Η εισήγηση του Αρχιεπισκόπου στη ΔΙΣ - Και διευκρινιστική δήλωση από το Γραφείο Τύπου της Ι. Συνόδου

Του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερωνύμου

ΠΡΟΣ ΔΙΑΡΚΗ ΙΕΡΑΝ ΣΥΝΟΔΟΝ (Δ.Ι.Σ)

Τό ἔτος 2015 ὁ διακεκριμένος καθηγητής Νίκος Ἀλιβιζάτος ἐδημοσίευσε τό ἔργο του «Πραγματιστές, Δημαγωγοί καί Ὀνειροπόλοι».

Ὁ συγγραφέας στή σελ. 341 κ. ἑξ. μᾶς πληροφορεῖ, ὅτι «τό καλοκαῖρι τοῦ 2005 ἡ Ἑλληνική Ἕνωση τῶν Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου (Ε.Ε.Δ.Α.) ἀνέλαβε τήν πρωτοβουλία νά καταρτίσει πρόταση-νόμο γιά τόν χωρισμό Κράτους καί Ἐκκλησίας».

Συνεργάτες αὐτῆς τῆς πρωτοβουλίας ἦταν, πέραν τοῦ κ. Καθηγητοῦ καί τά μέλη τοῦ τότε Δ.Σ. τῆς Ἕνωσης, Μιχάλης Τσαπόγιας, διδάκτωρ Νομικῆς καί στέλεχος τοῦ Συνηγόρου τοῦ Πολίτου καί ὁ Γιάννης Κτιστάκις, ἐπίσης διδάκτωρ Νομικῆς, εἰδικός σέ θέματα θρησκευτικῶν μειονοτήτων καί νομικός σύμβουλος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου.

Τά ἴδια πρόσωπα θά ὑποστηρίξουν (σελ. 349): «Τά χρόνια πού ἀκολούθησαν, χωρίς τυμπανοκρουσίες πολλές ἀπό τίς προτάσεις μας υἱοθετήθηκαν ἀπό τό ΠΑ.ΣΟ.Κ., τήν Ν.Δ. καί τόν ΣΥ.ΡΙΖ.Α.» καί ἀπαριθμεῖ μερικές ἀπό αὐτές.

Θά ἀναφερθῶ ἐν συνεχείᾳ στά ἄρθρα 16 καί 17.

Μέ τήν προτεινόμενη ρύθμιση (ἄρθρο 16) ‘‘παρατείνεται γιά μία διετία τό ἰσχύον καθεστώς μισθοδοσίας τῶν Κληρικῶν τῆς ἐπικρατούσας θρησκείας δαπάναις τοῦ Κράτους, ἀλλά μέ μέριμνα τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος (καθώς καί τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης καί τῶν Μητροπόλεων τῆς Δωδεκανήσου γιά τούς δικούς τους λειτουργούς ἀντιστοίχως)’’.

Καί τοῦτο, γιά νά δοθεῖ στήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ἡ δυνατότητα, χωρίς ἐπ’ ἀόριστον παρατάσεις, νά ρυθμίσει τά τῆς περιουσίας της καί νά ὀργανώσει τή διαχείρισή της. Ἐξ ἄλλου, προκειμένου νά ὑπάρξει ἄνεση χρόνου γιά τήν ἐπιστροφή ἀπό τό Κράτος στήν Ἐκκλησία τῶν ἀκινήτων πού ἡ ἴδια τοῦ ἔχει παραχωρήσει ἀπό 1-1-1945 γιά νά ἀναλάβει τή μισθοδοσία τοῦ Κλήρου, παρέχεται ἡ δυνατότητα ἐφ’ ἅπαξ παράτασης τῆς προθεσμίας γιά δύο ἀκόμη τό πολύ χρόνια μέ Π.Υ.Σ.

