«ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΑΙΡΕΣΗ»
Έκδοση Ιερού Κοινοβίου Οσίου Νικόδημου του Αγιορείτου
Γουμένισσα 2009
***
ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΑΙΡΕΣΗ - ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΗΜΕΡΙΔΑΣ
22 Σεπτεμβρίου 2001
1981 εικοσαετία 2001
ΙΕΡΟΥ ΚΟΙΝΟΒΙΟΥ ΟΣΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ
• Αρχιμανδρίτης Σαράντης Σαράντος
• Πρωτοπρεσβύτερος Γεώργιος Δ. Μεταλληνός
• Πρωτοπρεσβύτερος Θεόδωρος Ζήσης
• Ιερομόναχος Λουκάς Γρηγοριάτης
• Μοναχός Μωυσής Αγιορείτης
• Αγιορείτης Μοναχός Νικόδημος(Μπιλάλης, θ.- φ.)........
Έκδοση Ιερού Κοινοβίου Οσίου Νικόδημου του Αγιορείτου
Γουμένισσα 2009
***
ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΑΙΡΕΣΗ - ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΗΜΕΡΙΔΑΣ
22 Σεπτεμβρίου 2001
1981 εικοσαετία 2001
ΙΕΡΟΥ ΚΟΙΝΟΒΙΟΥ ΟΣΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ
• Αρχιμανδρίτης Σαράντης Σαράντος
• Πρωτοπρεσβύτερος Γεώργιος Δ. Μεταλληνός
• Πρωτοπρεσβύτερος Θεόδωρος Ζήσης
• Ιερομόναχος Λουκάς Γρηγοριάτης
• Μοναχός Μωυσής Αγιορείτης
• Αγιορείτης Μοναχός Νικόδημος(Μπιλάλης, θ.- φ.)........
.
ΙΕΡΟΝ ΚΟΙΝΟΒΙΟΝ ΟΣΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ
ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΓΟΥΜΕΝΙΣΣΗΣ
61300 ΓΟΥΜΕΝΙΣΣΑ
Τηλέφωνο: 23430 42314
Τηλεομοιότυπο (φαξ): 23430 43080
ΓΟΥΜΕΝΙΣΣΑ 2009
Επιμέλεια τόμου, διορθώσεις κειμένων, ηλεκτρονική σελιδοποίηση, ηλεκτρονικό μοντάζ, εκτύπωση, βιβλιοδεσία: ΙΕΡΟΝ ΚΟΙΝΟΒΙΟΝ ΟΣΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ
Ι8ΒΝ: 978-960-86065-8-6
***
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Πρόλογος του Καθηγουμένου του Ιερού Κοινοβίου Όσιου σελ.
Νικόδημου Αρχιμανδρίτου Χρυσοστόμου 7-10
Πρόγραμμα Ημερίδας 15-17
ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ
Προσφώνηση του Καθηγουμένου του Ιερού Κοινοβίου Οσίου Νικόδημου Αρχιμανδρίτου Χρυσοστόμου 21-25
Χαιρετισμός του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Γουμενίσσης, Αξιουπόλεως και Πολυκάστρου κ. Δημητρίου 26-27
Χαιρετισμός του εκπροσώπου της Κυριάρχου Ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας Αγίου Όρους, Πανοσιολογιωτάτου ιερομόναχου Θεολόγου 28-30
Χαιρετισμός του Πανοσιολογιωτάτου Αρχιμανδρίτου Θεοφίλου Ζησοπούλου, Προϊσταμένου Χριστιανικής Αδελφότητας «Λυδία» 31-32
ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ
ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΖΗΣΗ
Τα όρια της Εκκλησίας και ο Οικουμενισμός 37-55
ΜΟΝΑΧΟΥ ΜΩΥΣΕΩΣ ΑΠΟΡΕΙΤΟΥ
Μοναχισμός και αίρεση 59-65
ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Δ. ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΥ
Βάπτισμα και αναβαπτισμός των αιρετικών 69-84
ΑΠΟΡΕΙΤΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ (ΜΠΙΛΑΛΗ, θ.-φ.)
Η ακυρότητα των «μυστηρίων» των Λατινοπαπικών ως αιρετικών 87-131
ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΛΟΥΚΑ ΓΡΗΓΟΡΙΑΤΟΥ
Ό σύγχρονος Διάλογος Ορθοδόξων και Αντιχαλκηδονίων υπό το φως της Παραδόσεως της Εκκλησίας.... 135-156
ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΣΑΡΑΝΤΗ ΣΑΡΑΝΤΟΥ
Οι Διάλογοι με τους ετεροδόξους: ιστορική αναφορά - αποτίμηση 159-170
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Ανακοίνωση Συμπερασμάτων της Ημερίδας από τον Πρόεδρο της Οργανωτικής Επιτροπής Πρωτοπρεσβύτερο Καθηγητή Θεόδωρο Ζήση 171-174
Καταληκτήρια προσφώνηση από τον Καθηγούμενο του Ιερού Κοινοβίου Όσιου Νικόδημου Αρχιμανδρίτη Χρυσόστομο . .. 175
Περιεχόμενα 179-180
***
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Τον Σεπτέμβριο του 2001, το Ιερό Κοινόβιο Οσίου Νικόδημου του Αγιορείτου εόρτασε τα εικοσάχρονα του με μια Ημερίδα αφιερωμένη σε ένα θέμα που, στα αμέσως επόμενα χρόνια, έμελλε να συζητείται ολοένα και περισσότερο, όχι μόνο μέσα σε στενούς εκκλησιαστικούς κύκλους, αλλά και εκτός αυτών. Εξακολούθησε, μάλιστα, και εξακολουθεί να λαμβάνει καθημερινά ως θεματική όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις, με εκδόσεις σχετικών βιβλίων, δημοσιεύσεις πλήθους άρθρων σε εφημερίδες, περιοδικά και αλλά έντυπα.
Το θέμα της Ημερίδας ήταν «ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΑΙΡΕΣΗ» και διεξήχθη υπό την «σκιά» των εντυπώσεων και των ποικίλων αντιδράσεων που προκάλεσε η επίσκεψη του τέως πάπα Ιωάννη-Παύλου Β' στην Αθήνα τον Μάϊο του 2001. Αυτό το γεγονός υπήρξε μάλλον και η αφορμή για την επιλογή του θέματος. Νωπή ήταν ακόμη τότε στη μνήμη όλων η αίσθηση που άφησε η έλευση του ποντίφηκα της Ρώμης στην Ορθόδοξη Ελλάδα, η οποία σηματοδότησε έκτοτε σοβαρές εξελίξεις στο χώρο της Εκκλησίας.
Η Ημερίδα ακολούθησε, χρονικά, το από κάθε άποψη επιτυχημένο διεξαχθέν Συνέδριο για τον Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη (έτος 1999). Όπως τότε, το ίδιο και τώρα, συμπαραστάτης, αλλά και εμπνευστής στην πρωτοβουλία μας αύτη ήταν και πάλι ο προστάτης μας θεοφόρος και θεοφώτιστος Άγιος Νικόδημος, ο όποιος στην εποχή του, με κοπιώδη νυχθήμερη προσπάθεια αγωνίσθηκε σθεναρά να αναδείξει μέσα από τα θεόπνευστα συγγράμματα του τον κρυμμένο πολυτίμητο θησαυρό, τον ατίμητο μαργαρίτη που ακούει στο όνομα Ορθοδοξία. Ανύστακτη, εξάλλου, ήταν και η μεριμνά του να αποκαλύψει και να στηλιτεύσει την πλάνη των αιρέσεων και ιδιαιτέρως την επικίνδυνη για την Ορθοδοξία παναίρεση του Παπισμού. Και όλα αυτά με έναν και μοναδικό σκοπό: την «κοινήν απάντων των Ορθοδόξων ωφελεία».
Τα κείμενα των Εισηγήσεων κυκλοφορούνται σε κρίσιμους για τα θέματα της Πίστεως καιρούς, σε καιρούς δίσεκτους και αποκαλυπτικούς για την Ορθοδοξία. Είναι πλέον κοινή η πεποίθηση ότι η συμμετοχή της Μίας, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας στους διεξαγόμενους Διάλογους με τους πάσης φύσεως αιρετικούς (Παπικούς, Προτεστάντες, Αντιχαλκηδονίους κ.α.) δημιουργεί όλο και περισσότερο μια σταθερά αυξανόμενη και αδικαιολόγητη απόκλιση από την ακρίβεια του ορθοδόξου δόγματος. Η επιδεικνυόμενη συμβιβαστική διάθεση και οι συνεχείς υποχωρήσεις εκ μέρους των επισήμων αντιπροσώπων της ορθόδοξης αντιπροσωπείας, οδηγούν αναπόφευκτα σε άμβλυνση των ορθοδόξων κριτηρίων και των συνειδήσεων. Η Ορθοδοξία, πού κατάφερε να επιβιώσει ως τώρα αλώβητη μέσα από κατατρεγμούς και κλυδωνισμούς, θύελλες και τρικυμίες, σήμερα διακυβεύεται και εν πολλοίς «ακρωτηριάζεται» κατά τις συναντήσεις ετεροδόξων και ημών των Ορθοδόξων. Έτσι όμως διακινδυνεύεται σοβαρά η αιώνια σωτηρία μας. Και αυτό είναι το πλέον επικίνδυνο.
