Αρχιμ. Κύριλλος Κωστόπουλος, Είναι αποδεκτή η βαπτισματική θεολογία;

ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΔΕΚΤΗ Η ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ;

Aρχιμ. Κυρίλλου Κωστοπούλου

Iεροκήρυκος I. Μ. Πατρών, Δρος Θεολογίας

Ήδη από τα πρώτα βήματα του Χριστιανισμού εδιδάσκετο ότι ένα βάπτισμα υπάρχει. Ο Απόστολος των Εθνών Παύλος γράφοντας προς τους Εφεσίους λέγει: «Eίς Κύριος, μία πίστις, έν βάπτισμα» (4, 4).

Και ο Ιγνάτιος Αντιοχείας επισημαίνει στους Φιλιππησίους: «Ει γαρ είς εστιν ο των όλων θεός [...], έν δε και το βάπτισμα το εις τον θάνατον του κυρίου διδόμενον, μία δε και η εκλεκτή εκκλησία• μία οφείλει είναι και η κατά Χριστόν πίστις» (Funk, DieKamp, Laupp [Tubingen 1913] 5, 1).

Αυτή η ομολογία περί ενός βαπτίσματος επέχει εξόχως ιδιάζουσα θέση στην Θεολογία της Ορθοδόξου Εκκλησίας, γι᾽ αυτό και περιελήφθη στο Σύμβολο της Πίστεως από τους Πατέρες της Β´ εν Κωνσταντινουπόλει Οικουμενικής Συνόδου: «Ομολογώ έν βάπτισμα εις άφεσιν αμαρτιών».

Κατά τον προηγούμενο αιώνα, ωστόσο, παρουσιάστηκε μία εκκλησιολογική θεωρία, αποκαλούμενη «βαπτισματική θεολογία», η οποία επεκτάθηκε και διδάσκεται εντόνως μέχρι τις ημέρες μας. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης, άλλοι Πατριάρχες, Επίσκοποι και θεολόγοι ορθόδοξοι πρεσβεύουν και διακηρύσσουν την θεωρία περί της ενότητος και εγκυρότητος του βαπτίσματος όλων των «χριστιανικών ομολογιών». Παραδέχονται, δηλαδή και αποδέχονται το βάπτισμα των Παπικών, των Προτεσταντών και άλλων αιρετικών ομάδων ως έγκυρο, ταυτίζοντάς το με το Βάπτισμα των Ορθοδόξων. Αυτή η θεωρία εντάσσεται στην οικουμενιστική κίνηση και θεολογία, η οποία ανάγει τις ρίζες της στις αρχές του ΙΘ´ αιώνα με τον Βαπτιστή Ιεραπόστολο William Carey, όπως αναφέρει R. Gibellini στο έργο του «Η Θεολογία του εικοστού αιώνα» (2002, σ. 607).

Γίνεται, όμως, αυτό αποδεκτό από την Αγιογραφική και Πατερική διδασκαλία; Απαντούμε στεντορεία τη φωνή: Όχι!

Πρωτίστως, είναι αναγκαίο να διευκρινίσουμε ότι το Βάπτισμα, για να είναι κανονικό, πρέπει να πληροἰ τις εξής προϋποθέσεις: 1) Nα επιτελείται στην Ορθόδοξη Εκκλησία. 2) Να γίνεται στο Όνομα της Παναγίας και Ομοουσίου Τριάδος. 3) Να τελείται διά τριττής καταδύσεως και αναδύσεως και όχι διά ραντισμού. 4) Να τελείται από κανονικό Ορθόδοξο Λειτουργό, Επίσκοπο ή Πρεσβύτερο.

Οι αιρετικοί Παπικοί και Προτεστάντες δεν είναι δυνατόν να εντάσσονται στα ανωτέρω, αφού παρεξέκλιναν παντοιοτρόπως της ευθείας οδού της Ιεράς Παραδόσεως με τις διάστροφες των αληθειών του Ευαγγελίου θέσεις τους. Με μία απλή ανάγνωση της Καινής Διαθήκης αποδεικνύεται αυτός ο ισχυρισμός μας.

Στο Ευαγγέλιο του Ματθαίου αναφέρεται η εντολή του Ιδίου του Θεανθρώπου Κυρίου προς τους Μαθητές Του: «Πορευθέντες ουν μαθητεύσατε πάντα τα έθνη, βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, διδάσκοντες αυτούς τηρείν πάντα όσα ενετειλάμην υμίν» (Ματθ. 28, 19). Εδώ αποκαλύπτονται τα τρία στοιχεία της σωτηρίας που επαγγέλλεται η Μία Εκκλησία: Προηγούμενη ορθή διδασκαλία – κατήχηση, Βάπτισμα στο Όνομα της Αδιαιρέτου και Ομοουσίου Τριάδος και ακριβής τήρηση των παραδεδομένων υπό του Θεανθρώπου Κυρίου. Ποιο από τα τρία πληρούν οι αιρετικοί, οι παραχαράξαντες την Ευαγγελική αλήθεια; Ασφαλώς κανένα.

Η βάπτιση του Ιδίου του Θεανθρώπου Κυρίου διασώζεται στον Ευαγγελιστή Ματθαίο: «Βαπτισθείς δε ο Ιησούς ευθύς ανέβη από του ύδατος» (3, 16). Στις δε Πράξεις των Αποστόλων περιγράφεται η βάπτιση του ευνούχου υπό του Αποστόλου Φιλίππου: «Κατέβησαν αμφότεροι εις το ύδωρ ο τε Φίλιππος και ο ευνούχος, και εβάπτισεν αυτόν. ότε δε ανέβησαν εκ του ύδατος, πνεύμα κυρίου ήρπασεν τον Φίλιππον, και ουκ είδεν αυτόν ουκέτι ο ευνούχος (8, 38-39). Η χρήση του ρήματος «ανεβαίνω» στα δύο προηγούμενα χωρία υποδηλώνει την προηγηθείσα βύθιση των βαπτισθέντων εντός των υδάτων (βαπτίζω = βυθίζω υπό το ύδωρ, Liddell – Scott, τ. I, 479).

Το βάπτισμα των αιρετικών Παπικών ως γνωστόν τελείται διά ραντισμού. Ημπορεί να ταυτισθεί με το Ορθόδοξο κανονικό βάπτισμα των τριών καταδύσεων, οι οποίες συμβολίζουν την ταφή και την ανάσταση του Κυρίου; Ὁ Απόστολος Παύλος, γράφοντας στους Ρωμαίους, επισημαίνει: «Ή αγνοείτε ότι όσοι εβαπτίσθημεν εις Χριστὸν Ιησούν εις τον θάνατον αυτού εβαπτίσθημεν; συνετάφημεν ουν αυτώ διά του βαπτίσματος εις τον θάνατον, [...] ει γαρ σύμφυτοι γεγόναμεν τω ομοιώματι του θανάτου αυτού, αλλά και της αναστάσεως εσόμεθα» (6, 3-6). Και ο Μ. Βασίλειος επιβεβαιώνει: «Την κατάδυσιν τον τύπον των τριών ημερών εκπληρούν» (επ. 236, PG 32, 884Α).

Επίσης, οι τρεις καταδύσεις γίνονται στο Όνομα των Τριών Προσώπων της Ομοουσίου Τριάδος. Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός διευκρινίζει με αναλυτικό τρόπο ότι για κάθε Υπόσταση της Αγίας Τριάδος κάνουμε μία κατάδυση και είναι τρεις οι καταδύσεις για τις τρεις Υποστάσεις της Αγίας Τριάδος: «Καθ' εκάστην των της θεότητος υποστάσεων μίαν κατάδυσιν και τρεις διά το τρισσόν των υποστάσεων» (B. Kotter, De Gruyter [Berlin 1981] PTS 22, 5, 11).

