Ἑλένη Βασσάλου, Ριζικές μεταρρυθμίσεις στή θρησκευτική ἀγωγή ἀπό τό Ὑπουργεῖο Παιδείας

Ριζικές μεταρρυθμίσεις στή θρησκευτική ἀγωγή ἀπό τό Ὑπουργεῖο Παιδείας

[Εἰσήγησις Ἑλένης Βασσάλου, καθηγήτριας Θεολόγου, στήν ΗΜΕΡΙΔΑ: "ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ: ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ή ΠΑΝΘΡΗΣΚΕΙΑΚΗ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ"; ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ 19-5-2012]

1. Τό θέμα τῶν ριζικῶν μεταρρυθμίσεων στή θρησκευτική ἀγωγή γεννήθηκε καί ἀναπτύχθηκε μέσα σ’ ἕνα ἰδεολογικό πλαίσιο ἀπό τή Μεταπολίτευση καί μετά, τό ὁποῖο τά τελευταία χρόνια ἐπιδιώκει νά κάνει ἰδιαιτέρως αἰσθητή τήν αὐτοδικαίωσή του, πού ἀφορᾶ τήν ἀνθρώπινη αὐτοθέωση..

(Ἡ ἱστορική φράση «θά χωρίσουμε τά τσανάκια μας», πού περιελάμβανε τό χωρισμό τῆς Ἐκκλησίας ἀπό τό Κράτος καί τήν ἀπομόνωσή της στά τοῦ οἴκου της, ἔρχεται κατά καιρούς στήν ἐπιφάνεια ἐξ ἀφορμῆς διαφόρων θεμάτων ὄπως ὁ πολιτικός γάμος, ὁ θρησκευτικός ὅρκος, ἡ πολιτική κηδεία, ἡ ἀποτέφρωση τῶν νεκρῶν, ἡ κατάργηση τῆς προσευχῆς καί τοῦ ἐκκλησιασμοῦ στά σχολεῖα, ἡ κατάργηση τῆς διδασκαλίας τοῦ μαθήματος τῶν θρησκευτικῶν ἤ ἡ μετατροπή του σέ θρησκειολογία. Τελευταία, τέτοια θέματα μπῆκαν στό πρόγραμμα πολιτικῶν κομμάτων, λές καί αὐτά εἶναι τά προβλήματα τῆς Ἑλλάδος). Στάση καθόλου τυχαία, ὄπως θά δείξουμε στή συνέχεια τοῦ θέματός μας.

2. Τό νέο Πρόγραμμα Σπουδῶν στά Θρησκευτικά Δημοτικοῦ καί Γυμνασίου, τό ὁποῖο σχεδίασε τό Παιδαγωγικό Ἰνστιτοῦτο, ἐξέδωσε τό Ὑπουργεῖο Παιδείας καί ἐφαρμόζεται πιλοτικά σέ 99 Δημοτικά καί 68 Γυμνάσια τῆς Ἑλλάδος δέν προέκυψε ὦς κεραυνός ἐν αἰθρίᾳ. Προετοιμάστηκε μεθοδικά ἀπό καιρό:

Οἱ 3 ἐγκύκλιοι Στυλιανίδη προκάλεσαν σκόπιμα ἀσάφεια καί ταλαιπωρία, ὥστε ν’ ἀναζητηθεῖ ἡ σωτήρια λύση, ἡ ὁποία ὅμως ἤδη εἶχε μεθοδικά σχεδιαστεῖ. Πρόκειται γιά τή γνωστή μέθοδο ἐπιβολῆς τῆς θέλησης τῶν ἰσχυρῶν της γῆς. Δημιουργοῦν τό πρόβλημα καί κατόπιν, ὄπως σχεδιάζουν, τό ἐπιλύουν ὦς δῆθεν σωτῆρες.

Ἐδῶ καί δέκα περίπου χρόνια ἐπιλεγμένοι ὁμιλητές καλλιεργοῦσαν συστηματικά στά θεολογικά συνέδρια τίς ἰδέες τοῦ Προγράμματος. Τελευταῖο ἐκβιαστικό ψευδοεπιχείρημά τους ἦταν “νά εἶναι τό μάθημα ὑποχρεωτικό γιά ὅλους τους μαθητές, ἀκόμη κι ἄν γίνει θρησκειολογικό, γιά νά μή φύγει ἀπό τήν Ἐκπαίδευση”.

Ἀντιλαμβάνονταν ὅμως, ὅτι δέν εἶναι δυνατόν ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία νά συμφωνήσει οἱ Ὀρθόδοξοι μαθητές νά διδάσκονται θρησκειολογία, γι’ αὐτό τόνιζαν: «Ἡ ὑπόθεση τοῦ μαθήματος εἶναι μία ὑπόθεση καθαρά ἐκπαιδευτική, ἄρα ἁρμόδιο εἶναι μόνο τό ὑπουργεῖο Παιδείας καί κακῶς ἐμπλέκεται ἡ Ἐκκλησία. Ἐμεῖς εἴμαστε ὑπάλληλοί του Ὑπουργείου.

Ἡ Ἐκκλησία νά κάνει τήν κατήχηση στό ναό». Αὐτή ἡ θέση, ἐκτός τοῦ ὅτι συμπορεύεται μέ τήν ἐπιδίωξη χωρισμοῦ Ἐκκλησίας καί Κράτους, πρακτικά συντείνει στό διχασμό τῆς συνειδήσεως καί ἐν τέλει στήν πνευματική ἅλωση τῶν Θεολόγων καί τῶν Ὀρθόδοξων μαθητῶν, ἐφόσον ἡ πίστη τούς ὦς μέλη τῆς Ἐκκλησίας θά διαφέρει ἀπό τή θρησκευτική τάση τῆς σχολικῆς κοινότητας.

