Εὐάγγελος Στ. Πονηρός, Συνοπτική κριτική ἀξιολόγηση τοῦ νέου (πιλοτικοῦ) προγράμματος σπουδῶν στά θρησκευτικά δημοτικοῦ καί γυμνασίου (ἔτους 2011)

Συνοπτική κριτική ἀξιολόγηση τοῦ νέου (πιλοτικοῦ) προγράμματος σπουδῶν στά θρησκευτικά δημοτικοῦ καί γυμνασίου (ἔτους 2011)

Γράφει ο Εὐάγγελος Στ. Πονηρός Δρ Θ., Μ.Φ.

            Τόν Σεπτέμβριο τοῦ 2011 δημοσιεύθηκε νέο πρόγραμμα στό μάθημα τῶν θρησκευτικῶν γιά τό δημοτικό καί τό γυμνάσιο καί ἀπό Νοέμβριο ἐπιχειρήθηκε πιλοτική (δοκιμαστική) ἐφαρμογή του. Κατόπιν λεπτομερέστατης μελέτης τοῦ προγράμματος καί τοῦ ὁδηγοῦ τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ ὁ ὁποῖος τό συνοδεύει, διαπιστώσαμε ὅτι ἀτυχῶς πάσχει σοβαρά σέ πολλά σημεῖα:

α) Καταργεῖ τήν βάσει τῆς βιβλικῆς καί ἐκκλησιαστικῆς ἱστορίας χρονολογική σειρά τῶν μαθημάτων καί περιέχει διαφόρες ἑνότητες θεμάτων κατ΄ ἐπιλογήν. Ἡ χρονολογική σειρά συχνά καταργεῖται καί ἐντός τῶν ἑνοτήτων. Τό μειονέκτημα αὐτό θά φέρει πρωτοφανέστατη ἀναστάτωση στή μνήμη τῶν παιδιῶν. Ποτέ δέν θά μάθουν ποιό γεγονός συνέβη πρῶτο καί ποιό τελευταῖο. Ποτέ δέν θά συνειδητοποιήσουν τήν ἑνότητα τῆς Καινῆς Διαθήκης, ἀλλά ἐάν τελικά κάτι ἀφομοιώσουν, θά μείνει μέσα τους γιά πάντα ἀποσπασματικό...

Ἡ σειρά τῶν γεγονότων τῆς βιβλικῆς καί ἐκκλησιαστικῆς ἱστορίας δέν εἶναι δημιούργημα ἀκαδημαϊκῶν κύκλων. Πρῶτα συνέβησαν τά γεγονότα καί κατόπιν διδάχθηκαν στά πανεπιστήμια. Ἡ δέ διδασκαλία βάσει τῆς ἱστορικῆς σειρᾶς δέν ἀποκλείει τήν διδακτική ἀξιοποίηση τῶν γεγονότων καί δέν παραγκωνίζει τήν θεία ἀποκάλυψη καί τήν θεολογία. Τό ἀντίθετο κινδυνεύει νά συμβεῖ. Ἐάν διετηρεῖτο ἡ κατά χρονολογική σειρά διδασκαλία, δέν θά ἦταν εὔκολη ἡ εἰσαγωγή πλήθους ἑτεροθρήσκων στοιχείων.

β) Εἰσάγει γιά πρώτη φορά σημαντική ποσότητα, συχνά ἀπίθανες λεπτομέρειες, ἑτεροδόξων καί ἑτεροθρήσκων στοιχείων καί κατ΄ αὐτόν τόν τρόπο νοθεύει τό ὀρθόδοξο χριστιανικό μάθημα πράγμα τό ὁποῖο δημιουργεῖ κίνδυνο γιά τά παιδιά μας. Δέν πρόκειται ἐδῶ γιά ἁπλή ἐνημέρωση γιά τήν ὕπαρξη θρηκευμάτων ἀνά τήν ὑφήλιο, ὅπως θά νόμιζε κάποιος ἀνενημέρωτος. Κάτι τέτοιο θά μποροῦσε νά γίνει μέσα σέ 5-6 διδακτικές ὧρες σέ μία τάξη τοῦ γυμνασίου. Πρόκειται γιά εἰσαγωγή πρωτοφανοῦς σέ ὄγκο ποσότητας ἑτεροθρήσκων στοιχείων, τά ὁποῖα ἀπειλοῦν τήν ψυχοπνευματική ὁλοκλήρωση κάθε ὀρθοδόξου χριστιανοῦ.