Πώς είναι δυνατόν το βάπτισμα των Παπικών, οι οποίοι εισήγαγαν πλήθος αιρετικών δοξασιών, πολλές από τις οποίες παραχαράσσουν, αλλοιώνουν και διαστρεβλώνουν το Τριαδολογικό και Χριστολογικό δόγμα, αλλά -πολύ περισσότερο- και το βάπτισμα των Προτεσταντών να ταυτίζονται με το της Ορθοδόξου, ΜΙΑΣ Εκκλησίας; Ο Μ. Βασίλειος με την απαράμιλλη ευστοχία του διασαφηνίζει ότι η πίστη και το βάπτισμα συνιστούν δύο συμφυείς και αδιαίρετους τρόπους, οι οποίοι αποτελούν όρο sine qua non για την σωτηρία του ανθρώπου. Είναι δε αδιαίρετο το περιεχόμενο και των δύο, αφού χωρίς τον ένα δεν μπορεί να ισχύει ο δεύτερος: «Πίστις δε και βάπτισμα, δύο τρόποι της σωτηρίας, συμφυείς αλλήλοις και αδιαίρετοι. Πίστις μεν γαρ τελειούται διά βαπτίσματος, βάπτισμα δε θεμελιούται διά της πίστεως, και διά των αυτών ονομάτων εκάτερα πληρούται. Ως γαρ πιστεύομεν εις Πατέρα και Υιόν και άγιον Πνεύμα, ούτω και βαπτιζόμεθα εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του αγίου Πνεύματος. Και προάγει μεν η ομολογία προς την σωτηρίαν εισάγουσα• επακολουθεί δε το βάπτισμα επισφραγίζον ημών την συγκατάθεσιν» (Περί του Αγίου Πνεύματος, SC 17, 12, 2831-40).

Ας δούμε, όμως, το θέμα και από κανονικής πλευράς. Ὁ 46ος κανόνας των Αγίων Αποστόλων διακελεύει: «Επίσκοπον, ή πρεσβύτερον, αιρετικών δεξαμένους βάπτισμα, ή θυσίαν, καθαιρείσθαι προστάττομεν. Τίς γαρ συμφώνησις Χριστώ προς Βελίαρ; ή τίς μερίς πιστώ μετά απίστου;» (Ράλλη – Ποτλή, Σύνταγμα 2, 61). Αυτό το ακούουν οι φιλοαιρετίζοντες επίσκοποί μας και θεολόγοι; Όποιος επίσκοπος ή πρεσβύτερος, μας λέγει ο προαναφερθείς κανών, κάμει αποδεκτό το βάπτισμα των αιρετικών να καθαιρείται. Ο Όσιος Νικόδημος, ερμηνεύοντας τον παρόντα κανόνα, υπογραμμίζει: «Ει γάρ φησι, μία είναι η Καθολική Εκκλησία, και έν είναι το αληθές βάπτισμα, πώς ημπορεί να είναι αληθές βάπτισμα το των αιρετικών και σχισματικών, εις καιρόν όπου αυτοί δεν είναι μέσα εις την Καθολικήν Εκκλησίαν, αλλ᾽ εξεκόπησαν από αυτήν διά της αιρέσεως;» (Πηδάλιον [1976] 51).

Οι ογδόντα τέσσερις περίπου επίσκοποι, οι συγκαλέσαντες την σύνοδο της Καρχηδόνας το 255, αποφάνθηκαν μεταξύ άλλων και τα εξής: «Όπερ διά παντός ισχυρώς και ασφαλώς κρατούμεν, μηδένα βαπτίζεσθαι δύνασθαι έξω της καθολικής Εκκλησίας• ενός όντος βαπτίσματος, και εν μόνη τη καθολική εκκλησία υπάρχοντος» (Ράλλη – Ποτλή, Σύνταγμα 3, 3). Εδώ οι ιεροί Πατέρες τονίζουν την ακρίβεια αυστηρώς και απαρεγκλίτως και ομολογούν ότι ένα βάπτισμα υπάρχει, αυτό το οποίο τελείται στην Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία.

Όπως συμφωνεί και ο καθηγητής πρωτοπρεσβύτερος π. Γεώργιος Μεταλληνός, ιδιαίτερα στην εποχή μας που τα πάντα σχετικοποιούνται, ακόμη και στον εκκλησιαστικό χώρο και μία στάση αυστηράς τηρήσεως των κανόνων σχολιάζεται ως φανατική και στερουμένη αγάπης, η εμμονή στην παράδοση των Αγίων είναι η ουσιαστικότερη αντίσταση στον γενικό κατήφορο. (Βλ. Ομολογώ έν βάπτισμα, 1996, 122).

