Απάντηση του κ. Σταύρου Γιαγκάζογλου στο Σύνδεσμο Θεολόγων Μακεδονίας Θράκης

Αναδημοσιεύουμε από το amen.gr την απάντηση του κ. Σταύρου Γιαγκάζογλου, Συμβούλου του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου στο κείμενο του Συνδέσμου Θεολόγων Μακεδονίας Θράκης σχετικά με το μάθημα των Θρησκευτικών.
Σταύρος Γιαγκάζογλου
Σύμβουλος Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

Αθήνα 18-1-2010

Προς τη Διοικούσα Επιτροπή
του «Συνδέσμου Θεολόγων Μακεδονίας – Θράκης»
Αξιότιμοι συνάδελφοι,
Διάβασα στο διαδίκτυο το καταγγελτικό κείμενό σας με τον τίτλο «Αποφάνθηκε πάλι ο κ. Γιαγκάζογλου για το Μάθημα των Θρησκευτικών!!». Θα ήθελα να παρατηρήσω ότι οι ουκ ολίγοι υπαινιγμοί του για τη θέση και το έργο μου στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο είναι αβάσιμοι, άδικοι και αντισυναδελφικοί. Αιτία όλων αυτών, που βεβαίως και με έθιξαν, ήταν το δημοσίευμα της «Καθημερινής» με θέμα «Ανοίγει η συζήτηση για τα θρησκευτικά σύμβολα…» (9.1.2010), στο οποίο παρουσιάζομαι να έχω δηλώσει ότι το μάθημα θα πρέπει να γίνει «θρησκειολογικό με επίκεντρο τη χριστιανική ορθόδοξη θρησκεία που είναι η επικρατούσα».......
Αν, αξιότιμοι συνάδελφοι, έχετε έστω και μία φορά συνεργαστεί με δημοσιογράφο θα είχατε τουλάχιστον μια μικρή επιφύλαξη για το κατά πόσο ό,τι δημοσιεύθηκε απηχεί, πράγματι, τις απόψεις μου ή τις παρερμηνεύει. Στη δεύτερη περίπτωση, η επικοινωνία μαζί μου θα απέτρεπε κάθε ενδεχόμενο έντασης και παρεξήγησης. Όσον αφορά στην πρώτη, σας παραπέμπω σε μια συνέντευξη δική μου στον συνάδελφο Χάρη Ανδρεόπουλο, η οποία έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα www.amen.gr όπου αναφέρω τα εξής:

ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ
Για το θρησκευτικό μάθημα, ο Σύμβουλος του Π.Ι. απαντώντας σε σχετικές ερωτήσεις εξ αφορμής προσφάτου δημοσιεύματος σε αθηναϊκή εφημερίδα που τον έφερε ως υποστηρικτή του «θρησκειολογικού» χαρακτήρα, τόνισε ότι ουδέποτε έκανε παρόμοια δήλωση, διαψεύδοντας με κατηγορηματικό τρόπο το σχετικό δημοσίευμα. Αποδίδοντας, μάλιστα, το σχετικό δημοσίευμα σε «δημοσιογραφική παρερμηνεία», εναντιώθηκε στο θρησκειολογικό μοντέλο τονίζοντας ότι ο ίδιος «ευρίσκεται στον αντίποδα της άποψης που το εκφράζει». Ο κ. Γιαγκάζογλου εξέφρασε την άποψη ότι «το θρησκειολογικό μάθημα είναι ένα μάθημα φτωχό, εγκυκλοπαιδικό, ένα «super market» απόψεων και γνώσεων που προσφέρονται ανά πάσα στιγμή και στο διαδίκτυο. Πρόκειται», συμπλήρωσε, «για ένα σλόγκαν των λεγόμενων προοδευτικών κύκλων που νομίζουν ότι έτσι θα σπάσουν το «απόστημα» ενός κατηχητικού και ομολογιακού μαθήματος και θα αδυνατίσουν τη σχέση των μαθητών του ελληνικού σχολείου με την ορθόδοξη παράδοση περνώντας σε μια άλλη εποχή, όπου δεν θα διδάσκεται ένα μάθημα που θα έχει επίκεντρο την ορθόδοξη παράδοση, αλλά θα είναι ένα ουδετερόθρησκο μάθημα μέσω του οποίου απλώς θα παρατίθενται στοιχεία απ’ όλες ή από κάποιες θρησκείες. Διαφωνούμε κάθετα στην άποψη για ένα τέτοιο μάθημα, για το λόγο ότι ένας τέτοιος τύπος θρησκευτικού μαθήματος αποτελεί, όπως προείπαμε, απλά ένα super market γνώσεων και τίποτα παραπάνω…».

ΓΝΩΣΙΟΛΟΓΙΚΟ
Ο κ. Γιαγκάζογλου τόνισε ότι ο τομέας Θεολόγων του Π.Ι. προτείνει ένα μάθημα ανοικτό, πλουραλιστικό, με γνωσιακό και παιδαγωγικό χαρακτήρα, το οποίο - σε σχέση με το σημερινά δεδομένα - θα πρέπει να περιλαμβάνει περισσότερα στοιχεία για τις χριστιανικές παραδόσεις της Ευρώπης και τις άλλες θρησκείες. Δίνοντας τις «συντεταγμένες» αυτού του μαθήματος ο Σύμβουλος του Π.Ι., είπε ότι οφείλουμε να διαμορφώσουμε ένα πρόγραμμα θρησκευτικού μαθήματος το οποίο θα πρέπει:
* Nα ξεκινά και να έχει επίκεντρο τη θρησκευτική παράδοση του τόπου, ακριβώς, όπως συμβαίνει με το μάθημα της Ιστορίας. Όπως είναι αδιανόητο να είναι η ελληνική ιστορία στο ελληνικό σχολείο υπόθεση 10 – 15 σελίδων και την ίδια ποσότητα ύλης να διδάσκεται ο μαθητής για την ιστορία των Αζτέκων ή των Λαπώνων, έτσι είναι αδιανόητο και για τα Θρησκευτικά να μην έχουν ως βάση και επίκεντρό τους την ορθόδοξη παράδοση όπως αυτή σαρκώθηκε στα μνημεία του πολιτισμού. Ο κάθε μαθητής, ανεξαρτήτως του εάν είναι ή όχι ορθόδοξος, θα πρέπει να μαθαίνει τη θρησκευτική παράδοση του τόπου μας. Αυτός θα είναι ο βασικός κύκλος του μαθήματος.
* Ο δεύτερος κύκλος θα είναι οι μεγάλες χριστιανικές παραδόσεις που υπάρχουν στην Ευρώπη, όπου εκτός της Ορθοδοξίας υπάρχει ο Ρωμαιοκαθολικισμός και ο Προτεσταντισμός, και,
* Ο τρίτος κύκλος θα περιλαμβάνει τα μεγάλα θρησκεύματα και ιδίως αυτά που μας ενδιαφέρουν περισσότερο, δηλαδή, κυρίως, οι μονοθεϊστικές παραδόσεις του Ιουδαϊσμού και Ισλάμ και άλλες θρησκείες που θα κριθεί ότι παρουσιάζουν αυξημένο ενδιαφέρον.

ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ
«Άρα», συνόψισε ο κ.«Γιαγκάζογλου, μιλάμε για ένα διευρυμένο μάθημα το οποίο θα εξετάζει με κριτικό και διαλεκτικό τρόπο το τι συνεισέφερε στον πολιτισμό η κάθε θρησκευτική παράδοση, και, φυσικά, δεν είναι δυνατόν, στην χώρα μας να μην είναι κεντρικός ο λόγος της ορθόδοξης θεολογίας και παράδοσης, διότι διαφορετικά δεν θα ήμασταν τίμιοι με την Ιστορία και τον Πολιτισμό μας…».
Στο ερώτημα «εάν ένα τέτοιο μάθημα, με επίκεντρο την ορθόδοξη παράδοση, θα μπορούσε να έχει ομολογιακά χαρακτηριστικά» ο Σύμβουλος του Π.Ι. απάντησε: «Δεν θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί σε καμιά περίπτωση ομολογιακό, με την έννοια ότι στοχεύει να κατηχήσει τους μαθητές. Θα έχει, όμως, τη δυνατότητα να προβάλλει π.χ. τις υπαρξιακές συνέπειες του ορθοδόξου ήθους και τις σχετικές απόψεις των άλλων χριστιανικών παραδόσεων. Έχει σημασία να καταλάβει ένας ορθόδοξος μαθητής τι σημαίνει όταν μιλάει η ορθόδοξη θεολογία για το ανθρώπινο πρόσωπο και του δίνει μοναδικό, ανόμοιο και ανεπανάληπτο χαρακτήρα, σε σχέση με το τι σημαίνει η ύπαρξη του ανθρώπου στις απωανατολίτικες θρησκευτικές παραδόσεις, τι σημαίνει δηλαδή να θέλει κάποιος να είναι πρόσωπο και τι σημαίνει να θέλει να χάσει τη προσωπική του ιδιαιτερότητα και σαν σταγόνα να πέσει στον ωκεανό του νιρβάνα.
Αυτό, όμως, δεν θα πρέπει να γίνεται με μα πολεμική διάθεση με σκοπό να πετιούνται οι άλλες θρησκευτικές παραδόσεις στο καλάθι των αχρήστων για να κυριαρχήσει «ζηλωτικώ» τω τρόπω η Ορθοδοξία. Αυτά δεν είναι ούτε παιδαγωγικώς, ούτε θεολογικώς ορθά. Άλλωστε η Ορθόδοξη θεολογία απ’ τη φύση της αγκαλιάζει την ετερότητα και διαλέγεται μ’ αυτήν, χωρίς βεβαίως αυτό να σημαίνει ότι προδίδει τον εαυτό της. Άλλο πράγμα ο διάλογος και άλλο το να πει κανείς εγώ επειδή θέλω να κάνω διάλογο παύω να είμαι αυτό που είμαι και καταργώ τον εαυτό μου για να αποδεχθώ τα πάντα ως ένα πολυθρησκευτικό χυλό…».

«ΑΛΛΟ ΚΑΤΗΧΗΣΗ, ΑΛΛΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ..»
Για το θέμα της κατήχησης σε σχέση με την εκπαιδευτική διαδικασία στο σχολείο, ο κ. Γιαγκάζογλου υποστήριξε πως «άλλο είναι το έργο μας, ως θεολόγων, στους κόλπους της Εκκλησίας και άλλο το έργο της Θεολογίας στο πανεπιστήμιο και, εν γένει, στο χώρο του σχολείου. Δεν πρέπει να κάνουμε κατήχηση μέσα στο σχολείο, η κατήχηση είναι έργο της Εκκλησίας, έχει δε από εκκλησιολογικής απόψεως όρους και προϋποθέσεις, όπως είναι η ενορία, η θεία ευχαριστία, οι ποιμένες, ο επίσκοπος. Υπήρξαν κάποιες περίοδοι που αλλιώς ήταν τα πράγματα και είχαμε φθάσει σε σημείο να θεωρήσουμε ότι δεν θα κάνουμε κατήχηση στα όρια της Επισκοπής ή της ενορίας και πως αυτή την αποστολή, όπως και το έργο της μισθοδοσίας του κλήρου, την είχε αναλάβει το κράτος, μέσω των σχολείων. Η κατήχηση είναι πολύ σπουδαία υπόθεση και είναι καθαρά έργο της Εκκλησίας. Θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε, όμως, ότι δεν μπορεί να γίνεται κατήχηση με τα «δεκανίκια» του κράτους…. Άλλο, λοιπόν, το ένα (κατήχηση: έργο της Εκκλησίας, που απευθύνεται μόνο στους Ορθοδόξους) και άλλο, το άλλο (εκπαίδευση: έργο της πολιτείας / κράτους που απευθύνεται προς όλους, ανεξαρτήτως ομολογίας ή θρησκείας)…»
(Βλ. http://www.amen.gr/index.php?mod=news&op=article&aid=1455)

Μετά από αυτά, νομίζω πως και σεις θα έχετε αντιληφθεί ότι οι υπαινιγμοί σας υπήρξαν και αβάσιμοι και άδικοι και αντισυναδελφικοί. Λυπούμαι που πριν να δημοσιεύσετε τις παρατηρήσεις και τα σχόλιά σας δεν υποβληθήκατε στον κόπο ούτε να αναρωτηθείτε για το ακριβές ή μη του δημοσιεύματος αλλά ούτε και να επικοινωνήσετε μαζί μου ως «Σύνδεσμος Θεολόγων Μακεδονίας – Θράκης» για άμεση και απευθείας ενημέρωση και ανταλλαγή απόψεων. Είμαι της γνώμης ότι ο διάλογος μεταξύ των Θεολόγων δεν επιτρέπεται να κινείται στο πλαίσιο της καχυποψίας, της καταστροφολογίας, των κατηγοριών και των αθέμιτων υπαινιγμών.
Είναι πολύ καλύτερο να διαλεγόμαστε έντιμα, ακόμη και όταν διαφωνούμε. Και βέβαια μπορεί να διαφωνούμε σε πολλά σημεία, κάτι που θα έκανε τον διάλογο για ένα τόσο καίριο ζήτημα, όπως είναι το Μάθημα των Θρησκευτικών, ουσιαστικό και μεστό. Όμως, η κεκτημένη ταχύτητα, και μάλιστα η εν θερμώ αντίδραση, δεν προσιδιάζει σε παιδαγωγούς και μάλιστα σε Θεολόγους.
Με συναδελφικούς χαιρετισμούς
Σταύρος Γιαγκάζογλου