Όλες οι αλλαγές για το «νέο σχολείο»

«Δεν ανακαλύπτουμε την πυρίτιδα, απλώς στρέφουμε τον προσανατολισμό του σχολείου προς ό,τι ισχύει διεθνώς. Διότι, σας διαβεβαιώ, δεν είναι... στραβός ο γιαλός!» λέει στην «Κ» υψηλόβαθμο στέλεχος της εκπαιδευτικής ηγεσίας

για να συνοψίσει τη φιλοσοφία των αλλαγών που θα δρομολογηθούν από τον προσεχή Σεπτέμβριο, με την έναρξη της σχολικής χρονιάς. Ενδεικτικά, η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου εφαρμόζεται στην πλειονότητα των δυτικών χωρών αλλά όχι στην Ελλάδα. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με την επαγγελματική εκπαίδευση, η οποία στην Ελλάδα επί δεκαετίες παραμένει το «αποπαίδι» του εκπαιδευτικού συστήματος, παρότι στην Ευρώπη επιλέγεται από την πλειονότητα των αποφοίτων γυμνασίων.

Αξιολόγηση, νέα προγράμματα σπουδών και βιβλία, επιμόρφωση εκπαιδευτικών, αναβάθμιση της επαγγελματικής εκπαίδευσης είναι οι κομβικοί άξονες της πολιτικής του υπουργείου Παιδείας για την αλλαγή σελίδας του ελληνικού σχολείου, από το επόμενο σχολικό έτος.

«Ανάμεσα στους στόχους μας στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι ένα αναβαθμισμένο, σύγχρονο, ασφαλές σχολείο, με πιο ελεύθερες και αυτόνομες σχολικές μονάδες. Ξεκινώντας από τη βάση της πυραμίδας, από το νηπιαγωγείο μέχρι και το λύκειο, εξορθολογίζουμε το τοπίο, εισάγοντας νέα αντικείμενα, διαδικασίες και μεθόδους διδασκαλίας, με επιμορφώσεις και αξιολογήσεις, σύμφωνα με τα διεθνή εκπαιδευτικά μοντέλα, προς όφελος μαθητών και εκπαιδευτικών» δήλωσε στην «Κ» η υπουργός Παιδείας κ. Νίκη Κεραμέως. Βεβαίως οι εκπαιδευτικές ομοσπονδίες δηλώνουν αντίθετες σε πολλά από τα σχέδια του υπουργείου. Ενδεικτικά, η αξιολόγηση αποτελεί ένα πεδίο που προκαλεί τις αντιδράσεις συνδικαλιστών και εκπαιδευτικών.

Η αξιολόγηση

Ειδικότερα, από τον προσεχή Σεπτέμβριο θα ξεκινήσουν η αυτοαξιολόγηση των εκπαιδευτικών και η αξιολόγηση των σχολικών μονάδων, και θα ακολουθήσει το 2021-2022 η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών. Βάσει του νόμου 4692/2020 οι λεπτομέρειες θα οριστούν με Προεδρικό Διάταγμα. Ενεργό ρόλο θα έχουν το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) και η Ανώτατη Αρχή Διασφάλισης Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (ΑΔΙΠΠΔΕ).

Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», έχει κατατεθεί αρμοδίως στην ηγεσία του υπουργείου Παιδείας εισήγηση για την ανάπτυξη της αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου, όπως ενδεικτικά το σχέδιο προγραμματισμού δράσεων. Συγκεκριμένα, ο διευθυντής του σχολείου μαζί με τον σύλλογο διδασκόντων θα καταρτίζει και θα υποβάλει σε ηλεκτρονική πλατφόρμα πριν από την έναρξη των μαθημάτων, σχέδιο για τις δράσεις και τα ερευνητικά προγράμματα που θα προγραμματίσει το σχολείο. Το σχέδιο θα περιλαμβάνει επίσης τους εκπαιδευτικούς στόχους και τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα για το σχολικό έτος. «Η αξιολόγηση δεν θα είναι τιμωρητική. Οι εκπαιδευτικοί θα κληθούν να αποτιμήσουν το έργο τους για να το βελτιώσουν. Είναι μία καινούργια λειτουργία που θα αναζωογονήσει τη σχολική ζωή» λέει στην «Κ» ο πρόεδρος του ΙΕΠ κ. Γιάννης Αντωνίου.

«Νομίζω ότι επιθυμία όλων, ακόμη και εκείνων που κάνουν κριτική, είναι να βελτιώσουν την ποιότητα του σχολείο» προσθέτει. Πάντως, παρότι υπάρχει αντίδραση από τις ομοσπονδίες και δυσπιστία ως προς τις προθέσεις του υπουργείου, η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας δηλώνει ότι η κοινωνία είναι συντριπτικά υπέρ της αποτίμησης του εκπαιδευτικού έργου με στόχο τη βελτίωσή του.

Καινούργια βιβλία σε δημοτικό, γυμνάσιο και λύκειο

Νέα προγράμματα σπουδών θα εκπονηθούν για τις δύο εκπαιδευτικές βαθμίδες μέχρι τα τέλη του 2020, με βάση και τις συμβατικές υποχρεώσεις του υπουργείου Παιδείας για τα κονδύλια του ΕΣΠΑ. Ετσι, στις αρχές της επόμενης χρονιάς θα προκηρυχθεί η συγγραφή των νέων βιβλίων με βάση τα προγράμματα σπουδών. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής μέσα στην επόμενη διετία θα έχουν αλλάξει τα βιβλία του δημοτικού, του γυμνασίου και του λυκείου (Γενικού και Επαγγελματικού) για όλες τις επιστημονικές περιοχές. «Σχεδιάζεται η αναθεώρηση 125 νέων προγραμμάτων σπουδών, τα οποία συνεπάγονται έναν αριθμό περίπου 140 με 145 βιβλίων. Με την ολοκλήρωση των προγραμμάτων σπουδών θα ξεκινήσει και η διαδικασία προκήρυξης συγγραφής των βιβλίων», ανέφερε ο πρόεδρος του ΙΕΠ Γιάννης Αντωνίου. Παράλληλα, σε νηπιαγωγεία, δημοτικά και γυμνάσια θα εισαχθούν πιλοτικά νέες θεματικές (ανά ηλικία), όπως εθελοντισμός, σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, οικολογική συνείδηση, πρόληψη από εξαρτήσεις, επιχειρηματικότητα, νέες τεχνολογίες. Επίσης, θα εισαχθεί πιλοτικά στο νηπιαγωγείο η ενασχόληση των μαθητών με τα αγγλικά, μέσω δημιουργικών δραστηριοτήτων από εκπαιδευτικό ξένων γλωσσών, παρουσία του νηπιαγωγού, ενώ θα ενισχυθεί η διδασκαλία της πληροφορικής, των ξένων γλωσσών, των κλασικών γραμμάτων και της φυσικής αγωγής, όπως και η εκπόνηση ερευνητικών/συνθετικών εργασιών ως συμπληρωματικός ή εναλλακτικός τρόπος αξιολόγησης.

Σημαντικές αλλαγές θα γίνουν και στην προαγωγή των μαθητών. Ενδεικτικά, στο γυμνάσιο αυξάνονται από 4 (Γλώσσα, Ιστορία, Φυσική, Μαθηματικά) σε 7 (προστίθενται Αρχαία, Βιολογία, Αγγλικά) τα γραπτώς εξεταζόμενα μαθήματα. Στο λύκειο αυξάνονται κατά ένα τα γραπτώς εξεταζόμενα μαθήματα στη Β΄ και Γ΄ Λυκείου. Επίσης, σε γυμνάσιο και λύκειο οι μαθητές θα προάγονται/απολύονται με μέσον όρο τουλάχιστον 10 αντί για 9,5 σήμερα, ή 13 και έως 4 μαθήματα κάτω από τη βάση. Επαναληπτικές εξετάσεις θα γίνονται μόνο τον Σεπτέμβριο.

Καθοριστικής σημασίας είναι η επαναφορά (μετά το 2014) της Τράπεζας Θεμάτων, από την οποία θα επιλέγονται τα μισά θέματα στις προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις του λυκείου (όχι στις Πανελλαδικές Εξετάσεις). Οπως ανέφερε στην «Κ» ο κ. Αντωνίου, προκρίθηκε η Τράπεζα να είναι ανοιχτή προς όλους τους μαθητές (σε αντίθεση με την «κλειστή» στην οποία υπάρχει μικρός αριθμός ενδεικτικών θεμάτων αλλά τα υπόλοιπα είναι άγνωστα, κατά τα πρότυπα του διαγωνισμού PISA του ΟΟΣΑ). Τα περίπου 17.000 θέματα της Τράπεζας του 2014 θα επαναξιολογηθούν και θα διαβαθμιστούν ως προς τη δυσκολία τους. Θα υπάρχουν δύο βαθμίδες δυσκολίας, ενώ ο αριθμός των θεμάτων θα ξεπεράσει τις 20.000. Πρώτοι οι μαθητές της Α΄ Λυκείου της επόμενης σχολικής χρονιάς 2020-2021 θα εξεταστούν, με χρήση της Τράπεζας Θεμάτων, στις προαγωγικές εξετάσεις τους τον Μάιο του 2021.

Τέλος, από τον Σεπτέμβριο θα λειτουργήσουν 34 Πειραματικά Δημοτικά Σχολεία, Γυμνάσια και Λύκεια και 28 Πρότυπα Γυμνάσια και Λύκεια. Δηλαδή θα αυξηθεί ο συνολικός αριθμός από 60 σήμερα σε 62, και θα υπάρξει εσωτερική ανακατανομή των σχολείων στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση με αύξηση των Προτύπων. Το ενδιαφέρον των γονιών για τα σχολεία αυτά είναι πολύ μεγάλο, και είναι ενδεικτικό ότι κατατέθηκαν περίπου 12.000 αιτήσεις για τις συνολικά 3.185 θέσεις.

Πυλώνας η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών

Το ευρύ επιμορφωτικό πρόγραμμα για τους εκπαιδευτικούς και των δύο βαθμίδων, το οποίο θα ξεκινήσει από την επόμενη σχολική χρονιά το υπουργείο Παιδείας σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ), αποτελεί πυλώνα για την επιτυχία των αλλαγών που θα εφαρμοστούν στην υποχρεωτική εκπαίδευση από τον Σεπτέμβριο. Μάλιστα, στο πλαίσιο του προγράμματος υπάρχει διαδικτυακή επιμόρφωση στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση.

Ειδικότερα, τον περασμένο Ιούνιο ήδη ολοκληρώθηκε μια πρώτη, πιλοτική επιμόρφωση σε Γλώσσα, Μαθηματικά και Φυσικές Επιστήμες (δηλαδή, οι βασικοί γραμματισμοί στους οποίους δίνει βάρος και ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης μέσω του προγράμματος PISA). Στην πιλοτική επιμόρφωση συμμετείχαν 236 εκπαιδευτικοί και 36 επιμορφωτές. Ηδη ολοκληρώθηκε η διαδικασία έγκρισης για τη χρηματοδότηση της κύριας επιμορφωτικής παρέμβασης προκειμένου να ξεκινήσει, με την έναρξη του νέου σχολικού έτους, η επιμόρφωση 15.000 εκπαιδευτικών.

Επίσης, τον Σεπτέμβριο θα ξεκινήσει επιμόρφωση 2.500 εκπαιδευτικών στα εργαστήρια δεξιοτήτων χωρίς χρηματοδότηση, βάσει εθελοντικής συμμετοχής επιλεγμένων επιμορφωτών.

Παράλληλα, προβλέπεται επιμόρφωση 35.000 εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης στα νέα προγράμματα σπουδών που εκπονούνται για το δημοτικό, το γυμνάσιο και το λύκειο καθώς και εισαγωγική επιμόρφωση 11.500 νεοδιόριστων εκπαιδευτικών μετά την έναρξη του νέου σχολικού έτους.

Ενα νέο εκπαιδευτικό πεδίο στο οποίο θα επιμορφωθούν συνολικά 25.000 εκπαιδευτικοί είναι η διαφοροποιημένη διδασκαλία, στο πλαίσιο της εισαγωγής καινοτόμων διδακτικών στοιχείων στην εκπαιδευτική πράξη.

Το εργαλείο των ανοιχτών διαδικτυακών μαθημάτων (Massive Open Online Courses - MOOC) θα αξιοποιήσει το ΙΕΠ για την επιμόρφωση περίπου 10.000 εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης σε συνεργασία με το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ) και άλλων 2.000 εκπαιδευτικών σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου.

Ως προς την επαγγελματική εκπαίδευση, προβλέπεται επιμόρφωση 4.000 εκπαιδευτικών των επαγγελματικών λυκείων (ΕΠΑΛ) πάνω σε θέματα μαθητείας.

Πολλές από τις επιμορφώσεις θα πραγματοποιηθούν εθελοντικά από τους επιμορφωτές.

Αναδιάταξη και αναβάθμιση της επαγγελματικής εκπαίδευσης

Η επαγγελματική εκπαίδευση αποτελεί το δεύτερο πεδίο στο οποίο η Ελλάδα κινείται σε αντίθετη πορεία σε σχέση με τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Συγκεκριμένα, στην Ελλάδα μόνο το 30% των μαθητών επιλέγει Επαγγελματικά Λύκεια (ΕΠΑΛ), ενώ το 70% των αποφοίτων Γυμνασίου προτιμά τα Γενικά Λύκεια (ΓΕΛ) με στόχο να εισαχθούν, μέσω των Πανελλαδικών Εξετάσεων, στα πανεπιστήμια.

Χαρακτηριστικό είναι ότι φέτος υπήρξε μεγάλη αύξηση των υποψηφίων ΕΠΑΛ στις Πανελλαδικές Εξετάσεις, η οποία αποδίδεται στη μετεγγραφή που έλαβαν αρκετοί μαθητές από τα ΓΕΛ στα ΕΠΑΛ για να εκμεταλλευθούν την αύξηση των θέσεων στα ΑΕΙ που δόθηκαν στους υποψηφίους ΕΠΑΛ. Στην Ευρώπη τα ποσοστά κατανομής των 16χρονων σε γενική και επαγγελματική εκπαίδευση είναι αντίστροφα.

Τα στοιχεία

Ειδικότερα, οι περισσότεροι μαθητές ΓΕΛ που έλαβαν μετεγγραφή σε ΕΠΑΛ επέλεξαν τον Τομέα Υγείας, Πρόνοιας. Σύμφωνα με τα στοιχεία του μαθηματικού - αναλυτή κ. Στράτου Στρατηγάκη, ο αριθμός υποψηφίων στον τομέα αυξήθηκε κατά 16,48% φέτος σε σχέση με το 2019, και οι άριστες επιδόσεις (πάνω από 19.000 μονάδες) κατά 379%! «Τον επέλεξαν για να διεκδικήσουν θέση στις ιατρικές σχολές, κάτι που ακυρώνει τη στόχευση και τη φιλοσοφία της επαγγελματικής εκπαίδευσης», παραδέχθηκε μιλώντας στην «Κ» στέλεχος του υπουργείου Παιδείας. «Η μη ελκυστικότητα της επαγγελματικής εκπαίδευσης οφείλεται στις κοινωνικές προσλήψεις και τη δυνατότητα ανέλιξης μέσω του πανεπιστημιακού πτυχίου. Από την άλλη, η υπερσυγκέντρωση πτυχιούχων ΑΕΙ επικαθόρισε το τοπίο της οικονομίας. Το πτυχίο ήταν το διαβατήριο για τον δημόσιο τομέα», ανέφερε στην «Κ» ο πρόεδρος του ΙΕΠ Γιάννης Αντωνίου, μιλώντας για ένα κράτος που το

Δημόσιο ήταν ο μεγαλύτερος εργοδότης. Πλέον όμως, και μετά τα χρόνια της δημοσιονομικής λιτότητας, το οικονομικό τοπίο αλλάζει.

Η ηγεσία του υπουργείου θα προχωρήσει μέσω νομοσχεδίου σε αναδιάταξη της επαγγελματικής εκπαίδευσης, κατάρτισης και διά βίου μάθησης, ώστε να προσελκύει τους αποφοίτους της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. «Ζητούμενο είναι η σύνδεση της επαγγελματικής εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας», τονίζει ο κ. Αντωνίου. Ετσι, στα ΕΠΑΛ θα εκπονηθούν νέα προγράμματα σπουδών ενώ θα υπάρξει συνεργασία με τους φορείς της οικονομίας (επιχειρήσεις, επαγγελματικοί φορείς), ώστε το περιεχόμενο των προγραμμάτων και η μαθητεία να συνδυαστούν με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας, καθώς οι επιχειρήσεις διαμαρτύρονται για ελλείψεις σε εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό.

Επίσης, από την επόμενη σχολική χρονιά θα δοθεί η δυνατότητα στα νυν συμβατικά ΕΠΑΛ να μετατραπούν σε Πρότυπα, με αξιολόγηση του προσωπικού τους. Ο τελικός αριθμός των Προτύπων ΕΠΑΛ που θα ιδρυθούν, θα εξαρτηθεί και από το δημοσιονομικό κόστος.

Τέλος, προβλέπεται η καθιέρωση Εθνικού Συστήματος Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης, το οποίο θα αναπτύσσεται στα επίπεδα 3, 4 και 5 του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων, κατ’ αντιστοιχία με αυτά του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων.

Απόστολος Λακασάς - ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