Ως εκ της ανωτέρω εκτεθείσας εν συντομία διδασκαλίας της Μίας, Αγίας, Καθολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, το βάπτισμα των αιρετικών απορρίπτεται ως άκυρο. Ο Μ. Βασίλειος αποφαίνεται ότι γίνεται δεκτό μόνον εκείνο το βάπτισμα που τηρείται χωρίς να παρεκκλίνει της πίστεως: «Εκείνο γαρ έκριναν οι παλαιοί δέχεσθαι βάπτισμα το μηδέν της πίστεως παρεκβαίνον» (PG 32, 665A).

Επομένως, επ᾽ ουδενί λόγω επιτρέπεται στα μέλη της Ορθοδόξου Εκκλησίας να οδηγούν τα τέκνα τους να βαπτισθούν από αιρετικούς. Τα βαπτισθέντα δε από αυτούς θεωρούνται ως αβάπτιστα και άρα εάν προσέλθουν στην Μία Εκκλησία, πρέπει να βαπτίζονται κανονικώς, χωρίς αυτό να θεωρείται αναβαπτισμός. Ο Δίδυμος ο Τυφλός είναι κατηγορηματικός ως προς αυτό: «Μετερχόμενοι τοίνυν εις την ορθοδοξίαν, καν τυχόν ώσιν βεβαπτισμένοι, βαπτίζονται μεν (ου γαρ λέγομεν αναβαπτίζονται, επειδή μη έχουσι το αληθές βάπτισμα)» (PG 39, 720Α).

Έρχεται, δυστυχώς, η βαπτισματική θεολογία των Οικουμενιστών να δεχθεί ότι οι αιρετικοί και ετερόδοξοι τελούν ορθό βάπτισμα, εάν επικαλούνται κατά την τέλεσή του το Όνομα του Τριαδικού Θεού, άσχετα εάν βρίσκονται στην κακοδοξία και την αίρεση. Αυτό είναι απαράδεκτο και καθίσταται απορριπτέο. Ο Μ. Βασίλειος στον 1ο κανόνα του διασαφηνίζει το θέμα λέγοντας: «Ου γαρ εβαπτίσθησαν οι μη εις τα παραδεδομένα ημίν βαπτισθέντες» (Ράλλη – Ποτλή, Σύνταγμα 4, 000). Ο Αστέριος Αμασείας (5ος αι.) διευκρινίζει ότι εφόσον οι αιρετικοί παραβίασαν την παράδοση περί βαπτίσματος, όπως αυτή διαμορφώθηκε από τα λόγια του Ιδίου του Θεανθρώπου Κυρίου και τους Κανόνες της Εκκλησίας, ως ερμηνεία των πρώτων, έχασαν την σφραγίδα του Παναγίου Πνεύματος. Λέγει χαρακτηριστικά: «Είχον ποτε κακείνοι ως πρόβατα λευκόν τον πόκον και την σφραγίδα ανθηράν. Αλλ' έως τότε λευκόν τον πόκον ετήρουν έως είχον το της εκκλησίας βάπτισμα, και έως τότε η σφραγίς αυτών την ανθηρότητα του αίματος Χριστού έφερεν εως ού εσφραγισμένην ετήρουν την περί του βαπτίσματος διάταξιν» (Ομ. 26.3.10, Richard, Brogger, 1956).

Επομένως «κατ᾽ ακρίβειαν» το βάπτισμα των αιρετικών απορρίπτεται από την Αγιογραφική και Πατερική παράδοση ως άκυρο. Η απουσία δε διατάξεως, η οποία να δέχεται έστω και «κατ᾽οικονομίαν» το αιρετικό βάπτισμα, καταδεικνύει και αποδεικνύει αυτό ως άκυρο.

Εάν έτσι έχουν τα πράγματα, πώς δικαιολογούνται ο Οικουμενικός Πατριάρχης και οι Ορθόδοξοι Επίσκοποί μας να αποδέχονται την βαπτισματική θεολογία των Προτεσταντών; Δεν φοβούνται την οργή του Θεού;

Μακάρι να κατανοήσουν ότι βαδίζουν τον ολισθηρό δρόμο της απομακρύνσεως από την Ορθόδοξη Παράδοση και αλήθεια και να επιστρέψουν στην Αγιοπατερική Παράδοση και αλήθεια πριν είναι αργά γι᾽ αυτούς.