιστολή σας ισχυρίζεστε για μένα ότι “έγινε δέκτης ανεύθυνων και ψευδών καταγγελιών, τις οποίες έσπευσε να υιοθετήσει αβασάνιστα.” Με άλλα λόγια πιστεύετε ότι ο διαπρεπής Καθηγητής της Βυζαντινής φιλολογίας άνδρας σπάνιου ήθους και αληθινής ευσέβειας κ. Σταύρος Κουρούσης, ο κορυφαίος ορθόδοξος θεολόγος των ημερών μας π. Θεόδωρος Ζήσης, ο διαπρεπούς φήμης θεολόγος π. Γεώργιος Μεταλληνός, η ομάδα των ευσεβών και καταρτισμένων κληρικών και όσων άλλων σας ελέγχουν για χρόνια είναι “ψεύτες και ανεύθυνοι”; Αλλά τι λόγο έχουν ή θα μπορούσαν ποτέ να έχουν τόσοι πολλοί και τόσο σημαντικοί και φερέγγυοι άνθρωποι να σας συκοφαντούν; Το κυριότερο: Βάσει ποιας λογικής ισχυρίζεστε ότι δεν είπατε ότι ο Αγιος Μάξιμος δεν κατάλαβε τη Θεία Λειτουργία και ότι χρειάζεται να τον διορθώσετε αφού αυτές οι δηλώσεις σας αναμεταδίδονταν από το ραδιοφωνικό σταθμό της Πειραικής Εκκλησίας; Από πότε έγινε οι αναμεταδόσεις ραδιοφωνικών σταθμών να θεωρούνται απόρρητες ρήσεις που μπορεί να επιβεβαιώσει ή να διαψεύσει μόνο αυτός που έκανε αναφορά στο θέμα; Και αυτοί που τις άκουσαν; Θα τους βγάλουμε τρελλούς; Πάτερ μου ισχυρίζεστε ότι τόσοι πολλοί και τόσοι σημαντικοί άνθρωποι είναι “ανεύθυνοι και ψεύτες”; Τι τους έπιασε ξαφνικά και απεφάσισαν να σας συκοφαντήσουν; Αλλωστε αν λέτε την αλήθεια ότι υπάρχει συνωμοσία ψεύδους εναντίον σας έχετε στο οπλοστάσιό σας ένα πολύ απλό και αποτελεσματικό τρόπο για να αποστομώσετε τους υποτιθέμενους συκοφάντες σας. Αφού η παρέμβασή σας στο συνέδριο αναμεταδόθηκε από το ραδιοσταθμό της Πειραικής Εκκλησίας δώστε στη δημοσιότητα τη μαγνητοταινία του λειτουργικού συμποσίου, για να αποδείξετε τον ισχυρισμό σας ότι όσοι σας κατηγορούν είναι “ανεύθυνοι και ψεύτες”, όπως τους αποκαλείτε. “Το γε νυν έχον” ουδείς λογικός και απροκατάληπτος άνθρωπος θα δεχθεί τη “διάψευσή” σας ως πειστική. Αλλωστε ποια διάψευση; Αυτό που γράψατε (και μάλιστα πολλούς μήνες μετά την καταγγελία του κ. Κουρούση) είναι γενικό και αόριστο: “Ο Αγιος Μάξιμος Ομολογητής είναι ο αγαπημένος μου Πατέρας”. Μάλιστα! Και λοιπόν; Αυτό αποδεικνύει πώς δεν είπατε ότι δεν κατάλαβε τη Θεία Λειτουργία; Με συγχωρείτε, πάτερ μου, αλλά αυτό είναι παραλογισμός. Είναι σαν να κατηγορείται κάποιος ότι χαστούκισε τη γυναίκα του. Και απαντά: “Εγώ λατρεύω τη γυναίκα μου”! Μπορεί να τη λατρεύεις, παλικάρι μου, αλλά το χαστούκι της το έδωσες! Ετσι;” Σας διαβεβαιώ, πάτερ μου: Οταν διάβασα τη “διάψευσή” σας αναρωτήθηκα: “Φαντάσου τι θα τραβήξουν οι υπόλοιποι Αγιοι όταν πέσουν στα χεράκια σας αφού τον αγαπημένο σας Πατέρα το διορθώνετε σε λειτουργικά συνέδρια!”
ΠΟΙΟΣ ΛΕΓΕΙ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ
ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΕΧΕΙ ΚΙΝΗΤΡΟ ΝΑ ΨΕΥΔΕΤΑΙ;
Μου επιτρέπετε, παππούλη μου, να σας πω γιατί νομίζω ότι εσείς δεν λέτε την αλήθεια και όχι όσοι σας κατήγγειλαν; Καταρχήν επειδή “προφανώς” δεν σας είναι άγνωστη αυτή η τακτική! Τι κίνητρο έχουν να σας συκοφαντήσουν όσοι ελέγχουν τις κακοδοξίες σας. Ενώ εσείς, Γέροντα μου, έχετε και παραέχετε κίνητρο να διαψεύσετε την καταγγελία. Τότε - θα ρωτούσε κάποιος αδαής - γιατί εκστομίσατε αυτές τις βλασφημίες; Δεν κινδυνεύατε να εκτεθείτε σοβαρά αφού διατρέχατε τον κίνδυνο να εκτεθείτε ανεπανόρθωτα ως αγιομάχος; Ο ίδιος αποκαλύψατε το λόγο, στην προσπάθειά σας να δικαιολογηθείτε επειδή χαρακτηρίσατε τους παραδοσιακούς πιστούς “Βυζαντινολιγούρηδες”: “Ηταν μικρό συνέδριο και έτσι δεν φανταζόμουν ότι αναμεταδιδόταν από το ραδιοσταθμό της Πειραικής Εκκλησίας”, αναφέρετε. Ως εκ τούτου, συμπληρώνουμε εμείς, βρήκατε την ευκαιρία να βγάλετε τα σώψυχά σας εναντίον των Αγίων και της παράδοσης της Εκκλησίας επειδή δεν αντεληφθήκατε ότι όσα λέγατε τα άκουαν χιλιάδες άνθρωποι. Νομίσατε ότι τα λέγατε μεταξύ σας. Οτι συνήχθη “επί τω αυτώ” η γνωστή παρεούλα των “Νεοβαρλααμιτών” της “λειτουργικής αναγέννησης”. Ετσι βρήκατε την ευκαιρία και τον Αγιο Μάξιμο Ομολογητή να “διορθώσετε” και τους παραδοσιακούς πιστούς να σπιλώσετε και το Βυζάντιο να ατιμάσετε. Και όταν αντιληφθήκατε ότι πατήσατε την πεπονόφλουδα, επειδή οι βλασφημίες σας εξήλθαν της “παρεμβολής” της Βαρλααμικής ομάδας, αφού τα αχαρακτήριστα που εκστομίσατε μεταδίδονταν από ραδιοφώνου, τώρα “ποιείτε την νήσσαν”! Μα το διάψευσα, ισχυρίζεστε. Και απαντούμε: Αν όντως ήταν αναληθείς οι ισχυρισμοί του κ. Κουρούση και των υπόλοιπων γιατί περιμένατε τόσους μήνες για να προβείτε στη διάτρητη έτσι και αλλιώς “διάψευση”;
ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΕΜΑΤΗ ΑΝΑΚΡΙΒΕΙΕΣ
Γράφετε επίσης στην επιστολή σας προς τη συντακτική επιτροπή: “Δώσατε στέγη στην κατασυκοφάντηση και λοιδορία Ορθοδόξων κληρικών που αναλώνονται για την Εκκλησία”. Από πού να πρωτοαρχίσουμε; Η πρόταση είναι αξιοθρήνητη. Ας την αναλύσουμε:
“Κατασυκοφάντηση”. Κύριε ελέησον! Μιλάτε για κατασυκοφάντηση εκ μέρους των διαπρεπών Καθηγητών του πανεπιστημίου και των εξαίρετων κληρικών και όσων άλλων σας άκουσαν να “διορθώνετε” τους Αγίους; Και τι κίνητρο είχαν τόσοι πολλοί και τόσο σημαντικοί άνθρωποι να σας συκοφαντήσουν;
“Λοιδορία”. Λοιδορία της αλαζονείας και του αιρετικού σας φρονήματος, πάτερ μου. Οχι του προσώπου σας ως ανθρώπου και ως κληρικού! Ούτε αυτό δεν μπορείτε να το καταλάβετε; Αυτό που εσείς αποκαλείτε λοιδορία δεν είναι παρά το γνωστό χιουμοριστικό ύφος μου, όπως μπορούν να σας βεβαιώσουν όλοι όσοι με γνωρίζουν. Ούτε τη διάκριση της λοιδορίας από το χιούμορ δεν είστε σε θέση να αντιληφθείτε και δημιουργείτε θέματα εκ του μηδενός;