Τό ἄρθρο 17 (σελ. 353) ἐπεξηγεῖ περισσότερο τήν περίπτωση: «Ἐπιβάλλεται στό Ἑλληνικό Δημόσιο ἡ ὑποχρέωση νά ἐπιστρέψει στήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ὅσα ἀκίνητα αὐτή τοῦ εἶχε παραχωρήσει ἀπό τήν 1-1-1945 καί ἐφ’ ἑξῆς προκειμένου νά ἀναλάβει τή μισθοδοσία τῶν λειτουργῶν ὅλων τῶν βαθμῶν τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης καί τῶν Μητροπόλεων τῆς Δωδεκανήσου. Πρός τοῦτο, τίθεται δύο (2) ἐτῶν προθεσμία, ἡ ὁποία μπορεῖ νά παραταθεῖ ἐφ’ ἅπαξ μέ Π.Υ.Σ. γιά δύο ἀκόμη χρόνια, καί ὁρίζεται ὅτι, γιά τόν ἀκριβῆ προσδιορισμό τῶν ὡς ἄνω ἀκινήτων, ἡ Ἐκκλησία ὀφείλει νά καταθέσει στίς κατά τόπους κτηματικές ὑπηρεσίες τοῦ Δημοσίου τίτλους καί ἄλλα ἀποδεικτικά στοιχεῖα».

Ὅταν μέ ἐπισκέφθηκε ὁ Πρωθυπουργός κ. Ἀλέξης Τσίπρας καί μέ ἐνημέρωσε βομβαρδισμένος ἀπό τά παραπάνω μυθεύματα τοῦ κ. Ἀλιβιζάτου, τόν ἐρώτησα: Δέν φαντάζομαι κ. Πρωθυπουργέ νά πιστεύετε καί σεῖς, ὅτι ἡ ἱστορία αὐτῆς τῆς χώρας ἀρχίζει στίς 1-1-1945. Ὄχι, τοῦ ἐτόνισα, αὐτή ἀρχίζει τό 1821 ἀπό τό ἱστορικό Μοναστήρι τῶν Καλτεζῶν. Ἔκτοτε οἱ συζητήσεις μας συνεχίσθηκαν μέ ἀλληλοσεβασμό.

Καί ἐρωτῶμεν, σέ ἕνα Κράτος, σέ μία Πολιτεία σάν τήν Πατρίδα μας πού ὅποιον κι ἄν ρωτήσεις ἄν ἡ Ἐκκλησία ἔχει χρήματα, ἄν εἶναι πλούσια ἤ φτωχιά, θά ποῦνε: «Οἱ θησαυροί εἶναι ἀμύθητοι» καί ἀπορεῖ κανείς πῶς.

Πράγματι, ἄν πάρουμε τό κάθε περιουσιακό μας στοιχεῖο χωριστά κι ὅλα μαζί τά συγκεντρώσουμε, θά μπορούσαμε νά φτιάξουμε ἕναν τέτοιο μῦθο.

Ἄν ὅμως δοῦμε βαθύτερα τό θέμα θά διαπιστώσουμε ὅτι εἶναι μία περιουσία πού μοιάζει μέ ἕνα κάρβουνο, πού τό ἔχεις βάλει κάτω κάπου.

Δέν δίνει καρπό. Γιατί ἔχει τόσα βαρίδια, ἔχει τόσες προκαταλήψεις, ἔχει τόσες δυσκολίες ὥστε διαπιστώνεις ὅτι εἶναι ἀνώφελη αὐτή ἡ περιουσία.

Αἰσθάνθηκα χρέος μου νά ὑποστηρίξω μέ τίς ἔρευνές μου, τίς συνομιλίες μου, τήν καταληστευμένη ἐκκλησιαστική μας περιουσία ἐκ μέρους τῆς Πολιτείας, ἰδιαίτερα ἀπό τούς χρόνους τοῦ ἀγῶνος τῆς ἀπελευθερώσεώς μας, τούς χρόνους τῆς ἀποκαταστάσεως τοῦ νέου Κράτους καί ἰδιαίτερα κατά τίς ταραχώδεις δεκαετίες 1920-1935, ὑπό τό πρόσχημα πάντοτε τῆς κάλυψης τοῦ κόστους τῆς μισθοδοσίας τοῦ Κλήρου.

- Ἕνα τέτοιο μήνυμα, δηλαδή, α) «τοῦ χωρισμοῦ Κράτους-Ἐκκλησίας», β) ἡ ἀπειλή νά μεταβληθοῦν οἱ ἐνορίες ἀπό Ν.Π.Δ.Δ. σέ Ν.Π.Ι.Δ., γ) ἡ μισθοδοσία τοῦ Κλήρου νά συνεχισθῇ μόνο γιά μία διετία, μέ παράταση κατά χάριν γιά ἄλλη μία διετία μέ Π.Υ.Σ., δ) στή συνέχεια ἡ Ἐκκλησία νά φροντίσει ἀπό μόνη της τά οἰκονομικά τοῦ οἴκου της, δέν ἦταν δυνατόν νά μέ ἀφήσῃ ἥσυχο.

Ἀκαταμάχητο ὅπλο μας στόν προκείμενο ἀγῶνα ἦταν ἡ ἐκκλησιαστική περιουσία πού ἐδημεύθη ἀπό τό Κράτος μέ τό πρόσχημα τῆς μισθοδοσίας τοῦ Κλήρου τῆς Ἐκκλησίας ὅλων τῶν βαθμῶν.

*

Στό τέλος Ὀκτωβρίου 2018 συναντηθήκαμε μέ τόν κ. Πρωθυπουργό στήν Ἀρχιεπισκοπή καί μοῦ μίλησε γιά τίς νέες σκέψεις του γύρω ἀπό τό θέμα τῶν ἀπαλλοτριωθεισῶν περιουσιῶν.

Ὅτι δηλαδή ἀναγνωρίζει πώς τό Δημόσιον κατέλαβε ἐκκλησιαστική περιουσία χωρίς νά καταβάλῃ μέχρι σήμερα τό ὀφειλόμενο ἀντίτιμον αὐτῆς, ὅτι ἔχει τήν διάθεση νά τακτοποιήσει τίς ἐκκρεμότητες μέ τήν Ἐκκλησία μεταξύ τῶν ὁποίων καί τήν κάλυψη τῆς μισθοδοσίας τοῦ Κλήρου.

Ὅτι θά βρεθεῖ πρός τοῦτο τρόπος δημιουργίας φορέως τῆς Ἐκκλησίας ἐπιβλεπόμενος ἀσφαλῶς ἀπό κρατικές ὑπηρεσίες. Τό τίμημα θά καλύπτει ἐτησίως τό ἀντίστοιχον ποσόν τῆς μισθοδοσίας τῶν Κληρικῶν μέ ὅλες τίς λοιπές ἐπιβαρύνσεις.

Τό θέμα αὐτό τό ἔφερα στήν Δ.Ι.Σ. τοῦ Νοεμβρίου καί μάλιστα τήν δεύτερη ἡμέρα. Ὅλοι οἱ συνοδικοί μίλησαν καί καταλήξαμε ὁμοφώνως στά ἑξῆς: 1) Νά γίνει συνάντησις μέ τόν Πρωθυπουργό, 2) τήν Ἱερά Σύνοδο νά ἐκπροσωπήσουν, ἡ ταπεινότης μου, ὁ ἐπί τοῦ Τύπου Σεβ. Πατρῶν κ. Χρυσόστομος, ὁ Σεβ. Ἰωαννίνων κ. Μάξιμος καί ὁ Διευθυντής Οἰκονομικῶν τοῦ ΟΔΕΠ Θεοφιλέστατος κ. Ἀντώνιος.

