Αληθινά και κάλπικα νοήματα για την κοινωνία και τον άνθρωπο

Νίτσε

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΠΙ ΤΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΑΡΑΘΡΗΣΚΕΙΩΝ

Εν Πειραιεί τη 17^η Ιουλίου 2014.

ΑΛΗΘΙΝΑ ΚΑΙ ΚΑΛΠΙΚΑ ΝΟΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ

(Σχόλιο σε σχετικό δημοσίευμα)

      Μια πρόσφορη πρακτική για να «ξεμπερδεύουν» οι λογίς χριστιανομάχοι εύκολα με την Εκκλησία, είναι να την «τσουβαλιάζουν» με τα άλλα, διάφορα, πτωτικά σχήματα του κόσμου και της κοινωνίας. Να μην κάνουν διάκριση αυτής της ίδιας της φύσεως και της αποστολής της Εκκλησίας από τα πρόσωπα - φορείς της, οι οποίοι συχνά (κανένας δεν το αρνείται) την εκθέτουν (άκοντες – εκόντες).

     Αφορμή για την ανακοίνωσή μας αυτή μας έδωσε άρθρο του κ. Γ. Οικονόμου στην καθημερινή εφημερίδα των Αθηνών «Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ» (Φύλλο 9-7-2014), με τίτλο: «Νοήματα με κέντρο την κοινωνία και τον άνθρωπο».

Ο συντάκτης πήρε αφορμή για να γράψει το άρθρο του από το γεγονός ότι: «Ένα από τα μεγάλα προβλήματα του νεοελληνικού πολιτικού, κοινωνικού και πολιτιστικού βίου είναι η έλλειψη κοινωνιοκεντρικών και ανθρωποκεντρικών νοημάτων». Διότι «τα νοήματα που κυριαρχούν επί πολλές δεκαετίες είναι εθνικιστικά, θρησκευτικά, κομματικά, ατομικιστικά, προσωπικά, λαιφ στάιλ, καταναλωτικά, ποδοσφαιρικά και τηλεοπτικά. Η ισοπεδωτική κυριαρχία αυτών των νοημάτων («κοινωνικών φανταστικών σημάτων» κατά τον Καστοριάδη) επέβαλε έναν τρόπο ζωής πλήρως αποπολιτικοποιημένο, αλλά σφόδρα κομματικοποιημένο, υποταγμένο στις κομματικές ιδεολογίες, στην οικονομική ολιγαρχία, στα Μ.Μ.Ε και στην Εκκλησία, με αποτέλεσμα την απουσία πολιτικής κοινωνίας και τη σημερινή γενικευμένη χρεοκοπία». Στη συνέχεια επιχειρεί να αναλύσει τι εστί κοινωνιοκεντρικά και ανθρωποκεντρικά νοήματα.

       Στεκόμαστε στην ανάλυση των ανθρωποκεντρικών νοημάτων, για να το σχολιάσουμε στη συνέχεια. «Ανθρωποκεντρικά νοήματα είναι αυτά που αντιπαρατίθενται στα θρησκειολογικά νοήματα, τα οποία είναι η δεύτερη νεοελληνική μάστιγα (Χριστόδουλος, Άνθιμος, Σεραφείμ Πειραιώς, η Εκκλησία ως ιδεολογικός και κρατικός θεσμός, βυζαντινισμός, νέο-ορθόδοξοι). Ανθρωποκεντρικά νοήματα είναι αυτά που έχουν κέντρο τον άνθρωπο και όχι τον «θεό», ούτε τη μεταφυσική και την ανύπαρκτη «μετά θάνατον ζωή». Είναι τα νοήματα που έχουν κέντρο τον άνθρωπο, όχι ως πιστό κάποιας θρησκείας, ως μέλος κάποιας εθνότητας η ως οπαδό μιας ιδεολογίας, Διαπνέονται, δηλαδή, από ισότητα και καθολικότητα».  Σε άλλο σημείο ορίζει ότι «κοινωνιοκεντρικά και ανθρωποκεντρικά νοήματα είναι η ελευθερία παντός είδους, ατομική και πολιτική».

       Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει ο οιοσδήποτε ότι ο αρθρογράφος είναι βαθύτατα επηρεασμένος από τον πνεύμα του άθεου ευρωπαϊκού ουμανισμού, το οποίο βλέπει αγεφύρωτη διάσταση μεταξύ κοινωνίας και θρησκείας, μεταξύ Εκκλησίας και Κράτους, μεταξύ ελευθερίας και θρησκευτικής πίστεως. Δεν είναι δύσκολο να εννοηθεί το μεγάλο άλμα τριών αιώνων, το οποίο επιχειρεί να κάνει, προς τα πίσω, για να εκφράσει τις πεπαλαιωμένες πια αντιλήψεις του «ευρωπαϊκού διαφωτισμού», οι οποίες διαπνέονταν από το, δικαιολογημένο στην εποχή τους, αντιεκκλησιαστικό πνεύμα.

       Δε θα διαφωνήσουμε, με τον ισχυρισμό του, ότι κυριαρχούν νοήματα  «εθνικιστικά, θρησκευτικά, κομματικά, ατομικιστικά, προσωπικά, λαιφ στάιλ, καταναλωτικά, ποδοσφαιρικά και τηλεοπτικά», τα οποία ταλανίζουν όντως τον νεοελληνικό προσωπικό και κοινωνικό μας βίο εδώ και δεκαετίες. Ότι υπάρχει ένα αντιανθρώπινο και αντικοινωνικό σύστημα, το οποίο τρέφεται από αυτά τα εκφυλιστικά φαινόμενα. Θεωρούμε όμως ότι δεν έψαξε να βρει τις καταβολές τους. Να διαπιστώσει ότι αυτά τα φαινόμενα δεν έχουν σχέση με την ελληνορθόδοξη παράδοσή μας, ότι είναι γεννήματα του πνευματικά αποπροσανατολισμένου ευρωπαϊκού πνεύματος. Ότι η αληθινή Εκκλησία του Χριστού, η Ορθοδοξία μας, δεν έχει την παραμικρή σχέση με αυτά. Ότι αυτά τα φαινόμενα εμφανίστηκαν, ανδρώθηκαν και επικράτησαν στον αιρετικό ευρωπαϊκό χώρο και εισήχθησαν στην πατρίδα μας, μαζί με όλο τον υπόλοιπο συρφετό της ευρωπαϊκής διανόησης και πρακτικής, στο νεώτερο σύγχρονο πολιτικό και κοινωνικό μας βίο. Δεν έψαξε στην ιστορία μας και την ελληνορθόδοξη παράδοσή μας να διαπιστώσει ότι δεν υπήρξε ποτέ ρατσισμός, εθνικισμός, αποθέωση του σεξισμού (όπως συμβαίνει στις μέρες μας), θρησκευτικός φανατισμός (με την έννοια των θρησκευτικών πολέμων), της βίας και της τρομοκρατίας. Δεν έκανε επίσης τον κόπο να εξετάσει πως η Εκκλησία μας δεν είναι ούτε θρησκεία, ούτε θρησκευτική πίστη, όπως την αντιλαμβάνεται ο ίδιος και η ευρωπαϊκή αντίληψη. Δε μπορεί, ή δε θέλει, να ξεχωρίσει, την παραφθαρμένη και εκφυλισμένη μορφή της Εκκλησίας στον Παπισμό και τον Προτεσταντισμό, όπου όντως μεταβλήθηκε η Εκκλησία σε μια από τις θρησκείες του κόσμου, διαθέτοντας και καλλιεργώντας μάλιστα αντικοινωνικά και αντιανθρώπινα στοιχεία. Είναι άλλωστε πολύ βολικό στους εκκλησιομάχους να ταυτίζουν την Εκκλησία στο πρόσωπο του αιρετικού παπισμού και προτεσταντισμού, προβάλλοντας τις, καταγραμμένες από την ιστορία, αρνητικές τους πλευρές και καταλογίζοντάς τες στην αληθινή και γνήσια Εκκλησία.

       Η αλήθεια είναι εντελώς διαφορετική από τα ανιστόρητα «πυροτεχνήματα» του σύγχρονου αθέου ουμανισμού. Ο Χριστιανισμός υπήρξε η μεγαλύτερη επανάσταση όλων των εποχών. Σείστηκαν και γκρεμίστηκαν συθέμελα οι αντικοινωνικοί και οι απάνθρωποι θεσμοί του αρχαίου προχριστιανικού κόσμου από το σωτήριο λόγο του Χριστού. Το Ευαγγέλιο απευθύνθηκε σε όλη την ανθρωπότητα, ανεξάρτητα από έθνη, φύλα, και κοινωνικές τάξεις. Η Εκκλησία αγκάλιασε όλους τους ανθρώπους. Αφού τους απελευθέρωσε από τα δεσμά της αμαρτίας, τους κατέστησε πρόσωπα ισότιμα μέσα στο εκκλησιαστικό σώμα, στο Σώμα του Χριστού. Ο πρώην δούλος έγινε αγαπητός αδελφός του πρώην κυρίου του και συνδαιτυμόνας του στα κοινά τραπέζια, τις «αγάπες». Η πλούσιοι άνοιξαν τις επαύλεις τους στους φτωχούς και άσημους εν Χριστώ αδελφούς τους. Διέθεσαν τα πλούτη τους για την ανακούφιση των ενδεών. Ο πρώην Ιουδαίος συναδελφώθηκε με τον πρώην Εθνικό. Το ίδιο και ο βαρβαρικής καταγωγής Χριστιανός αδελφοποιήθηκε με τον ελληνικής καταγωγής Χριστιανό. Στο πρόσωπο του κάθε ανθρώπου εικονίζεται ο Χριστός και γι’ αυτό γίνεται υποχρέωση του κάθε πιστού η αλλήλων διακονία. Όταν η έννοια της κοινωνικής ευποιίας στον αρχαίο κόσμο ήταν άγνωστη, η Εκκλησία θεμελίωσε την κοινωνική μέριμνα και διακονία του ανθρώπου, η οποία συνεχίζεται εδώ και δύο χιλιάδες χρόνια, έχοντας σαφέστατο χριστιανικό χαρακτήρα. Όταν λ. χ. κατά τον φοβερό λοιμό του 250 μ. Χ. οι ειδωλολάτρες και οι Ιουδαίοι εγκατέλειπαν τους ασθενείς οικείους τους, για να γλυτώσουν από την μετάδοση της πανώλης, την περίθαλψη είχαν αναλάβει, με κίνδυνο της ζωής τους οι Χριστιανοί. Οι πρώην πόρνες μεταβάλλονται σε αγαπητές εν Χριστώ αδελφές, οι οποίες χαίρονται και απολαμβάνουν τον άδολο σεβασμό και την τιμή των πρώην εραστών τους. Οι απόβλητοι της κοινωνίας βρίσκουν θέση και απάγκιο στην αγαπητική χριστιανική κοινότητα. Κανένας δεν τίθεται στο περιθώριο, όλοι είναι καλεσμένοι στο Δείπνο της Βασιλείας, τη σωτηρία και τη θέωση.   

      Στο Βυζάντιο συνεχίστηκε και ανδρώθηκε η νέα αυτή πνευματική και κοινωνική επανάσταση του Χριστιανισμού. Εκχριστιανίστηκαν, δηλαδή εξανθρωπίστηκαν όλοι οι κοινωνικοί θεσμοί (κατάργηση δια νόμου της δουλείας, θεσμοθέτηση της δικαιοσύνης για όλους, αργία της Κυριακής, περιορισμός της παγανιστικής δεισιδαιμονίας, σεβασμός της ανθρώπινης ζωής και αξιοπρέπειας, περιορισμός της εξουσίας και του πλούτου, μέριμνα για τους φτωχούς και αδυνάτους, κ.α.). Οι πολυπληθείς εθνότητες και λαοί, που αποτελούσαν το βυζαντινό κράτος συνυπήρχαν με θαυμαστή αρμονία, διότι τους ένωνε η κοινή πίστη στο Χριστό. Εμφύλιες και κοινωνικές συγκρούσεις είναι σπάνια φαινόμενα στο χιλιόχρονο Βυζάντιο, διότι είχε σύνταγμα το Ευαγγέλιο του Χριστού και εφάρμοζε την κοινωνική διδασκαλία και πρακτική της Εκκλησίας μας. Δεν είναι τυχαίο ότι και αυτός ο Ιουλιανός ο Παραβάτης (361-363) αποπειράθηκε να στηρίξει το ουτοπικό του θρησκευτικό παγανιστικό σύστημα στην κοινωνική διδασκαλία της Εκκλησίας.

      Το ίδιο και στην μαύρη περίοδο της τουρκοκρατίας. Η Εκκλησία μας έγινε ο συνδετικός δεσμός του Έθνους και τροφός του Γένους μας. Υπήρξε ο μόνος θεσμός, ο οποίος στήριξε και διέσωσε το Γένος μας από τον αφανισμό, κάτι που δεν είναι σε θέσει να δουν οι κοντόφθαλμοι χριστιανομάχοι. Όσο και αν φαίνεται παράδοξο, οι έννοιες του εθνικισμού και του ρατσισμού ήταν σχεδόν άγνωστες, τουλάχιστον τα πρώτα διακόσια χρόνια της δουλείας. Το πρόβλημα για τους Ορθοδόξους Έλληνες και για τους άλλους υπόδουλους Ορθοδόξους λαούς, δεν ήταν τα πρόσωπα, που τους καταπίεζαν τους, αλλά η Οθωμανική εξουσία. Απόδειξη ότι όσοι τούρκοι μουσουλμάνοι ασπάζονταν την Ορθοδοξία, εντάσσονταν στην οικογένεια των υπόδουλων Ρωμιών, π. χ. οι Νεομάρτυρες οι εξ Αγαρηνών. Δεν είναι επίσης τυχαίο ότι βρήκαν ασφαλές καταφύγιο στον ελληνικό χώρο οι αγρίως καταδιωκόμενοι Εβραίοι από τους Ισπανούς και τους άλλους Ευρωπαίους, τον 16^ο και 17^ο αιώνα, όπου έζησαν εν ηρεμία, μεγαλούργησαν και συνεχίζουν να μεγαλουργούν.  

      Οι έννοιες του ρατσισμού και του εθνικισμού, άγνωστες στον ορθόδοξο λαό μας, ήρθαν στον τόπο μας από τους «διαβασμένους» της Εσπερίας στα τέλη του 18^ου αιώνα. Οι αγωνιστές του 21 πολέμησαν για το «Ρωμαίικο», όπου θα συμπεριλάμβανε όλους τους λαούς της βαλκανικής και της Μ. Ασίας και όχι τη δημιουργία «εθνικής εστίας», όπως διατείνονταν ο μικροεθνικισμούς του Κοραή και των συν αυτώ, (βλέπε Θούριο του Ρήγα). Ο μεγάλος Ιερομάρτυρας και Εθνομάρτυρας άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός (1714-1779) προωθούσε την απελευθέρωση όλων των υπόδουλων Ορθοδόξων λαών και μιλούσε συχνά για το «Ρωμαίικο», ήτοι την ανασύσταση του πολυεθνικού βυζαντινού κράτους, της Ρωμανίας.  

     Ο ρατσισμός, ο εθνικισμός και ο θρησκευτικός φανατισμός είναι δημιουργήματα αποκλειστικά της αιρετικής Ευρώπης. Εκεί εμφανίστηκαν και ανδρώθηκαν αυτά τα εκφυλιστικά φαινόμενα. Ο διαβόητος και μισέλληνας Καρλομάγνος (9^ος αιώνας), το καύχημα των σύγχρονων ευρωπαίων, θα εγείρει πρώτος θέμα ρατσισμού κατά των «αιρετικών» Ελλήνων και θα μπολιάσει τους ευρωπαίους με μίσος κατά ημών των Ελλήνων και γενικότερα κατά των Ορθοδόξων. Ο Παπισμός, μετά το σχίσμα (1054), θα γίνει εγκόσμια υπερεξουσία. Θα υποτάξει τους πάντες κάτω από την παντόφλα του Πάπα και θα εγείρει φρικτές γενοκτονίες κατά εκείνων που αμφισβητούσαν την εξουσία του. Οι σταυροφορίες, οι ευρωπαϊκοί θρησκευτικοί πόλεμοι, η «Ιερά Εξέταση» και οι διωγμοί κατά των «αιρετικών», η νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου, η γενοκτονία των 800.000 ορθοδόξων Σέρβων από τους παπικούς Ουστάσι, κατά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο, είναι το θλιβερό πρόσωπο της δυτικής χριστιανοσύνης. Το ίδιο και η αποικιοκρατία, όπου ο Παπισμός, με το απόπαιδό του, τον Προτεσταντισμό, πρωτοστάτησαν στην κατάκτηση του κόσμου, με σφαγές, γενοκτονίες και δηώσεις, μεταβάλλοντας τον «νέο κόσμο» σε απέραντες δουλοπαροικίες, ως τα σήμερα. Αλλά και η σύγχρονη δυτική ετεροδοξία συνεχίζει την ίδια τακτική, επιβεβαιώνοντας με τον πλέον σαφή τρόπο την απόλυτη διάσταση και αποξένωσή της από την αληθινή Εκκλησία του Χριστού, την Ορθοδοξία μας. Τα σύγχρονα ανυπέρβλητα προβλήματά μας δεν είναι άμοιρα ευθυνών των ετεροδόξων δυτικών «εταίρων» μας.  

      Κάνει λόγο ο αρθρογράφος για ανθρωποκεντρισμό χωρίς Θεό. Αν εννοεί το «θεό» της δυτικής χριστιανοσύνης δε θα διαφωνήσουμε μαζί του, διότι αυτός ο «θεός» είναι όχι μόνο νεκρός, όπως διακήρυξε δικαίως ο Νίτσε, αλλά και απάνθρωπος. Είναι το ανύπαρκτο και θνησιγενές είδωλο του σχολαστικισμού, το οποίο δημιουργήθηκε κατ’ εικόνα και ομοίωση του αιρετικού δυτικού ανθρώπου. Αν όμως εννοεί τον αληθινό Τριαδικό Θεό, της πατρότητας, της αγάπης και του ελέους, όπως δοξάζει η Ορθοδοξία μας, τότε βρίσκεται σε οικτρή πλάνη, διότι απογυμνώνει τον άνθρωπο από το Θεό, την πηγή της ζωής και του δίνει ιδιότητες απολυτότητας, τις οποίες δεν έχει. Το σχήμα του ανθρωποκεντρισμού χωρίς το Θεό έχει αποτύχει παταγωδώς εδώ και αιώνες και αυτό το αποτυχημένο σχήμα συνεχίζει να προτείνει δυστυχώς  ο άθεος ευρωπαϊκός ουμανισμός. Εγκλωβισμένος και ο αρθογράφος στα στεγανά αυτά, δε μπορεί προφανώς να αντιληφτεί ότι τα κοινωνιοκεντρικά και ανθρωποκεντρικά νοήματα που προτείνει, για την «αλλαγή» της κοινωνίας, είναι καταδικασμένα να αποτύχουν. Τρανό παράδειγμα η παταγώδεις κατάρρευση των κοινωνιοκεντρικών και ανθρωποκεντρικών κοινωνιών της Δύσεως.       

      Για μας του Ορθοδόξους, αληθινός τύπος ανθρώπου,  είναι ο ένσαρκος Λόγος του Θεού, ο Θεάνθρωπος Κύριός μας Ιησούς Χριστός και αληθινός άνθρωπος ο ενωμένος οργανικά και οντολογικά με Εκείνον. Στην αντίθετη περίπτωση, ο αυτονομημένος από το Θεό άνθρωπος, τραυματισμένος από την αμαρτία και αποδυναμωμένος από τη φθορά και την φορά του θανάτου, στερείται της γνησιότητας. Αληθινή κοινωνία είναι η θεανθρώπινη κοινωνία, δηλαδή η Εκκλησία, όπου τα ανθρώπινα πρόσωπα μπολιάζονται με την άκτιστη χάρη του Θεού και μεταμορφώνεται σε θεανθρώπινα κύτταρα του Σώματος του Χριστού. Αληθινή ελευθερία και σεβασμό στα ανθρώπινα πρόσωπα παρέχει μόνον η Εκκλησία, η οποία καταξιώνει την ανθρώπινη οντότητα, μεταβάλλοντάς την σε εικόνα Θεού και ανάγοντάς την σε θεοειδή ύπαρξη, η οποία βρίσκεται εν πορεία για την σωτηρία και την κατά χάριν θέωση. 

                 

Εκ του Γραφείου επί των Αιρέσεων και των Παραθρησκειών