Δηλώσεις του Σταύρου Γιαγκάζογλου και του Μητροπολίτου Μεσσηνίας Χρυσόστομου για τα Θρησκευτικά, φιλοξενεί η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Αναδημοσιεύουμε άρθρο της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ για τα Θρησκευτικά χωρίς ουδόλως να συμφωνούμε με τις εκτιμήσεις του αρθρογράφου αλλά και τις απόψεις των Σταύρου Γιαγκάζογλου και Μητροπολίτου Μεσσηνίας Χρυσόστομου όπως διατυπώνονται σε αυτό. Θα επανέλθουμε με σχόλια σε όσα διαρρέονται προς τα ΜΜΕ για το τι μέλλει γενέσθαι με τα Θρησκευτικά.

ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΤΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ

Ο «γόρδιος δεσμός» της διδασκαλίας των Θρησκευτικών στα σχολεία

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΛΑΚΑΣΑΣ

Προκήρυξη για την κατάρτιση νέων προγραμμάτων σπουδών στα Θρησκευτικά και άμεσες αλλαγές στα υπάρχοντα. Σε αυτή τη σολομώντεια λύση κατατείνει, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες της «Κ», η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας μετά την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας που έκρινε αντισυνταγματικά και αντίθετα με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου τα ισχύοντα προγράμματα σπουδών του μαθήματος, σε δημοτικά, γυμνάσια και λύκεια. Οι συνέπειες της απόφασης προκαλούν προβληματισμό στον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Ιερώνυμο και ευρύτερα στην Εκκλησία και στις θεολογικές σχολές, καθώς επί της ουσίας τα Θρησκευτικά καθίστανται προαιρετικό μάθημα. Τα καίρια ερωτήματα που τίθενται είναι τι μάθημα θα κάνουν οι μαθητές που θα ζητήσουν απαλλαγή από τα Θρησκευτικά και ποιος θα αναλάβει τη θρησκευτική εκπαίδευση των ετερόθρησκων ή ετερόδοξων μαθητών.

Ειδικότερα, η απόφαση του ΣτΕ τίναξε στον αέρα τα ισχύοντα προγράμματα, καθώς έκρινε ότι με τη διδασκαλία των Θρησκευτικών «πρέπει να επιδιώκεται η ανάπτυξη της ορθόδοξης χριστιανικής συνείδησης» και ότι «το μάθημα αυτό απευθύνεται αποκλειστικά στους ορθόδοξους χριστιανούς μαθητές». Κατόπιν τούτου, η ηγεσία του υπουργείου έχει δύο επιλογές: ή να επιστρέψει στα προηγούμενα προγράμματα σπουδών του 2003-2006 ή να προχωρήσει στην κατάρτιση νέων.

Το πρώτο σενάριο έχει μικρές πιθανότητες, καθώς και τα προγράμματα του 2003-2006 είχαν επικριθεί από πολλές πλευρές, θεολόγους και Εκκλησία. Ενδεικτικά, η Εκκλησία της Ελλάδος και οι θεολόγοι με συντηρητικές θέσεις είχαν αποφανθεί ότι τα προγράμματα εκείνα δεν σκοπεύουν στην καλλιέργεια της ορθόδοξης θρησκευτικής συνείδησης. Από την άλλη, η υιοθέτηση του πρώτου σεναρίου θα συνιστά πολιτική οπισθοχώρηση.

Ετσι, προκρίνεται η προκήρυξη νέων προγραμμάτων σπουδών, διαδικασία που έχει το πλεονέκτημα ότι θα εμπλέξει όλους τους θεσμικούς φορείς σε έναν διάλογο υπό το πρίσμα της απόφασης του ΣτΕ.

Βέβαια, η εκπόνηση νέων προγραμμάτων σπουδών απαιτεί τουλάχιστον διετία. Εύλογα λοιπόν, το ερώτημα είναι τι γίνεται τώρα, πώς θα διδαχθεί το μάθημα στα σχολεία κατά το τρέχον σχολικό έτος και για το διάστημα μέχρι την έκδοση των νέων προγραμμάτων. Πόσο μάλλον που, όπως ανέφερε στην «Κ» έμπειρο στέλεχος του υπουργείου Παιδείας, «ουδέν μονιμώτερον του προσωρινού...».

Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», ως λύση προκρίνεται η «απομόνωση» των θρησκειολογικών στοιχείων που υπάρχουν στα νυν προγράμματα σπουδών και η μη διδασκαλία τους. Αυτό θα εφαρμοστεί μετά τη σχετική επεξεργασία των προγραμμάτων από τα αρμόδια στελέχη του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ). Αλλωστε, την πρόταση για διακριτή θέση των θρησκειολογικών αναφορών στα βιβλία είχε κάνει στη Διαρκή Ιερά Σύνοδο ο μητροπολίτης Ναυπάκτου Ιερόθεος τον Μάρτιο του 2016.

Ευρύτερα, πάντως, υπάρχει έντονος προβληματισμός για τη μοίρα του μαθήματος μετά και την απόφαση του ΣτΕ για την «απελευθέρωση» των απαλλαγών, οι οποίες πλέον θα δίνονται με μόνο την επίκληση λόγων θρησκευτικής συνείδησης. Ερώτημα είναι πώς θα απασχολούνται τα παιδιά που θα ζητήσουν απαλλαγή και τι θα γίνει στα σχολεία της Αθήνας με ισχυρή την παρουσία μαθητών που πιστεύουν σε άλλες θρησκείες. Θα γίνεται αντίστοιχο μάθημα γι’ αυτά τα παιδιά; Ετσι, διαμορφώνεται μια προοπτική για ξεχωριστά μαθήματα θρησκειών και για σταδιακή εκχώρηση της θρησκευτικής εκπαίδευσης στις κοινότητες.

«Το ΣτΕ θέλησε να εντάξει τη θρησκευτική ετερότητα στο σχολείο, ωστόσο με την απόφασή του μπαίνουμε σε μια ανεξέλεγκτη κατάσταση κατά την οποία το μάθημα θα υποτιμηθεί, διότι η απόφαση δεν έλαβε υπόψη της τη σχολική πραγματικότητα», ανέφερε μιλώντας στην «Κ» ο κ. Σταύρος Γιαγκάζογλου, καθηγητής στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Λόγω της απελευθέρωσης των απαλλαγών, θα εκτιναχθεί ο αριθμός των σχετικών αιτημάτων από μαθητές που θα επιθυμούν να έχουν ένα μάθημα λιγότερο, ιδίως στο λύκειο. Ερώτημα επίσης είναι πώς θα απασχολούνται όσοι θα πάρουν απαλλαγή, αφού προς το παρόν δεν μπορεί να υπάρξει άλλο μάθημα σχετικό με τα Θρησκευτικά (π.χ. Ηθική).

Προβληματισμός

Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», οι διαστάσεις του ζητήματος προβληματίζουν ιδιαίτερα τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Ιερώνυμο, ο οποίος δεν αποκλείεται να το θέσει ατύπως στη συνεδρίαση της Ιεραρχίας την προσεχή Τρίτη.

Χαρακτηριστικά, ο μητροπολίτης Μεσσηνίας Χρυσόστομος σχολιάζει: «Με τις αποφάσεις του ΣτΕ καθιερώνεται μάθημα ομολογιακού χαρακτήρα και περιεχομένου και καταργείται ουσιαστικά η υποχρεωτικότητα της θρησκευτικής εκπαιδεύσεως με επίκεντρο την ορθόδοξη παράδοση του τόπου. Το επόμενο βήμα θα είναι η μείωση των θεολόγων και η αντικατάστασή τους με άλλους “θεολόγους”, οι οποίοι θα διδάσκουν συναφή και ισότιμα προς τα Θρησκευτικά μαθήματα (βλ. γερμανικό μοντέλο), υπό το σκεπτικό να καλυφθεί η ελεύθερη ώρα. Υπ’ αυτή την έννοια θα αμφισβητηθούν οι θεολογικές σπουδές στα πανεπιστήμια της χώρας». Και τονίζει: «Η Εκκλησία έχει περιέλθει σε εξαιρετικά δυσχερή θέση, παρά το ότι πολλοί θεωρούν “νίκη” την απόφαση του ΣτΕ. Δυστυχώς όμως θα αποδειχθεί μια πύρρειος νίκη, η οποία θα έχει δυσμενέστατες συνέπειες όχι μόνο για τη θρησκευτική εκπαίδευση, αλλά και για την Εκκλησία και στις σχέσεις της με την Πολιτεία».