Ἡ Δ.Ι.Σ. ἔθεσε τούς ἑξῆς ὅρους:

1) Ὅ,τι ἀποφασισθῇ θά παραπεμφθῇ στήν Ἱερά Σύνοδο τῆς Ἱεραρχίας γιά νά ἐγκρίνει ὅ,τι ἔχει σχέση μέ τό θέμα ὡς μόνης ἁρμοδίας.

2) Θά χρειασθεῖ πρός τοῦτο ἐνημέρωση καί συναίνεση τοῦ σώματος τῶν Κληρικῶν μας μέ στόχο τήν πλήρη διασφάλιση τῶν δικαιωμάτων τους (Μισθοδοσία, ἀσφάλεια, συνταξιοδότηση, ὀργανικές θέσεις κ.λπ.).

3) Ἐφ’ ὅσον ταῦτα γίνουν, νά συγκροτηθεῖ Ἐπιτροπή Εἰδικῶν Τεχνοκρατῶν Συμβούλων καί Νομικῶν πού θά ἐξετάσουν ἐπιμελῶς τά θέματα πού θά προκύψουν γιά τήν ἐξασφάλιση τῶν δικαιωμάτων τῶν Κληρικῶν μας ὡς καί λεπτομέρειες τοῦ ὅλου θέματος.

Ὅσα ἐλέχθησαν μέχρι τώρα ἀναφέρονται στήν ἑξῆς Ἐκκλησιαστική περιουσία:

α) Ὅσης συμπεριλαμβάνεται εἰς τό Γ΄ ἄρθρον τοῦ ὑπ’ ἀρθ. ΙΑ΄ Ψηφίσματος τῆς Δ΄ Ἐθνοσυνελεύσεως τοῦ Ἄργους στίς 11 Ἰουλίου 1829.

β) Στά ἀπαλλοτριωθέντα ὑπό τοῦ Κράτους κτήματα ἀπό τό 1920 ἕως τό 1935.

Ὅλα αὐτά μέ εἰσήγησή μου ἀναφέρθησαν στήν Ι.Σ.Ι. κατόπιν προσκλήσεως τῆς Δ.Ι.Σ. στίς 16 Νοεμβρίου, ἡ ὁποία ἀπεφάσισε τά ἑξῆς:

1) Νά συνεχισθεῖ ὁ διάλογος.

2) Πρωτίστως νά διασφαλισθοῦν τά δικαιώματα τῶν Κληρικῶν καί ἡ διασφάλιση συνταγματικῶς τῆς μισθοδοσίας.

3) Ἡ Δ.Ι.Σ. νά ἀναλάβει τήν συγκρότηση Ἐπιτροπῆς (ἀποτελουμένης ἀπό Ἱεράρχες, διακεκριμένους Δικηγόρους καί Τεχνοκράτες καί ἐκπροσώπους τῶν Κληρικῶν μας), ἔργον τῆς ὁποίας θά εἶναι ἡ κατάστρωσις σχεδίου συμφωνίας ἐπί τῶν θεμάτων μας, σέ συνεργασία μέ τήν Πολιτεία.

Ὁ καρπός τῆς Ἐπιτροπῆς αὐτῆς θά ὑποβληθῇ εἰς τό σῶμα τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας νά τό ἐγκρίνει, πιθανόν νά τό διορθώσει, πιθανόν καί νά τ’ ἀπορρίψει.

Ἐμεῖς ὅμως ἔχουμε τήν αἴσθηση ὅτι θά προχωρήσουμε, θά τό υἱοθετήσει ἡ Ἱεραρχία διότι ἀποβλέπουμε ὅλοι μας ἀπό τόν πρῶτο μέχρι τόν τελευταῖο, ὄχι στήν προσωπική ἱκανοποίηση, ἀλλά πῶς αὐτό τό ὑλικό ἀντικείμενο πού γίνεται πνευματικό, θά γίνει ἐργαλεῖο στά χέρια τῆς Ἐκκλησίας.