γ) Ἐπιδιώκει νά διδάσκονται τά ἑτερόδοξα καί ἑτερόθρησκα στοιχεῖα σχεδόν πάντοτε σέ συνάφεια μέ τήν ὀρθόδοξη χριστιανική θεολογία, πράγμα ἐξ ἴσου ἐπικίνδυνο γιά τά μικρά παιδιά, τά ὁποῖα εἶναι δυνατόν νά ἐπηρεάσει δυσμενῶς καί νά τούς καλλιεργήσει συγκρητιστικές τάσεις.

δ) Ἐπανειλημμένως συμβαίνει ὁ τίτλος μιᾶς ἑνότητας νά εἶναι παραπειστικός. Ἐπί παραδείγματι, ὑπό τόν τίτλο «Κυριακή: μια σημαντική ημέρα της εβδομάδας» τῆς Γ΄ δημοτικοῦ νομίζει ὁ ἐνδιαφερόμενος πώς θά βρεῖ στοιχεῖα μόνο γιά τήν θεία λειτουργία. Ὅμως περιλαμβάνονται στήν ἑνότητα αὐτή πλεῖστα ὅσα στοιχεῖα γιά τέσσερα θρησκεύματα, τά ὁποῖα στοιχεῖα δέν θά ἐπιβαρύνουν ἁπλῶς τόν ἐγκέφαλο τοῦ ὀκτάχρονου παιδιοῦ, ἀλλά θά ἀπειλοῦν καί νά τοῦ δημιουργήσουν τήν ψευδαίσθηση ὅτι ἡ ὀρθόδοξη χριστιανική λειτουργία ταυτίζεται καί ἔχει ἴση ἀξία μέ τά τελετουργικά γιά τά ὁποῖα διδάχθηκε μαζί μέ ἐκείνην.

ε) Ἀφαιρεῖ σημαντικά ὀρθόδοξα χριστιανικά κεφάλαια, ἐνῷ ἐπαναλαμβάνει, τόσο στό δημοτικό ὅσο καί στό γυμνάσιο, ἀπίθανα ἑτερόθρησκα στοιχεῖα. Τά ἰνδουιστικά «μάνταλα», ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης καί τό Παγκόσμιο Συμβούλιο Ἐκκλησιῶν περιλαμβάνονται τόσο στό πρόγραμμα τοῦ δημοτικοῦ, ὅσο καί στό πρόγραμμα τοῦ γυμνασίου. Εἶναι πιό σημαντικά ἀπό τόν Εὐαγγελισμό τῆς Θεοτόκου, τή γέννηση τοῦ Χριστοῦ, τόν Ἰωάννη τόν Βαπτιστή, τή βάπτιση τοῦ Χριστοῦ, τήν Κυριακή προσευχή, τήν ἀνάσταση τοῦ Λαζάρου, τήν προσευχή τοῦ Χριστοῦ στή Γεθσημανή καί τή σύλληψη του, τή δίκη τοῦ Χριστοῦ, τήν παράδοση τοῦ Χριστοῦ ἀπό τόν Πιλάτο, τήν ἀνάληψη τοῦ Χριστοῦ, τήν πεντηκοστή, τήν ἐκλογή τῶν ἑπτά διακόνων, τόν πρῶτο διωγμό τῶν χριστιανῶν καί τόν λιθοβολισμό τοῦ Στεφάνου, τή μεταστροφή τοῦ ἀποστόλου Παύλου, τό ἔργο τοῦ ἀποστόλου Παύλου στήν Ἑλλάδα καί τήν ἀποστολική σύνοδο, τά ὁποῖα δέν θεωρήθηκαν κατάλληλα γιά νά διδάσκονται πλέον στό γυμνάσιο; Γιά ποιό λόγο ἄραγε δέν περιελήφθη κανένα γεγονός, καμμία προσωπικότητα, καμμία διδασκαλία ἀπό τόν δέκατο ἕως καί τόν δέκατο πέμπτο αἰῶνες πλήν τοῦ μεγάλου σχίσματος τοῦ 1054; Τίποτε ἀξιόλογο δέν συνέβη κατά τούς αἰῶνες αὐτούς;

στ) Χαρακτηρίζεται ἀπό ρευστή καί παραπαίουσα θεολογία, ἡ ὁποία συνεπάγεται σοβαρά θεολογικά σφάλματα. Ἀπορρίπτεται π.χ. ἀπό τό πρόγραμμα ὁ παύλειος θεολογικός ὅρος «κατηχεῖν» καί ταυτοχρόνως υἱοθετεῖται ὁ ἐπίσης παύλειος ὅρος «καταλλαγή». Ὁ Φραγκίσκος τῆς Ἀσίζης χαρακτηρίζεται ἐπανειλημμένως «ἅγιος». Ἀναφέρεται ἐπίσης ὡς προσδοκία τό νά μποροῦν οἱ μαθητές νά «εξηγούν τους λόγους που απομάκρυναν σταδιακά την Εκκλησία της Ανατολής από τη Δύση». Κατ΄ αὐτόν τόν τρόπο δίδεται ἡ ἐντύπωση, ὅτι ἡ Δύση ἦταν τό διοικητικό κέντρο τῆς Ἐκκλησίας ἀπό τό ὁποῖο ἀπομακρύνθηκε ἡ Ἀνατολή καί ἔτσι δικαιώνεται ἡ ἰδέα περί παπικοῦ πρωτείου. Ὁ Ἰησοῦς Χριστός δέν διδάσκεται ὡς ὁ μονογενής υἱός τοῦ Θεοῦ, σωτήρας καί λυτρωτής τῆς ἀνθρωπότητος, ἀλλά τάσσεται καί συνεξετάζεται μαζί μέ τούς μεγάλους δασκάλους τῶν θρησκειῶν! Σημαντικές ἀλήθειες πίστεως, ὅπως τά περί τῶν ἐσχάτων, ὀνομάζονται «ἀντίληψη», δηλαδή σύλληψη τῆς ἀνθρωπίνης διανοίας καί συνεπῶς δέν θεωροῦνται ἀποκεκαλυμμένες θεῖες ἀλήθειες. Ὁ ὁδηγός τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ ἀποτυγχάνει νά διατυπώσει ὀρθόδοξο ὁρισμό τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί τῆς θείας εὐχαριστίας.

ζ) Καταφέρεται ἐπανειλημμένως εἰς βάρος τῆς κατηχήσεως, ἄρα ἀπορρίπτει τήν ἀποστολική καί πατερική παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ τό περιεχόμενο τῆς κατηχήσεως. Ἡ περαιτέρω υἱοθεσία καί διδασκαλία ὀρθοδόξων χριστιανικῶν θεμάτων θά σημάνει χρήση τους γιά ἀλλότριους πρός τήν χριστιανική παιδαγωγική σκοπούς. Ἀφοῦ δηλαδή ἀπορρίπτεται ἡ κατήχηση, θά διδάσκονται χριστιανικά θέματα γιά μή χριστιανικούς σκοπούς.

η) Τό πρόγραμμα εὐελπιστεῖ νά συγκρατήσει μέσα στήν ἴδια αἴθουσα διδασκαλίας, τόσο τούς ὀρθοδόξους χριστιανούς, ὅσο καί τούς ἑτεροδόξους καί ἑτεροθρήσκους, ὅμως θά ἀποτύχει καί στά δύο ἐγχειρήματα. Διότι ὁ τύπος μαθήματος τόν ὁποῖον εἰσηγεῖται, ἀφ΄ ἑνός μέν θά ἀπογοητεύσει πολλούς ὀρθοδόξους μαθητές καί θά ζητοῦν νά ἀπαλλαγοῦν, διότι θά εἶναι πλέον νοθευμένο. Ἀφ΄ ἑτέρου δέ θά ἀποτύχει νά προσελκύσει τούς ἑτεροδόξους καί ἑτεροθρήσκους, διότι δέν θά ἔχει γίνει ρωμαιοκαθολικό, προτεσταντικό, ἰσραηλιτικό, ἰσλαμικό, ἰνδουιστικό, βουδιστικό κ.ο.κ.

θ) Εἰσάγει ἀπό τήν ξένη βιβλιογραφία πληθώρα διδακτικῶν μεθόδων, ὁρισμένες ἀπό τίς ὁποῖες δέν πρόκειται νά ἐπιτύχουν, διότι θυμίζουν ἔντονα γραφειοκρατία.

ι) Ὅσες μέθοδοι εἶναι δυνατόν νά χαρακτηρισθοῦν ἐπιτυχεῖς, ἀδυνατοῦν νά δικαιώσουν τό ἐσφαλμένο περιεχόμενο τοῦ προγράμματος.

Ὅλα τά ἀνωτέρω σοβαρά προβλήματα καθιστοῦν τό ἐν λόγῳ πρόγραμμα ἀντισυνταγματικό, διότι ἀπειλεῖ τήν ἀνάπτυξη τῆς θρησκευτικῆς συνειδήσεως τῶν ὀρθοδόξων χριστιανῶν μαθητῶν καί κατ΄ αὐτόν τόν τρόπο παραβιάζει τά ἄρθρα 13 καί 16 τοῦ Συντάγματος, ἀποσκοπεῖ δέ νά συμβάλει στήν δημιουργία «πολυπολιτισμικῆς κοινωνίας» καί κατ΄ αὐτόν τόν τρόπο παραβιάζει τό ἄρθρο 5 τοῦ Συντάγματος.

            Πρός δικαιολόγηση τοῦ ἐν λόγῳ τολμήματος δέν εὐσταθεῖ κανένας ἐξωραϊστικός ἰσχυρισμός, ὅπως «πλουραλισμός», «ἄνοιγμα πρός ἄλλες θρησκεῖες», «διαχείριση τοῦ θρησκευτικοῦ φαινομένου», «πολυφωνία». Ὅλοι οἱ ὡς ἄνω πειραματισμοί εἰσάγουν νόθευση τῆς ὀρθόδοξης χριστιανικῆς παιδείας καί ἀπειλοῦν νά ἐπιφέρουν στά παιδιά μας σύγχυση καί ζημία. 

Ὁποιοδήποτε εἶδος προγράμματος καί ἄν υἱοθετηθεῖ, (περιεχομένων, στόχων, διαδικασίας), θά πρέπει νά καταστεῖ καθολική συνείδηση, ὅτι δέν ἐπιτρέπεται νά ἀποστερεῖ ἀπό τούς ὀρθοδόξους χριστιανούς στοιχεῖα ὀρθοδόξου πίστεως καί ζωῆς ἀπαραίτητα γιά τήν πνευματική ὁλοκλήρωσή τους καί ἀντ΄ αὐτῶν νά τούς ἐπιβάλλει τή διδασκαλία ἑτεροθρήσκων στοιχείων τά ὁποῖα εἶναι δυνατόν νά τούς ἀποπροσανατολίσουν.

Ἐρωτοῦμε δέ τούς δημιουργούς τοῦ προγράμματος: γιατί δέν ἐπιδιώκεται νά διδαχθεῖ ταυτοχρόνως στό ἴδιο μάθημα, ἡ ἑλληνική γλώσσα μαζί μέ ξένες γλῶσσες; Διότι ἁπλούστατα τέτοιου εἴδους πείραμα θά ἐπιφέρει σύγχυση στά παιδιά. Τό ἴδιο θά συμβεῖ καί στήν περίπτωση τοῦ μαθήματος τῆς ὀρθόδοξης χριστιανικῆς παιδείας, ἐάν ἀντικατασταθεῖ ἀπό μάθημα νοθευμένο μέ ἑτερόθρησκα στοιχεῖα. Οἱ ἅγιοι ἀπόστολοι καί οἱ ἅγιοι πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας εἶχαν τήν πίστη, ὅτι ἡ ὀρθόδοξη χριστιανική παιδεία εἶναι πλήρης καί αὐτάρκης καί δέν ἐπιδέχεται ἀλλότριες προσμίξεις, ἐμεῖς μέ ποιό δικαίωμα θά τήν νοθεύσουμε;

Δέν εἶναι δυνατόν νά ἀρνηθοῦμε ἀνανέωση καί ἐμπλουτισμό τοῦ μαθήματος, ὅμως ἡ νόθευση δέν εἶναι ἀνανέωση, δέν εἶναι ἐμπλουτισμός. Ἀνανέωση θά ἦταν ἡ ἐπαφή τῶν μαθητῶν μέ τόν ἀνεξάντλητο πλοῦτο τῶν πηγῶν τῆς ὀρθοδόξου πίστεως καί ζωῆς καί ἡ δυνατότητα συνδέσεώς του μέ τούς προβληματισμούς τῆς ἐποχῆς μας καί τά ἐνδιαφέροντα τῶν μαθητῶν.

Ἑπομένως προτείνουμε: α) Τό ἐν λόγῳ δημιούργημα νά τεθεῖ ὁριστικῶς στό ἀρχεῖο ὡς παντελῶς παράνομο καί παιδαγωγικῶς ἀκατάλληλο. β) Νά ἐκπονηθεῖ νέο πρόγραμμα μέ ἕξι ἑνότητες τῶν ἕξι ὡρῶν ἡ καθεμία σέ κάθε τάξη. Οἱ τέσσερεις, νά ἔχουν αὐστηρή χρονολογική σειρά βάσει τῆς βιβλικῆς καί ἐκκλησιαστικῆς ἱστορίας καί οἱ δύο θά μποροῦν νά περιλαμβάνουν θέματα κατ΄ ἐπιλογήν, ὄχι ὅμως νοθευμένα μέ ἑτερόδοξα καί ἑτερόθρησκα στοιχεῖα. γ) Μία θεματική ἑνότητα τῆς Γ΄ γυμνασίου θά μποροῦσε νά περιλαμβάνει συνοπτική παρουσίαση τῶν θρησκευμάτων τοῦ κόσμου, ὥστε νά ἐνημερώνονται γι΄ αὐτά καί τυχόν μαθητές οἱ ὁποῖοι ποτέ δέν θά φοιτήσουν σέ λύκειο. Ἡ ἁπλή ἐνημέρωση ὅμως δέν θά πρέπει ποτέ νά καταντήσει στήν ὡς ἄνω ἐπισημανθείσα νόθευση.

Ἐπί ἑκατόν ἑνενήντα χρόνια στήν ἐλεύθερη Ἑλλάδα εἶχαν οἱ ὀρθόδοξοι χριστιανοί πλῆρες καί ἀναφαίρετο δικαίωμα νά ἀπολαμβάνουν ἀνόθευτη ἀπό ἀλλότριες προσμείξεις τήν ὀρθόδοξη χριστιανική παιδεία στά σχολεῖα γιά τά ὁποῖα πλήρωναν καί πληρώνουν φόρους. Τώρα γιατί θά πρέπει ἡ παιδεία αὐτή νά συρρικνωθεῖ καί νά νοθευθεῖ;