“Ορθόδοξων”. Δηλαδή πόσο Ορθόδοξοι είναι όσοι διορθώνουν τους Αγίους και προπηλακίζουν τη Βυζαντινή παράδοση της λατρείας της Εκκλησίας και θέλουν να επιβάλουν νεωτερισμούς τους οποίους απέρριψε το Οικουμενικό Πατριαρχείο και ΟΛΕΣ ανεξαίρετα οι Ορθόδοξες Ελληνόφωνες Εκκλησίες και ο Ορθόδοξος Ελληνικός λαός ώστε ο πρωτεργάτης της “λειτουργικής αναγέννησης” μακαριστός Χριστόδουλος αναγκάστηκε να ανακαλέσει το “πιλοτικό πρόγραμμα” του εκβαρλααμισμού της θείας λατρείας;
“Που αναλώνονται για την Εκκλησία”. Από πότε έγινε τους εισηγητές νεωτερισμών να τους θεωρούμε λαμπάδες αναμμένες στην Εκκλησία και όχι στο σατανικό τους εγωισμό; Σοβαρευτείτε, πάτερ μου. Τη μια γράφετε “παπαδιαμάντιες” επιστολές για το Λενιώ, την άλλη εκδίδετε βιβλία για να μας καυχηθείτε για την καλή σας τη δασκάλα που σας δίδαξε το πρόσφυμα γιωδ και την αιτιατική της αναφοράς και τώρα αυτολιναβανίζεστε ότι αναλίσκεσθε για την Εκκλησία! Πάτερ Βασίλειε: Ποιοι ακριβώς είναι αυτοί που αναλώνονται για την Εκκλησία και ποιοι στον εγωισμό τους θα το μάθουμε εν ημέρα Κρίσεως. Μη σπεύδετε να προκαταλάβετε την κρίση του Θεού. Μη νοσφίζεσθε εξουσία που δόθηκε “εις τον Υιόν μόνον”. Σε κάθε περίπτωση σταματείστε να απονέμετε εύσημα στον εαυτό σας! Αν τα φιλολογικά σας προσόντα είναι αντικείμενο καλόπιστου αστεισμού ο άφθονος λιβανωτός που καίγεται στο θυσιαστήριο του “εγώ” σας προκαλεί βαθύτατη θλίψη και απογοήτευση.
ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ
Απευθυνόμενος προς τη συντακτική επιτροπή του περιοδικού γράφετε: “Προσβάλατε έτσι το Αγιον Ορος του οποίου παρουσιάζεσθε ως φίλοι καθώς και την μνήμην του μακαριστού π. Επιφάνιου”. Ωστε; Τώρα γίνατε φίλος του Αγίου Ορους και του π. Επιφανίου; Μπράβο! Bravissimo! Από πότε; Εμείς, Γέροντά μου, γνωρίζουμε ότι κορυφαίοι Αγιορείτες Γέροντες σας έχουν από δεκαετίες αξιολογήσει στο έσχατον σημείο της ανυποληψίας. Εχουμε πολύ συγκεκριμένα στοιχεία ότι σας θεωρούν νεωτεριστή και προτεσταντίζοντα κληρικό. Μήπως θέλετε να αναφερθώ σε ονόματα και γεγονότα; Για την ώρα (επαναλαμβάνω για την ώρα) θα περιοριστώ μόνον σε ένα. Πριν δύο περίπου δεκαετίες ο κακόδοξος διανοούμενος κ. Χρ. Γιανναράς εξέμεσε φρικτές βλασφημίες εναντίον του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου. Η Ιερά Κοινότητα του Αγίου Ορους εξέδωσε φιλάνθρωπη ανακοίνωση με την οποία έλεγξε το κακόδοξο φρόνημα του κ. Γιανναρά και τις βλασφημίες του εναντίον του μεγαλύτερου Πατέρα και Διδασκάλου της Εκκλησίας των τελευταίων αιώνων. Το περιοδικό “Σύναξη” του οποίου τυγχάνετε μέλος της συντακτικής επιτροπής άσκησε δριμύτατη και απαξιωτική κριτική εναντίον του Αγίου Ορους και έγινε η εξέδρα της υπεράσπισης της ασέβειας του κ. Γιανναρά. Και όχι μόνο αυτό: Αφιέρωσε ολόκληρες σελίδες με σχόλια και άρθρα εναντίον του Αγίου Ορους και ΑΡΝΗΘΗΚΕ ΠΕΙΣΜΑΤΙΚΑ μέχρι τέλους ακόμη και να δημοσιεύσει το κείμενο της Αγιορειτικής καταδίκης του κ. Γιανναρά παρόλον ότι οι Αγιορείτες Πατέρες ζήτησαν επίμονα, αν μη τι άλλο, να δημοσιευθεί το Ιεροκοινοτικό κείμενο που σχολίαζαν επικριτικά οι Γιανναρικοί της “Σύναξης”. Δεν είσαστε τότε (και δεν είστε και τώρα) μέλος της συντακτικής επιτροπής της “Σύναξης”; Και μετά από αυτή την προσβλητικότατη συμπεριφορά έναντι του Αγίου Ορους έχετε τη θρασύτητα να επικαλείστε την αυθεντία του; “Αιδώς”, π. Βασίλειε.
ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΤΟΥ Π. ΕΠΙΦΑΝΙΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ
Οσο για τον π. Επιφάνιο χρειάζεται απίστευτη αυθάδεια να τολμάτε να τον βάζετε στο στόμα σας, αφού είστε αυτός ούτος ο κατεξοχήν κήνσορας του “Νεοβαρλααμισμού”. Ο π. Επιφάνιος, με τη διδασκαλία και το συγγραφικό έργο του, ήταν ο πιο σθεναρός πολέμιος των ιδεών που εκπροσωπεί το βαρλααμιτικό εξάμβλωμα της “λειτουργικής αναγέννησης”. Ενσάρκωνε κυριολεκτικά με τη ζωή και το έργο του τον αντίποδα του “Νεοβαρλααμισμού”. Μήπως γνωρίζετε σε τι υπόληψη είχε ο π. Επιφάνιος τους μοντερνίζοντες κληρικούς, που ήθελαν να επιβάλουν νεωτερισμούς στην Εκκλησία; Συνειδητοποιείτε σε ποια ανυποληψία βρισκόταν στη συνείδησή του το είδος σας; Για ξαναδιαβάστε τον πρόλογο του αφιερώματος στη μνήμη του π. Επιφάνιου Θεοδωρόπουλου του τεύχους 89 της “Ορθόδοξης Μαρτυρίας” για να διαπιστώσετε τι ακριβώς πρέσβευε ο μακαριστός Γέροντας για τη μεταγλώττιση των κειμένων της λατρείας, για την αφαίρεση του τέμπλου, για την ανάγνωση των ευχών της θείας Λειτουργίας εκφώνως και για άλλους νεωτερισμούς. Προσέξτε σας παρακαλώ προπαντός ότι ο μακαριστός Γέροντας συνέδεε αυτούς τους νεωτερισμούς με την τάση επιβολής νοησιαρχΙας στη λατρεΙα. Η επίκληση του π. Επιφάνιου για να στηρίξετε τις κακοδοξίες σας είναι όχι απλά απαράδεκτη αλλά κυριολεκτικά φαιδρή. Η θεολογία του Ιουστίνου Πόποβιτς και του Επιφάνιου Θεοδωρόπουλου σας ελέγχει ως “Νεοβαρλααμίτες” Γέροντα μου. Ως εκ τούτου η προσφυγή στη θεολογία τους για να κατοχυρώσετε το βαρλααμισμό σας έχει τόση αξία όσο η προσφυγή των “Ιεχωβιτών” στη θεολογία του Μ. Αθανασίου για να στηρίξουν τις κακοδοξίες τους. Για τα περί συκοφαντίας είπαμε ήδη αρκετά.
ΟΙ ΟΡΟΙ ΓΙΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟΛΟΓΙΑΣ
Δεν είναι ευθύνη μου, αλλά της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού να απαντήσει, αν αποδέχεται ή απορρίπτει την “αξίωσή” (δικός σας ο όρος) να απολογηθεί επειδή το περιοδικό καταχώρησε τις απόψεις μου ότι είστε “Νεοβαρλααμίτης” και διορθωτής των Αγίων “στο αμέσως επόμενο τεύχος της “Ορθοδοξης Μαρτυρίας” υπ’ αριθμό 90 και στην πρώτη σελίδα εντός πλαισίου” επειδή σας χαρακτηρίζω “Νεοβαρλααμίτη” στοιχώντας στη διδασκαλία κορυφαίων θεολόγων των ημερών μας. Θα μου επιτρέψετε, όμως, να διατυπώσω την άποψη ότι η “αξίωσή” σας να δημοσιευθεί το κείμενο της απολογίας με την ακριβή διατύπωση που περιέχεται στην επιστολή σας δείχνει μικρότητα. Απευθύνεσθε στη συντακτική επιτροπή του περιοδικού λές και είναι υπάληλλοί σας! Παραθέτω απόσπασμα της επιστολής σας για να αντιληφθούν οι αναγνώστες το ήθος σας: “αξιώ (δεν παρακαλώ) στο αμέσως επόμενο τεύχος υπ’ αριθμόν 90 να καταχωρηθή αυτούσια η παρακάτω διόρθωση στην πρώτη σελίδα και εντός πλαισίου” (δικές σας οι υπογραμμίσεις). Και αφού παρεθέτετε το κείμενο της “διόρθωσης” συμπληρώνετε: “Δεν θα δεχθώ καμιά διαπράγματευση περί αυτού”!!!
ΥΠΟΘΕΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΝΑ “ΧΑΛΑΡΩΣΟΥΜΕ”
Θεωρητικά, τουλάχιστον, είναι ενδεχόμενο η συντακτική επιτροπή να αποφασίσει να απολογηθεί. Διερωτώμαι: Αν δεν δημοσιεύσει την απολογία της στην πρώτη σελίδα, όπως “αξιώνετε”, αλλά την καταχωρήσει στη δεύτερη εσείς θα την καταγγείλετε στη Σύνοδο; Αν πάλιν τη δημοσιεύσει στην πρώτη σελίδα αλλά χωρίς πλαίσιο τι θα κάνετε;
Κάτι άλλο που με προβληματίζει είναι τι θα γίνει αν η συντακτική επιτροπή αποφασίσει να απολογηθεί επειδή χαρακτήρισα “Νεοβαρλααμίτες” τους Νεοβαρλααμίτες. (Πώς να τους χαρακτήριζα δηλαδή; Νεστοριανούς, Μανιχαίους ή Μορμόνους;) Αν η συντακτική επιτροπή αποφασίσει να απολογηθεί, θα απολογηθεί φυσικά για λογαριασμό της. Δεν μπορεί να απολογηθεί εκ μέρους μου. Διερωτώμαι: Ακόμη και σε αυτήν την περίπτωση θα καταγγείλετε το περιοδικό στη Σύνοδο; Και τι φταίνε οι χριστιανοί; Το “mea culpa, mea culpa, mea maxima culpa” “γονυπετώς τε και γονυκλινώς” θα το δημοσιεύσουν οι άνθρωποι και μάλιστα στην πρώτη σελίδα και σε παραλληλόγραμμο πλαίσιο, όπως “αξιώνετε”. Επομένως γιατί να τους καταγγείλετε; Γιατί να πληρώσουν, οι δυστυχείς, για τη δική μου αμετανοησία; Θα πάρετε τους ανθρώπους στο λαιμό σας μόνον και μόνο επειδή δεν θα μπορέσουν να δημοσιεύσουν απολογία με την ακριβή διατύπωση που υπαγορεύσατε εξαιτίας της άρνησής μου να απολογηθώ;
ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΣΑΣ ΟΔΗΓΟΥΝ ΣΕ ΚΑΘΑΙΡΕΣΗ;
Ας αφήσουμε όμως τα αστεία και ας δούμε την ουσία του προβλήματος. Γιατί ο επίσκοπος στη δικαιοδοσία του οποίου υπάγεστε δεν αναλαμβάνει, ως όφειλε, αυτεπάγγελτα την ευθύνη να σας παραπέμψει σε συνοδικό δικαστήριο για καθαίρεση για τις κακοδοξίες που εισάγετε και τις βλασφημίες που εκστομίζετε; Αυτό είναι τα πραγματικό ερώτημα που πρέπει να συζητηθεί! Οχι η παράλογη απαίτησή σας να απολογηθώ επειδή έλεγξα ένα κακόδοξο και βλάσφημο κληρικό! Τι θέλετε, δηλαδή; Να σας επαινώ επειδή “διορθώνετε” σε λειτουργικά συνέδρια τους Αγίους; Να γράφω διθύραμβους για να σας υμνήσω επειδή επιδιώκετε με το στανιό να εισαγάγετε νεωτερισμούς στην Εκκλησία, που απέρριψε ήδη το πλήρωμα της Εκκλησίας και η Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος ανήγγειλε τη ληξιαρχική πράξη του θανάτου της; Μήπως θα έπρεπε επιπλέον να σας προβάλλω επειδή είστε διαπρύσιος κήρυκας της κακοδοξίας του “Νεοβαρλααμισμού”; Ή να γίνομαι συνένοχος των κακοδοξιών σας με την ένοχη σιωπή μου;
“ΜΠΡΟΣ ΘΕΡΜΟΣ ΚΑΙ ΠΙΣΩ ΡΕΜΑ”
Να πούμε και το άλλο; Αναλογιστήκατε τι θα συμβεί αν τυχόν δημοσιευτεί απολογία που θα λέγει ότι οι π. Θεόδωρος Ζήσης, π. Γεώργιος Μεταλληνός, π. Σαράντης Σαράντος, κ. Σταύρος Κουρούσης και οι λαμπροί κληρικοί που σας έχουν κανονικά στημένο στον τοίχο για χρόνια και σας ελέγχουν επί νεωτερισμώ και αιρέσει είναι “ψεύτες και ανεύθυνοι”; Δεν κινδυνεύει το περιοδικό με απανωτές μηνύσεις και καταγγελίες; Με άλλα λόγια: “Μπρος Θερμός (γκρεμός) και πίσω ρέμα”. Ασε που το άδικο βρίσκεται καθ’ ολοκληρίαν με το μέρος σας. Μη βγάλουμε “ψεύτες και ανεύθυνους” τους ανθρώπους μόνο και μόνο επειδή προσπαθούν να προστατεύσουν το ποίμνιο της Εκκλησίας από το κακόδοξο σας φρόνημα. Για να δούμε τι είπε για σας και τους ομοιδεάτες σας ο π. Θεόδωρος Ζήσης στο συνέδριο για τη “λειτουργική αναγέννηση”:
Ο Π. ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΖΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ “ΝΕΟΒΑΡΛΑΜΙΣΜΟ¨
1. Η ταυτότητα της «Λειτουργικής Αναγέννησης»
Για όσους δεν έχουν ειδική θεολογική μόρφωση ο τίτλος του θέματος είναι ασφαλώς δυσνόητος. Τί σημαίνει ο όρος «Νεοβαρλααμισμός» και ποιά είναι η ταυτότητα της «Λειτουργικής Αναγέννησης»; Αυτά θα αναλύσουμε στις δύο ενότητες της εισηγήσεως. Είναι δύσκολο σε μία σύντομη εισήγηση να εξαντλήσουμε την ιστορία αυτής της λειτουργικής κινήσεως, τα ποικίλα θέματα και προβλήματα που θίγει. Απλώς θα παρουσιάσουμε μία αδρομερή εικόνα της. Εχει πάντως συγγραφή αξιοπρόσεκτη βιβλιογραφία, ιδιαίτερα μετά την Β' Βατικάνειο Σύνοδο (1962-1965), η οποία εφήρμοσε την λειτουργική ανανέωση στον χώρο του Παπισμού) και επηρέασε και πολλούς δικούς μας λειτουργιολόγους, κληρικούς και λαϊκούς, οι oποίοι εισήγαγαν στον χώρο της Ορθοδόξου Εκκλησίας ξένη και άγνωστη προβληματική, χωρίς μάλιστα να υπάρχει ανάλογη ποιμαντική αναγκαιότητα. Το πνεύμα του κόσμου, όπως εφαρμόζεται στην πολιτική, με τα γοητευτικά συνθήματα της αλλαγής, του εκσυχρονισμού, περνάει δυστυχώς και στην Εκκλησία ως εκκοσμίκευση· αντί να αλλάξει η Εκκλησία τον κόσμο, αλλάζει ο κόσμος την Εκκλησία· αφού ο κόσμος θέλει αλλαγή και εκσυγχρονισμούς, γιατί εμείς να μείνουμε «συντηρητικοί» και «οπισθοδρομικοί»; Ας αλλάξουμε, ας ανανεώσουμε, ας εκσυγχρονίσουμε και εμείς τα δικά μας. Μέχρι τώρα η προβληματική αυτή περιοριζόταν σε μικρό αριθμό προσώπων ήταν περισσότερο μία ακαδημαϊκή θεολογική συζήτηση με ελάχιστη απήχηση στην εκκλησιαστική πράξη. Ελαχιστότατοι επίσκοποι και ιερείς με δική τους πρωτοβουλία προέβαιναν σε αλλαγές και ανανεώσεις μέσα στο χώρο της Θ. Λατρείας. Τώρα η «Λειτουργική Αναγέννηση» απέκτησε εκκλησιαστική κάλυψη και συνοδική έκφραση. Από το 1999 έχει συσταθή και λειτουργεί «Ειδική Συνοδική Επιτροπή Λειτουργικής Αναγεννήσεως», η οποία μάλιστα σπεύδει, βιάζεται, να «ανανεώσει» και να «αναγεννήσει» πολλά στοιχεία της πολύτιμης και πατροπαράδοτης, της ατίμητης και μοναδικής Ορθόδοξης Λατρείας. Επί τόσους αιώνες μεγάλοι Αγιοι και Πατέρες, και στους καιρούς μας σύγχρονοι Αγιοι και Γέροντες, δεν κατάλαβαν, δεν συνέλαβαν την ανάγκη της ανανεώσεως· η Εκκλησία φαίνεται ότι βρισκόταν σε ένα είδος απραξίας, παραδοσιαρχίας, συντηρητισμού, νάρκης· το Αγιο Πνεύμα εκοιμάτο, δεν ενεργούσε, ο Χριστός εκάθευδε, για να χρησιμοποιήσουμε άλλη πατερική έκφραση. Ερχονται λοιπόν τώρα οι ανανεωτές, για να σώσουν την Εκκλησία από την παλαιότητα και τον συντηρητισμό, να την κάνουν σύγχρονη, δυναμική, προοδευτική. Συγκαλούνται κάθε χρόνο υπό την ευθύνη αυτής της ειδικής συνοδικής επιτροπής λειτουργικά συνέδρια και ορίζονται εισηγητές, κυριαρχικά από τους κύκλους των ανανεωτών, ώστε να δίδεται η εντύπωση ότι η θεολογική επιστήμη, οι ειδικοί λειτουργιολόγοι, συμφωνούν και υπερθεματίζουν για τις σχεδιασθείσες και αποφασισθείσες λειτουργικές αλλαγές. Ηταν πολύ φυσικό και επιβεβλημένο απέναντι αυτής τής μονομερούς καί μεροληπτικής εμφανίσεως τής «Λειτουργικής Ανανέωσης» ώς εκκλησιαστικής κινήσεως με συνοδική ταμπέλα και σφραγίδα, να ακουσθούν άλλες φωνές, παραδοσιακές, οι οποίες εκφράζουν τις ανησυχίες τους για τα σχεδιαζόμενα και επισημαίνουν τον κίνδυνο φθοράς και αλλοιώσεως του μυστικοασκητικού χαρακτήρος της Ορθοδόξου Λατρείας, της μοναδικότητος αλλά και της σωτηριώδους αποστολής και ενεργείας της. Αυτές οι φωνές ακούσθηκαν δυνατά σε λειτουργικό συνέδριο που οργάνωσε η Εταιρεία Ορθοδόξων Σπουδών την Ανοιξη στην Θεσσαλονίκη (27 Φεβρουαρίου -1 Μαρτίου 2002), στο οποίο κληρικοί και μοναχοί ως και πανεπιστημιακοί θεολόγοι, ανέπτυξαν με είκοσι μία (21) εισηγήσεις τις θέσεις τους για τα πιο σημαντικά θέματα που προβάλλει η «Λειτουργική Ανανέωση», παρουσιάζοντας την δισχιλιετή στάση και εμπειρία των Αγίων. Τα «Πρακτικά» αυτού του συνεδρίου, τις πολύτιμες, όντως, εισηγήσεις, τις έχουμε ήδη αποθησαυρισμένες σε ένα τριπλό τεύχος του περιοδικού «Θεοδρομία», που κυκλοφόρησε αυτές τις ημέρες και αναμενόταν με μεγάλο ενδιαφέρον από κληρικούς και θεολόγους. Για να γίνουμε όμως πιο πρακτικοί και συγκεκριμένοι· ποιές είναι οι λειτουργικές αλλαγές που προτείνονται από τους ανανεωτές και εκσυγχρονιστές; Θα αναφερθούμε στα σημαντικώτερα και πάλιν ζητήματα, λεπτομερή ανάλυση των οποίων ευρίσκει κανείς στο μνημονευθέν μνημειώδες τεύχος της «Θεοδρομίας» που καταλαμβάνει τετρακόσιες πενήντα σελίδες (450). Προτείνονται λοιπόν η εγκατάλειψη του χρησιμοποιούμενου σήμερα μοναστικού τυπικού και η υιοθέτηση του εγκαταλειφθέντος ασματικού τυπικού, η συντόμευση του χρόνου των ακολουθιών που θεωρούνται μακρές και κουραστικές, η μεταφορά του χρόνου ενάρξεώς τους αργότερα, ώστε να ξεκουράζονται το πρωί οι πιστοί που θέλουν να τις παρακολουθήσουν, η προτίμηση όχι αργών αλλά σύντομων βυζαντινών μελών, η τέλεση δεύτερης λειτουργίας την ίδια ημέρα από τον ίδιο ιερέα, η μετάφραση των λειτουργικών κειμένων, ώστε να γίνονται κατανοητά από το λαό, η εκφώνηση των ευχών και όχι η μυστική ανάγνωσή τους, η συμψαλμωδία του εκκλησιάσματος, η κατάργηση των υψηλών τέμπλων, η συμμετοχή γυναικών στους χορούς των ιεροψαλτών, η χρήση μουσικών οργάνων μέσα στις εκκλησίες, η τετράφωνη απόδοση των εκκλησιαστικών ύμνων, η σύνταξη νέων ακολουθιών για τον αρραβώνα και το γάμο, ως και νέων ευχών για τις γυναίκες μετά τον τοκετό κατά τη διάρκεια της λοχείας, η μόνιμη στροφή του ιερέως προς τον λαό κατά την διάρκεια της Θείας Λειτουργίας, η κήδευση των αβαπτίστων νηπίων και των αυτοκτονούντων, η κατάργηση του ράσου, η έμμεση υποκατάσταση του μυστηρίου της μετανοίας και εξομολογήσεως από ψυχιάτρους και ψυχολόγους και πολλά άλλα.Μέχρι τώρα ο άνεμος αυτός της ανανεώσεως, μολονότι έπνεε στα μυαλά πολλών, ήταν κλειστός, σφραγισμένος, όπως στους μυθικούς ασκούς του Αιόλου. Τώρα η ίδια η Ιερά Σύνοδος άνοιξε τους ασκούς και ούτε η ίδια ημπορεί να τον συμμαζέψει. Οπως λέγει η παροιμία, όταν σπέρνεις ανέμους, θερίζεις θύελλες. Η περίπτωση του μητροπολίτου Κιλκισίου κ. Αποστόλου, οι λειτουργικές καινοτομίες του οποίου ξεσήκωσαν την πόλη του Κιλκίς, επιβεβαιώνουν αυτήν την διαπίστωση. Μετά από έντονα διαβήματα και ενυπόγραφες καταγγελίες πολιτών, η Ιερά Σύνοδος αναγκάσθηκε να πάρει θέση και να συστήσει στον κατά τα άλλα σεβαστό και πολιό αρχιερέα να είναι προσεκτικός, μολονότι θα πρέπει να παρατηρήσουμε ότι όσα ο μητροπολίτης έσπευσε να εφαρμόσει αποτελούν προτάσεις της «Λειτουργικής Ανανέωσης», αυτά προτείνουν οι ειδικοί λειτουργιολόγοι και προωθεί σιγά-σιγά η «Ειδική Συνοδική Επιτροπή Λειτουργικής Αναγεννήσεως». Επρεπε να τον επαινέσουν και όχι να τον επιπλήξουν, αφού είναι καρπός όλης αυτής της «ανανεωτικής» νοοτροπίας, εμείς δε να τον ευχαριστήσουμε, διότι δεν μας αποκοίμισε, δεν είναι δίγλωσσος και δίψυχος, αλλά ό,τι πιστεύει το εφαρμόζει, και είχαμε έτσι την δυνατότητα να διαπιστώσουμε την ποιότητα της περίφημης «Λειτουργικής Αναγέννησης».
2. Ο Νεοβαρλααμισμός της «Λειτουργικής Αναγέννησης».
Μέχρις εδώ προσπάθησα σύντομα να εξηγήσω το μισό μέρος του τίτλου, να ιχνογραφήσω, να ζωγραφίσω με αδρές πινελιές το πρόσωπο της περιώνυμης «Λειτουργικής Ανανέωσης». Τί σημαίνει όμως ο όρος «Νεοβαρλααμισμός», ο οποίος κατά την εκτίμηση πολλών και την ιδική μας χαρακτηρίζει, σφραγίζει την λειτουργική αυτή ανανεωτική τάση. Ο όρος σημαίνει ότι πρόκειται για επανεμφάνιση, για αναβίωση της διδασκαλίας του δυτικού μοναχού Βαρλαάμ του Καλαβρού, τον οποίο αντιμετώπισε τον 14ο αιώνα ο μέγας θεολόγος και πατήρ της Εκκλησίας, ο Αγιος Γρηγόριος Παλαμάς, αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης. Στην περίπτωσή τους δεν έχουμε σύγκρουση δύο προσώπων, διατύπωση απλώς διαφορετικών γνωμών, αλλά σύγκρουση δύο πολιτισμών, δύο κόσμων της αγιοπνευματικής, μυστικοασκητικής Ορθοδόξου Ανατολής και της ορθολογιστικής και εκκοσμικευμένης παπικής Δύσεως, η οποία επεχείρησε τότε δια του Βαρλαάμ να ανανεώσει, να εκσυγχρονίσει την Ορθόδοξη Εκκλησία, απορρίπτοντας την μυστική οδό γνώσεως και προσεγγίσεως του Θεού και καταργώντας την κακοπάθεια του σώματος και όλη την ασκητική παράδοση της Εκκλησίας.
Στενοχωρήθηκα και ελυπήθηκα, όταν διεπίστωσα ότι η σύγχρονη λειτουργική ανανέωση κινείται βασικώς στην ίδια πνευματική και θεολογική γραμμή του Βαρλαάμ, ο οποίος στα πρόσωπα των ιδικών μας, ίσως ανύποπτων και ανεπαρκώς γνωριζόντων την ορθόδοξη παράδοση ανανεωτών, επιχειρεί να πάρει τη ρεβάνς από τον Αγιο Γρηγόριο Παλαμά, λεληθότως και δια των ημετέρων να αναστήσει τον δια συνοδικών αποφάσεων καταδικασθέντα «Διαφωτισμό» και ορθολογιστικό Ουμανισμό της Δύσεως. Από της πλευράς αυτής η «Λειτουργική Ανανέωση» δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ελαφρά τη καρδία ως μία θεολογική αδολεσχία και αντιπαράθεση γνωμών και επιχειρημάτων επάνω σε ακίνδυνα και θεολογούμενα θέματα, αλλά ως επικίνδυνη αίρεση με σοβαρές πνευματικές και σωτηριολογικές επιπτώσεις. Ηδη χαρακτηρίσθηκε ως αίρεση από τον πρωτοπρεσβύτερο και τώρα αρχιμανδρίτη, μετά από μακροχρόνια ευλογημένη και αγόγγυστη χηρεία, π. Σαράντη Σαράντο, καθηγητή της Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Σχολής, πνευματικώς προεστώτα πολυμελούς ομίλου παραδοσιακών και αγωνιστών κληρικών του λεκανοπεδίου της Αττικής (1). Ο χαρακτηρισμός δεν είναι υπερβολικός· συμφωνεί με τα πράγματα. Αφού ο Βαρλααμισμός καταδικάσθηκε από την Εκκλησία δια σειράς συνόδων τον 14ο αιώνα ως αίρεση, αυτό σημαίνει ότι και ο επί της αυτής γραμμής κινούμενος Νεοβαρλααμισμός της «Λειτουργικής Αναγέννησης» είναι επίσης αίρεση. Σημαίνει ακόμη ότι είχαμε δίκαιο όταν, εξ αφορμής της ελεύσεως του πάπα στην Αθήνα, ισχυριζόμασταν ότι ο πάπας ήλθε, αλλά δεν έφυγε, παραμένει ως νοοτροπία και ενεργεί, όπως παλαιά, με νέους Βαρλαάμ στο χώρο τής Ορθοδοξίας.
Για να μη φαίνονται όμως υπερβολικές αυτές οι εκτιμήσεις και οι συγκρίσεις, θα προσπαθήσουμε σύντομα να τις κατοχυρώσουμε. Δύο δομικές, ουσιαστικές ομοιότητες υπάρχουν ανάμεσα στη διδασκαλία του Βαρλαάμ και στις απόψεις των συγχρόνων Νεοβαρλααμιτών της «Λειτουργικής Ανανέωσης». Η πρώτη δίνει μεγάλη σημασία στον νου, στη γνώση, στην επιστήμη, στη φιλοσοφία, στην κατανόηση των λεγομένων περί του Θεού και των θείων. Η δεύτερη καταργεί τον κόπο και την άσκηση του σώματος, την κακοπάθεια του σώματος, και προβάλλει την άνεση, την ανάπαυση, την ξεκούραση, ώστε να ημπορεί ο πιστός ξεκούραστος και όχι καταπονημένος να προσεύχεται, να κατανοεί τα πραττόμενα και λεγόμενα.
Πράγματι, όταν ο Βαρλαάμ πληροφορήθηκε από μοναχούς της Θεσσαλονίκης για την μέθοδο της νοεράς προσευχής, ότι είναι δυνατόν καθαιρόμενος ο πιστός από τα πάθη να προσεγγίσει τον Θεό, κατά το μέτρο της καθάρσεως, έστω και αν είναι αγράμματος και δεν κατανοεί όσα λέγονται στην Αγία Γραφή και στα λειτουργικά κείμενα, να αξιωθεί της θεωρίας του ακτίστου φωτός και να φωτισθεί, μεταποιουμένων και μεταμορφουμένων όλων των γνωστικών του οργάνων και μετατιθεμένων στην περιοχή των ακτίστων ενεργειών της Θ. Χάριτος, ειρωνεύθηκε τους μοναχούς, αρνήθηκε ότι υπάρχει άκτιστη ενέργεια του Θεού, η οποία φωτίζει και αγιάζει, και τους συνέστησε ως μόνη οδό θεογνωσίας την ενασχόληση με την επιστήμη και την φιλοσοφία, την κάθαρση όχι από τα πάθη, αλλά από την άγνοια. Δεν ήταν δύσκολο να ανατρέψει αυτόν τον ουμανιστικό Διαφωτισμό ο Αγιος Γρηγόριος, που προσεκλήθη να έλθει στην Θεσσαλονίκη από το Αγιον Ορος. Να πει, πολύ σχηματικά, πως, αν όντως σώζεται και τελειοποιείται κανείς με την φιλοσοφία και τη γνώση, τότε οι αρχαίοι Ελληνες σοφοί θα ήσαν θεοπτικότεροι των προφητών και του μείζονος εν γεννητοίς γυναικών Προδρόμου και Βαπτιστού, ο οποίος δεν φοίτησε σε σχολεία, αλλά τελειοποιήθηκε στην έρημο, ο Χριστός θα επέλεγε ως κήρυκας του Ευαγγελίου για να το κατανοούν και να το διδάσκουν καλύτερα όχι αγράμματους αλιείς, αλλά φιλοσόφους και επιστήμονες, και στον πλούσιο νεανία που ζήτησε να μάθει πως θα σωθεί και θα τελειοποιηθεί δεν θα έλεγε να πουλήσει τα υπάρχοντά του, να τα διανείμει στους πτωχούς και να τον ακολουθήσει, αλλά θα του υπεδείκνυε σχολεία για να πάει να μορφωθεί, ώστε να κατανοεί το κήρυγμα του Ευαγγελίου (2).
Είναι καταλυτική η συμπερασματική σκέψη του Αγίου Γρηγορίου, απευθυνόμενη προς τον τότε Βαρλαάμ και στους νέους Βαρλαάμ των καιρών μας. Τους λέγει ότι χωρίς κάθαρση από τα πάθη και τις κακίες, που είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να ενεργήσει η Χάρη του Αγίου Πνεύματος, να αγιάσει και να φωτίσει, εγγραμμάτους και αγράμματους, σοφούς και ασόφους, κατανοούντας και μη κατανοούντας, ακόμη και αν μάθει κανείς όλες τις επιστήμες και όλη τη συσσωρευμένη γνώση, από του Αδάμ μέχρι της συντέλειας, θα εξακολουθήσει ως προς τα θεία να είναι μωρός και τυφλός, κλειστός παντελώς στην φωτιστική και θεοποιό Χάρη του Αγίου Πνεύματος, ξένος προς τα λεγόμενα και τελούμενα. Στην περίπτωση αυτή ένας αγράμματος, αλλά ταπεινός και κεκαθαρμένος πιστός, όπως και ένα απονήρευτο παιδί, βιώνει και μετέχει στα τελούμενα καλύτερα από ένα φιλόλογο καθηγητή και επιστήμονα: «Καθαρότητος άνευ, καν μάθης την από του Αδάμ μέχρι συντέλειας φυσικήν φιλοσοφίαν, μωρός ουδέν ήττον, ότι μη και μάλλον, εση ή σοφός» (3).
Το ίδιο ισχύει και με την κακοπάθεια και ανάπαυση του σώματος. Ο Βαρλαάμ ισχυριζόταν ότι δεν πρέπει να κουράζουμε το σώμα με την άσκηση, τη νηστεία, τις πολύωρες ακολουθίες, την ορθοστασία, την κακοπάθεια, τις μετάνοιες, γιατί με κουρασμένο και εξαντλημένο το σώμα ο νους δεν μπορεί να αφοσιωθεί στο έργο της προσευχής. Ο Αγιος Γρηγόριος απαντά ότι στη λατρεία μετέχουμε ως ψυχοσωματικά όντα, μετέχουμε και με το σώμα μας, και ότι η κάθαρση από τα πάθη επιτυγχάνεται με την άσκηση και την κακοπάθεια του σώματος, ενώ αντίθετα με την περιποίηση και την ανάπαυση του σώματος θεριεύουν τα πάθη, δεν θεραπεύονται· γι' αυτό η χριστιανική ζωή είναι στενή και τεθλιμμένη οδός, εσταυρωμένος βίος· όλοι οι άγιοι ακολούθησαν αυτήν την ασκητική μέθοδο, την οποία ανατρέπει ο Βαρλαάμ, ο καθηγητής της απραξίας, όπως τον αποκαλεί. Η απαλλαγή από την εμπάθεια και την ηδυπάθεια μόνον με την άσκηση του σώματος είναι δυνατή· οι αμαρτωλές τάσεις του σώματος και οι πονηροί λογισμοί εξασθενούν με την νηστεία, την αγρυπνία, τις μετάνοιες, με όλα τα μέσα που προκαλούν οδύνη και πόνο. Ο Κύριος συνέδεσε την προσευχή με την νηστεία, ο δε Αγιος Γρηγόριος Θεολόγος συμπεραίνει ότι «ουδενί των πάντων ούτως ως κακοπαθεία Θεός θεραπεύεται» (4).
Μεταφερόμενα αυτά στις προτάσεις και ρυθμίσεις της σύγχρονης λειτουργικής ανανέωσης φανερώνουν ότι επαναλαμβάνονται στο ακέραιο οι δύο βαρλααμικές πλάνες. Πολλές από τις λειτουργικές αλλαγές, όπως η συντόμευση των ακολουθιών, η αλλαγή του ωραρίου ενάρξεως των ακολουθιών, η δεύτερη θεία Λειτουργία, η τοποθέτηση καθισμάτων σε όλους τους χώρους του ναού, η κατάργηση των αργών μελών της βυζαντινής μουσικής και όλα τα παρόμοια, τείνουν όπως παρατηρεί ο π. Μωϋσης ο Αγιορείτης «προς το άκοπο, το άμοχθο, το εύκολο, αυτό που φαίνεται πως ικανοποιεί τον σύγχρονο κουρασμένο άνθρωπο. Λησμονείται το ασκητικό, το μαρτυρικό, το θυσιαστικό και πάντοτε ενυπάρχον έμπονο στοιχείο στην Ορθόδοξη Εκκλησία» (5).
Από την άλλη πλευρά άλλες προτεινόμενες αλλαγές, όπως η μετάφραση των λειτουργικών κειμένων, η έκφωνη ανάγνωση των ευχών, η κατάργηση ή το χαμήλωμα των τέμπλων, η χρήση μικρών λειτουργικών εγκολπίων από τους πιστούς και πολλά άλλα υιοθετούν την ορθολογιστική βαρλααμική αντίληψη, σύμφωνα με την οποία πρέπει να κατανοούμε τα λεγόμενα και τα πραττόμενα, γιατί διαφορετικά δεν ωφελούμαστε. Καταργείται έτσι, μετά από την ασκητική, και η μυστική διάσταση της Ορθοδόξου πνευματικότητος. Ο Θεός όμως δεν κατανοείται, αλλά βιώνεται. Ενεργεί όχι επί των σοφών και εγγραμμάτων, αλλά επί των καθαρών και ταπεινών τη καρδία, τους οποίους φωτίζει και αγιάζει, ακόμη και όταν δεν κατανοούν. Στην Εκκλησία πηγαίνουμε όχι για να κατανοήσουμε, αλλά για να εμφανισθούμε, να παρουσιασθούμε μπροστά στο Θεό, να δώσουμε το παρών στους αγγέλους που καταγράφουν τους παρόντες, και να δεχθούμε την αγιαστική Χάρη εκ μέρους των ιερέων. Αυτό επιτυγχάνεται και εξαρτάται όχι από το βαθμό κατανοήσεως των τελουμένων, αλλά από τον βαθμό της πνευματικής προκοπής και τελειότητος, από την διάθεση να βιώσει, να ζήσει κανείς κοντά στο Θεό και στα θεία (6).
Επίλογος
Επιχειρήσαμε να δείξουμε ότι η «Λειτουργική Αναγέννηση» αναβιώνει, επαναφέρει τον Βαρλαάμ του 14ου αιώνος στις δυο βασικές ουμανιστικές του κατευθύνσεις: α) Στην μεγάλη σημασία που δίδει στη γνώση, στην επιστήμη, στην κατανόηση ως οδό τελειώσεως και β) στην κατάργηση της κακοπαθείας, της ασκήσεως του σώματος κατά την διάρκεια της προσευχής και στην επιδίωξη της άνεσης, της ξεκούρασης. Αυτά τα δύο επιδιώκουν και οι σημερινοί ανανεωτές της Θ. Λατρείας, ίσως χωρίς να γνωρίζουν ότι κινούνται σε αιρετικό και επικίνδυνο κλίμα, με σοβαρές σωτηριολογικές συνέπειες, αν κατορθώσουν να επιβάλουν τις αλλαγές και τις μεταρρυθμίσεις. Οι ανησυχίες πολλών κληρικών, μοναχών και λαϊκών δεν έχουν προσωπικά κίνητρα και σκοπιμότητες· επιθυμούν να παραμείνει ανοικτός ο δρόμος που ακολούθησαν οι Αγιοι, ο δοκιμασμένος δρόμος της μυστικοασκητικής βιοτής, που οδηγεί στον αγιασμό και στη θέωση, «η στενή και τεθλιμμένη οδός, η απάγουσα εις την ζωήν»· ο ορθολογισμός και η ξεκούραση, η άνεση, είναι «η ευρύχωρος οδός η απάγουσα εις την απώλειαν» (7).
_____________________________________
1. Αρχιμ. ΣΑΡΑΝΤΗ ΣΑΡΑΝΤΟΥ, «Η ιερολογία του γάμου και τα συναφή προβλήματα», Θεοδρομία Δ1-3 (2002) 254.
2. Περί αυτών βλ. Πρωτοπρεσβυτέρου ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΖΗΣΗ, Θεολόγοι της Θεσσαλονίκης, εκδ. "Βρυέννιος", Θεσσαλονίκη 1997, σελ. 134-137.
3. ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑ, Περί των ιερώς ησυχαζόντων 1,1,3, εν Π. ΧΡΗΣΤΟΥ, Γρηγορίου Παλαμά Συγγράμματα, τόμ. 1, σελ. 363.
4. Βλ. Πρωτοπρεσβυτέρου ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΖΗΣΗ, αυτόθι, σελ. 147-149. ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ, Λόγος 24, ΙΙ, PG 35,1181Β.
12 σχόλια:
Δεν γνωρίζω τα ταπεινά ελατήρια που σας οδηγούν σε προσωπική αντιπαράθεση με τον εν λόγω ιερέα κ. Τελεβάντε, αλλά έχω την αίσθηση ότι η προσωπική επίθεση που κάνετε σας απομακρύνει από την μακραίωνη πατερική παράδοση.Οι πατέρες, τους οποίους επικαλείστε άλλωστε, δεν αναλωνόταν σε προσωπικές αντιπαραθέσεις "κατινίστικου" είδους, αλλά εστιάζονταν στην ανάδειξη των αληθειών του ορθόδοξου δόγματος. Αυτό ως εισαγωγικό σχόλιο.
Όσον αφορά το συγκεκριμένο θέμα, της λειτουργικής αναγέννησης, η μέθοδος που σκόπιμα χειρίζεστε καταδεικνύει προσπάθεια αποπροσανατολισμού από την ουσία του θέματος. Ο όρος λειτουργική αναγέννηση είναι προπαγανδιστικός και ισοπεδωτικός και κατά την άποψη μου δεν πρέπει να χρησιμοποιείται. Η λατρεία τελείται από τους πιστούς και τον κλήρο, δεν είναι στατική αναπαράσταση του παρελθόντος, αλλα ζωντανή διεργασία που υπόκεινται αλλαγές. Και εσείς κ. Τελεβάντε δεν είστε όπως γεννηθήκατε άλλά έχετε υποστεί τροποποιήσεις με τα χρόνια. Ισως τα λευκά μαλλιά το μαρτυρούν, χωρις να θέλω να σας προσβάλλω. Επομένως η αναγέννηση της λατρείας είναι αυτονόητη και φυσιολογική και όχι ζητούμενο.
Ο μόνος που θέλει το τέμπλο στους ναους είναι ο ιερέας για να μπορεί ανενόχλητος από τα βλέμματα των πιστών να κάθεται να μιλά και πολλες φορες να στέλνει μηνύματα στο κινητό. Πως θα σας φαινόταν να σας καλούσαν σε μία στρογγυλή τράπεζα και εσείς να μιλούσατε μάσα από μία τραβηγμένη κουρτίνα? Είμαι σίγουρος άβολα. Γιατί όμως θέλετε να το επιβάλεται αυτό στην λάτρεια ως δήθεν παραδοσιακό. Μαλλον δεν σας ενημέρωσε κανείς για τα ευρήματα της αρχαιολογικής σκαπάνης που ανέδειξε ναούς δίχως τέμπλο.
Όσον αφορά την γλώσσα της λατρείας σας τονίζω ότι οι ορθόδοξοι σε όλο τον κόσμο έχουν μεταφράσει την λειτουργία στην καθομιλουμένη. Μόνο εμείς επιμένουμε να διατηρούμε την αρχαιζουσα. Εμένα προσωπικά δεν με ενοχλεί καθόλου, αλλά κατα την γνώμη μου αυτή η προσκόλληση σε μια μη χρησιμοποιούμενη γλώσσα δείχνει την αδυναμία μας να λατρεύσουμε το θέο αυθόρμητα, πράγμα που έκαναν οι μεγάλοι πετέρες της εκκλησίας. Α και μην ξεχάσω, τα ευαγγέλια γράφτηκαν στη καθομιλουμένη ελληνιστική και όχι σε κάποια "ιερή" γλώσσα.
Με ειρήνη και αγάπη π.Δημήτριος
Να αγιάσει το στόμα σας π. Δημήτριε!
Η λατρεία της Εκκλησία αναπτύχθηκε και ολοκληρώθηκε σε μια περίοδο 8 αιώνων. Είναι μια δυναμική κατάσταση.
Εμεί σήμερα τη θέλουμε σαν ένα μουσειακό έκθεμα;. Θαυμαστό μεν, νεκρό δε.
Σεβαστέ μου π. Δημήτριε,
Είστε βέβαιος ότι διαβάσατε την επιστολή που έστειλα στον π. Βασίλειο Θερμό;
Σας ρωτώ επειδή οι απόψεις που καταγράφετε έχουν ΟΛΕΣ απαντηθεί και για το τέμπλο και για την εξέλιξη της λατρείας και για την προσωπική κακοήθεια του π. Βασίλειου Θερμού.
Και για μεν το επίπεδο της επιστολής του απάντησα με κρυστάλλινη διαύγεια.
Για τα υπόλοιπα που ερωτάτε παρέθεσα τη διδασκαλία της Εκκλησίας όπως την κατέγραψαν οι Αγιοι Πατέρες και οι Αγιες Οικουμενικές Σύνοδοι και όπως την συνόψισαν οι Ιουστίνος Πόποβιτς, Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος, Θεόδωρος Ζήσης, Σαράντης Σαράντος και η ομάδα των κληρικών που για χρόνια αναλύει εξαντλητικά το θέμα με πλήθος επιστολών εναντίον του Νεοβαρλααμίτη π. Βασίλειου Θερμού και των ομοφρόνων του οπαδών της "λειτουργικής αναγέννησης".
Οταν λοιπόν π. Δημήτριε βρείτε τον καιρό σας παρακαλώ να διαβάσετε προσεκτικά την επιστολή και ΑΝ τυχόν έξακολουθείτε να έχετε απορίες ευχαρίστως τις κουβεντάζουμε επειδή για την ώρα για όλα όσα ρωτάτε έδωσα πλήρη και εκτενή απάντηση.
Αν ο χρόνος σας είναι πολύτιμος και περιορισμένος διαβάστε σας παρακαλώ την εκτενή ομιλία του π. Θεόδωρου Ζήση στο συνέδριο που έγινε για τη "Λειτουργική αναγέννηση" που παραθέτω στην επιστολή.
Είμαι βέβαιος ότι θα λειτουργήσει ως καθρέπτης του Νεοβαρλααμικού σας φρονήματος.
Αν μεν λειτουργήσει ορθά σας παρακαλώ δημόσια αποκηρύξετε το Νεοβαρλααμισμό και τους εκπροσώπους του.
Αν όχι τότε χρειάζεται διόρθωση όχι ο καθρέπτης αλλά η θεολογική σας όραση επειδή η κακοδοξία έχει διαβρώσει τη θεολογική σας συνείδηση.
Ελπίζω και προσεύχομαι ότι θα δείτε την αλήθεια και να μετανοήσετε.
Σας παρακαλώ όμως διαβάστε πρώτα την επιστολή και ύστερα να γράφετε σχόλια.
O κος Τελεβάντος έγραψε ένα εξαιρετικό άρθρο. Ο π. Βασίλειος Θερμός δυστυχώς στα εμποτισμένα με ψυχαναλυτική εφύγρανση βιβλία του παραθέτει ισομερώς τόσες αντίθετες συνιστώσες (ευρηματική η φαντασία του -γεννήτρια ελεύθερων συνειρμών) ώστε τελικά η συνισταμένη-συμπέρασμα να είναι σχεδόν πάντα το μηδέν!
Ωραίο είναι το βιβλίο του καθηγητή παθολογίας Αδαμίδη που βλέπει με άλλο ιατρικό μάτι την ανεξάντλητη και θαυμαστή ψυχαναλυτική παραγωγικότητα του π. Βασίλειου Θερμού. Το σύμπαν της ψυχανάλυσης έχει πολλά ακόμα περιθώρια ασύστολης διαστολής και φυσικά σε αυτό το σύμπαν οι λοιποί αδαείς είμαστε βρέφη...
Επί του πρακτέου (νεοβαρλααμισμός) η ταπεινή μου γνώμη είναι ότι το κενό του καινού καθιστά κενοφανή τα καινοφανή.
Επώνυμος
Ἀρχιμανδρίτου Σαράντη Σαράντου
Σέ μιά ἐποχή ὀξυτάτων κοινωνικῶν καί οἰκονομικῶν προβλημάτων ἀκατάσχετη ἀδολεσχία μαστίζει κάποιους κληρικούς...Εἶναι γνωστός ὁ π. Βασίλειος Θερμός γιά τίς ἀντιθέσεις του κατά τῆς Ὀρθοδόξου λατρείας μας(προτείνει "διορθωμένη" Θ. Λειτουργία, ἡ γλῶσσα τῆς λατρείας μας εἶναι κατ' αὐτόν ψυχοαμυντική κτλ. κτλ. ), γιά τήν ἀντικατάσταση τῆς ἱερᾶς ἐξομολογήσεως ἀπό τήν ψυχοθεραπεία (θεραπεία ὀντολογικῆς τάξεως πραγματοποιεῖται μέ τήν ψυχοθεραπεία κατ' αὐτόν).
http://www.orthros.org/Greek/Keimena/AmfRasPol.htm
http://www.impantokratoros.gr/9E525A07.el.aspx
Ο ΜΗΔΕΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΠΡ. π. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΘΕΡΜΟΥ
ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΤΥΠΟΣ (25 Σεπτεμβρίου 2009
Δηλαδή στα 1200 χρόνια της ιστορικής ύπαρξης των τέμπλων, που αντικατέστησαν το καταπέτασμα (κουρτίνα) το οποίο υπήρχε ως χώρισμα του ιερού βήματος από τον κυρίως ναό, δε βρέθηκε ένας από τους εκατοντάδες φωτισμένους Αγίους Πατέρες που ασχολήθηκαν διεξοδικά με τη δογματική και τη λειτουργική να προτείνει την κατάργησή τους; Κι έρχονται τώρα οι οπαδοί της δήθεν λειτουργικής αναγέννησης να τα βρούν όλα στραβά και προς διόρθωση; Και τι σύμπτωση! Όλες οι δήθεν "φρέσκιες" ιδέες τους είναι παρμένες από τη λειτουργική ισοπέδωση της Β΄βατικανής ψευτοσυνόδου. Δυστυχώς αυτή η δήθεν λειτουργική ανανέωση υφίσταται από την εποχή του Κοραή και του Όθωνα και διαχρονικά χτυπά την Ορθόδοξη Λατρεία. Όσο για τη χρήση του κινητού τηλ. από τον ιερέα στο ιερό βήμα, το αίτιο δεν είναι το τέμπλο, όπως το αίτιο φωτιάς δεν είναι η ύπαρξη του δάσους, αλλά ο άθλοιος τρόπος επιλογής των ιερέων από τους πιο άθλοιους μητροπολιτάδες. Οι μητροπολιτάδες προωθούν για ιερείς όχι τους πιο άξιους, αλλά αυτούς που τους προσκυνούνε και τους "λιβανίζουν" καλύτερα. Είναι προτιμότερο αντί των λειτουργικών αλχημειών, να προτείνουν την κατάργηση του μητροπολιτικού θεσμού, όπως αυτός λειτουργεί σήμερα και την αντικατάστασή του με τον επισκοπικό θεσμό, με εκλογή τους από το ποίμνιο και με υποψηφίους ιερείς αποκλειστικά από εντός ορίων επισκοπική δικαιοδοσία. Τέτοιες προτάσεις, που θίγουν τα άθλοια μητροπολιτικά συμφέροντα, δεν ακούγονται. Οι προτάσεις εξαντλούνται στο πως θα μοιάσουμε μια ώρα αρχίτερα την αθλοιότητα του παπισμού και του προτεσταντισμού...Αίσχος!
μπορει αδερφέ να αυτοαποκαλείσαι αντιοικουμενιστης αλλα μαλλον οι απόψεις σου περι επισκοπων πλησιαζουν τις αρχες των προτεσταντων. προσεχε φιλε γιατι οι περισσοτεροι ανα τους αιωνες αιρετικη αυτοαποκαλουνταν. εαν δεν σου αρεσουν οι ιερεις γινε εσυ, αλλα μαλλον το πληθος των κωληματων που εχεισ ουτε εξω απο ναο δεν σου επιτρεπουν να πασ. με συγχωρεις αδερφε αλλα εκτος απο το να γκρεμιζουμε πρεπει και να χτιζουμε.αλλα μαλλον εσυ ο αντιοικουμενιστης ουτε που ξερεις τι θα πει οικοδομω αν κρινω απο την αρνητικοτητα και τον αντιορθοδοξο μηδενισμος σου ο θεοσ μαζι μας με ή χωρις τεμπλο
Ανώνυμε 12: 49 που λες για τον συνομιλητή σου -χωρίς να τον γνωρίζεις-ότι έχει πλήθος κωλυμάτων (ενώ αντιθέτως με επιχειρήματα μιλάει: ''Δηλαδή στα 1200 χρόνια της ιστορικής ύπαρξης των τέμπλων δε βρέθηκε ένας από τους εκατοντάδες φωτισμένους Αγίους Πατέρες που ασχολήθηκαν διεξοδικά με τη δογματική και τη λειτουργική να προτείνει την κατάργησή τους;'' και ''Όσο για τη χρήση του κινητού τηλ. από τον ιερέα στο ιερό βήμα, το αίτιο δεν είναι το τέμπλο, όπως το αίτιο φωτιάς δεν είναι η ύπαρξη του δάσους'') καλό θα είναι να ξανασκεφτείς τι έγραψες..
"Οταν λοιπόν π. Δημήτριε βρείτε τον καιρό σας παρακαλώ να διαβάσετε προσεκτικά την επιστολή και ΑΝ τυχόν έξακολουθείτε να έχετε απορίες ευχαρίστως τις κουβεντάζουμε επειδή για την ώρα για όλα όσα ρωτάτε έδωσα πλήρη και εκτενή απάντηση.
Αν ο χρόνος σας είναι πολύτιμος και περιορισμένος διαβάστε σας παρακαλώ την εκτενή ομιλία του π. Θεόδωρου Ζήση στο συνέδριο που έγινε για τη "Λειτουργική αναγέννηση" που παραθέτω στην επιστολή.
Είμαι βέβαιος ότι θα λειτουργήσει ως καθρέπτης του Νεοβαρλααμικού σας φρονήματος.
Αν μεν λειτουργήσει ορθά σας παρακαλώ δημόσια αποκηρύξετε το Νεοβαρλααμισμό και τους εκπροσώπους του."
Πιστεύετε κ.Τελεβάντε ότι είναι εύκολο να συγκεντρώσει κάποιος όλους ή όλες αδελφούς και αδελφές ενώπιον των οποίων ανέπτυξε σε κυρήγματα επί έτη νεοβαρλααμήτικης χροιάς του π.Βασιλείου Θερμού από περιοδικά 'ενορίά' που κατά κόρον φιλοξενούσαν τοιούτου είδους δοξασίες και να απολογηθεί χάνωντας την όποια αξιοπιστία απέναντι στο πρόσωπό του,κενώνοντας τα πλήθη από τις αίθουσες και τις ιερές ακολουθίες όταν είναι η σειρά να εφημερεύει;Σκέπτεσθε ότι μπορεί να έχει απώλειες παράπλευρες που μπορεί να επεκτείνονται και έως τις σχέσεις που κτίσθηκαν με κατασκηνώσεις,με πολιτικές γνωριμίες,με παύση συμπαράστασης γυναικών για εράνους,καθαριότητα ναού όταν έχει εφημερία ,με διευθέτηση μνημοσύνων μέσω των γυναικών που του συμπαρίστανται,με οργάνωση εκδηλώσεων που τυχόν οργανώνει στην περιοχή που δρα με.. με.. Θέλει πραγματική 'θυσία' για να πέσει τόοοσο 'χαμηλά'. με πόνο αδελφικά
Είναι πραγματικά ένα δροσερό και χρήσιμο κομμάτι των πληροφοριών. Είμαι ικανοποιημένος που αυτό το κοινό χρήσιμες πληροφορίες μαζί μας. Παρακαλώ μείνετε μαζί μας ενημέρωσε όπως αυτό. Ευχαριστίες για τη διανομή.
Λοιπόν, αυτό είναι το πρώτο μου check out στο ιστολόγιό σας! Είμαστε μια ομάδα εθελοντών και ξεκινώντας ένα ολοκαίνουργιο πρωτοβουλία σε μια περιφερειακή κοινότητα στην ίδια ακριβώς θέση. Το ιστολόγιό σας παρέχονται μαζί μας πολύτιμες πληροφορίες για να εργαστούν. Έχετε κάνει μια θαυμάσια εργασία!
Δημοσίευση σχολίου