πηγή: «Ο ΣΩΤΗΡ» Τεῦχος 2015 15-1-2011
Eορτὴ τῶν ἁγίων Τριῶν Ἱεραρχῶν! Ἑορτὴ τῆς Παιδείας καὶ τῶν Γραμμάτων! Ἀπὸ τὸν 11ο αἰώνα, ὁπότε ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Μαυρόπους, ἐπίσκοπος Εὐχαΐτων τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, καθιέρωσε τὴν κοινὴ ἑορτὴ τῶν ἁγίων Τριῶν Ἱεραρχῶν καὶ συνέταξε καὶ Ἀκολουθία γιὰ νὰ συνεορτάζουν, πέρασαν περίπου 800 ὁλόκληρα χρόνια γιὰ νὰ καθιερωθεῖ ὁ κοινὸς ἑορτασμός τους ὡς ἑορτὴ τῆς Παιδείας καὶ τῶν Γραμμάτων. Μόλις τὸ 1826 καθιερώνε ται ἐπίσημα ἡ ἑορτή τους ὡς γιορτὴ τῆς ἑλληνικῆς καὶ ἑπτανησιακῆς παιδείας ἀρχικά, γιὰ νὰ ἔλθει κατόπιν τὸ 1843 τὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν νὰ καθιερώσει γιὰ τὸ ἐλεύθερο πιὰ Ἑλληνικὸ Κράτος τὴν ἑορτὴ τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν ὡς γιορτὴ τῆς Παιδείας!...
Ἦταν τότε ποὺ τὸ νεοσύστατο Ἑλληνικὸ Κράτος ἔψαχνε πρότυπα καὶ προστάτες ποὺ νὰ ἐκφράζουν τὴν ἱστορική του συνέχεια, τὴν πορεία τῆς παραδόσεως του. Ἦταν τότε ποὺ ἀντιλαμβανόταν πολὺ ὀρθὰ ὅτι ὁ Ἑλληνισμὸς ἔχει μιὰ συνέχεια ποὺ ξεκινᾶ ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα καὶ συνεχίζει μὲ τὶς μεγάλες μορφὲς τῶν ἁγίων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας. Αὐτῶν ποὺ όχι μόνο προήγαγαν τὴ γλώσσα καὶ δημιούργησαν γραμματεία ἐφάμιλλη τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς, ἀλλὰ κατόρθωσαν νὰ προσλάβουν στὰ συγγράμματά τους ὅλα τὰ ἀγαθὰ τῆς Ἑλληνικῆς Παιδείας, ἀφοῦ προηγουμένως τὴν ἀποκάθαραν ἀπὸ τὴν κατάπτωση τῆς θρησκευτικῆς καὶ ἠθικῆς ζωῆς τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων. Ἦταν τότε ποὺ ἡ μικρὴ πατρίδα μας εἶχε ἱεροὺς πόθους, ὑψηλὲς βλέψεις, ἀνακαινιστικὰ ὁράματα καὶ σχεδιασμούς.
Δὲν ἔπαψε βέβαια ἀπὸ τότε μέχρι σήμερα ἡ ἑορτή τους νὰ εἶναι ἐπίσημη ἑορτὴ τῶν Γραμμάτων καὶ τῆς Παιδείας καὶ γι’ αὐτὸ εἶναι ἀργία γιὰ ὅλα τὰ ἐκπαιδευτικὰ ἱδρύματα τῆς χώρας. Ἄλλο ἔπαψε. Ἔπαψαν οἱ μορφές τους νὰ ἀποτελοῦν πρότυπα ζωῆς, μορφώσεως καὶ παιδείας σὲ ἐκπαιδευτικοὺς καὶ ἐκπαιδευομένους. Ἔπαψε ἡ σκέψη τους νὰ ἐμπνέει καὶ νὰ ἀποτελεῖ ὁδοδείκτη στὰ χέρια τῶν ἐκπαιδευτικῶν μας προγραμμάτων. Ἔπαψε ὁ βίος τους νὰ προβάλλεται ὡς πρότυπο ζωῆς, νὰ ἐμπνέει καὶ νὰ καθοδηγεῖ τὴ σκέψη καὶ τὴ ζωή μας. Ἀλήθεια· δὲν εἶναι ἀνακόλουθη ἡ ἐπίσημη παραμονή τους στὸ βάθρο τῶν προστατῶν τῆς σύγχρονης Παιδείας, ὅταν αὐτὴ ἡ Παιδεία καὶ ἡ κατεύθυνσή της ἀγνοεῖ τὸ πνεῦμα τους καὶ κινεῖται ἀντίθετα μὲ τὴ σκέψη καὶ τὶς ὑποθῆκες τους; Τί διδάσκονται σήμερα τὰ παιδιὰ γιὰ τὴ ζωή τους, τὴ διδασκαλία τους, τὴν προσφορά τους καὶ τὸ γενικότερο πνεῦμα τους μέσα στὰ Σχολεῖα; Πῶς ἀξιοποιεῖται καὶ προβάλλεται ἡ ἑορτή τους; Τί θὰ προβάλλουν τὴν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τους οἱ τηλεοράσεις καὶ τὰ ραδιόφωνα γιὰ νὰ ὑπογραμμίσουν καὶ νὰ προβάλουν τὴν ἐπίσημη ἡμέρα τῶν προστατῶν τῆς Παιδείας;
Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος γράφει ὅτι «τέχνη τεχνῶν καὶ ἐπιστήμη ἐπιστημῶν φαίνεταί μοι ἄνθρωπον ἄγειν» (PG 35, 425Α). Δηλαδή: Εἶναι ἀνώτερη ἀπὸ κάθε τέχνη καὶ ἀπὸ κάθε ἐπιστημονικὴ γνώση ἡ δυνατότητα καὶ ἡ ἱκανότητα νὰ ἀσκεῖ κανεὶς ἀγωγὴ καὶ κατεύθυνση στὸν ἄνθρωπο.
Καὶ ὁ Μέγας Βασίλειος λέει ὅτι αὐτὴ ἡ ἀγωγὴ ἕνα σκοπὸ ἔχει καί μία προοπτική, τὸ «ὁμοιωθῆναι Θεῷ, κατὰ τὸ δυνατὸν ἀνθρώπου φύσει» (PG 32, 69Β). Νὰ φθάσει δηλαδὴ ὁ ἄνθρωπος, ὅσο τοῦ ἐπιτρέπει ἡ ἀσθενὴς καὶ ἐπιρρεπὴς στὴν ἁμαρτία ἀνθρώπινη φύση του, νὰ ὁμοιάσει στὸν ἅγιο καὶ τέλειο Θεό!
Ἡ σημερινὴ ὅμως παιδεία μας ἔχει ἕναν τέτοιο σκοπό; Βαδίζει διὰ τῶν προγραμμάτων της, τῶν βιβλίων της καὶ τοῦ ὅλου σχεδιασμοῦ της πρὸς μιὰ τέτοια κατεύθυνση;
Ὅταν διὰ τοὺς «τρεῖς μεγίστους φωστῆρας» ἀγωγὴ δὲν νοεῖται χωρὶς «πνευματικὰ μαθήματα» καὶ «ἐπιμέλεια ψυχῆς», πόσο δύσκολο εἶναι νὰ συνειδητοποιήσουμε τὴν παντελὴ ἔλλειψη ἀγωγῆς σύμφωνα μὲ τὸ πνεῦμα τους;
Ὅταν ὁ χρυσορρήμων πατὴρ μᾶς προειδοποιεῖ ὅτι «ἐσχάτης ἀνοίας πρᾶγμά ἐστι» – δηλαδὴ δὲν ὑπάρχει πιὸ ἀνόητο πράγμα – ἀπὸ τὸ νὰ «ἀμελῶμεν τῶν οἰκείων παίδων», νὰ φαινόμαστε δηλαδὴ ἀδιάφοροι γιὰ τὴν ἀγωγὴ καὶ τὸ μέλλον τῶν παιδιῶν μας μὲ τὸ νὰ καταφρονοῦμε τὴν ψυχή τους (PG 51, 327), θέλει πολλὴ σκέψη γιὰ νὰ ἐννοήσουμε ὅτι κάτι τέτοιο συμβαίνει συστηματικὰ στὴν ἐποχή μας, μιὰ καὶ ὄχι μόνο τὴ διδασκαλία τῶν θρησκευτικῶν σχεδὸν καταργήσαμε, ἀλλὰ καὶ τὶς εἰκόνες θέλουμε νὰ βγάλουμε ἀπὸ τὶς αἴθουσες διδασκαλίας, ἔτσι ὥστε τὸ σημερινὸ Σχολεῖο νὰ προσφέρει μόνο στεῖρες γνώσεις χωρὶς νὰ ἀφουγκράζεται τὶς βαθύτερες ἀνάγκες τῆς ψυχῆς τῶν νέων;
Εἶναι πλέον καιρός! Εἶναι ἡ ἐσχάτη ὥρα! Νὰ ἐννοήσουν οἱ πάντες, ἀπὸ τὸν ἁρμόδιο Ὑπουργὸ γιὰ τὰ θέματα τῆς Παιδείας ἕως τὸν πρωτοδιόριστο νηπιαγωγὸ αὐτὸ ποὺ λέει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος: ὅτι ἡ «παιδεία μετάληψις ἁγιότητός ἐστι» (ΕΠΕ 25, 282). Καὶ ἂν θέλουμε νὰ μὴν εἴμαστε ἀνακόλουθοι μὲ αὐτὸ τὸ γενικὸ παιδαγωγικό τους πνεῦμα· ἂν πραγματικὰ θέλουμε νὰ εἶναι προστάτες στὴ σύγχρονη παιδεία μας οἱ ἅγιοι Τρεῖς Ἱεράρχες· ἂν δὲν θέλουμε ὑποκριτικὰ ἡ ἑορτή τους νὰ εἶναι μόνο μιὰ ἐκπαιδευτικὴ ἀργία, τότε θὰ πρέπει νὰ μετανοήσουμε. Νὰ ἀναθεωρήσουμε τὴν πορεία μας καὶ νὰ ἐπιστρέψουμε στὸ πνεῦμα τους.
Ἂς τὸ ἐλπίσουμε, ἂς τὸ προσπαθήσουμε καὶ ἂς τὸ εὐχηθοῦμε μὲ ζέση ψυχῆς, διότι διαφορετικὰ θὰ μᾶς κοστίσει πολύ-πολὺ ἀκριβά.
Ἦταν τότε ποὺ τὸ νεοσύστατο Ἑλληνικὸ Κράτος ἔψαχνε πρότυπα καὶ προστάτες ποὺ νὰ ἐκφράζουν τὴν ἱστορική του συνέχεια, τὴν πορεία τῆς παραδόσεως του. Ἦταν τότε ποὺ ἀντιλαμβανόταν πολὺ ὀρθὰ ὅτι ὁ Ἑλληνισμὸς ἔχει μιὰ συνέχεια ποὺ ξεκινᾶ ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα καὶ συνεχίζει μὲ τὶς μεγάλες μορφὲς τῶν ἁγίων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας. Αὐτῶν ποὺ όχι μόνο προήγαγαν τὴ γλώσσα καὶ δημιούργησαν γραμματεία ἐφάμιλλη τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς, ἀλλὰ κατόρθωσαν νὰ προσλάβουν στὰ συγγράμματά τους ὅλα τὰ ἀγαθὰ τῆς Ἑλληνικῆς Παιδείας, ἀφοῦ προηγουμένως τὴν ἀποκάθαραν ἀπὸ τὴν κατάπτωση τῆς θρησκευτικῆς καὶ ἠθικῆς ζωῆς τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων. Ἦταν τότε ποὺ ἡ μικρὴ πατρίδα μας εἶχε ἱεροὺς πόθους, ὑψηλὲς βλέψεις, ἀνακαινιστικὰ ὁράματα καὶ σχεδιασμούς.
Δὲν ἔπαψε βέβαια ἀπὸ τότε μέχρι σήμερα ἡ ἑορτή τους νὰ εἶναι ἐπίσημη ἑορτὴ τῶν Γραμμάτων καὶ τῆς Παιδείας καὶ γι’ αὐτὸ εἶναι ἀργία γιὰ ὅλα τὰ ἐκπαιδευτικὰ ἱδρύματα τῆς χώρας. Ἄλλο ἔπαψε. Ἔπαψαν οἱ μορφές τους νὰ ἀποτελοῦν πρότυπα ζωῆς, μορφώσεως καὶ παιδείας σὲ ἐκπαιδευτικοὺς καὶ ἐκπαιδευομένους. Ἔπαψε ἡ σκέψη τους νὰ ἐμπνέει καὶ νὰ ἀποτελεῖ ὁδοδείκτη στὰ χέρια τῶν ἐκπαιδευτικῶν μας προγραμμάτων. Ἔπαψε ὁ βίος τους νὰ προβάλλεται ὡς πρότυπο ζωῆς, νὰ ἐμπνέει καὶ νὰ καθοδηγεῖ τὴ σκέψη καὶ τὴ ζωή μας. Ἀλήθεια· δὲν εἶναι ἀνακόλουθη ἡ ἐπίσημη παραμονή τους στὸ βάθρο τῶν προστατῶν τῆς σύγχρονης Παιδείας, ὅταν αὐτὴ ἡ Παιδεία καὶ ἡ κατεύθυνσή της ἀγνοεῖ τὸ πνεῦμα τους καὶ κινεῖται ἀντίθετα μὲ τὴ σκέψη καὶ τὶς ὑποθῆκες τους; Τί διδάσκονται σήμερα τὰ παιδιὰ γιὰ τὴ ζωή τους, τὴ διδασκαλία τους, τὴν προσφορά τους καὶ τὸ γενικότερο πνεῦμα τους μέσα στὰ Σχολεῖα; Πῶς ἀξιοποιεῖται καὶ προβάλλεται ἡ ἑορτή τους; Τί θὰ προβάλλουν τὴν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τους οἱ τηλεοράσεις καὶ τὰ ραδιόφωνα γιὰ νὰ ὑπογραμμίσουν καὶ νὰ προβάλουν τὴν ἐπίσημη ἡμέρα τῶν προστατῶν τῆς Παιδείας;
Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος γράφει ὅτι «τέχνη τεχνῶν καὶ ἐπιστήμη ἐπιστημῶν φαίνεταί μοι ἄνθρωπον ἄγειν» (PG 35, 425Α). Δηλαδή: Εἶναι ἀνώτερη ἀπὸ κάθε τέχνη καὶ ἀπὸ κάθε ἐπιστημονικὴ γνώση ἡ δυνατότητα καὶ ἡ ἱκανότητα νὰ ἀσκεῖ κανεὶς ἀγωγὴ καὶ κατεύθυνση στὸν ἄνθρωπο.
Καὶ ὁ Μέγας Βασίλειος λέει ὅτι αὐτὴ ἡ ἀγωγὴ ἕνα σκοπὸ ἔχει καί μία προοπτική, τὸ «ὁμοιωθῆναι Θεῷ, κατὰ τὸ δυνατὸν ἀνθρώπου φύσει» (PG 32, 69Β). Νὰ φθάσει δηλαδὴ ὁ ἄνθρωπος, ὅσο τοῦ ἐπιτρέπει ἡ ἀσθενὴς καὶ ἐπιρρεπὴς στὴν ἁμαρτία ἀνθρώπινη φύση του, νὰ ὁμοιάσει στὸν ἅγιο καὶ τέλειο Θεό!
Ἡ σημερινὴ ὅμως παιδεία μας ἔχει ἕναν τέτοιο σκοπό; Βαδίζει διὰ τῶν προγραμμάτων της, τῶν βιβλίων της καὶ τοῦ ὅλου σχεδιασμοῦ της πρὸς μιὰ τέτοια κατεύθυνση;
Ὅταν διὰ τοὺς «τρεῖς μεγίστους φωστῆρας» ἀγωγὴ δὲν νοεῖται χωρὶς «πνευματικὰ μαθήματα» καὶ «ἐπιμέλεια ψυχῆς», πόσο δύσκολο εἶναι νὰ συνειδητοποιήσουμε τὴν παντελὴ ἔλλειψη ἀγωγῆς σύμφωνα μὲ τὸ πνεῦμα τους;
Ὅταν ὁ χρυσορρήμων πατὴρ μᾶς προειδοποιεῖ ὅτι «ἐσχάτης ἀνοίας πρᾶγμά ἐστι» – δηλαδὴ δὲν ὑπάρχει πιὸ ἀνόητο πράγμα – ἀπὸ τὸ νὰ «ἀμελῶμεν τῶν οἰκείων παίδων», νὰ φαινόμαστε δηλαδὴ ἀδιάφοροι γιὰ τὴν ἀγωγὴ καὶ τὸ μέλλον τῶν παιδιῶν μας μὲ τὸ νὰ καταφρονοῦμε τὴν ψυχή τους (PG 51, 327), θέλει πολλὴ σκέψη γιὰ νὰ ἐννοήσουμε ὅτι κάτι τέτοιο συμβαίνει συστηματικὰ στὴν ἐποχή μας, μιὰ καὶ ὄχι μόνο τὴ διδασκαλία τῶν θρησκευτικῶν σχεδὸν καταργήσαμε, ἀλλὰ καὶ τὶς εἰκόνες θέλουμε νὰ βγάλουμε ἀπὸ τὶς αἴθουσες διδασκαλίας, ἔτσι ὥστε τὸ σημερινὸ Σχολεῖο νὰ προσφέρει μόνο στεῖρες γνώσεις χωρὶς νὰ ἀφουγκράζεται τὶς βαθύτερες ἀνάγκες τῆς ψυχῆς τῶν νέων;
Εἶναι πλέον καιρός! Εἶναι ἡ ἐσχάτη ὥρα! Νὰ ἐννοήσουν οἱ πάντες, ἀπὸ τὸν ἁρμόδιο Ὑπουργὸ γιὰ τὰ θέματα τῆς Παιδείας ἕως τὸν πρωτοδιόριστο νηπιαγωγὸ αὐτὸ ποὺ λέει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος: ὅτι ἡ «παιδεία μετάληψις ἁγιότητός ἐστι» (ΕΠΕ 25, 282). Καὶ ἂν θέλουμε νὰ μὴν εἴμαστε ἀνακόλουθοι μὲ αὐτὸ τὸ γενικὸ παιδαγωγικό τους πνεῦμα· ἂν πραγματικὰ θέλουμε νὰ εἶναι προστάτες στὴ σύγχρονη παιδεία μας οἱ ἅγιοι Τρεῖς Ἱεράρχες· ἂν δὲν θέλουμε ὑποκριτικὰ ἡ ἑορτή τους νὰ εἶναι μόνο μιὰ ἐκπαιδευτικὴ ἀργία, τότε θὰ πρέπει νὰ μετανοήσουμε. Νὰ ἀναθεωρήσουμε τὴν πορεία μας καὶ νὰ ἐπιστρέψουμε στὸ πνεῦμα τους.
Ἂς τὸ ἐλπίσουμε, ἂς τὸ προσπαθήσουμε καὶ ἂς τὸ εὐχηθοῦμε μὲ ζέση ψυχῆς, διότι διαφορετικὰ θὰ μᾶς κοστίσει πολύ-πολὺ ἀκριβά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου