Μάθημα Θρησκευτικών: Νέα εγκύκλιος απαλλαγών και ο ρόλος Θεολόγων τινών

Μάθημα Θρησκευτικών: Νέα εγκύκλιος απαλλαγών και ο ρόλος Θεολόγων τινών

Του Ιωάννη Τάτση, Θεολόγου

Στις 19/9/2013 ο Υπουργός Παιδείας Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος υπέγραψε νέα εγκύκλιο για τις απαλλαγές μαθητών από το μάθημα των Θρησκευτικών. Με την εγκύκλιο αυτή παύει η ισχύς των τριών εγκυκλίων Στυλιανίδη του 2008 που είχαν ανοίξει την πόρτα για απαλλαγή από τα Θρησκευτικά σε όλους τους μαθητές. Δυστυχώς όμως και η νέα εγκύκλιος δεν λύνει οριστικά το ζήτημα.

Με τη νέα εγκύκλιο «παρέχεται η δυνατότητα απαλλαγής στους μαθητές που είναι αλλόθρησκοι ή ετερόδοξοι ή επικαλούνται λόγους θρησκευτικής συνείδησης και γι’ αυτό δεν επιθυμούν να το παρακολουθήσουν».

Σχετικά μάλιστα με τη διαδικασία που θα ακολουθείται ώστε να λάβει ένας μαθητής απαλλαγή προβλέπεται ότι «η απαλλαγή από το μάθημα των Θρησκευτικών χορηγείται ύστερα από Υπεύθυνη Δήλωση … στην οποία θα αναφέρεται ότι ο μαθητής δεν είναι Χριστιανός Ορθόδοξος ή επικαλείται λόγους θρησκευτικής συνείδησης, χωρίς να είναι υποχρεωτική η αναφορά του θρησκεύματος στο οποίο ανήκει». Ενώ λοιπόν ορθά η εγκύκλιος χορηγεί δικαίωμα απαλλαγής στους αλλόθρησκους και ετερόδοξους μαθητές, την ίδια στιγμή χορηγεί το δικαίωμα αυτό και σε όσους απλώς «επικαλούνται λόγους θρησκευτικής συνείδησης». Η αόριστη όμως επίκληση λόγων θρησκευτικής συνείδησης μπορεί να γίνει και από μαθητές (ή τους γονείς τους) που δεν είναι αλλόδοξοι ή ετερόδοξοι αλλά απλώς δεν επιθυμούν την συμμετοχή στο μάθημα των Θρησκευτικών.

H νέα εγκύκλιος από τη μία πλευρά καταργεί τις τρεις εγκυκλίους Στυλιανίδη που δημιούργησαν θολό τοπίο στο καθεστώς των απαλλαγών από το 2008 έως σήμερα, από την άλλη όμως πλευρά ουσιαστικά διατηρεί το περιεχόμενό τους. Επιπλέον η εγκύκλιος πουθενά δεν κάνει ρητή αναφορά στην πρόσφατη απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Χανίων ούτε υιοθετεί το περιεχόμενο της απόφασης σε όλα του τα σημεία. Η παραθεώρηση όμως της παραπάνω τελεσίδικης δικαστικής απόφασης από την πλευρά της ηγεσίας του Υπουργείου είναι βέβαιο πως θα οδηγήσει το Υπουργείο Παιδείας σε νέες δικαστικές περιπέτειες αφού οι θεολόγοι είναι αποφασισμένοι να αγωνιστούν για την εφαρμογή στην πράξη της απόφασης του Διοικητικού Εφετείου Χανίων.

Υπάρχει ωστόσο και μία ακόμη σημαντικότατη παράμετρος στο ζήτημα των απαλλαγών από το μάθημα των Θρησκευτικών. Η γνωστή σε όλους πλέον ομάδα νεωτεριστών θεολόγων, μέλη της οποίας κατέχουν επιτελικές θέσεις στο Υπουργείο Παιδείας, επένδυσε από το 2008, αλλά και νωρίτερα, πάνω στο καθεστώς των απαλλαγών, για να προωθήσει την μετάλλαξη του θρησκευτικού μαθήματος από ορθόδοξο χριστιανικό σε «ανοιχτό» πολυθρησκευτικό. Σύμφωνα με την επιχειρηματολογία που ανέπτυξαν, ένα μάθημα Θρησκευτικών ανοιχτό σε όλες τις θρησκείες μπορεί να γίνει μάθημα Θρησκευτικών για όλους τους μαθητές ανεξαρτήτως θρησκεύματος και να οδηγήσει στην οριστική κατάργηση κάθε είδους απαλλαγής από αυτό. Προχώρησαν έτσι στη σύνταξη του νέου Προγράμματος Σπουδών για τα Θρησκευτικά Δημοτικού και Γυμνασίου προωθώντας ένα μεγάλο «άνοιγμα» του μαθήματος στις άλλες χριστιανικές ομολογίες και στις ξένες θρησκείες και περιορίζοντας δραστικά το ορθόδοξο χριστιανικό περιεχόμενο του μαθήματος. Προσέδωσαν μάλιστα στο μέχρι σήμερα διδασκόμενο μάθημα Θρησκευτικών πλείστους όσους απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς όπως μάθημα κατηχητικό, ομολογιακό, μονοφωνικό. Έτσι την εποχή που η μεγάλη πλειονότητα των θεολόγων των σχολείων αγωνιζόταν ενάντια στις ασαφείς προβλέψεις των εγκυκλίων Στυλιανίδη για τις απαλλαγές, προσπαθώντας «με νύχια και με δόντια» να κρατήσει τους μαθητές στην τάξη, αντιπαλεύοντας πολλές φορές με αυθαίρετες ερμηνείες των εγκυκλίων από Διευθυντές σχολείων ή Διευθυντές Διευθύνσεων Εκπαίδευσης, κάποιοι επένδυαν πάνω στη δημιουργηθείσα αναστάτωση και «έχτιζαν» το νέο μάθημα των Θρησκευτικών ή μάλλον γκρέμιζαν τον ορθόδοξο χριστιανικό χαρακτήρα του, δήθεν για να το σώσουν.

Τα σχέδια για την μετάλλαξη του μαθήματος των Θρησκευτικών δεν έτρεξαν όσο γρήγορα πίστευαν οι νεωτεριστές αυτοί θεολόγοι. Το νέο Πρόγραμμα Σπουδών για τα Θρησκευτικά Δημοτικού και Γυμνασίου βρίσκεται, όπως όλα δείχνουν, για τρίτη χρονιά σε πιλοτική μόνο εφαρμογή σε λίγα σχολεία και δεν υπήρξε απόφαση γενικευμένης εφαρμογής του. Οι συντάκτες του Προγράμματος δεν εγκαταλείπουν την προσπάθεια τους παρά τη γενική κατακραυγή για την επιχειρούμενη αλλοίωση του μαθήματος.

Συμπερασματικά, η τελευταία εγκύκλιος για τις απαλλαγές δεν δίνει οριστική λύση στο ζήτημα. Ο Υπουργός Παιδείας το περασμένο διάστημα διαβεβαίωσε πολλούς ανησυχούντες για το ζήτημα των απαλλαγών κληρικούς, νομικούς και θεολόγους ότι επιθυμεί την οριστική λύση του. Όπως όμως όλα δείχνουν κάποιοι θεολόγοι έκαναν πάλι το «θαύμα» τους.