Ἡ δέ Ἐκκλησία ἀπομένει στή γωνία νά μαζεύει τίς στάχτες καί τά ἐρείπια τῆς μπερδεμένης ζωῆς τῶν παιδιῶν της, ἐκείνων πού βάπτισε μέ τή Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Γι’ αὐτήν τήν κατάσταση θά ἔχουν βάλει τό λιθαράκι τούς οἱ Θεολόγοι. Ὅμως στή λογική τῶν μεταρρυθμιστῶν αὐτός ὁ διχασμός δέν εἶναι πρόβλημα, ἀφοῦ εἶναι μέρος τοῦ ὅλου σχεδίου.

Ἔτσι κατασυκοφαντήθηκε τό ὑπάρχον μάθημα ὦς ὁμολογιακό – κατηχητικό, καθώς καί ὁ Ν.1566/1985.

Προκύπτουν, ὅμως, τά ἑξῆς πολύ ἁπλά ἐρωτήματα:

1. Ἐφόσον οἱ συντάχτες τοῦ Π.Σ. ὁμολογοῦν ὅτι μέ τίς δικές τους ἐνέργειες καθάρθηκε τό μάθημα ἀπό τόν κατηχητισμό, πῶς ἔρχονται ν’ ἀναιρέσουν τήν κάθαρση ποῦ οἱ ἴδιοι ἔπραξαν;

2. Ἄλλωστε ὁ νόμος 1566/1985 προβλέπει τό σεβασμό τοῦ προσώπου τοῦ ἄλλου χωρίς διακρίσεις, τό ἀπαραβίαστό της ἐλευθερίας τῆς θρησκευτικῆς συνείδησης, τή δημιουργική καί κριτική σκέψη, τήν ἀντίληψη συλλογικῆς προσπάθειας καί συνεργασίας, ὥστε οἱ μαθητές ν’ ἀναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, καί μέ τήν ὑπεύθυνη συμμετοχή τους, νά συντελοῦν ἀποφασιστικά στήν πρόοδο τοῦ κοινωνικοῦ συνόλου, νά σέβονται τίς ἀνθρώπινες ἀξίες, νά διαφυλάσσουν καί νά προάγουν τόν πολιτισμό, ν’ ἀναπτύσσουν πνεῦμα φιλίας καί συνεργασίας μ’ ὅλους τους λαούς τῆς γῆς, προσβλέποντας σ’ ἕναν κόσμο καλύτερο, δίκαιο καί εἰρηνικό.

Οἱ ἴδιες ἰδέες, μέ διαφορετική διατύπωση, ὑποστηρίζονται ἐπίσης, στό νέο Πρόγραμμα Σπουδῶν.

Ἑπομένως, τί εἶναι αὐτό ποῦ ἐνόχλησε τούς μεταρρυθμιστές;

Ἀπαντοῦν οἱ ἴδιοι στόν «Ὁδηγό Ἐκπαιδευτικοῦ σ. 22-23 ὅτι στό ἄρθρο 6 $ 2 (τοῦ ἐν λόγῳ νόμου) πού ἀφορᾶ τό λύκειο, ὁρίζεται οἱ μαθητές «Νά συνειδητοποιοῦν τή βαθύτερη σημασία τοῦ ὀρθόδοξου χριστιανικοῦ ἤθους καί τῆς σταθερῆς προσήλωσης στίς πανανθρώπινες ἀξίες…». Αὐτή ἡ διατύπωση θεωρήθηκε ὅτι νομιμοποιεῖ τόν ὁμολογιακό χαρακτήρα τοῦ ΜτΘ, καί εὐνοεῖ τήν περιχαράκωσή του ἐντός τῆς Ὀρθοδοξίας, «ἐπιτρέποντας» τή διολίσθηση τῆς διδασκαλίας στήν κατήχηση. Θεωρήθηκε, ἐπίσης, ὅτι ἀντιφάσκει πρός τόν προβλεπόμενο στόχο τῆς «διάπλασης ἐλεύθερων, ὑπεύθυνων καί δημοκρατικῶν πολιτῶν».

Προσωπικά ἀδυνατῶ νά ἐννοήσω τή λογική, ὅτι ἄν τό ΜτΘ βοηθήσει τούς Ὀρθόδοξους μαθητές νά «συνειδητοποιοῦν τή βαθύτερη σημασία τοῦ ὀρθόδοξου χριστιανικοῦ ἤθους καί τῆς σταθερῆς προσήλωσης στίς πανανθρώπινες ἀξίες…» τότε διολισθαίνει στήν κατήχηση, ἡ ὁποία τάχα δέ συνάδει πρός τή «διάπλαση ἐλεύθερων, ὑπεύθυνων καί δημοκρατικῶν πολιτῶν»!!! Δηλαδῆ, οἱ Ὀρθόδοξοι μαθητές δέν πρέπει νά διδάσκονται Ὀρθόδοξο χριστιανικό ἦθος, μήπως αὐτό εἶναι κατήχηση καί ἑπομένως δέ γίνουν ἐλεύθεροι, ὑπεύθυνοι καί δημοκρατικοί πολίτες; Προφανῶς πρόκειται γιά σόφισμα καί παραχάραξη τῆς ἀλήθειας, πάνω στήν ὁποία χτίστηκε ὁ μύθος τῆς πολυπολιτισμικότητας.

Ὅμως ὁ νομοθέτης ἀκριβῶς αὐτό ζητᾶ στό 1ο ἄρθρο:

Νά γίνονται ἐλεύθεροι, ὑπεύθυνοι, δημοκρατικοί πολίτες, νά ὑπερασπίζονται τήν ἐθνική ἀνεξαρτησία, τήν ἐδαφική ἀκεραιότητα τῆς χώρας καί τή δημοκρατία, νά ἐμπνέονται ἀπό ἀγάπη πρός τόν ἄνθρωπο, τή ζωή καί τή φύση καί νά διακατέχονται ἀπό πίστη πρός τήν πατρίδα καί τά γνήσια στοιχεῖα τῆς ὀρθόδοξης χριστιανικῆς παράδοσης. Ἡ ἐλευθερία τῆς θρησκευτικῆς τους συνείδησης εἶναι ἀπαραβίαστη.

Τά ζητούμενα εἶναι τό ἕνα πλάι στό ἄλλο, ἀκριβῶς, ἐπειδή δέ συγκρούονται μεταξύ τους, ἀλλά συμπληρώνουν τήν ἐπιδιωκόμενη μόρφωση τοῦ μαθητῆ. Ἄλλωστε, ἐπειδή ἡ ἐλευθερία τῆς θρησκευτικῆς συνείδησης εἶναι ἀπαραβίαστη, οἱ μή Ὀρθόδοξοι ἀπαλλάσσονται νομίμως.

Εἶναι πασιφανές, ὅτι ἡ προαναφερθεῖσα θεώρηση τήν ὁποία ἀποδέχτηκαν οἱ συντάκτες τοῦ Προγράμματος Σπουδῶν καί τό Ὑπουργεῖο Παιδείας νομιμοποιεῖ μία προσχηματική δίοδο, ὥστε ὁ Ὀρθόδοξος μαθητής νά ὁδηγηθεῖ σέ ἄλλους προσανατολισμούς, τάχα γιά λόγους ἐλευθερίας, ὑπευθυνότητας καί δημοκρατίας. Αὐτήν τήν προσχηματική δίοδο υἱοθέτησαν, ἐπίσης, οἱ δυό πρῶτες ἐγκύκλιοι Στυλιανίδη.

Εἶναι ὁρατό ὅτι ἐνδιαφέρει τούς μεταρρυθμιστές, νά μήν ὑπάρχει στούς Ὀρθόδοξους μαθητές ὦς σημεῖο ἀναφορᾶς ὁ ξεκάθαρος προσανατολισμός τοῦ Χριστιανικοῦ ἤθους, ἀλλά νά συμφύρεται μέ ποικιλία ἀπόψεων κάθε προελεύσεως.

Γιατί μή γελιόμαστε. Ἀπόλυτα ἐλεύθεροι ἐπηρεασμῶν δέν ὑπάρχουν σέ κανένα πολιτισμό. Στήν ψυχή κάθε ἀνθρώπου εἶναι συνυφασμένες οἱ μνῆμες ἀπό τό περιβάλλον πού γεννήθηκε καί τήν κοινωνία πού ζεῖ. Ὑποστηρίζεται, μάλιστα, ὅτι αὐτές οἱ μνῆμες ἄρχονται ἀπό τήν περίοδο τῆς κυήσεώς του.

Ὁ συμφυρμός ὅμως ἀπόψεων καί προσανατολισμῶν, οἱ ὁποῖοι ἀλλάζουν κατά τά συμφέροντα, δημιουργεῖ πνευματική σύγχυση. Ἔτσι ἀνθίζουν τά πάθη, ἀμβλύνονται οἱ προσωπικές ἀντιστάσεις, χάνεται ἡ διάκριση τῆς ἀλήθειας καί τῆς ἀξίας μίας ἐπιλογῆς, ὅποτε ἐπικρατοῦν χαοτικές συνθῆκες στήν καθημερινή συνεννόηση καί προοπτική. Αὐτό ἤδη τό ζοῦμε στήν κοινωνία. Ἀπλῶς ὁ συμφυρμός θά γίνεται πλέον ἐπίσημα ἀπό τό σχολεῖο καί ἰδιαίτερα ἀπό τό ΜτΘ, μέ τό προσωπεῖο τῆς ἀπελευθέρωσης, τοῦ πλουραλισμοῦ, τοῦ σεβασμοῦ τῆς ἰδιαιτερότητας τῶν προσώπων μίας πολυπολιτισμικῆς κοινωνίας...

3. Θέτουμε εὐθέως τό ζήτημα: Οἱ ὁραματιστές τῶν μεταρρυθμίσεων ποιόν ρώτησαν; Ἀπό ποιόν «πῆραν εὐχή» - ὄπως ταιριάζει σέ Ὀρθόδοξους Θεολόγους - ἔγκριση γιά ριζικές μεταρρυθμίσεις; Μήπως ἀπό τόν Ὀρθόδοξο ἑλληνικό λαό, ὁ ὁποῖος ἔχει τό κατοχυρωμένο δικαίωμα τῆς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας, καθώς καί τό δικαίωμα νά ἐξασφαλίζει τή μόρφωση - διαπαιδαγώγηση καί ἐκπαίδευση τῶν τέκνων τοῦ σύμφωνα μέ τίς θρησκευτικές καί φιλοσοφικές του πεποιθήσεις;

Ἄν τό κριτήριο τῶν μεταρρυθμίσεων, ὄπως ὁμολογοῦν, εἶναι οἱ διεθνεῖς ἐξελίξεις, εἶναι πασιφανές ὅτι τό ΜτΘ παύει πλέον νά στοχεύει στήν ἀναγνωρισμένη καί νομικά κατοχυρωμένη ἀποστολή του - νά ἐξασφαλίζει τή μόρφωση καί ἐκπαίδευση πού ἐπιθυμοῦν καί δικαιοῦνται οἱ Ἕλληνες πολίτες, σύμφωνα μέ τίς θρησκευτικές τους πεποιθήσεις - ἀλλά θά ἄγεται καί θά φέρεται ἀπό τίς ἑκάστοτε διεθνεῖς ἐξελίξεις, ὅποτε ὁ λαός θά πατρονάρεται νά ἀποδέχεται τήν κάθε ἀλλαγή.

Ἐπισημαίνουμε ὅτι ἀκριβῶς αὐτός ὁ συνδυασμός συμφυρμού καί πατροναρίσματος διευκολύνει τά μέγιστα τόν ἀπόλυτο πνευματικό ἔλεγχο τῶν προσωπικῶν πεποιθήσεων καί ἐπιλογῶν τῶν λαῶν ἀπό τήν ἐπιδιωκόμενη «Νέα Τάξη Πραγμάτων» γιά τόν 21ο αἰώνα.

4. Ἅς ἔρθουμε τώρα στά πιό σοβαρά μεθοδολογικά - παιδαγωγικά προβλήματα πού δημιουργεῖ τό νέο Πρόγραμμα Σπουδῶν στά θρησκευτικά Δημοτικοῦ καί Γυμνασίου, σύμφωνα μέ τίς ἐκτιμήσεις διδασκόντων στό πιλοτικό πρόγραμμα.

Συνήθως, κάτω ἀπό τήν κεντρική ἰδέα τῶν θεματικῶν ἑνοτήτων φιλοξενοῦνται πολλά καί ἑτερόκλητα ζητήματα, τά ὁποῖα πρέπει νά συνδεθοῦν ἔτσι ὥστε ν’ ἀνταποκρίνονται στήν κεντρική ἰδέα. Αὐτό ἀποτελεῖ βασική δυσκολία τοῦ διδάσκοντος.

Τά θέματα ἀντιμετωπίζονται ἀπό τό Πρόγραμμα ἐπιφανειακά, ὦς ἀφορμήσεις γιά νά μεταφερθεῖ ὁ μαθητής σέ δικές του παραστάσεις, σέ κοινούς τόπους ὄπως ἡ ἀγάπη, ὁ σεβασμός στόν ξένο, τόν διαφορετικό, χωρίς νά διακρίνει τό περιεχόμενο καί τούς στόχους τοῦ θρησκευτικοῦ χώρου τους.

«Οἱ μαθητές εἶναι ἀνώριμοι ν’ ἀκούσουν τά θέματα καί νά τά δουλέψουν». Εἶναι φυσικό. Πρόκειται γιά μαθητές Δημοτικοῦ καί Γυμνασίου πού καλοῦνται νά ἐπεξεργαστοῦν ὕλη τῆς Β΄ Λυκείου σέ μεγαλύτερη ἔκταση.

Τά πολλά κι ἀσύνδετα ζητήματα κάθε θεματικής ἑνότητας συνοδεύονται ἀπό δεκάδες φωτοτυπίες, διότι δέν ὑπάρχει ἕνα βιβλίο. Οἱ μαθητές χάνονται, ἐπειδή ἀδυνατοῦν νά ἐντοπίσουν τί νά μελετήσουν.

Ἀναφορικά μέ τίς προτεινόμενες δραστηριότητες, οἱ μαθητές μένουν κυρίως στή διαδικασία τοῦ παιχνιδιοῦ καί λιγότερο στίς ἰδέες τῶν θεμάτων. Οἱ προσωπικές ἐντυπώσεις τούς συνήθως εἶναι συγκεχυμένες, ἐνῶ κατά τήν πλοήγηση στό διαδίκτυο συναντοῦν πληροφορίες συχνά συκοφαντικές ἤ παραθρησκευτικές, πού τούς ἐπιτείνουν τή σύγχυση. Αὐτό ἀπό μόνο τοῦ εἶναι ἐξαιρετικά σοβαρό καί ἐπικίνδυνο. Πιθανόν νά ὁδηγηθοῦν σέ παραθρησκευτικά ἀδιέξοδα, ἄν δέ μπλέξουν μέ ἀκατάλληλες γιά τήν ἡλικία τούς πληροφορίες.

Σύμφωνα μέ τό σύστημα διδασκαλίας ὁ διδάσκων μόνο συντονίζει τήν ὅλη διαδικασία, χωρίς νά ἐκφράζει κρίσεις ἄν ἡ πληροφορία πού παρουσιάζει ὁ μαθητής εἶναι ἐσφαλμένη. Δέν λέει «αὐτό εἶναι σωστό κι ἐκεῖνο εἶναι λάθος», ἀλλ’ ἀφήνει τούς μαθητές ν’ ἀξιολογήσουν, ἐνῶ δέ διαθέτουν τίς προϋποθέσεις τῶν εἰδικῶν γνώσεων καί βιωμάτων. Ὅλες οἱ ἀπόψεις ἀδιακρίτως γίνονται ἀποδεκτές μέ τό ζητούμενο, ὅτι ἔτσι γνωρίζουν τή διαφορετικότητα.

“Τό Π.Σ. ἐνδιαφέρεται κυρίως γιά τή διαδικασία, οἱ μαθητές νά ψάξουν, νά σκεφτοῦν, νά αἰσθανθοῦν. Δέν ἐνδιαφέρεται ἐάν ἀποκομίσουν ἀντικειμενικές γνώσεις ἤ λανθασμένες ἐντυπώσεις. Ἡ φιλοσοφία τοῦ μαθήματος εἶναι «πές στά παιδιά 10 πράγματα καί ἄφησε τά». Στήν πράξη δέν ἀποκομίζουν κάτι ἰδιαίτερο”.

Ἕνας ἀπό τούς διδάσκοντες σέ πιλοτικό σχολεῖο μου ἀνέφερε ὅτι «νιώθει σά νά τόν ἔχουν καλέσει σέ ἕνα τραπέζι ὅπου ὑπάρχουν 100 φαγητά γιά νά τά δοκιμάσει καί στό τέλος φεύγει χωρίς νά ἔχει τή γεύση κανενός». Ἄν αὐτό συμβαίνει μέ τόν διδάσκοντα, τί μποροῦμε νά ποῦμε γιά τό μαθητή.

Ἔτσι ἡ ἀνάλυση τοῦ Προγράμματος περί «χειραφετήσεως τῶν μαθητῶν καί σχηματισμοῦ μίας πραγματικά ἀκριβοδίκαιης εἰκόνας στά προτεινόμενα θέματα τῶν ἑνοτήτων» ἀποδεικνύεται ἐξωπραγματική. Ἡ δέ ἀντίληψη ὅτι μέ τό νέο Πρόγραμμα «τίποτε δέν θεωρεῖται δεδομένο, καμιά ἐξουσία δέν εἶναι ὑπεράνω κριτικῆς, συμπεριλαμβανομένης καί τῆς αὐθεντίας τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ», ἀποδεικνύεται τόσο ἐπιπόλαιη (σ.21), ἐνῶ ἑδραιώνει τό μαθητή σέ ἐλλιπεῖς καί ψεύτικες ἐντυπώσεις καί ἐν τέλει στήν οἴηση πού δέν ὠφελεῖ σέ καμιά ἡλικία, πόσο μᾶλλον σέ μικρά παιδιά. Ὑπό τίς προηγούμενες συνθῆκες, ἡ προβαλλόμενη χειραφέτηση ταυτίζεται μέ τήν προμελετημένη παγίδευση.

5. Σύμφωνα μέ τήν Ὀρθόδοξη θεολογία, ὑπάρχουν πολύ σοβαρά θεολογικά ζητήματα στό Π.Σ. τά ὁποία «συμπτωματικά» τά συναντᾶμε στίς ἰδέες τῆς Θεοσοφίας, τῆς Μασονίας, τῆς Ν. Ἀκρόπολης κ.ἅ. νεοεποχήτικων παραθρησκευτικῶν ὁμάδων στόν Τόπο μας.

Θά ξεκινήσω ἀπό τή μαρτυρία μίας δασκάλας, ἡ ὁποία μου ἀπάντησε περιχαρής: «Τώρα δέ διδάσκουμε τό Χριστιανισμό, ἀλλά τίς θρησκεῖες. Ἀφήνουμε τά δογματικά κι αὐτό μας δίνει μεγάλη ἐλευθερία νά βγάλουμε συμπεράσματα».

Ὅταν τή ρώτησα «πώς διαχειρίζεται τά ἀντίθετα στοιχεῖα πού ὑπάρχουν μεταξύ τῶν θρησκειῶν π.χ. ἡ γυναίκα στό Ἰσλάμ ἀντιμετωπίζεται μέ σκληρότητα καί ἀπαξίωση, ἐνῶ στό Χριστιανισμό…», πρίν προλάβω νά τελειώσω τή φράση ἀπάντησε: «Ναί, ἀλλά στό Χριστιανισμό οἱ γυναῖκες δέν μπαίνουν στό ἱερό». Πῆγα νά διορθώσω τό συνειρμό της. Πρίν προλάβω, ἁπαντά πάλι: «Ὅλοι ἔχουμε ἀνάγκη νά πιστεύουμε κάπου. Αὐτό πρέπει νά φανεῖ. Καμιά θρησκεία δέν προάγει τά μίση. Ὑπάρχουν συμβολισμοί σέ κάθε θρησκεία. Αὐτό πού ἔχει σημασία εἶναι νά δημιουργήσουμε σκεπτόμενους ἀνθρώπους».

Ἡ δασκάλα, βεβαίως, δέν εἶχε θεολογικές γνώσεις, ὅποτε εἶναι σ’ ἕνα βαθμό ἀναμενόμενα αὐτά πού εἶπε. Ὅμως, ἐπιβεβαιώθηκαν τά θεολογικά προβλήματα πού ἐντοπίζονται στό ἐν λόγῳ Πρόγραμμα. Ἐνδεικτικά ἀναφέρουμε:

Ἀπουσιάζει ἡ σημαντικότερη γνώση ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστός εἶναι ὁ Σωτήρας τοῦ κόσμου. Γι’ αὐτήν τήν Ἀποκάλυψη ὁ Χριστός ἔστειλε τοῦ Μαθητές τοῦ «εἰς πάντα τὰ ἔθνη» (Μάτθ. 28, 19) κι ἐμεῖς δέ θά τή λέμε οὔτε στόν Τόπο μας... Γιά τό Πρόγραμμα ὁ Χριστός εἶναι Θεός, ὄπως θεοί ὑπάρχουν σέ κάθε θρησκεία. Εἶναι δάσκαλος, ὄπως ὑπάρχουν οἱ μεγάλοι δάσκαλοι τῶν θρησκειῶν Μωάμεθ, Κομφούκιος καί Βούδας.

Ἡ ἀναφορά στήν Κυριακή, στή σημασία τῆς καμπάνας, τοῦ ναοῦ, τῶν κεριῶν, τῶν εἰκόνων, τοῦ Σταυροῦ γίνεται ἡ ἀφορμή γιά νά γνωρίσουν οἱ μαθητές τό Σάββατο τῶν Ἑβραίων τή συναγωγή, τήν Παρασκευή τῶν Μουσουλμάνων, τό τζαμί, τόν ἰμάμη καί ὅλα τά σχετικά μέ τήν προσευχή στό Ἰσλάμ, καί τά Σύμβολα τῶν θρησκειῶν τοῦ κόσμου.

Στή «χαρά τῆς γιορτῆς. Τά Χριστούγεννα» τό εἰδικό βάρος τοῦ θέματος δέν πέφτει στήν ἐνανθρώπηση τοῦ Σωτήρα τοῦ κόσμου, ὄπως θά ἀναμέναμε, ἀλλά στήν ἔννοια «γιορτάζω ἐγώ ὁ ἄνθρωπος, ὅποιος κι ἄν εἶμαι, ὅ,τι κι ἄν πιστεύω». Κέντρο ὁ ἄνθρωπος, ὄχι ὁ Χριστός. Ὁ Χριστός παρουσιάζεται ὦς δῶρο στόν ἄνθρωπο. Τό πρόσωπό του ἀποκόπτεται ἀπό τό ἐτέχθη ὑμῖν σήμερον σωτὴρ, ὅς ἐστι Χριστὸς Κύριος» (Λούκ.2,11) για ὅλο τόν κόσμο.

Γι’ αὐτό προτείνεται ἀπό τό Πρόγραμμα, ὦς πρώτη δραστηριότητα, ἡ γιορτή γενεθλίων ἑνός μαθητῆ στήν τάξη… ἀντί νά προταθεῖ γιορτή μέ τά νοήματα τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ. Παράλληλα παρουσιάζονται οἱ σημαντικές γιορτές τῶν Ἑβραίων, τῶν Μουσουλμάνων καί τῶν Ἰνδουιστῶν, ἐνῶ ἐμπεδώνονται μέ ἀντίστοιχες δραστηριότητες. Π.χ. οἱ μαθητές μποροῦν νά τοποθετήσουν πάνω σέ ἕνα μεγάλο χαρτόνι φωτογραφίες ἀπό ὅλα τά προηγούμενα θέματα καί νά γράψουν τά δικά τους συμπεράσματα. Μέ ποιές εἰδικές γνώσεις;

Προσεγγίζοντας προσεκτικά τό πνεῦμα τοῦ Προγράμματος ἀντιλαμβανόμαστε, τί ἐννοοῦνε ὅταν ἰσχυρίζονται ὅτι οἱ ἀφορμήσεις τοῦ γίνονται ἀπό τό Χριστιανισμό. Οὐσιαστικά ὁ Χριστός χρησιμοποιεῖται ἀπλῶς ὦς πέρασμα γιά τήν ἀνάδειξη τῶν προσωπικῶν θρησκευτικῶν καί πολιτιστικῶν ἀντιλήψεων τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι τό κέντρο, ὄχι ἡ Ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ.

Στό ἴδιο μοτίβο κινοῦνται, στή συντριπτική τους πλειοψηφία, οἱ θεματικές ἑνότητες: Σ’ ὅλες τίς θρησκεῖες οἱ ἄνθρωποι προσεύχονται, ἔχουν ἱερούς τόπους, ἱερά βιβλία, μεγάλους δασκάλους - ἀνάμεσά τους εἶναι ὁ Χριστός, ὁ Μωάμεθ, ὁ Κομφούκιος καί ὁ Βούδας – νηστεύουν ἀσκοῦνται, ἔχουν σύμβολα. Ὅλες ἔχουν ἁγίους ὄπως τούς «Βούδα, Κομφούκιο, Μωάμεθ, Βισνού (Κρίσνα), Δαλάι Λάμα, Γκάντι καί πολλά ἄλλα πρόσωπα, ἱστορικά ἤ μυθικά».

Συνεξετάζονται δήλ. ὦς «ἅγιοι ἄνθρωποι» ἱστορικά καί μυθικά πρόσωπα τῶν θρησκειῶν ἰσότιμα, ἀνεξαρτήτως ἄν μετέχουν στήν ἀλήθεια καί τή ζωή τοῦ Θεοῦ ἤ βρίσκονται στό χῶρο τῆς φαντασίας τῶν εἰδωλολατρικῶν ἐπινοήσεων. Ὁ Γέροντας Πορφύριος ὑπάρχει στήν ἴδια κατηγορία μέ κοινωνικούς ἐργάτες καί μέ τό λειτουργό της βουδιστικῆς μαγείας Δαλάι Λάμα.

Στά πλαίσια τῆς διδασκαλίας τῶν ἑορτῶν τά γενέθλια του Μωάμεθ, ἡ γιορτή σωτηρίας τῶν Ἑβραίων, τό φεστιβάλ τῶν φώτων τῶν Ἰνδουιστῶν, ἑορτῶν τοῦ Βουδισμοῦ, ὄπως ὁ χορός τοῦ δράκου στήν Κίνα, οἱ μαθητές θά μελετήσουν, ἐπίσης, τήν ἱστορία τῆς Ρούθ τῆς Π.Δ. καί τήν παραβολή τοῦ σπλαχνικοῦ Σαμαρείτη τῆς Κ.Δ. Μεταξύ δέ τῶν δραστηριοτήτων θά κατασκευάσουν κολλάζ – ψηφιδωτό, χρησιμοποιώντας γνώσεις ἀπό τό χῶρο τοῦ Χριστιανισμοῦ καί τῶν ὁμολογιῶν του, καθώς καί τῶν θρησκειῶν.

Ὄπως ἀναφέρει ὁ σχετικός πίνακας θά περιλαμβάνονται «φωτογραφίες ναῶν, ὀνόματα κοινοτήτων, σύμβολα καί χρώματα θρησκειῶν, ἀγάλματα, εἰκόνες κ.ἅ.», ἐνῶ στό κέντρο οἱ μαθητές θά γράψουν «ἕνα σύνθημα / τόν τίτλο τῆς ἑνότητας» πού μόνοι τους θά συναποφασίσουν. Στό Πρόγραμμα δέν ὑπάρχει θρησκευτικό στοιχεῖο πού νά μήν τό ἐπιστρατεύσουν. Ὅλος αὐτός ὁ συμφυρμός τί καί ποιόν ἐξυπηρετεῖ;

Ἄν τό Πρόγραμμα δέ στόχευε στό θρησκευτικό συγκρητισμό, θά μποροῦσε κάλλιστα νά διδάξει τά στοιχεῖα τῶν θρησκειῶν, χωρίς νά τά συνδέσει μέ ἀφηγήσεις τῆς Ἁγίας Γραφῆς.

Ὁ Χριστός ὦς καλός Σαμαρείτης ἔρχεται ν’ ἀπελευθερώσει τόν ἄνθρωπο πού πέφτει στούς ληστές (τήν πολύμορφη ἁμαρτία) καί νά τόν ὁδηγήσει στή ἴαση μέσα ἀπό τή θεραπεία πού τοῦ προσφέρει ἡ μυστηριακή ζωή στήν Ἐκκλησία. Δέν προσέφερε κανένα πολύχρωμο συνονθύλευμα ἀνθρώπινων ἐπινοήσεων.

Αὐτή ἡ τακτική, νά βρίσκομε ἐρείσματα στό λόγο τῆς Ἁγίας Γραφῆς προκειμένου νά πετύχομε τή σύγκλιση τῶν θρησκευτικῶν ἀξιῶν πού θά στηρίξουν τή «δημιουργία μίας σύγχρονης πολυπολιτισμικῆς κοινωνίας» σύμφωνα μέ τίς διεθνεῖς ἐξελίξεις τοῦ 21ου αἰώνα - δέν ἀπέχει ἀπό τούς στόχους τῆς Alice Ann Bailey (1880-1949), ὄπως τούς ὁραματίζεται στό βιβλίο τῆς «Τά προβλήματα τῆς ἀνθρωπότητος, κέφ. Στ΄, Τό πρόβλημα τῶν Ἐκκλησιῶν», σ. 183- 239.

Η Bailey προτείνει στούς Θεοσοφιστές ν’ ἀπομονώσουν τίς ἀλήθειες πού εἶναι οὐσιώδεις γιά τήν πρόοδο καί τή φώτιση τοῦ ἀνθρώπου καί νά ἀπορρίψουν ἐκεῖνες τίς ἀλήθειες πού εἶναι ἐπιδεκτικές ἀμφισβητήσεως. Νά καθορίσουν τό δρόμο τῆς σωτηρίας πού πρέπει ν’ ἀκολουθήσουν οἱ Ἐκκλησίες. Τό κλειδί τῆς ἀλήθειας βρίσκεται στήν ἑνοποιητική δύναμη τῆς Συγκριτικῆς Θρησκείας.

Μόνο οἱ ἀρχές καί οἱ ἀλήθειες πού εἶναι παγκοσμίως ἀναγνωρισμένες νά ἔχουν τή θέση τους στήν κάθε θρησκεία.

Ὅλες οἱ θρησκεῖες νά θεωροῦνται ὅτι προέρχονται ἀπό μία μεγάλη πνευματική πηγή, ἀπό τήν ὁποία εἶναι ἀναπόφευκτο νά προβάλλει ἡ καθολική παγκόσμια θρησκεία. Δέν θά ὑπάρχουν τότε οὔτε χριστιανοί οὔτε εἰδωλολάτρες, οὔτε Ἰουδαῖοι οὔτε ἐθνικοί, ἀλλ’ ἀπλῶς καί μόνον ἕνα μεγάλο σῶμα πιστῶν, πού θά προέρχονται ἀπ’ ὅλες τίς τρέχουσες θρησκεῖες.

Αὐτοί θ’ ἀποδέχονται τίς ἴδιες ἀλήθειες, ὄχι ὦς θεολογικές ἀντιλήψεις, ἀλλ’ ὦς οὐσιώδεις γιά τήν πνευματική ζωή καί θά στέκουν ἑνωμένοι πάνω στό βάθρο τῆς ἀδελφότητας καί τῶν ἀνθρώπινων σχέσεων. Μία τέτοια Παγκόσμια Θρησκεία δέν ἀποτελεῖ νωχελή ὀνειροπόληση, ἀλλά κάτι τό ὁποῖο σήμερα προσλαμβάνει σαφῆ μορφή».

Συμπληρώνει: «στόν κόσμο τοῦ μέλλοντος οἱ ἄνθρωποι παντοῦ καί οἱ ὀπαδοί κάθε θρησκείας, νά τηροῦν τίς ἴδιες ἅγιες ἡμέρες καί νά ἑνώνονται γιά νά τιμοῦν τίς ἴδιες γιορτές.

Αὐτές οἱ ἀρχές τῆς Θεοσοφίας πού εἶναι ἐπίσης, ἀρχές τῆς Μασονίας, τῆς Νέας Ἀκρόπολης καί τόσων ἄλλων παραθρησκευτικῶν ὁμάδων κοινῆς κοσμοθεωρίας, περνᾶνε μέσα ἀπό τή δίοδο τῆς ἐπικοινωνίας τῶν λαῶν, τή συγκριτική μελέτη τῶν πολιτισμῶν, τή φιλοσοφία τῶν θρησκειῶν, μέσα ἀπό τήν ἀναζήτηση δυνάμεων αὐτοθεραπείας καί μεταμόρφωσης κ.ἅ. Γιά τίς ὁμάδες αὐτές ὁ Χριστός δέν εἶναι ὁ Σωτήρας τοῦ κόσμου, ἀλλά ἕνας μύστης, ἕνας δάσκαλος. Κατ’ αὐτούς, ὄψεις τῆς ἀλήθειας ὑπάρχουν σ’ ὅλες τίς θρησκεῖες τοῦ κόσμου.

Μέ τέτοιες θέσεις, ἀντιλαμβάνεστε ὅτι ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός «ἔκανε λάθος» πού ἔγινε ἄνθρωπος, δέ χρειαζόταν νά προσλάβει τήν ἀνθρώπινη φύση μας. Κατ’ αὐτούς, εἶναι στή δυνατότητα τοῦ ἀνθρώπου να προσλάβει τήν ὑπάρχουσα ἀλήθεια καί νά ἀναδείξει τή «χριστική τοῦ συνείδηση», τή συνείδηση τοῦ φωτισμένου, πού γνωρίζει ὅτι ἡ οὐσία τοῦ Πατέρα/ Μητέρα Θεοῦ τῆς Δημιουργίας ὑποτίθεται, ὑπάρχει μέσα του, γι’ αὐτό μπορεῖ νά ἑνώνεται μαζί της. Εἶναι ὁ ἴδιος Θεός. (Στόν ὄρο Πατέρα/ Μητέρα Θεοῦ τῆς Δημιουργίας φιλοξενοῦνται οἱ πιό ὀνομαστές ἀρσενικές καί θηλυκές θεότητες τῶν θρησκειῶν).

Τελειώνοντας αὐτή τή συνοπτική προσέγγιση, ἐκτιμῶ ὅτι, γιά τίς ἀπόψεις καί ἐπιδιώξεις τῆς Θεοσοφίας καί τῶν ὁμάδων της, τό νέο Π.Σ. τοῦ ΜτΘ, ἄν δέν εἶναι δάκτυλός τους, ἀποτελεῖ τό καλύτερο δῶρο πού θά μπορούσαμε νά τούς προσφέρουμε. Διότι μέσα στίς πρωταρχικές τους ἐπιδιώξεις εἶναι νά διδάσκονται πλέον οἱ φιλοσοφίες καί οἱ πρακτικές τους στά σχολεῖα, π.χ. μέσα ἀπ’ τά προγράμματα ἀγωγῆς ὑγείας καί ἄλλους συναφεῖς τρόπους.

Σᾶς θυμίζω ὅτι τό Σεπτέμβριο τοῦ 2009 προγραμματίσθηκαν ἀπό Σχολικό Σύμβουλο Φυσικῆς Ἀγωγῆς σεμινάρια γιά ὅλους τους ἐκπαιδευτικούς Πρωτοβάθμιας καί Δευτεροβάθμιας Ἐκπαίδευσης μέ θέμα «Ἡ Γιόγκα στήν Ἐκπαίδευση», μέσα ἀπό τά ὁποία ἡ ὀργάνωση τοῦ Σατυανάντα σκόπευε νά περάσει τό διαλογισμό τῆς Νίντρα Γιόγκα στήν ἐκπαίδευση.

Τά σεμινάρια ἔπειτα ἀπό διαμαρτυρίες ματαιώθηκαν. Ὑποψιάζομαι ὅτι ἐκεῖνο πού δέν ἔχουν μέχρι τώρα καταφέρει οἱ παραθρησκευτικές ὀργανώσεις, νά εἰσχωρήσουν δηλαδή στήν ἐκπαίδευση, τούς τό προσφέρει ἔμμεσα, χωρίς περίσκεψη τό ἐν λόγῳ Πρόγραμμα.

Είναι καταφανές ὅτι οἱ μαθητές μας, ὦς ἀθωράκιστοι καί ἀνυποψίαστοι - ἐπειδή οἱ συμφυρμένες γνώσεις θά προσφέρονται ἀπό τό σχολεῖο - πού εἶναι ὁ χῶρος ἐμπιστοσύνης τους καί ἑπομένως ἀποτελεῖ ἐγγύηση γι’ αὐτούς - θά γίνουν εὔκολη λεία, χάνοντας σταδιακά καί ἀνεπαίσθητα τίς Ὀρθόδοξες ἀντιστάσεις τους. Μή γένοιτο.

Τελικά, ποιός εἶναι ὁ ἀληθινός στόχος τοῦ ΜτΘ; Γιατί τό Π.Σ. συγχέει τόν ἀναντίρρητα ὀφειλόμενο σεβασμό πρός τήν ἑτερότητα μέ τή μή διάκριση τῆς ἀλήθειας;

Στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μαθαίνουμε νά ζοῦμε καί νά πορευόμαστε μέ τό Χριστό, ἐπειδή “ χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν” (Ἰω. 15, 5). Ἀπ’ Αὐτόν θωρακίζεται ἡ ζωή, ἐμπνέεται ἡ σκέψη, τό κοινωνικό ἔργο, διασώζονται οἱ ἀνθρώπινες σχέσεις, καταργοῦνται οἱ κοινωνικοί ἀποκλεισμοί, γιά τούς ὁποίους ἐνδιαφέρεται τό Π.Σ.

Τό πρόσωπο καί ἡ ζωή τοῦ ἀποκτᾶ ἀξία, ὄχι ἐπειδή θά βασιλεύσει, γενικά καί ἀπροσδιόριστα, ἡ ἀγάπη, ὁ σεβασμός τῆς ἑτερότητας, ἡ εἰρήνη, ἡ δικαιοσύνη, ἀλλά ἐπειδή ὁ ἄνθρωπος, ἐν Χριστῷ, ἔχει τή δυνατότητα νά μετέχει αἰώνια στή δόξα τῆς ἑτερότητας Ἐκείνου, ὁ Ὁποῖος, ἐνῶ εἶναι ἀλλότριος ὦς πρός τή φύση, γίνεται οἰκεῖος στόν ἄνθρωπο ὦς πρός τή δόξα, μέ τίς ἐνέργειές Του.

Αὐτή λοιπόν ἡ μέγιστη δυνατότητα τῆς κατά Χάριν καί ἐν Χριστῷ θέωσης εἶναι τό ἀληθινό ζητούμενο, πού ὑψώνει πάνω ἀπό κάθε φθορά τίς ἀνθρώπινες σχέσεις καί τίς ἀνάγει στή σφαίρα τῆς κοινωνίας μέ τόν ἀπόλυτα Ἅγιο Θεό.

πηγή: Όρθρος/Εστία Πατερικών Μελετών