Τά Ἱδρύματα, τά Σχολεῖα μας, οἱ ἀνάγκες οἱ καθημερινές μᾶς λένε ὅτι πρέπει νά προχωρήσουμε μέσα σέ ἕνα πνεῦμα αὐτοτέλειας, μέσα σέ ἕνα πνεῦμα συνεργασίας, μέσα σέ ἕνα πνεῦμα πού νά δώσουμε τό νόημα στόν πιστό μας καί σ’ αὐτόν πού μᾶς βοηθάει κάθε μέρα ὅτι ἡ Ἐκκλησία μέ αὐτόν τόν τρόπο γίνεται περισσότερο ὑπηρέτης καί διάκονος τοῦ θελήματος τοῦ λαοῦ καί ἑπομένως τοῦ τόπου μας.

Καλούμεθα λοιπόν σήμερον νά προβοῦμε στήν ἐν λόγῳ Ἐπιτροπήν.

Προτείνω

Πρόεδρον:

Τόν Σεβ. Μητροπολίτην Ναυπάκτου καί Ἁγ. Βλασίου κ. Ἱερόθεον.

Ἀρχιερεῖς:

Τόν Σεβ. Μητροπολίτην Πατρῶν κ. Χρυσόστομον, ὑπεύθυνον τῆς ἐπί τοῦ Τύπου τῆς Δ.Ι.Σ. και

Τόν Συνοδικόν Μητροπολίτην Κορίνθου κ. Διονύσιον.

Πρεσβυτέρους:

α) Τόν Αἰδεσ. Βασίλειον Καλιακμάνην.

β) Τόν Πανοσ. Γρηγόριον Παπαθωμᾶν.

γ) Κατά τήν κρίσιν τῆς Ἐπιτροπῆς (Ι.Σ.Κ.Ε.).

Νομικούς συμπαραστάτες:

α) Τόν Καθηγητήν κ. Βασίλειον Κονδύλην, τῆς Νομικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν.

β) Τόν Νομικόν Σύμβουλον τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος κ. Θεόδωρον Παπαγεωργίου.

Ἀκόμη ἐξουσιοδοτοῦμε τόν Πρόεδρον τῆς Ἐπιτροπῆς Σεβασμιώτατον Μητροπολίτην Ναυπάκτου κ. Ἱερόθεον καί τά μέλη αὐτῆς νά ἔχουν τήν δυνατότητα νά προσκαλοῦν ἐπιστήμονες κατέχοντες εἰδικές γνώσεις ἐπί τοῦ θέματος πρός συμπαράστασιν ἐπί λεπτομερειῶν τῆς συμφωνίας ἤ τοῦ νόμου.

Διευκρινιστική δήλωση από το Γραφείο Τύπου της Ι. Συνόδου

Επειδή ωρισμένα δημοσιεύματα, παρανοώντας την σημερινή εισήγηση του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών & πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου στη Διαρκή Ιερά Σύνοδο για την μισθοδοσία του Κλήρου, αναφέρονται στα άρθρα 16 και 17 του (από το έτος 2005) σχεδίου νόμου του σωματείου «Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου» (περί παράτασης του καθεστώτος μισθοδοσίας για ακόμη 2 χρόνια κ.λπ.) εμφανίζοντας τα ως δήθεν προτάσεις του Αρχιεπισκόπου, διευκρινίζεται ότι από την ανάγνωση της όλης εισηγήσεως είναι σαφές ότι ο Αρχιεπίσκοπος ξεκινά με ιστορική αναφορά στις προτάσεις της «Ελληνικής Ένωσης», προς τις οποίες διαφωνεί, και στο τέλος της εισηγήσεώς του τάσσεται υπέρ της πάγιας νομοθετικής κατοχυρώσεως της μισθοδοσίας του Κλήρου και σε συνταγματικό επίπεδο, ως ανταλλάγματος της Πολιτείας προς την Εκκλησία για την εκκλησιαστική περιουσία, που απέκτησε το Κράτος μετά το 1829 και μέχρι το 1952.

Εκ του Γραφείου Τύπου Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος