Ακατάλληλοι οι Θεολόγοι για να διδάξουν το μάθημα «Θρησκεία και Κόσμος», λέει η Εύη Ζαμπέτα (και μια απάντηση του ιστολογίου μας)

Η Εύη Ζαμπέτα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Τμήματος Εκπαίδευσης και Αγωγής στην προσχολική ηλικία, του Πανεπιστημίου Αθηνών είναι γνωστή πολέμιος του μαθήματος των Θρησκευτικών. Σε σημερινό άρθρο της στο Athens Voice αναφέρεται στις τελευταίες εξελίξεις για το μάθημα των Θρησκευτικών στο Νέο σχολείο. Εάν προχωρούμε στη σύντομη αυτή κριτική των απόψεών της, το κάνουμε γιατί πιστεύουμε ότι το πανεπιστημιακό «κύρος» κάποιων δεν τους δίνει το δικαίωμα παράλογης και κατά βούλησιν ερμηνείας του Συντάγματος ή αστήρικτης πολεμικής εναντίον ενός ολόκληρου κλάδου εκπαιδευτικών, εν προκειμένω των Θεολόγων.

Στο άρθρο της η Εύη Ζαμπέτα μεταξύ άλλων αναφέρει: «Αν και το Σύνταγμα αναγνωρίζει μεταξύ των σκοπών της εκπαίδευσης την καλλιέργεια της θρησκευτικής συνείδησης, η εκπαιδευτική πολιτική επιμένει να συρρικνώνει αυτή την έννοια στην κατήχηση περί την επικρατούσα θρησκεία. Ένα ομολογιακό μάθημα δεν έχει θέση στο σχολείο, ούτε για την πλειονότητα ούτε για τις μειονότητες». Κι όμως...Η επιταγή του Συντάγματος αναφέρεται ακριβώς στην καλλιέργεια της ορθόδοξης χριστιανικής συνείδησης των μαθητών και όχι αφηρημένα σε μία θρησκευτική συνείδηση. Για την καλλιέργεια της ορθόδοξης θρησκευτικής συνείδησης απαιτείται προφανώς η διδασκαλία ενός μαθήματος ορθόδοξου χριστιανικού, αυτού που συμβατικά ονομάζουμε ομολογιακό. Ο Αναστάσιος Μαρίνος, Αντιπρόεδρος του ΣτΕ ε.τ., γράφει σχετικά με την καλλιέργεια της θρησκευτικής συνείδησης των μαθητών ότι «τό ΣτΕ ἑρμήνευσε τήν λέξη «θρησκευτική» ὡς ἀναφερομένη εἰς τήν κατά τό ὀρθόδοξον δόγμα διαμόρφωση αὐτῆς» και σε νεότερο άρθρο του επαναλαμβάνει ότι «Τό Συμβούλιο τῆς Ἐπικρατείας ἔχει διακηρύξει μέ τρεῖς ὁμόφωνες ἀποφάσεις του ὅτι τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν πρέπει, σύμφωνα μέ τό Σύνταγμα, νά διδάσκεται στά σχολεῖα σύμφωνα μέ τό Ὀρθόδοξο χριστιανικό δόγμα καί νά εἶναι ὑποχρεωτικό γιά τούς Ὀρθοδόξους μαθητές». Ας ακούσει λοιπόν και η Εύη Ζαμπέτα σε ποια «θρησκευτική συνείδηση» αναφέρεται το Σύνταγμα. Εκτός κι αν θεωρεί ότι η δική της ερμηνεία του Συντάγματος υπερισχύει εκείνης των αποφάσεων του ΣτΕ.

Γράφει παρακάτω η αρθρογράφος καθηγήτρια: «Η αντίρρηση των Ελλήνων Θεολόγων για ένα μάθημα με τίτλο «Θρησκεία και Κόσμος», πέραν του ότι είναι ακατανόητη, προδίδει ενδεχομένως και την πραγματική αδυναμία και ακαταλληλότητα του κλάδου των Θεολόγων να το διδάξουν». Δεν είναι η πρώτη φορά που ακούμε ότι το «ανοιχτό» θρησκειολογικό μάθημα που προωθείται για να αντικαταστήσει το ορθόδοξο χριστιανικό δεν πρέπει να διάσκεται από θεολόγους αλλά από εκπαιδευτικούς άλλων κλάδων. Τα ίδια πρόλαβε να μας πει πριν λίγες μέρες η γνωστή Μαρία Ρεπούση. Αν ωστόσο ειλικρινά η Εύη Ζαμπέτα θέλει να γνωρίσει την αιτία της αντίρρησης των Θεολόγων για την αλλαγή του περιεχομένου του θρησκευτικού μαθήματος στο Λύκειο, την οποία επιχειρεί η Υπουργός Παιδείας, ας μάθει πως πέραν των προβλέψεων του Συντάγματος και των νόμων για χορήγηση ορθόδοξης χριστιανικής αγωγής στους μαθητές των ελληνικών σχολείων, οι Θεολόγοι πιστεύουμε ακράδαντα ότι ο Χριστός, το Φως και η Αλήθεια και η Ζωή είναι το κέντρο της Ορθόδοξης Θεολογίας και αυτήν πρέπει να διδάσκονται οι μαθητές μας. Μια θρησκειολογική διδασκαλία, με τρόπο μάλιστα συγκρητιστικό, όπου κάθε θρησκεία έχει και μία αλήθεια, όπου το Φως και το σκότος συγχέονται, όπου Χριστός, Αλλάχ, Βούδας και Μπράχμαν είναι όλοι ποικίλες προσεγγίσεις του «Θεού», μια τέτοια διδασκαλία δεν μπορεί να αποτελεί μέρος καμίας παιδείας, πολύ δε περισσότερο της παρεχόμενης στα ελληνικά σχολεία. Ας μην λησμονούν όσοι εισηγούνται την αντικατάσταση του ορθόδοξου χριστιανικού μαθήματος από ένα θρησκειλογικό ότι δεν έχουν με το μέρος τους ούτε τους αλλόθρησκους ούτε τους ετερόδοξους μαθητές. Καμία κοινότητα ετεροδόξων ή αλλοθρήσκων δεν ζητά θρησκειολογικό μάθημα Θρησκευτικών. Τούτο είναι απαίτηση μόνον όσων χαρακτηρίζονται από «πνευματική ένδεια».

Το άρθρο της Εύης ΖαμπέταΘρησκευτικά και Μυθολογία

Εύη Ζαμπέτα*
Τα Θρησκευτικά δεν είναι ένα μάθημα όπως τα άλλα. Δεν αναφέρεται στην ανάλυση του θρησκευτικού φαινομένου, ούτε καν στην ιστορία του Χριστιανισμού. Παρά τον κατ’ επίφαση εκσυγχρονισμό του περιεχομένου και την αλλαγή των διδακτικών εγχειριδίων το 2006, το μάθημα διατηρεί κατ’ ουσίαν ομολογιακό χαρακτήρα. Αν και το Σύνταγμα αναγνωρίζει μεταξύ των σκοπών της εκπαίδευσης την καλλιέργεια της θρησκευτικής συνείδησης, η εκπαιδευτική πολιτική επιμένει να συρρικνώνει αυτή την έννοια στην κατήχηση περί την επικρατούσα θρησκεία. Ένα ομολογιακό μάθημα δεν έχει θέση στο σχολείο, ούτε για την πλειονότητα ούτε για τις μειονότητες. Οι εκκλησίες μπορούν με το λόγο και το έργο τους να ασκήσουν παιδαγωγικό ρόλο. Ο ρόλος του σχολείου είναι να καλλιεργεί την κοινωνική συνοχή και την πρόσβαση όλων στη γνώση. Ακόμη δεν γνωρίζουμε τι ακριβώς σκέφτεται το Υπουργείο Παιδείας για τα Θρησκευτικά. Οι προτάσεις για το «Νέο Λύκειο», αν και προς το παρόν δεν εξειδικεύονται πλήρως, ξεσήκωσαν θύελλα αντιδράσεων. Ανακοινώθηκε η πρόθεση το μάθημα στη Β΄ και Γ΄ Λυκείου να ονομάζεται «Θρησκεία και Κόσμος», ενώ περιορίζονται ελαφρώς οι ώρες διδασκαλίας του μαθήματος στη Β΄ Λυκείου και καθίσταται επιλεγόμενο στη Γ΄ Λυκείου. Τίποτε δεν φαίνεται να αλλάζει στην υποχρεωτική εκπαίδευση αλλά και στην Α΄ Λυκείου όσον αφορά το χρόνο και το περιεχόμενο του μαθήματος. Ο διδακτικός χρόνος που αντιστοιχεί σε κάθε γνωστικό αντικείμενο δεν μπορεί να μένει ο ίδιος εις το διηνεκές. Ο καταμερισμός εργασίας στην επιστήμη αναπτύσσεται και αυτό αναγκαία συνεπιφέρει αλλαγές στη διαδικασία της μάθησης. Η κοινωνία που επιμένει το σχολείο να μην αλλάζει, οπισθοδρομεί. Η αντίρρηση των Ελλήνων Θεολόγων για ένα μάθημα με τίτλο «Θρησκεία και Κόσμος», πέραν του ότι είναι ακατανόητη, προδίδει ενδεχομένως και την πραγματική αδυναμία και ακαταλληλότητα του κλάδου των Θεολόγων να το διδάξουν. Σε εποχές οικονομικής, κοινωνικής και πνευματικής κρίσης, ο αναστοχασμός πάνω στην ταυτότητα και τον πολιτισμό μας είναι προϋπόθεση για να ξαναβρούμε τον εαυτό μας και τους όρους συγκρότησης της κοινωνικής συνοχής. Η εμμονή σε παραδοσιακές μυθοπλασίες και φοβίες, όπως ότι η ταυτότητα του έθνους κινδυνεύει αν αλλάξει το παραμικρό στο μάθημα των Θρησκευτικών, αποτελεί μια ακόμη εκδήλωση πνευματικής ένδειας.
*Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών