Αρχιμ. Ιωήλ Κωνστάνταρος, Ουδείς χειρότερος εχθρός από τον ευεργετηθέντα αχάριστον

ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΙΒ' ΛΟΥΚΑ

(Λουκά ΙΖ' 12-19)

Γράφει ο Αρχ. Ιωήλ Κωνστάνταρος,

Ιεροκήρυξ Ι. Μ. Δρ. Πωγ. &Κονίτσης

e-mail: ioil.konitsa@gmail.com

Όχι μόνο μας αποκαλύπτει τις μεγάλες αλήθειες της Πίστεώς μας το Ιερό Ευαγγέλιο, αλλά ταυτοχρόνως φωτίζει και όλες τις πλευρές της ζωής μας. Φέρει στην επιφάνεια ακόμα και όσα αρνητικά κρύπτονται κάτω από μια κρούστα κοινωνικού καθωσπρεπισμού, ή τι πραγματικά συμβαίνει όταν ξεχειλίζει μια ανάρμοστη συμπεριφορά.

Αυτό ακριβώς βλέπουμε να πραγματοποιείται στο Ευαγγελικό ανάγνωσμα της Κυριακής της ΙΒ' Λουκά, όπου συμπίπτει και η μνήμη του Μεγάλου Πατρός της Εκκλησίας μας, του Αγίου Μάρκου του Ευγενικού.

Όλοι σχεδόν γνωρίζουμε το θαύμα της θεραπείας των δέκα λεπρών. Και όλοι λυπούμαστε από το θλιβερό γεγονός που παρεμβάλλεται. Το γεγονός της αχαριστίας των εννέα από αυτούς, και μάλιστα Ιουδαίων. Αυτός δεν είναι και ο λόγος που δικαίως ο Κύριος διατύπωσε το παράπονό του «ουχί οι δέκα εκαθαρίσθησαν;» ερώτησε, «Οι δε εννέα πού;». Δεν έπρεπε να επιστρέψουν και αυτοί, για να δοξάσουν τον Θεό, όπως επέστρεψε και ο ένας μόνο, «ο αλλογενής», ο Σαμαρείτης;

Αχαριστία λοιπόν. Αυτό είναι το αγκάθι που εάν δεν προσέξει ο άνθρωπος, είναι δυνατόν να φυτρώσει στην ψυχή και να καταστρέψει πρωτίστως τη σχέση με τον ίδιο τον Θεό, αλλά ταυτοχρόνως να καταπνίξει και τις σχέσεις με τον αδελφό.

Το ότι βεβαίως ο Ίδιος ο Κύριος επισημαίνει το καρκίνωμα αυτό στην εν γένει συμπεριφορά, αλλά και το ότι οι Άγιοι που έχουν Χριστοποιηθεί, κάνουν λόγο για το επικίνδυνο αυτό σύμπτωμα που καταντά βαριά ασθένεια, τούτο σημαίνει ότι θα πρέπει να απασχολήσει κι εμάς. Να δούμε τι ακριβώς είναι η αχαριστία και στη συνέχεια πώς θεραπεύεται.

Και πριν απ' όλα να τονίσουμε πως ο αχάριστος άνθρωπος, είναι και εμφανίζεται πάντοτε διπλά αχάριστος. Αρνείται να εκφράσει την ευχαριστία του προς τον Θεό, ο οποίος «τον ήλιον αυτού ανατέλλει επί πονηρούς και αγαθούς και βρέχει επί δικαίους και αδίκους» (Ματθ. Ε' 45), και επιπλέον δένεται η γλώσσα του μπροστά στον άνθρωπο που τον βοήθησε ποικιλοτρόπως.

Επομένως, η αχαριστία με την εμφάνισή της γεννά την αδικία. Την μεγάλη αυτή κατάρα που σε κάθε εποχή μαστίζει την κοινωνία. Όσο δε κι αν αυτό ακούγεται ως υπερβολή, είναι όμως πραγματικότητα και τούτο διότι, εφ' όσον έχεις δεχθεί ευεργεσίες, είναι απολύτως δίκαιο να ευχαριστήσεις και να δείξεις την ευγνωμοσύνη σου, την οποία υπαγορεύει η χριστιανική και όχι μόνο συμπεριφορά.

Εάν δεν συμβεί αυτό, τότε πράγματι ο άνθρωπος ξεπέφτει στην αδικία. Ο Θεόπνευστος λόγος της Γραφής, σε μια μικρή φράση συμπυκνώνει όλη αυτή την πραγματικότητα που κάνει τον άνθρωπο να συνειδητοποιεί την αιώνια ευγνωμοσύνη του έναντι του Θεού: «τι έχεις ο ουκ έλαβες; ει δε και έλαβες, τι καυχάσαι ως μη λαβών;» (Α' Κορ. Δ' 7). Δηλ. ποιο χάρισμα έχεις το οποίο δεν έλαβες από τον Θεό; Όλα από το Θεό τα έχεις. Και εάν κάθε τι που έχεις το πήρες από το Θεό, γιατί λοιπόν καυχιέσαι σαν να μην πήρες τίποτε;

Είναι μάλιστα πολύ χαρακτηριστική η φράση του Αειμνήστου Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνος Βλάχου, ο οποίος προφανώς είχε πικρή εμπειρία από τέτοιου είδους συμπεριφορές, όταν έλεγε: «ουδείς χειρότερος εχθρός από τον ευεργετηθέντα αχάριστο».

Μάλιστα, έτσι δείχνει η ίδια η πραγματικότητα. Η μικρή κορυφή που φαίνεται λίγο επάνω από την επιφάνεια της ήρεμης ίσως προσωπικότητας, κρύπτει όγκο ολόκληρο αρνητικών προδιαγραφών και παγιωμένων ψυχικών και κοινωνικών συμπεριφορών.

Και το πράγμα γίνεται έτι πλέον δραματικό γι΄ αυτόν που έχει βραχυκυκλωθεί στην κακία αυτής της αχαριστίας, Όταν ο ίδιος έχει βοηθηθεί, προωθηθεί και ευεργετηθεί από ανθρώπους της Εκκλησίας. Εκεί πλέον τα πράγματα είναι όντως τραγικά, αφού στο χώρο της Χάριτος, οι σχισμές και τα τραύματα φωτίζονται θέλοντας και μη, με αποτέλεσμα να δείχνουν καθ' υπερβολήν την ασχήμια της πληγής και ν' αποκαλύπτουν την αποφορά της πυορροούσης καρδίας.

Και ναι μεν, αυτή είναι η ασθένεια και η πληγή, με τόσες άλλες παραμέτρους, που ενδεχομένως ο κάθε ένας να έχει υπόψιν του.

Ας περάσουμε όμως τώρα να δούμε και την θεραπεία του πάθους. Να δούμε το πώς θα επανέλθει η υγεία στην προσβεβλημένη από την νόσο, άρρωστη ψυχή.

Τι πρέπει λοιπόν να γίνει; Το πρώτο και βασικό είναι να καταστεί κατανοητόν και να συνειδητοποιήσει ο άνθρωπος ότι η αχαριστία και η αγνωμοσύνη είναι μια εντελώς αφύσικη, παράλογη και καθαρώς αντιχριστιανική συμπεριφορά.

Ταυτοχρόνως δε να έχουμε συνεχώς στο νου μας ότι ο ίδιος ο Θεός καταδικάζει την αχαριστία. Και όταν ο Θεάνθρωπος πονά για την συμπεριφορά αυτή και την στιγματίζει στον λόγο Του, τότε τα πράγματα δεν είναι καθόλου απλά.

Χρειάζεται όμως και κάτι που είναι το ίδιο σημαντικό. Και αυτό ονομάζεται συστηματική προσπάθεια, στο να κρατούμε στην διάνοια και κυρίως στην καρδιά τις ποικίλες, αναρίθμητες και σκανδαλωδώς επαναλαμβανόμενες ευεργεσίες του Τριαδικού Θεού προς εμάς.

Όταν με τη Χάρη του Θεού γίνει αυτό, τότε, φυσικώ τω τρόπω θα αισθανόμαστε και τις ευεργεσίες των ανθρώπων, των αδελφών μας. Τότε όντως θα γίνει το ευχάριστο και ευλογημένο. Θα ανοίξουν οι οφθαλμοί της καρδιάς μας και θα δούμε ότι όσο κι αν έχουμε πληγωθεί από κάποιους ανθρώπους, αυτοί που μας αγαπούν και ενδιαφέρονται για εμάς είναι πολλοί περισσότεροι από όσους νομίζουμε. Είναι πολύ μεγαλύτερος ο κύκλος των αδερφών μας που ειλικρινώς ενδιαφέρονται και πονούν για εμάς, παρά αυτοί που φανταζόμαστε ότι δήθεν μας αποστρέφονται.

Όσο δε περισσότερο γλυκασμό στην ψυχή μας σταλάζει η χάρις της ευχαριστίας μας προς τους αδελφούς, τόσο και περισσότερο θα αυξάνει η ευγνωμοσύνη μας προς τον Κύριο Ιησού Χριστό. Έτσι, τώρα ο πιστός ευαισθητοποιείται στην σωστή έννοια και κατάσταση της ευαισθησίας και οι ψυχικές του κεραίες συλλαμβάνουν ακόμα και τις μικρές αφορμές για να ξεδιπλώσουν τους ύμνους ευχαριστίας και ν' ανταποδώσουν την αγάπη προς τους ομοιοπαθείς μας αδελφούς.

Τι να πούμε αδελφοί μου πρώτο και τι ν' αφήσουμε δεύτερο για το θέμα αυτό. Το βέβαιο είναι ότι η ύπαρξή μας θα πρέπει να ξεχειλίζει από το άρωμα της ευγνωμοσύνης!

Σε ποια, αλήθεια, από τις ευεργεσίες του Θεού να σταθούμε; Στην άφεση των αμαρτιών, που μας χαρίζει διά του Σώματος και του Αίματός του και που διά του Ιερωτάτου μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας μας προσφέρει; Στην Σταυρική του Θυσία ή στο μεγάλο μυστήριο της Θείας ενανθρωπήσεως και στην Ταπείνωση της Βαπτίσεώς Του υπό του Ιωάννου στα Ιορδάνια νάματα;

Αδελφοί μου, οι δέκα ταλαίπωροι λεπροί, απαλλάχθηκαν από την φοβερή ασθένεια της λέπρας. Ας προσέξουμε όμως διότι υφίσταται μια άλλη πολύ χειρότερη λέπρα που ονομάζεται αχαριστία και αυτή προσβάλλει όχι το σώμα που θεραπεύεται, αλλά την αθάνατη ψυχή μας.

Οπωσδήποτε, το να προλαμβάνει κανείς, είναι σοφότερο από το να θεραπεύει. Αλλά και στην περίπτωση κατά την οποία οι ακτινογραφίες του Ευαγγελικού μας Αναγνώσματος, δείξουν προσβολή από την νόσο της αχαριστίας και πάλι δεν χρειάζεται να μας καταλάβει σύγχυση και πανικός.

Η μέθοδος της θεραπείας μέσω των Ιερών μυστηρίων, της θερμής προσευχής και της Ορθοδόξου Πνευματικότητος, θα επιφέρουν την ευλογημένη θεραπεία και την χαρά της ευχαριστίας. Η δε ευγνωμοσύνη θα μας κάνει ώστε συνεχώς να ανακαλύπτουμε ολοένα και περισσότερο τα ατίμητα δώρα της αγάπης του Θεού.

Επομένως, δεν έχουμε παρά να συνοψίσουμε τώρα μελωδικώς, αυτές τις εκφάνσεις της Θείας Οικονομίας, δοξάζοντας τον ενανθρωπήσαντα Κύριο μας και Θεό μας Ιησούν Χριστόν.

«Τι ανταποδώσωμεν τω Κυρίω περί πάντων ων ανταπέδωκεν ημίν; Δι ημάς Θεός εν ανθρώποις, δια την καταφθαρείσαν φύσιν ο Λόγος σάρξ εγένετο και εσκήνωσεν εν ημίν, προς τους αχαρίστους ο Ευεργέτης, προς τους αιχμαλώτους ο Ελευθερωτής, προς τους εν σκότει καθημένους ο Ήλιος της δικαιοσύνης. Επί τον Σταυρόν ο απαθής, επί τον Άδην το φως, επί τον θάνατον η ζωή, η ανάστασις δια τους πεσόντας, προς ον βοήσωμεν , ο Θεός ημών δόξα Σοι» (Στιχηρό Αίνων του Βαρ. ήχου).

Αμήν.