Πρωτοπρ. Διονύσιος Τάτσης, Το μάθημα των Θρησκευτικών και οι επικριταί του

πηγή: Ορθόδοξος Τύπος, 17/9/2010

ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΚΡΙΤΑΙ ΤΟΥ

Τοῦ Πρωτοπρεσβυτέρου Διονυσίου Τάτση
ΥΠΑΡΧΟΥΝ μερικοί θεολόγοι, λαϊκοί ἀλλά καί κληρικοί, οἱ ὁποῖοι ἀσκοῦν σκληρή κριτική στήν ᾽Εκκλησία γιά τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν καί γενικότερα τό κατηχητικό καί ποιμαντικό ἔργο της, ὑποστηρίζοντας συγχρόνως ὅτι ἔχουν λύσεις, πού θά μποροῦσαν νά διορθώσουν τά κακῶς κείμενα, χωρίς ὅμως ποτέ νά κοπιάσουν γιά νά τίς θέσουν σέ ἐφαρμογή, προκειμένου νά διαπιστωθεῖ ἡ ὀρθότητά τους. Οἱ ἀπόψεις τους εἶναι ἐντελῶς ἀνατρεπτικές καί σχεδόν ταυτίζονται μέ ὅσα κατά καιρούς διατυπώνουν οἱ ἄθεοι καί οἱ μαρξιστές, οἱ ὁποῖοι πολεμοῦν φανερά την Ἐκκλησία καί τήν θεωροῦν ἀναχρονιστική καί ἄχρηστη• δέν τῆς ἀναγνωρίζουν πνευματική ἀποστολή, δηλαδή νά ὁδηγεῖ τούς ἀνθρώπους στή σωτηρία, μέ τήν τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Εὐαγγελίου καί τή σταθερή ἐλπίδα στήν αἰώνια ζωή.
Τό φαινόμενο εἶναι ἀνησυχητικό καί πρέπει ἡ Ἐκκλησία νά διαχωρίσει τήν θέση της ἀπέναντι στούς ἰσχυρισμούς αὐτῶν τῶν κακοπροαίρετων θεολόγων, οἱ ὁποῖοι διεκδικοῦν τήν προτεραιότητα καί ἀπέναντι στους Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας!.....
Τούς θεωροῦν ξεπερασμένους καί θέλουν οἱ δικές τους ἀπόψεις νά γίνουν δεκτές ἀπό ὅλους τούς ἄλλους, ἐγκαταλείποντας τούς μέχρι τώρα σκοπούς τοῦ μαθήματος τῶν θρησκευτικῶν, ἀλλά καί τοῦ ποιμαντικοῦ ἔργου τῆς Ἐκκλησίας. Συμπεραίνουν μέ βάση τό γεγονός ὅτι αὐτή τήν ἐποχή στήν Πατρίδα μας ἔχουμε πολλούς μετανάστες καί πρέπει νά βάλουμε νερό στό κρασί μας καί νά συμβιβαστοῦμε μέ τίς θρησκεῖες τους καί τά ἔθιμά τους.
Ὅμως ἡ διδασκαλία καί ἡ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας δέν διορθώνονται καί δέν ἀναθεωροῦνται. Ἄς εἴμαστε εἰλικρινεῖς. Οἱ ὄντως πιστοί ἄνθρωποι δέν ἔχουν ἀνατρεπτικές ἰδέες γιά τήν Ἐκκλησία καί σέβονται τήν πνευματική της ἐμπειρία. Ἀλλά καί οἱ ἀληθινοί κληρικοί δέν ἀκολουθοῦν τήν τακτική καί τίς ἰδέες τῶν διαφόρων συμβούλων τοῦ ἑλληνικοῦ κράτους, οἱ ὁποῖοι δέν ἔρχονται ποτέ σέ ἀντίθεση μέ τούς κυβερνῶντες, γιατί θέλουν νά παραμείνουν στις θέσεις τους ὅσο γίνεται περισσότερο καί νά ἀπολαύσουν τά ἐπιπλέον ὑλικά ἀγαθά, εὐκαιρίας δοθείσης.
Στή συνέχεια θά παραθέσω τίς ἀπόψεις ἄσχετων μέ τήν Ἐκκλησία ἀνθρώπων γιά τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν καί τίς ἀπόψεις τῶν προοδευτικῶν θεολόγων, μέ βάση τό ἄρθρο τοῦ Σταύρου Γιαγκαζόγλου “Θρησκευτική Ἀγωγή και Ἑτερότητα. Πρός μία ἐναλλακτική προσέγγιση τοῦ θρησκευτικοῦ μαθήματος”, τό ὁποῖο δημοσιεύτηκε στό 2-3 τεῦχος τοῦ νέου περιοδικοῦ «Βημόθυρο» (σελ. 174-178). Εὔκολα θά ἐπιβεβαιώσει ὁ φίλος ἀναγνώστης τά ὅσα πιό πάνω διατύπωσα.
α´. Οἱ ἀρνητές τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν
Ὑποστηρίζουν ὅτι τό μάθημα πρέπει νά στοχεύει «στήν εὐαισθητοποίηση καί ἔμπρακτη θέση τῶν μαθητῶν ἀπέναντι στόν σύγχρονο κοινωνικό προβληματισμό, ἐπισημαίνοντας τόν ὑπερφυλετικό, ὑπερεθνικό και οἰκουμενικό χαρακτήρα τοῦ χριστιανικοῦ μηνύματος• στήν ἀντίληψη για τήν πολυπολιτισμική, πολυφυλετική καί πολυθρησκευτική δομή τῶν σύγχρονων κοινωνιῶν καί, τέλος, στή συνειδητοποίηση τῆς ἀνάγκης γιά διαχριστιανική καί διαθρησκειακή ἐπικοινωνία».
«Τὸ θρησκευτικὸ μάθημα στὴ δημόσια ἐκπαίδευσή μας ἐγκαλεῖται ὅτι εἶναι μονοφωνικό, κατηχητικὸ καὶ μονόπλευρο, προσηλωμένο στὸ “πίστευε καὶ μὴ ἐρεύνα”, μονολιθικὸ καὶ σκοταδιστικό, “ἀκραία περίπτωση κατηχητισμοῦ καὶ θρησκευτικῆς ἐνδογμάτισης στὸ πλαίσιο τῶν χωρῶν τῆς ΕὐρωπαϊκῆςἝνωσης”».
«Σ᾽ ἕνα πλουραλιστικὸ καὶ δημοκρατικὸ σχολεῖο, ποὺ σέβεται τὴν θρησκευτικὴ ἑτερότητα, καὶ μάλιστα, στὸ πλαίσιο τῆς σύγχρονης συνείδησης τῆς εὐρωπαϊκῆς πολιτιστικῆς πραγματικότητας, ἡ λύση δὲν εἶναι παρὰ ἡ κατάργηση τοῦ ὁμολογιακοῦ μαθήματος καὶ ἡ μετάβαση σὲ ἕνα οὐδετερόθρησκο σχολεῖο. Πέραν τῆς πλήρους κατάργησης τοῦ θρησκευτικοῦ μαθήματος, ποὺ ὑποστηρίζεται ἀπὸ ἐλάχιστους κύκλους, ὡς ἐναλλακτικὴ πρόταση προβάλλεται συνήθως ἡ ἀντικατάσταση τοῦ ὁμολογιακοῦ ἀπὸ τὸ θρησκειολογικὸ μάθημα».
β´ Οἱ ὑποστηρικτές τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν.
Οἱ προοδευτικοί θεολόγοι ἔχουν καταλήξει, μέ τήν κατά κόσμον σοφία τους, στό ἴδιο συμπέρασμα μέ τούς ἀρνητές τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν, ἀφοῦ μιλοῦν γιά ἐναλλακτική προσέγγιση. Εἶναι χαρακτηριστικά τά συμπεράσματα τοῦ κ. Γιαγκαζόγλου, ὁ ὁποῖος εἶναι σύμβουλος τοῦ Παιδαγωγικοῦ Ἰνστιτούτου.
«Ἐδῶ καί λίγα χρόνια ἔχει ξεκινήσει μιά γόνιμη, καθώς πιστεύουμε, και νηφάλια συζήτηση γύρω ἀπό τή φυσιογνωμία καί τό περιεχόμενο τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν. Ποικίλες καί ρηξικέλευθες προτάσεις ἔχουν κατατεθεῖ καὶ διαλέγονται μάλιστα μεταξύ τους στὴν προοπτική τῆς ἀλλαγῆς τοῦ στενοῦ ὁμολογιακοῦ παραδείγματος στὸ θρησκευτικὸ μάθημα. Στὴν προοπτικὴ αὐτή, ἐλπίζουμε στὴ συγκρότηση μιᾶς νέας συνθετικῆς πρότασης γιὰ τὴ φυσιογνωμία τοῦ θρησκευτικοῦ μαθήματος, ποὺ θὰ ἔχει μιὰ σαφέστερη νομιμοποιητική βάση καὶ ἐμβέλεια. Ὁ θεολογικὸς καὶ παιδαγωγικός του χαρακτήρας εἶναι δυνατὸ νὰ ἀναπλαισιωθεῖ σὲ ἐντελῶς νέες διευρυμένες βάσεις καὶ ἀρχές,νὰ ἔχει ἀνοικτοὺς ὁρίζοντες καὶ νὰ διαλέγεται μὲ ζητήματα καὶ προτεραιότητες, ποὺ θέτει ὁ ραγδαία μεταβαλλόμενος σύγχρονος κόσμος καὶ πολιτισμός».
«Ἡ διδασκαλία (τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν) εἶναι ἀνάγκη νὰ ξεφύγει ἀπὸ τὰ βαρίδια τοῦ παρελθόντος, ὅπως ὁ ἠθικισμός, ὁ πουριτανισμός, ὁ παιδαγωγικὸς διδακτισμός, ὁ μὴ διαλογικὸς χαρακτήρας, ὁ ἐθνοκεντρισμός του. Γιὰ τὸ σκοπὸ αὐτὸ ἀπαιτεῖται νὰ μὴ ἔχει ξύλινη γλώσσα, ἠθικιστικὴ καὶ κανονιστικὴ ἐμμονὴ ἀλλά, παραμερίζοντας τὸν ὁποιοδήποτε κατηχητικὸ καὶ ἀπολογητικὸ προσανατολισμό, ἐπιβάλλεται νὰ συνδέεται μὲ τὰ σύγχρονα ὑπαρξιακὰ καὶ κοινωνικὰ προβλήματα τοῦ ἀνθρώπου τῆς ἐποχῆς μας, νὰ συναντᾶ μὲ σεβασμὸ καὶ κατανόηση τὸν ἄλλο στὸ πρόσωπο τοῦ ἑτερόδοξου, τοῦ ἑτερόθρησκου, τοῦ ἀδιάφορου. Οὕτως ἤ ἄλλως, τό θρησκευτικό μάθημα ἀφορᾶ μιά νεωτερική φάση τοῦ θεολογικοῦ λόγου ἤ τῆς ἐκκλησιαστικῆς διδαχῆς καί δέν συνιστᾶ κατήχηση μέ τήν ἐκκλησιολογική καί θεολογική σημασία».
«Θρησκευτική κατήχηση –ὅποιο κι ἄν εἶναι τό θεματικό της περιεχόμενο– καί δημόσιο σχολεῖο δέν μποροῦν νά συνδυαστοῦν στίς σύγχρονες πολυπολιτισμικές καί πλουραλιστικές κοινωνίες. Αὐτό, κατά τή γνώμη μας, θά πλήξει καίρια ἕνα ἀνοικτό, πλουραλιστικό, διαπολιτισμικό καί ἀνεκτικό πρός τήν ἑτερότητα θρησκευτικό μάθημα πού χωράει, ἐνδιαφέρει καί ἀπευθύνεται σέ ὅλους».
Διερωτῶμαι, ποιός πολεμάει περισσότερο καί ἀποτελεσματικότερα το μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν, οἱ ἀντίχριστοι ἤ οἱ θεολόγοι ὁμοϊδεάτες τοῦ κ. Γιαγκαζόγλου; Πρέπει νά ξεκαθαρίσουμε κάτι. Μάθημα Θρησκευτικῶν πού δέν κατηχεῖ, δέν μᾶς ἐνδιαφέρει. Γνώσεις γιά τίς θρησκεῖες τοῦ κόσμου μπορεῖ νά προσφέρει καί τό μάθημα τῆς Ἱστορίας. Ἐμεῖς εἴμαστε χριστιανοί Ὀρθόδοξοι καί ἀπαιτοῦμε τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν στα σχολεῖα νά κατηχεῖ τά παιδιά, νά προσφέρει τούς θησαυρούς τῆς πίστεώς μας καί νά μή συγχέεται μέ τόν πολυπολιτισμό, ἀπέναντι στόν ὁποῖο τόση εὐαισθησία ἔχει ὁ ἀξιότιμος σύμβουλος. Τό μάθημα πρέπει νά μείνει καθαρό, ὀρθόδοξο, κατηχητικό καί ὁμολογιακό. Καί καλό εἶναι νά μή ἐμφανίζεται ὡς ὑποστηρικτής τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν ὁ κ. Γιαγκάζογλου, τήν ὥρα πού ἀνατριχιάζει, ὅταν ἀκούει τίς λέξεις κατήχηση, ἠθική, τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ, παράδοση, ὁμολογία πίστεως, ἀντίσταση στή διαφθορά κ.λ.π., ἐνῶ εὐφραίνεται, ὅταν ἐπιπόλαια χαρακτηρίζει τό μάθημα μονόφωνο, μονολιθικό, σκοταδιστικό, ἐθνικιστικό, διδακτικό καί ἐχθρικό στήν «πολυπολιτισμική, πολυφυλετική καί πολυθρησκευτική δομή τῶν συγχρόνων κοινωνιῶν» καί πολλά ἄλλα ἠχηρά καί ἄδικα.
Κλείνοντας θέλω νά κάνω μία πρόταση: Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος κ. Ἱερώνυμος ἔχει στενό του συνεργάτη καί σύμβουλο τόν κ. Γιαγκάζογλου, στον ὁποῖο ἔχει ἀναθέσει καί τή διεύθυνση τοῦ ἐπιστημονικοῦ περιοδικοῦ «Θεολογία». Προφανῶς θεωρεῖ τίς ἀπόψεις του γιά τήν κατήχηση τῶν παιδιῶν χρήσιμες. Ἄς τοῦ ἀναθέσει λοιπόν καί καθήκοντα Ἐνοριακοῦ Συμβούλου, προκειμένου νά δίνει κατευθύνσεις καί στούς ἱερεῖς, οἱ ὁποῖοι ἀσχολοῦνται μέ τήν κατήχηση τοῦ λαοῦ, καί ἀναπτύσσουν τό ποιμαντικό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας. Κάτι πρωτοποριακό καί σοφό θά ἔχει ὁ συνεργάτης τοῦ Ἀρχιεπισκόπου νά μᾶς πεῖ, πάντα στά πλαίσια τῆς σύγχρονης πολυπολιτισμικῆς, πολυφυλετικῆς καί πολυθρησκευτικῆς πραγματικότητας τῆς Πατρίδας μας! Ἴσως νά μᾶς συμβουλέψει νά εἴμαστε ἐμεῖς οἱ κληρικοί λίγο Ὀρθόδοξοι, λίγο παπικοί, λίγο προτεστάντες, λίγο μουσουλμάνοι, λίγο βουδιστές, λίγο δωδεκαθεϊστές κ.λ.π, γιατί αὐτό ζητάει ἡ ἐποχή μας!