Όμως η «Μία, Άγια, Αποστολική και Καθολική Εκκλησία» πού εκφράζει αναλλοίωτο και ανόθευτο, δια μέσου των αιώνων, το ορθόδοξο δόγμα και την ορθόδοξη παράδοση των Αγίων Πατέρων, δεν μπορεί να εξισωθεί επ' ουδενί λόγω και τρόπω με την αίρεση! Διότι αίρεση είναι η παραχάραξη της προαιώνιας Αλήθειας πού μας παρεδόθη από τον Χριστό. Η θεληματική αποκοπή από το Σώμα Του. Είναι η απομάκρυνση από την παραδεδομένη πίστη της Εκκλησίας και η διάσπαση της ενότητας της. Η αίρεση διαστρέφει την αλήθεια του Ευαγγελίου, αλλοιώνει το ορθόδοξο δόγμα, το ορθόδοξο ήθος και την ορθόδοξη πίστη και επακόλουθα διαγράφει την προοπτική της σωτηρίας του ανθρώπου.
Αντίθετα, η Ορθοδοξία είναι η μόνη σώζουσα αλήθεια. Είναι η οδός εκείνη πού οδηγεί με ασφάλεια τον πιστό προς την σωτηρία. Μόνο αυτή διατήρησε ανόθευτη την γνήσια χριστιανική πίστη, όπως την παρέλαβε από τους αυτόπτες και αυτήκοους μάρτυρες, τους Αγίους Αποστόλους και τους θεοφόρους Πατέρες, και με ακρίβεια, χωρίς διακοπή ή αλλοίωση, την διατήρησε ως τις ημέρες μας. Γι' αυτό η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι γνήσια και αυθεντική! Διότι είναι «η Εκκλησία της Παραδόσεως». Άρα και η μόνη πού κατέχει το αληθινό Ευαγγέλιο του Χρίστου. Διαφυλάσσει ολόκληρη την Αλήθεια, την απόλυτη Αλήθεια, η οποία αποτελεί αυτήν την ίδια την ουσία της Ορθοδοξίας.
Η διαφορά της Ορθόδοξης Εκκλησίας από τις άλλες "χριστιανικές" Ομολογίες δεν είναι διαφορά χαρακτηριστικών, αλλά διαφορά ουσίας. Οι Δυτικοί (Παπικοί, Προτεστάντες), έχουν χάσει την ουσία του Χριστιανισμού, έχουν απωλέσει εδώ και πολλούς αιώνες την ορθή πίστη και συνακόλουθα την Χάρη του Θεού. Αντίθετα, η Ορθόδοξη Εκκλησία διαφυλάσσει αναλλοίωτο, τον θησαυρό της αποστολικής πίστεως και την πνοή της παραδόσεως των Πατέρων, γι' αυτό και διατηρεί ακέραιη την σώζουσα Χάρη και την Δωρεά του Θεού.
Ως εκ τούτου δεν υπάρχει άλλη Εκκλησία εκτός από την Ορθόδοξη. Μόνο αυτή διασφαλίζει στον άνθρωπο την οδό προς τη θέωση. Αυτή είναι η Κιβωτός που τον διασώζει. Έξω από αυτήν δεν υπάρχει σωτηρία. Και αυτό είναι ένα αναμφισβήτητο ιστορικό γεγονός. Γιατί μόνο η Εκκλησία των Ορθοδόξων αναδεικνύει Μάρτυρες και Αγίους.
Αξιοσημείωτη ώστε να αναφερθεί εδώ είναι η προφητική και συνάμα συγκλονιστική ομολογία από στόμα ετεροδόξου, του Βρετανού ιστορικού και κορυφαίου Βυζαντινολόγου sir Steven Runciman (σερ Στήβεν Ράνσιμαν) για το μέλλον της Ορθοδοξίας. Ο Runciman, κατά τα τέλη του αιώνα που αφήσαμε ήδη πίσω μας, είχε πει ότι στον 21ο αιώνα «η Ορθόδοξη Εκκλησία θα είναι η μόνη από τις μεγάλες χριστιανικές Εκκλησίες που θα έχει επιζήσει, αφού μόνη αύτη θυμάται πώς η θρησκεία είναι Μυστήριο...». Ο ίδιος δεν ήταν Ορθόδοξος, είχε εμβαθύνει όμως στην πνευματικότητα της Ορθοδοξίας.
Ας ευχηθούμε οι Εισηγήσεις της Ημερίδας - οι όποιες για λόγους υπεράνω της βουλήσεως μας τώρα κυκλοφορούνται - να γίνουν αφορμή ενός γόνιμου προβληματισμού για τον ορθόδοξο χριστιανό αναγνώστη. Να τον καταστήσουν περισσότερο ευαίσθητο σχετικά με την αδιαπραγμάτευτη πατροπαράδοτη πίστη μας. Να αντιληφθεί ότι υπάρχουν ουσιώδεις διαφορές που κρατούν τους ετεροδόξους των άλλων "χριστιανικών" Ομολογιών μακριά από την αληθινή ποίμνη του Χρίστου, την Ορθόδοξη Εκκλησία. Να συνειδητοποιήσει ακόμη τη μοναδικότητα της Ορθοδοξίας, να εκτιμήσει το αληθινό κάλλος της και να την αισθανθεί ως την μοναδική σήμερα ελπίδα του κόσμου.
Ας γνωρίζουμε ότι το κινδυνευόμενον στις ήμερες μας είναι η Ορθόδοξη Πίστη μας. Ζούμε σε ημέρες πραγματικής αποστασίας από τον Θεό, σε μια εποχή όπου «αντίχριστοι πολλοί γεγόνασιν» (Ίω. Α' 2, 18). Καθώς το εκκλησιαστικό φρόνημα και το δογματικό αισθητήριο του Ορθοδόξου οσημέραι αμβλύνεται, το ορθόδοξο ήθος νοθεύεται και η αγία μας Παράδοση περιφρονείται, ας φέρνουμε συχνά στη μνήμη μας τον μεγάλο διδάσκαλο της Εκκλησίας, τον Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη. Εκείνος βίωσε και δίδαξε στην πληρότητα της την Ορθοδοξία και παρέμεινε πιστός φύλακας της Πατερικής Παραδόσεως. Άς τον έχουμε - μέσα από τα θεοφώτιστα ιερά συγγράμματα του - ως πνευματικό οδηγό μας στη ζωή αυτή, για να πορευθούμε και εμείς Ορθόδοξα. Άς διατηρούμε ζωντανή μέσα στην ψυχή μας την αγία μορφή του, βηματίζοντας και εμείς στα δικά του βήματα. Άλλωστε, «μνήμη Αγίου» σημαίνει «μίμησις Αγίου». Αυτό είναι και το καλύτερο μνημόσυνο πού θα πραγματοποιούσαμε στη μνήμη του, καθώς εφέτος, το έτος 2009, εορτάζουμε τα διακόσια χρόνια από την οσιακή κοίμηση του.
Ο Καθηγούμενος του Ιερού Κοινοβίου Οσίου Νικόδημου του Αγιορείτου
Αρχιμανδρίτης Χρυσόστομος
19 Ιανουαρίου 2009,
μνήμη του εν Αγίοις Πατρός ημών
Μάρκου Αρχιεπισκόπου Εφέσου του Ευγενικού,
όστις «ήθλησεν υπέρ της Εκκλησίας πάνυ καλώς»
και «Στύλος της Ορθοδοξίας» απεκλήθη.
***
Οι Προφήται ως είδον, οι Απόστολοι ως εδίδαξαν, η Εκκλησία ως παρέλαβεν,
οι Διδάσκαλοι ως εδογμάτισαν, η Οικουμένη ως συμπεφρόνηκεν,
η χάρις ως έλαμψεν, η αλήθεια ως αποδέδεικται,
το ψευδός ως απελήλαται, η σοφία ως επαρρησιάσατο,
ο Χριστός ως εβράβευσεν
ούτω φρονούμεν, ούτω λαλούμεν, ούτω κηρύσσομεν
Χριστόν τον αληθινόν Θεόν ημών,
και τους αυτόν Αγίους εν λόγοις τιμώντες, εν συγγραφαίς...
Αύτη η πίστις των Αποστόλων,
Αύτη η πίστις των Πατέρων,
Αύτη η πίστις των Ορθοδόξων,
Αύτη η πίστις την Οικουμένην εστήριξεν.
(Απόσπασμα από το Συνοδικόν της Αγίας και Οικουμενικής Ζ' Συνόδου
υπέρ της Ορθοδοξίας)
***
ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΟΥΜΕΝΟΥ
ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΟΙΝΟΒΙΟΥ ΟΣΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ
ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
Πανοσιολογιώτατε εκπρόσωπε της Ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας π. Θεολόγε,
Πανοσιολογιώτατοι άγιοι Καθηγούμενοι,
Πανοσιολογιώτατοι Αρχιμανδρίται και Ιερομόναχοι,
Αιδεσιμολογιώτατοι Πρωτοπρεσβύτεροι και Πρεσβύτεροι,
Σεβαστές Γερόντισσες,
Οσιώτατοι Μοναχοί και Οσιώτατες Μοναχές,
Αξιότιμοι Κύριοι Βουλευτές,
Γενναιότατε Στρατηγέ, Ταξίαρχε και στρατιωτικοί εκπρόσωποι,
Αξιότιμε κ. Δήμαρχε Γουμένισσας,
Αξιότιμοι κ. Δήμαρχοι και δημοτικοί σύμβουλοι,
Αξιότιμοι σύνεδροι και ακροατές της Ημερίδας,
Σάς καλωσορίζουμε με την οφειλόμενη εν Χριστώ αγάπη και τιμή στο Ιερό Κοινόβιο Οσίου Νικόδημου του Αγιορείτου.
Η εκδήλωση αυτή έχει δυο γενεσιουργές αιτίες. Αφενός εντάσσεται στα πλαίσια μιας επετείου και αφετέρου, ως προς την επιλογή της θεματικής της, είναι καρπός μακροχρόνιου προβληματισμού και έντονης ανησυχίας.
Φέτος συμπληρώνονται είκοσι χρόνια από την ίδρυση και δημιουργία του καθ' ημάς Ιερού Κοινοβίου Οσίου Νικόδημου. Στα πλαίσια, λοιπόν, αυτής της επετείου προγραμματίσαμε και συν Θεώ πραγματοποιούμε αυτήν την Ημερίδα.
Πέρασαν ήδη είκοσι χρόνια από την ιερή εκείνη στιγμή κατά την οποία ο τότε Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πολυανής και Κιλκισίου Αμβρόσιος έθετε γεμάτος συγκίνηση και αγαθές προσδοκίες τον θεμέλιο λίθο για τη δημιουργία του Ιερού Κοινοβίου Οσίου Νικόδημου του Αγιορείτου.
Στον εκτός Αγίου Όρους ελλαδικό χώρο, δεν έβρισκες τότε οργανωμένο ανδρικό Μοναχισμό. Γι' αυτό και η προσπάθεια μας εκείνη, φάνταζε λίγο ρομαντική στα μάτια κάποιων.
Όμως με την βοήθεια του εν Τριάδι Θεού και τις ακοίμητες πρεσβείες του προστάτου του Ιερού Κοινοβίου Οσίου Νικόδημου του Αγιορείτου, η προσπάθεια εκείνη δημιουργίας ανδρώας Μονής στο όρος Πάϊκο και στην περιοχή της Γουμένισσας, με την αρχαία μοναστηριακή παράδοση, ευοδώθηκε και καρποφόρησε.
Το μεγαλύτερο γεγονός για τη μικρή -στο ξεκίνημα της- μοναστική Αδελφότητα του Πάϊκου ήταν η υπαγωγή της κάτω από την πνευματική εποπτεία, κηδεμονία και δικαιοδοσία της Ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας του Αγίου Όρους.
Έτσι, η μοναστική Αδελφότητα του Αγίου Νικόδημου έγινε Μετόχιο της Σιμωνόπετρας. Αύτη η ευλογημένη κατάληξη, οφείλεται πρώτα στην αγαθή Πρόνοια του Θεού και εν συνεχεία στη φροντίδα και συγκατάνευση του τότε Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Αμβροσίου, προς τον όποιο ευγνωμόνως αυτήν τη στιγμή στρέφουμε τη σκέψη μας. Δεν θα μπορούσε όμως να πραγματοποιηθεί αυτό χωρίς την άμετρη πατρική αγάπη του σεβαστού μας Γέροντος Αιμιλιανού, Καθηγουμένου μέχρι προ ολίγου της Ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας.
Κατά την επετειακή αυτή στιγμή της Εικοσαετηρίδος του Ιερού Κοινοβίου θεωρούμε ως πρώτιστο καθήκον να διακηρύξουμε και από της θέσεως αυτής την υιική μας ευγνωμοσύνη και τις διηνεκείς μας ευχαριστίες προς τον πολυσέβαστο Γέροντα Αιμιλιανό, διότι αρχικώς μεν επρότεινε και εδέχθη να καταστήσει την μικρή τότε Αδελφότητα μας Μετόχιον της Ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας, με αποκλειστικό σκοπό την ιδική μας προστασία, προκοπή και ανάδειξη. Και εν συνεχεία, κατά την εικοσαετή σχεδόν πατρική του κηδεμονία, δεν παρέλειψε αόκνως να μας συμπαρίσταται και να μας παρέχει κάθε βοήθεια και αντίληψη.
Κατά τη διάρκεια των είκοσι χρόνων που πέρασαν, πάντα υπήρχε - και υπάρχει - η αίσθηση ότι αυτός που οικονομεί, προφυλάσσει, φροντίζει και διοικεί το Ιερό Κοινόβιο είναι ο προστάτης του Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης.
Η παρουσία του δεν έλειψε ποτέ από τη ζωή μας. Τα προβλήματα λύνονταν και οι ανάγκες θεραπεύονταν με τη δική του θαυμαστή παρέμβαση. Αυτός κατευθύνει τους πατέρες και Αδελφούς, αλλά και αυτός παρηγορεί και βοηθεί τους ευλαβείς προσκυνητές του Ιερού Κοινοβίου.
Παρέλκει αυτή τη στιγμή να επεκταθούμε σε περισσότερες λεπτομέρειες περί του εικοσαετούς βίου του Ιερού Κοινοβίου, επειγόμενοι να αναφερθούμε επ' ολίγον και στην θεματική της Ημερίδας.
Η Ημερίδα αυτή με το γενικό θέμα «ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΑΙΡΕΣΗ» και με τις επιμέρους έξι εισηγήσεις που θα ακολουθήσουν, δεν γίνεται εκ φιλοψόγου προαιρέσεως ούτε έχει τέτοιου είδους σκοπό και χαρακτήρα.
Αιτία για την επιλογή αυτής της θεματικής είναι ένας μακροχρόνιος προβληματισμός ολοκλήρου του πιστεύοντας πληρώματος της Εκκλησίας και της μοναστικής μας Αδελφότητας. Ένας προβληματισμός και μία ανησυχία που έχει σχέση με όσα συμβαίνουν, δεκαετίες τώρα, όχι έξω από την Ορθοδοξία, αλλά μέσα σ' αυτήν.
Ο προβληματισμός και ή ανησυχία μας έλαβε την αρχή και συντηρείται από τα αντικανονικούς, αντιευαγγελικώς και αντορθοδόξως και κατά σύστημα, λεγόμενα και πραττόμενα από κορυφαίους εκκλησιαστικούς και θεολογικούς παράγοντες, σχεδόν σ' όλες τις ανά τον κόσμο Ορθόδοξες Εκκλησίες, όσον αφορά στη σχέση Ορθοδοξίας και Αιρέσεως.
Συνεπώς, το γενικό θέμα της Ημερίδας «ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΑΙΡΕΣΗ» δεν έχει σχέση με την ιδεολογική, κοινωνική και πολιτική εκδοχή των όρων αυτών, αλλά αποκλειστικά με την αυστηρώς δογματική εκδοχή τους.
Ο προστάτης του Ιερού Κοινοβίου Άγιος Νικόδημος είναι αυτός πού μας γαλουχεί με τα νάματα της Ορθοδόξου Πίστεως και Παραδόσεως, σ' όλα τα θέματα της πνευματικής εν Χριστώ ζωής και ειδικότερα στα θέματα της δογματικής στοιχειώσεώς μας και της ένθεης μαρτυρίας της πίστεως μας στους «εγγύς και στους μακράν». Εκείνος αγωνίσθηκε περισσότερο παντός αλλού για τη διαφύλαξη της Ορθοδόξου πίστεως από την λύμη των αιρέσεων και έθεσε ως σκοπό των πολλών συγγραφών του την «κοινήν των Ορθοδόξων ωφέλειαν». Αλλά και γενικότερα ο Ορθόδοξος Μοναχισμός προσέφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες προς την Εκκλησία στον τομέα αυτό.
Αυτόν τον ίδιο σκοπό του Αγίου Νικόδημου θέλουμε να υπηρετήσουμε και εμείς με τις μικρές μας δυνάμεις δια της Ημερίδος αυτής, ακολουθώντας τα ίχνη των οσίων Πατέρων και Διδασκάλων μας. Να τονίσουμε, δηλαδή, για άλλη μία φορά, σε καιρούς μάλιστα ποικίλης και ψηλαφητής δογματικής συγχύσεως, την μοναδικότητα της Ορθοδοξίας και να την οριοθετήσουμε εν σχέσει με τις αιρέσεις και ειδικότερα με την παναίρεση του λεγόμενου διαχριστιανικού Οικουμενισμού, ο όποιος διαλύει τα ίδια τα θεμέλια της Πίστεως, εξισώνοντας με τρόπο αντιευαγγελικό την Αλήθεια με το Ψευδός, την Ορθοδοξία με την Αίρεση. Η τυχόν αποδοχή της παναίρεσης του Οικουμενισμού από κληρικούς ή λαϊκούς, είτε θεωρητική είτε πρακτική, δεν αφήνει τίποτε όρθιο και άθικτο μέσα τους από τον ατίμητο θησαυρό της Ορθοδόξου Πίστεως.
Περί αυτού λοιπόν πρόκειται. Περί ομολογίας της Αλήθειας. Της αλήθειας εκείνης, της οποίας την μαρτυρία έθεσε ως σκοπό της Ενανθρωπήσεως Του ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός λέγοντας, «εγώ εις τούτο γεγέννημαι και εις τούτο ελήλυθα εις τον κόσμον, ίνα μαρτυρήσω τη αλήθεια» (Ίω. ιη', 37).
Η αναφερθείσα, προϋπάρχουσα αιτία για την επιλογή του θέματος της Ημερίδας ενισχύθηκε σημαντικά από μία, ως μη ώφελε, πρόσφατη αφορμή: Την τιμητική υποδοχή στη χώρα μας του πάπα της Ρώμης, από μερίδα ιεραρχών της Εκκλησίας της Ελλάδος με επικεφαλής τον πρώτο και μετά από ιεροσυνοδική, δυστυχώς, απόφαση.
Αγαθή συγκυρία σήμερα πού πραγματοποιούμε την Ημερίδα αυτή είναι η εορταζόμενη μνήμη των 26 Αγιορειτών Ζωγραφιτών Πατέρων, Ομολογητών και Μαρτύρων της Ορθοδόξου Πίστεως, πού τους κατέκαψαν ζωντανούς, επειδή δεν εδέχθηκαν να μνημονεύσουν τον ενωτικό πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ιωάννη Βέκκο, ο οποίος είχε υπαγάγει την αλήθεια της Ορθοδοξίας κάτω από το ψεύδος της παπικής τιάρας, επιβάλλοντας την ένωση της με την πλάνη του Παπισμού.
Μη θέλοντας όμως να προκαταλάβουμε το έργο των εισηγητών, σπεύδουμε να κλείσουμε την παρούσα προσφώνηση με μία κραυγή αγωνίας, πού νομίζουμε ότι αντανακλάται και σ' ολόκληρο το πλήρωμα των πιστών.
Τελικά πού πηγαίνουμε; Πού μας πηγαίνουν; (δυστυχώς και με δική μας ευθύνη!). Είμαστε και εμείς από αυτούς πού έχουν σχετικοποιήσει την αλήθεια της Ορθοδόξου Πίστεως; Θα διατελούμε κοιμώμενοι βλέποντας την μετάλλαξη της Ορθοδοξίας σε αίρεση; Θα ακυρώσουμε στην πράξη τους θεοστεφείς αγώνες των αγίων Ομολογητών και Μαρτύρων, όπως των σήμερα τιμωμένων αγίων; Θά επαληθεύσουμε τραγικά και στον εαυτό μας την ουσιαστική αναίρεση της θεοπαραδότου Πίστεως, πού θα συμβεί στα έσχατα χρόνια, σύμφωνα με την πρόρρηση του Κυρίου «πλην ο Υιός του ανθρώπου ελθών άρα ευρήσει την πίστιν επί της γης;» (Λουκ. ιη', 8).
Θα αφήσουμε να «μωρανθή» το άλας της γης; Και δεν φοβόμαστε τότε την απειλή της απορρίψεως μας από τον Θεό και της περιφρονήσεως μας από τους ανθρώπους; Σύμφωνα με τη ρητή προειδοποίηση του Κυρίου, πού απηύθυνε προς τους μαθητές Του — και ισχύει σήμερα μόνο για τους Ορθοδόξους, οι όποιοι εξακολουθούν να μαθητεύουν παρά τους πόδας των Αποστόλων Του: «Υμείς έστε το άλας της γης, εάν δε το άλας μωρανθή, εν τίνι αλισθήσεται; εις ουδέν Ισχύει έτι ει μη βληθήναι έξω και καταπατείσθαι υπό των ανθρώπων» (Ματ. ε', 13). Θα γίνουμε λοιπόν και εμείς άλας ξεμωραμένο; Και σε μια τέτοια περίπτωση, προς χάριν ποίου και ένεκεν ποίας ωφελείας θα υποστούμε την αβάστακτη αβαρία της αιώνιας απώλειας μας;
Έγκυρες απαντήσεις στα παραπάνω αγωνιώδη ερωτήματα, ελπίζουμε και περιμένουμε να λάβουμε από τους καθ' όλα ικανούς και αξιοσέβαστους εισηγητές της Ημερίδας. Γένοιτο!
***
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΩΝ
ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ
ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΘΕΟΔΩΡΟ ΖΗΣΗ
«Το μεν πνεύμα πρόθυμον, η δε σαρξ ασθενής» Υπάρχουν όρια στην ανθρώπινη αντοχή. Και επειδή και εμείς ξεπεράσαμε το όριο του χρόνου και ή ώρα έχει παρέλθει, θα προσπαθήσω μέσα σε λίγα λεπτά να συνοψίσω όσα σήμερα ακούσαμε εδώ.
Μετά από τους Χαιρετισμούς με τους οποίους άρχισε η σημερινή Ημερίδα, στην πρώτη από τις δύο συνεδρίες ανακοινώθηκαν τρεις εισηγήσεις: από τον ομιλούντα (Τα όρια της Εκκλησίας και ο Οικουμενισμός), από τον π. Μωυσή Αγιορείτη (Μοναχισμός και αίρεση) και επίσης από τον π. Γεώργιο Μεταλληνό (Βάπτισμα και «αναβαπτισμός» των αιρετικών).
Στην πρώτη εισήγηση του πρώτου μέρους καταδείχθηκε, ότι οι δύο μεγάλες χριστιανικές Ομολογίες (ο Προτεσταντισμός και ο Παπισμός) δεν έχουν πρόβλημα να μετέχουν στην λεγόμενη Οικουμενική Κίνηση, διότι οι εκκλησιολογίες τους είναι ευρείες. Έχουνε οι ίδιες φύγει μέσα από τα όρια της κανονικής Εκκλησίας, βρίσκονται λοιπόν «έξω» από την Εκκλησία. Το αξιοσημείωτο εδώ είναι, ότι θέλουν να γκρεμίσουν και τα όρια ημών των Ορθοδόξων, πού βρισκόμαστε «μέσα» στην Εκκλησία. Παρέσυραν λοιπόν και εμάς στο παιχνίδι του Οικουμενισμού, μας επηρέασαν από τις δικές τους εκκλησιολογικές θέσεις και αρχίζουμε και εμείς και γκρεμίζουμε σιγά-σιγά τα όρια της δικής μας Εκκλησίας, η οποία είναι «αποκλειστική και φραγμένη», έχει φραγμόν.
Στην δεύτερη εισήγηση, ο π. Μωυσής προσπάθησε με λόγο καλλιεπή να μας παρουσιάσει, ιστορικά κατ' αρχήν, την συμβολή του Μοναχισμού - από τους πρώτους αιώνες μέχρι και τις μέρες μας - στη διαφύλαξη του ορθοδόξου δόγματος και της ορθοδόξου διδασκαλίας. Προσπάθησε επίσης να δείξει ότι, μολονότι το κύριο έργο των Μοναχών είναι ασφαλώς η προσευχή και η κατάνυξη, η προσπάθεια για τελειοποίηση και θέωση, όταν το απαιτούν οι καιροί, όταν το καλούν δύσκολες στιγμές της Εκκλησίας - όπως μας έδειξε ιδιαίτερα με το παράδειγμα του Αγίου Αντωνίου - οι μοναχοί αφήνουν την προσευχή και την κατάνυξη και κατέρχονται στον κόσμο για να βοηθήσουν την Εκκλησία και να αναπαύσουν τις συνειδήσεις των ανθρώπων.
Στο τρίτο θέμα, ο π. Γεώργιος Μεταλληνός, στην εισήγηση του «Βάπτισμα και "αναβαπτισμός" των αιρετικών» (με το θέμα αυτό ο π. Γεώργιος έχει συγγράψει και ειδικό βιβλίο. Εξαιτίας της συγγραφής αυτού του βιβλίου έχει καταστεί και στόχος των Οιίκουμενιστών. Πληροφορηθήκαμε ότι απαγορεύεται ή κυκλοφορία αυτού του βιβλίου σε ορισμένες επισκοπές της Αμερικής) προσπάθησε - για να το πω πολύ σχηματικά - να μας δείξει εν μέρει, ότι έφ' όσον οι αιρετικοί βρίσκονται «έξω» από την Εκκλησία, δεν λειτουργεί σ' αυτούς η Χάρη. Και μόνο με τη θέση αυτή όλα τα «μυστήρια» τους είναι άκυρα, δεν έχουν Μυστήρια οι αιρετικοί.
Βασιζόμενος όμως στην αγιοπνευματική Παράδοση των Πατέρων της Εκκλησίας, ο π. Γεώργιος έδειξε επίσης, πώς ορισμένες φορές η Εκκλησία - «κατ' οικονομίαν» και όχι «κατ' ακρίβειαν» - αυτά τα ουσιαστικώς άκυρα μυστήρια των αιρετικών τα κάνει δεκτά, έφ' όσον αυτά τουλάχιστον τηρούν την εξωτερική «ακρίβεια». Άν υπάρχουν αιρετικοί οι όποιοι έχουν θίξει ακόμη και την εξωτερική «ακρίβεια» του μυστηρίου - και μας ανέφερε περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα οι Παπικοί, οι όποιοι θίγουν την εξωτερική «ακρίβεια» με το ράντισμα κατά το βάπτισμα, τότε ούτε «κατ' οικονομίαν» τα μυστήρια αυτά, κανονικώς, δεν θα πρέπει να γίνονται δεκτά.
Με αφορμή μάλιστα τη συζήτηση γύρω από το θέμα του αναβαπτισμού και της βαπτίσεως έγιναν πολύ ενδιαφέρουσες παρεμβάσεις και εισηγήσεις. Σημειώνω εδώ, ότι επιλύθηκαν - και με πρακτικό τρόπο - ακόμη και θέματα περί του πώς πρέπει οι ιερείς να κρατούν τα μωρά κατά την ώρα της βαπτίσεως, για να αποφευχθούν ορισμένοι κίνδυνοι. Ήταν πολύ όμορφες αυτές οι στιγμές...
Έγινε λόγος επίσης περί του μεγάλου θέματος του νηπιοβαπτισμού και εντοπίστηκε ένας πολύ μεγάλος κίνδυνος ό όποιος αναπτύσσεται σε ορισμένες περιοχές. Μου επροτάθη μάλιστα, κατά το διάλειμμα της συνεδρίας μας, ότι θα πρέπει και το πρόβλημα του νηπιοβαπτισμού να γίνει θέμα ειδικής Ημερίδας, διότι είναι όντως ένα πολύ σοβαρό ζήτημα. Επίσης μου επροτάθη, και το λέω και εδώ σαν μια σκέψη, ότι θα πρέπει και το ζήτημα των μικτών γάμων - ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα είναι επίσης οι γάμοι Ορθοδόξων με ετεροδόξους, για το όποιο θα μπορούσε να είχε γίνει και κάποια σχετική εισήγηση - να αποτελέσει θέμα μελλοντικής συζητήσεως μας...
Και ερχόμαστε τώρα στη δεύτερη ενότητα, η οποία δυστυχώς στερήθηκε της δυνατότητας συζητήσεων και κάποιων παρεμβάσεων. Κατά τη διάρκεια των τριών εισηγήσεων σκεφτόμουν, ότι πραγματικά θα πρέπει να φροντίζουμε να υπάρχει χρόνος για συζήτηση, διότι από τη συζήτηση προκύπτουν αξιόλογα πορίσματα και σπουδαία συμπεράσματα.
Η εισήγηση του π. Νικοδήμου του ...Αγιορείτου (του π. Νικοδήμου Μπιλάλη... Αγιορείτης ήταν και ο Άγιος Νικόδημος, Αγιορείτης είναι και ο π. Νικόδημος!) μας προσέφερε πάρα πολλά στοιχεία, ιδιαίτερα μάλιστα με τις αναφορές πού έκανε σε παλαιότερες παρεμβάσεις στο χώρο του Αγίου Όρους. Με τα στοιχεία αυτά ο π. Νικόδημος, από την μακρά του εκεί θήτευση και από τις επαφές πού είχε με Γεροντάδες του Αγίου Όρους, πλουτίζει την εμπειρία όλων μας και θα είναι πολύ χρήσιμο να τα έχουμε κάποια στιγμή όλα αυτά στη διάθεση μας για να τα δημοσιοποιήσουμε.
Επίσης πολύ συστηματική ήταν η εισήγηση την οποία έκανε ο π. Λουκάς Γρηγοριάτης — ήδη ο π. Δημήτριος Βασιλειάδης ευχαρίστησε την Ιερά Μονή του Οσίου Γρηγορίου για τη μεγάλη συμβολή της γενικώς στο θέμα της υπερασπίσεως της Ορθοδοξίας, αλλά ιδιαιτέρως στο θέμα της αντιμετωπίσεως των Μονοφυσιτών και των Αντιχαλκηδονίων. Μας έδωσε ο π. Λουκάς μία θαυμάσια εικόνα της ιστορίας αυτών των Διαλόγων. Ακόμη και εμείς οι όποιοι ασχολούμαστε με τους Διάλογους αυτούς, θυμηθήκαμε το πώς κατέληξε η πορεία αύτη το διάστημα εκείνο... Και στο τέλος μας επεσήμανε τα σημεία εκείνα στα όποια το κοινό Ανακοινωθέν της Επιτροπής του Διαλόγου δεν εκφράζεται σωστά, έχει λάθος. Όλα αυτά τα σημεία με τα όποια έχει εκτραπεί ο διάλογος με τους Μονοφυσίτες, ο π. Λουκάς τα ανήρεσε ένα προς ένα.
Και η τελευταία, τέλος, εισήγηση, του π. Σαράντη Σαράντου — ενός επίσης αγωνιστή κληρικού με άγρυπνη συνείδηση για όλα όσα συμβαίνουν στο χώρο της Εκκλησίας — μας έδωσε την αφορμή να εξακριβώσουμε την αναποτελεσματικότητα των διαλόγων με τους ετεροδόξους, την μη αναγκαιότητα τους. Μετείχα μάλιστα και ο ίδιος στους Διάλογους αυτούς για πολλά χρόνια, και συμφωνώ. Βέβαια μπορεί να υπάρχουν κάποια ελαφρυντικά, τα όποια δικαιολογούν ίσως ορισμένα που συμβαίνουν εκεί... Άλλα το σύνολο των διαπιστώσεων στις οποίες προέβη ο π. Σαράντης - για το κοσμικό φρόνημα εκείνων οι όποιοι μετέχουν στους Διάλογους, μέσα σ' ένα περιβάλλον κοσμικό, μακριά από την ασκητική εμπειρία και μακριά από την γνώση της ποιμαντικής αναγκαιότητας του πληρώματος της Εκκλησίας - μας βρίσκει όλους σύμφωνους. Άλλωστε και παλαιότερα είχαν ακουσθεί αυστηρές αγιορείτικες φωνές — ο Γέροντας Γαβριήλ ο Διονυσιάτης και πολλοί άλλοι είχαν εκφρασθεί υπέρ της άποψης, ότι δεν είναι καν αναγκαίοι αυτοί οι θεολογικοί διάλογοι.
Έτσι λοιπόν πορευθήκαμε σήμερα και βρισκόμαστε ήδη στο τέλος αυτής της ευλογημένης Ημερίδας. Τελειώνοντας και κλείνοντας εδώ την παρέμβαση μας αύτη, ως Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής, θα ήθελα να ευχηθώ — με την ευκαιρία της συμπλήρωσης είκοσι ετών ζωής του ευλογημένου αυτού Ιερού Κοινοβίου — να πορευθεί, το ιερό αυτό ησυχαστήριο, στην οδό του προστάτου του, του Αγίου Νικόδημου. Ο Άγιος Νικόδημος - ένα μόνο πρόσωπο - κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας κατόρθωσε να διαφωτίσει τη συνείδηση σχεδόν ολοκλήρου της Ορθοδόξου Εκκλησίας! Φαντασθείτε τί μπορεί να κάνει ένα Μοναστήρι, το οποίο έχει μια ζωντανή και συγκροτημένη αδελφότητα, από ικανούς και λογίους μοναχούς, πού ασχολούνται με συγγραφές βιβλίων, έχουν πνευματικές ενασχολήσεις και ενδιαφέροντα και διακατέχονται από την καλή αγωνία.
Στον δρόμο λοιπόν πού ο ίδιος ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης σηματοδότησε, πορευόμενο σήμερα και το Μοναστήρι αυτό, άρχισε ήδη — από το προηγούμενο ακόμη Συνέδριο, το αφιερωμένο στον προστάτη άγιο του, αλλά και από παλαιότερα — να δείχνει ότι έχει πάρα πολλές δυνατότητες. Εμείς ας ευχηθούμε αυτές οι δυνατότητες, όλες να πραγματοποιηθούν.
ΚΑΤΑΛΗΚΤΗΡΙΑ ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ
ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΑΘΗΓΟΥΜΕΝΟ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΟΙΝΟΒΙΟΥ ΟΣΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ
ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ
Δοξάζουμε τον εν Τριάδι Θεό και τον προστάτη μας Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη για την αίσια διεξαγωγή αυτής της Ημερίδας.
Ευχαριστούμε αδελφικά τους σεβαστούς εισηγητές πατέρες για τον κόπο στον όποιο υποβλήθηκαν να συντάξουν τις Εισηγήσεις τους και να έλθουν εδώ για να τις ανακοινώσουν.
Ευχαριστούμε θερμά και τους σεβαστούς Γέροντες και Γερόντισσες, μοναχούς και μοναχές και τους συμπρεσβυτέρους πού ανταποκρίθηκαν πρόθυμα στην πρόσκληση μας να λάβουν μέρος στην Ημερίδα αυτή.
Ευχαριστούμε τους εκπροσώπους των πολιτικών και στρατιωτικών αρχών και τους εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοικήσεως και των δημοσίων υπηρεσιών για την παρουσία τους στην Ημερίδα.
Ευχαριστούμε, τέλος, και όλους εσάς, τον πιστό λαό του Θεού, για την πρόθυμη προσέλευση σας στις εργασίες της Ημερίδας.
Θα κλείσουμε με την ομολογιακή δέσμευση του Ιωσήφ Βρυεννίου, πού εκφράζει και εμάς όλους,
«Ουκ απαρνησόμεθά σε φίλη Ορθοδοξία,
ου ψευσόμεθά σε πατροπαράδοτον σέβας,
εν σοί εγεννήθημεν, εν σοί ζωμεν,
και, εν σοί κοιμηθησόμεθα.
Ει δε και καλέσει καιρός
και μυριάκις υπέρ σου τεθνηξόμεθα».
ΙΕΡΟΝ ΚΟΙΝΟΒΙΟΝ ΟΣΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ
ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΓΟΥΜΕΝΙΣΣΗΣ
61300 ΓΟΥΜΕΝΙΣΣΑ
Τηλέφωνο: 23430 42314
Τηλεομοιότυπο (φαξ): 23430 43080
ΓΟΥΜΕΝΙΣΣΑ 2009
Επιμέλεια τόμου, διορθώσεις κειμένων, ηλεκτρονική σελιδοποίηση, ηλεκτρονικό μοντάζ, εκτύπωση, βιβλιοδεσία: ΙΕΡΟΝ ΚΟΙΝΟΒΙΟΝ ΟΣΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ
Ι8ΒΝ: 978-960-86065-8-6
***
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Πρόλογος του Καθηγουμένου του Ιερού Κοινοβίου Όσιου σελ.
Νικόδημου Αρχιμανδρίτου Χρυσοστόμου 7-10
Πρόγραμμα Ημερίδας 15-17
ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ
Προσφώνηση του Καθηγουμένου του Ιερού Κοινοβίου Οσίου Νικόδημου Αρχιμανδρίτου Χρυσοστόμου 21-25
Χαιρετισμός του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Γουμενίσσης, Αξιουπόλεως και Πολυκάστρου κ. Δημητρίου 26-27
Χαιρετισμός του εκπροσώπου της Κυριάρχου Ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας Αγίου Όρους, Πανοσιολογιωτάτου ιερομόναχου Θεολόγου 28-30
Χαιρετισμός του Πανοσιολογιωτάτου Αρχιμανδρίτου Θεοφίλου Ζησοπούλου, Προϊσταμένου Χριστιανικής Αδελφότητας «Λυδία» 31-32
ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ
ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΖΗΣΗ
Τα όρια της Εκκλησίας και ο Οικουμενισμός 37-55
ΜΟΝΑΧΟΥ ΜΩΥΣΕΩΣ ΑΠΟΡΕΙΤΟΥ
Μοναχισμός και αίρεση 59-65
ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Δ. ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΥ
Βάπτισμα και αναβαπτισμός των αιρετικών 69-84
ΑΠΟΡΕΙΤΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ (ΜΠΙΛΑΛΗ, θ.-φ.)
Η ακυρότητα των «μυστηρίων» των Λατινοπαπικών ως αιρετικών 87-131
ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΛΟΥΚΑ ΓΡΗΓΟΡΙΑΤΟΥ
Ό σύγχρονος Διάλογος Ορθοδόξων και Αντιχαλκηδονίων υπό το φως της Παραδόσεως της Εκκλησίας.... 135-156
ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΣΑΡΑΝΤΗ ΣΑΡΑΝΤΟΥ
Οι Διάλογοι με τους ετεροδόξους: ιστορική αναφορά - αποτίμηση 159-170
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Ανακοίνωση Συμπερασμάτων της Ημερίδας από τον Πρόεδρο της Οργανωτικής Επιτροπής Πρωτοπρεσβύτερο Καθηγητή Θεόδωρο Ζήση 171-174
Καταληκτήρια προσφώνηση από τον Καθηγούμενο του Ιερού Κοινοβίου Όσιου Νικόδημου Αρχιμανδρίτη Χρυσόστομο . .. 175
Περιεχόμενα 179-180
***
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Τον Σεπτέμβριο του 2001, το Ιερό Κοινόβιο Οσίου Νικόδημου του Αγιορείτου εόρτασε τα εικοσάχρονα του με μια Ημερίδα αφιερωμένη σε ένα θέμα που, στα αμέσως επόμενα χρόνια, έμελλε να συζητείται ολοένα και περισσότερο, όχι μόνο μέσα σε στενούς εκκλησιαστικούς κύκλους, αλλά και εκτός αυτών. Εξακολούθησε, μάλιστα, και εξακολουθεί να λαμβάνει καθημερινά ως θεματική όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις, με εκδόσεις σχετικών βιβλίων, δημοσιεύσεις πλήθους άρθρων σε εφημερίδες, περιοδικά και αλλά έντυπα.
Το θέμα της Ημερίδας ήταν «ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΑΙΡΕΣΗ» και διεξήχθη υπό την «σκιά» των εντυπώσεων και των ποικίλων αντιδράσεων που προκάλεσε η επίσκεψη του τέως πάπα Ιωάννη-Παύλου Β' στην Αθήνα τον Μάϊο του 2001. Αυτό το γεγονός υπήρξε μάλλον και η αφορμή για την επιλογή του θέματος. Νωπή ήταν ακόμη τότε στη μνήμη όλων η αίσθηση που άφησε η έλευση του ποντίφηκα της Ρώμης στην Ορθόδοξη Ελλάδα, η οποία σηματοδότησε έκτοτε σοβαρές εξελίξεις στο χώρο της Εκκλησίας.
Η Ημερίδα ακολούθησε, χρονικά, το από κάθε άποψη επιτυχημένο διεξαχθέν Συνέδριο για τον Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη (έτος 1999). Όπως τότε, το ίδιο και τώρα, συμπαραστάτης, αλλά και εμπνευστής στην πρωτοβουλία μας αύτη ήταν και πάλι ο προστάτης μας θεοφόρος και θεοφώτιστος Άγιος Νικόδημος, ο όποιος στην εποχή του, με κοπιώδη νυχθήμερη προσπάθεια αγωνίσθηκε σθεναρά να αναδείξει μέσα από τα θεόπνευστα συγγράμματα του τον κρυμμένο πολυτίμητο θησαυρό, τον ατίμητο μαργαρίτη που ακούει στο όνομα Ορθοδοξία. Ανύστακτη, εξάλλου, ήταν και η μεριμνά του να αποκαλύψει και να στηλιτεύσει την πλάνη των αιρέσεων και ιδιαιτέρως την επικίνδυνη για την Ορθοδοξία παναίρεση του Παπισμού. Και όλα αυτά με έναν και μοναδικό σκοπό: την «κοινήν απάντων των Ορθοδόξων ωφελεία».
Τα κείμενα των Εισηγήσεων κυκλοφορούνται σε κρίσιμους για τα θέματα της Πίστεως καιρούς, σε καιρούς δίσεκτους και αποκαλυπτικούς για την Ορθοδοξία. Είναι πλέον κοινή η πεποίθηση ότι η συμμετοχή της Μίας, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας στους διεξαγόμενους Διάλογους με τους πάσης φύσεως αιρετικούς (Παπικούς, Προτεστάντες, Αντιχαλκηδονίους κ.α.) δημιουργεί όλο και περισσότερο μια σταθερά αυξανόμενη και αδικαιολόγητη απόκλιση από την ακρίβεια του ορθοδόξου δόγματος. Η επιδεικνυόμενη συμβιβαστική διάθεση και οι συνεχείς υποχωρήσεις εκ μέρους των επισήμων αντιπροσώπων της ορθόδοξης αντιπροσωπείας, οδηγούν αναπόφευκτα σε άμβλυνση των ορθοδόξων κριτηρίων και των συνειδήσεων. Η Ορθοδοξία, πού κατάφερε να επιβιώσει ως τώρα αλώβητη μέσα από κατατρεγμούς και κλυδωνισμούς, θύελλες και τρικυμίες, σήμερα διακυβεύεται και εν πολλοίς «ακρωτηριάζεται» κατά τις συναντήσεις ετεροδόξων και ημών των Ορθοδόξων. Έτσι όμως διακινδυνεύεται σοβαρά η αιώνια σωτηρία μας. Και αυτό είναι το πλέον επικίνδυνο.
Όμως η «Μία, Άγια, Αποστολική και Καθολική Εκκλησία» πού εκφράζει αναλλοίωτο και ανόθευτο, δια μέσου των αιώνων, το ορθόδοξο δόγμα και την ορθόδοξη παράδοση των Αγίων Πατέρων, δεν μπορεί να εξισωθεί επ' ουδενί λόγω και τρόπω με την αίρεση! Διότι αίρεση είναι η παραχάραξη της προαιώνιας Αλήθειας πού μας παρεδόθη από τον Χριστό. Η θεληματική αποκοπή από το Σώμα Του. Είναι η απομάκρυνση από την παραδεδομένη πίστη της Εκκλησίας και η διάσπαση της ενότητας της. Η αίρεση διαστρέφει την αλήθεια του Ευαγγελίου, αλλοιώνει το ορθόδοξο δόγμα, το ορθόδοξο ήθος και την ορθόδοξη πίστη και επακόλουθα διαγράφει την προοπτική της σωτηρίας του ανθρώπου.
Αντίθετα, η Ορθοδοξία είναι η μόνη σώζουσα αλήθεια. Είναι η οδός εκείνη πού οδηγεί με ασφάλεια τον πιστό προς την σωτηρία. Μόνο αυτή διατήρησε ανόθευτη την γνήσια χριστιανική πίστη, όπως την παρέλαβε από τους αυτόπτες και αυτήκοους μάρτυρες, τους Αγίους Αποστόλους και τους θεοφόρους Πατέρες, και με ακρίβεια, χωρίς διακοπή ή αλλοίωση, την διατήρησε ως τις ημέρες μας. Γι' αυτό η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι γνήσια και αυθεντική! Διότι είναι «η Εκκλησία της Παραδόσεως». Άρα και η μόνη πού κατέχει το αληθινό Ευαγγέλιο του Χρίστου. Διαφυλάσσει ολόκληρη την Αλήθεια, την απόλυτη Αλήθεια, η οποία αποτελεί αυτήν την ίδια την ουσία της Ορθοδοξίας.
Η διαφορά της Ορθόδοξης Εκκλησίας από τις άλλες "χριστιανικές" Ομολογίες δεν είναι διαφορά χαρακτηριστικών, αλλά διαφορά ουσίας. Οι Δυτικοί (Παπικοί, Προτεστάντες), έχουν χάσει την ουσία του Χριστιανισμού, έχουν απωλέσει εδώ και πολλούς αιώνες την ορθή πίστη και συνακόλουθα την Χάρη του Θεού. Αντίθετα, η Ορθόδοξη Εκκλησία διαφυλάσσει αναλλοίωτο, τον θησαυρό της αποστολικής πίστεως και την πνοή της παραδόσεως των Πατέρων, γι' αυτό και διατηρεί ακέραιη την σώζουσα Χάρη και την Δωρεά του Θεού.
Ως εκ τούτου δεν υπάρχει άλλη Εκκλησία εκτός από την Ορθόδοξη. Μόνο αυτή διασφαλίζει στον άνθρωπο την οδό προς τη θέωση. Αυτή είναι η Κιβωτός που τον διασώζει. Έξω από αυτήν δεν υπάρχει σωτηρία. Και αυτό είναι ένα αναμφισβήτητο ιστορικό γεγονός. Γιατί μόνο η Εκκλησία των Ορθοδόξων αναδεικνύει Μάρτυρες και Αγίους.
Αξιοσημείωτη ώστε να αναφερθεί εδώ είναι η προφητική και συνάμα συγκλονιστική ομολογία από στόμα ετεροδόξου, του Βρετανού ιστορικού και κορυφαίου Βυζαντινολόγου sir Steven Runciman (σερ Στήβεν Ράνσιμαν) για το μέλλον της Ορθοδοξίας. Ο Runciman, κατά τα τέλη του αιώνα που αφήσαμε ήδη πίσω μας, είχε πει ότι στον 21ο αιώνα «η Ορθόδοξη Εκκλησία θα είναι η μόνη από τις μεγάλες χριστιανικές Εκκλησίες που θα έχει επιζήσει, αφού μόνη αύτη θυμάται πώς η θρησκεία είναι Μυστήριο...». Ο ίδιος δεν ήταν Ορθόδοξος, είχε εμβαθύνει όμως στην πνευματικότητα της Ορθοδοξίας.
Ας ευχηθούμε οι Εισηγήσεις της Ημερίδας - οι όποιες για λόγους υπεράνω της βουλήσεως μας τώρα κυκλοφορούνται - να γίνουν αφορμή ενός γόνιμου προβληματισμού για τον ορθόδοξο χριστιανό αναγνώστη. Να τον καταστήσουν περισσότερο ευαίσθητο σχετικά με την αδιαπραγμάτευτη πατροπαράδοτη πίστη μας. Να αντιληφθεί ότι υπάρχουν ουσιώδεις διαφορές που κρατούν τους ετεροδόξους των άλλων "χριστιανικών" Ομολογιών μακριά από την αληθινή ποίμνη του Χρίστου, την Ορθόδοξη Εκκλησία. Να συνειδητοποιήσει ακόμη τη μοναδικότητα της Ορθοδοξίας, να εκτιμήσει το αληθινό κάλλος της και να την αισθανθεί ως την μοναδική σήμερα ελπίδα του κόσμου.
Ας γνωρίζουμε ότι το κινδυνευόμενον στις ήμερες μας είναι η Ορθόδοξη Πίστη μας. Ζούμε σε ημέρες πραγματικής αποστασίας από τον Θεό, σε μια εποχή όπου «αντίχριστοι πολλοί γεγόνασιν» (Ίω. Α' 2, 18). Καθώς το εκκλησιαστικό φρόνημα και το δογματικό αισθητήριο του Ορθοδόξου οσημέραι αμβλύνεται, το ορθόδοξο ήθος νοθεύεται και η αγία μας Παράδοση περιφρονείται, ας φέρνουμε συχνά στη μνήμη μας τον μεγάλο διδάσκαλο της Εκκλησίας, τον Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη. Εκείνος βίωσε και δίδαξε στην πληρότητα της την Ορθοδοξία και παρέμεινε πιστός φύλακας της Πατερικής Παραδόσεως. Άς τον έχουμε - μέσα από τα θεοφώτιστα ιερά συγγράμματα του - ως πνευματικό οδηγό μας στη ζωή αυτή, για να πορευθούμε και εμείς Ορθόδοξα. Άς διατηρούμε ζωντανή μέσα στην ψυχή μας την αγία μορφή του, βηματίζοντας και εμείς στα δικά του βήματα. Άλλωστε, «μνήμη Αγίου» σημαίνει «μίμησις Αγίου». Αυτό είναι και το καλύτερο μνημόσυνο πού θα πραγματοποιούσαμε στη μνήμη του, καθώς εφέτος, το έτος 2009, εορτάζουμε τα διακόσια χρόνια από την οσιακή κοίμηση του.
Ο Καθηγούμενος του Ιερού Κοινοβίου Οσίου Νικόδημου του Αγιορείτου
Αρχιμανδρίτης Χρυσόστομος
19 Ιανουαρίου 2009,
μνήμη του εν Αγίοις Πατρός ημών
Μάρκου Αρχιεπισκόπου Εφέσου του Ευγενικού,
όστις «ήθλησεν υπέρ της Εκκλησίας πάνυ καλώς»
και «Στύλος της Ορθοδοξίας» απεκλήθη.
***
Οι Προφήται ως είδον, οι Απόστολοι ως εδίδαξαν, η Εκκλησία ως παρέλαβεν,
οι Διδάσκαλοι ως εδογμάτισαν, η Οικουμένη ως συμπεφρόνηκεν,
η χάρις ως έλαμψεν, η αλήθεια ως αποδέδεικται,
το ψευδός ως απελήλαται, η σοφία ως επαρρησιάσατο,
ο Χριστός ως εβράβευσεν
ούτω φρονούμεν, ούτω λαλούμεν, ούτω κηρύσσομεν
Χριστόν τον αληθινόν Θεόν ημών,
και τους αυτόν Αγίους εν λόγοις τιμώντες, εν συγγραφαίς...
Αύτη η πίστις των Αποστόλων,
Αύτη η πίστις των Πατέρων,
Αύτη η πίστις των Ορθοδόξων,
Αύτη η πίστις την Οικουμένην εστήριξεν.
(Απόσπασμα από το Συνοδικόν της Αγίας και Οικουμενικής Ζ' Συνόδου
υπέρ της Ορθοδοξίας)
***
ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΟΥΜΕΝΟΥ
ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΟΙΝΟΒΙΟΥ ΟΣΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ
ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
Πανοσιολογιώτατε εκπρόσωπε της Ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας π. Θεολόγε,
Πανοσιολογιώτατοι άγιοι Καθηγούμενοι,
Πανοσιολογιώτατοι Αρχιμανδρίται και Ιερομόναχοι,
Αιδεσιμολογιώτατοι Πρωτοπρεσβύτεροι και Πρεσβύτεροι,
Σεβαστές Γερόντισσες,
Οσιώτατοι Μοναχοί και Οσιώτατες Μοναχές,
Αξιότιμοι Κύριοι Βουλευτές,
Γενναιότατε Στρατηγέ, Ταξίαρχε και στρατιωτικοί εκπρόσωποι,
Αξιότιμε κ. Δήμαρχε Γουμένισσας,
Αξιότιμοι κ. Δήμαρχοι και δημοτικοί σύμβουλοι,
Αξιότιμοι σύνεδροι και ακροατές της Ημερίδας,
Σάς καλωσορίζουμε με την οφειλόμενη εν Χριστώ αγάπη και τιμή στο Ιερό Κοινόβιο Οσίου Νικόδημου του Αγιορείτου.
Η εκδήλωση αυτή έχει δυο γενεσιουργές αιτίες. Αφενός εντάσσεται στα πλαίσια μιας επετείου και αφετέρου, ως προς την επιλογή της θεματικής της, είναι καρπός μακροχρόνιου προβληματισμού και έντονης ανησυχίας.
Φέτος συμπληρώνονται είκοσι χρόνια από την ίδρυση και δημιουργία του καθ' ημάς Ιερού Κοινοβίου Οσίου Νικόδημου. Στα πλαίσια, λοιπόν, αυτής της επετείου προγραμματίσαμε και συν Θεώ πραγματοποιούμε αυτήν την Ημερίδα.
Πέρασαν ήδη είκοσι χρόνια από την ιερή εκείνη στιγμή κατά την οποία ο τότε Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πολυανής και Κιλκισίου Αμβρόσιος έθετε γεμάτος συγκίνηση και αγαθές προσδοκίες τον θεμέλιο λίθο για τη δημιουργία του Ιερού Κοινοβίου Οσίου Νικόδημου του Αγιορείτου.
Στον εκτός Αγίου Όρους ελλαδικό χώρο, δεν έβρισκες τότε οργανωμένο ανδρικό Μοναχισμό. Γι' αυτό και η προσπάθεια μας εκείνη, φάνταζε λίγο ρομαντική στα μάτια κάποιων.
Όμως με την βοήθεια του εν Τριάδι Θεού και τις ακοίμητες πρεσβείες του προστάτου του Ιερού Κοινοβίου Οσίου Νικόδημου του Αγιορείτου, η προσπάθεια εκείνη δημιουργίας ανδρώας Μονής στο όρος Πάϊκο και στην περιοχή της Γουμένισσας, με την αρχαία μοναστηριακή παράδοση, ευοδώθηκε και καρποφόρησε.
Το μεγαλύτερο γεγονός για τη μικρή -στο ξεκίνημα της- μοναστική Αδελφότητα του Πάϊκου ήταν η υπαγωγή της κάτω από την πνευματική εποπτεία, κηδεμονία και δικαιοδοσία της Ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας του Αγίου Όρους.
Έτσι, η μοναστική Αδελφότητα του Αγίου Νικόδημου έγινε Μετόχιο της Σιμωνόπετρας. Αύτη η ευλογημένη κατάληξη, οφείλεται πρώτα στην αγαθή Πρόνοια του Θεού και εν συνεχεία στη φροντίδα και συγκατάνευση του τότε Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Αμβροσίου, προς τον όποιο ευγνωμόνως αυτήν τη στιγμή στρέφουμε τη σκέψη μας. Δεν θα μπορούσε όμως να πραγματοποιηθεί αυτό χωρίς την άμετρη πατρική αγάπη του σεβαστού μας Γέροντος Αιμιλιανού, Καθηγουμένου μέχρι προ ολίγου της Ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας.
Κατά την επετειακή αυτή στιγμή της Εικοσαετηρίδος του Ιερού Κοινοβίου θεωρούμε ως πρώτιστο καθήκον να διακηρύξουμε και από της θέσεως αυτής την υιική μας ευγνωμοσύνη και τις διηνεκείς μας ευχαριστίες προς τον πολυσέβαστο Γέροντα Αιμιλιανό, διότι αρχικώς μεν επρότεινε και εδέχθη να καταστήσει την μικρή τότε Αδελφότητα μας Μετόχιον της Ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας, με αποκλειστικό σκοπό την ιδική μας προστασία, προκοπή και ανάδειξη. Και εν συνεχεία, κατά την εικοσαετή σχεδόν πατρική του κηδεμονία, δεν παρέλειψε αόκνως να μας συμπαρίσταται και να μας παρέχει κάθε βοήθεια και αντίληψη.
Κατά τη διάρκεια των είκοσι χρόνων που πέρασαν, πάντα υπήρχε - και υπάρχει - η αίσθηση ότι αυτός που οικονομεί, προφυλάσσει, φροντίζει και διοικεί το Ιερό Κοινόβιο είναι ο προστάτης του Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης.
Η παρουσία του δεν έλειψε ποτέ από τη ζωή μας. Τα προβλήματα λύνονταν και οι ανάγκες θεραπεύονταν με τη δική του θαυμαστή παρέμβαση. Αυτός κατευθύνει τους πατέρες και Αδελφούς, αλλά και αυτός παρηγορεί και βοηθεί τους ευλαβείς προσκυνητές του Ιερού Κοινοβίου.
Παρέλκει αυτή τη στιγμή να επεκταθούμε σε περισσότερες λεπτομέρειες περί του εικοσαετούς βίου του Ιερού Κοινοβίου, επειγόμενοι να αναφερθούμε επ' ολίγον και στην θεματική της Ημερίδας.
Η Ημερίδα αυτή με το γενικό θέμα «ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΑΙΡΕΣΗ» και με τις επιμέρους έξι εισηγήσεις που θα ακολουθήσουν, δεν γίνεται εκ φιλοψόγου προαιρέσεως ούτε έχει τέτοιου είδους σκοπό και χαρακτήρα.
Αιτία για την επιλογή αυτής της θεματικής είναι ένας μακροχρόνιος προβληματισμός ολοκλήρου του πιστεύοντας πληρώματος της Εκκλησίας και της μοναστικής μας Αδελφότητας. Ένας προβληματισμός και μία ανησυχία που έχει σχέση με όσα συμβαίνουν, δεκαετίες τώρα, όχι έξω από την Ορθοδοξία, αλλά μέσα σ' αυτήν.
Ο προβληματισμός και ή ανησυχία μας έλαβε την αρχή και συντηρείται από τα αντικανονικούς, αντιευαγγελικώς και αντορθοδόξως και κατά σύστημα, λεγόμενα και πραττόμενα από κορυφαίους εκκλησιαστικούς και θεολογικούς παράγοντες, σχεδόν σ' όλες τις ανά τον κόσμο Ορθόδοξες Εκκλησίες, όσον αφορά στη σχέση Ορθοδοξίας και Αιρέσεως.
Συνεπώς, το γενικό θέμα της Ημερίδας «ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΑΙΡΕΣΗ» δεν έχει σχέση με την ιδεολογική, κοινωνική και πολιτική εκδοχή των όρων αυτών, αλλά αποκλειστικά με την αυστηρώς δογματική εκδοχή τους.
Ο προστάτης του Ιερού Κοινοβίου Άγιος Νικόδημος είναι αυτός πού μας γαλουχεί με τα νάματα της Ορθοδόξου Πίστεως και Παραδόσεως, σ' όλα τα θέματα της πνευματικής εν Χριστώ ζωής και ειδικότερα στα θέματα της δογματικής στοιχειώσεώς μας και της ένθεης μαρτυρίας της πίστεως μας στους «εγγύς και στους μακράν». Εκείνος αγωνίσθηκε περισσότερο παντός αλλού για τη διαφύλαξη της Ορθοδόξου πίστεως από την λύμη των αιρέσεων και έθεσε ως σκοπό των πολλών συγγραφών του την «κοινήν των Ορθοδόξων ωφέλειαν». Αλλά και γενικότερα ο Ορθόδοξος Μοναχισμός προσέφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες προς την Εκκλησία στον τομέα αυτό.
Αυτόν τον ίδιο σκοπό του Αγίου Νικόδημου θέλουμε να υπηρετήσουμε και εμείς με τις μικρές μας δυνάμεις δια της Ημερίδος αυτής, ακολουθώντας τα ίχνη των οσίων Πατέρων και Διδασκάλων μας. Να τονίσουμε, δηλαδή, για άλλη μία φορά, σε καιρούς μάλιστα ποικίλης και ψηλαφητής δογματικής συγχύσεως, την μοναδικότητα της Ορθοδοξίας και να την οριοθετήσουμε εν σχέσει με τις αιρέσεις και ειδικότερα με την παναίρεση του λεγόμενου διαχριστιανικού Οικουμενισμού, ο όποιος διαλύει τα ίδια τα θεμέλια της Πίστεως, εξισώνοντας με τρόπο αντιευαγγελικό την Αλήθεια με το Ψευδός, την Ορθοδοξία με την Αίρεση. Η τυχόν αποδοχή της παναίρεσης του Οικουμενισμού από κληρικούς ή λαϊκούς, είτε θεωρητική είτε πρακτική, δεν αφήνει τίποτε όρθιο και άθικτο μέσα τους από τον ατίμητο θησαυρό της Ορθοδόξου Πίστεως.
Περί αυτού λοιπόν πρόκειται. Περί ομολογίας της Αλήθειας. Της αλήθειας εκείνης, της οποίας την μαρτυρία έθεσε ως σκοπό της Ενανθρωπήσεως Του ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός λέγοντας, «εγώ εις τούτο γεγέννημαι και εις τούτο ελήλυθα εις τον κόσμον, ίνα μαρτυρήσω τη αλήθεια» (Ίω. ιη', 37).
Η αναφερθείσα, προϋπάρχουσα αιτία για την επιλογή του θέματος της Ημερίδας ενισχύθηκε σημαντικά από μία, ως μη ώφελε, πρόσφατη αφορμή: Την τιμητική υποδοχή στη χώρα μας του πάπα της Ρώμης, από μερίδα ιεραρχών της Εκκλησίας της Ελλάδος με επικεφαλής τον πρώτο και μετά από ιεροσυνοδική, δυστυχώς, απόφαση.
Αγαθή συγκυρία σήμερα πού πραγματοποιούμε την Ημερίδα αυτή είναι η εορταζόμενη μνήμη των 26 Αγιορειτών Ζωγραφιτών Πατέρων, Ομολογητών και Μαρτύρων της Ορθοδόξου Πίστεως, πού τους κατέκαψαν ζωντανούς, επειδή δεν εδέχθηκαν να μνημονεύσουν τον ενωτικό πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ιωάννη Βέκκο, ο οποίος είχε υπαγάγει την αλήθεια της Ορθοδοξίας κάτω από το ψεύδος της παπικής τιάρας, επιβάλλοντας την ένωση της με την πλάνη του Παπισμού.
Μη θέλοντας όμως να προκαταλάβουμε το έργο των εισηγητών, σπεύδουμε να κλείσουμε την παρούσα προσφώνηση με μία κραυγή αγωνίας, πού νομίζουμε ότι αντανακλάται και σ' ολόκληρο το πλήρωμα των πιστών.
Τελικά πού πηγαίνουμε; Πού μας πηγαίνουν; (δυστυχώς και με δική μας ευθύνη!). Είμαστε και εμείς από αυτούς πού έχουν σχετικοποιήσει την αλήθεια της Ορθοδόξου Πίστεως; Θα διατελούμε κοιμώμενοι βλέποντας την μετάλλαξη της Ορθοδοξίας σε αίρεση; Θα ακυρώσουμε στην πράξη τους θεοστεφείς αγώνες των αγίων Ομολογητών και Μαρτύρων, όπως των σήμερα τιμωμένων αγίων; Θά επαληθεύσουμε τραγικά και στον εαυτό μας την ουσιαστική αναίρεση της θεοπαραδότου Πίστεως, πού θα συμβεί στα έσχατα χρόνια, σύμφωνα με την πρόρρηση του Κυρίου «πλην ο Υιός του ανθρώπου ελθών άρα ευρήσει την πίστιν επί της γης;» (Λουκ. ιη', 8).
Θα αφήσουμε να «μωρανθή» το άλας της γης; Και δεν φοβόμαστε τότε την απειλή της απορρίψεως μας από τον Θεό και της περιφρονήσεως μας από τους ανθρώπους; Σύμφωνα με τη ρητή προειδοποίηση του Κυρίου, πού απηύθυνε προς τους μαθητές Του — και ισχύει σήμερα μόνο για τους Ορθοδόξους, οι όποιοι εξακολουθούν να μαθητεύουν παρά τους πόδας των Αποστόλων Του: «Υμείς έστε το άλας της γης, εάν δε το άλας μωρανθή, εν τίνι αλισθήσεται; εις ουδέν Ισχύει έτι ει μη βληθήναι έξω και καταπατείσθαι υπό των ανθρώπων» (Ματ. ε', 13). Θα γίνουμε λοιπόν και εμείς άλας ξεμωραμένο; Και σε μια τέτοια περίπτωση, προς χάριν ποίου και ένεκεν ποίας ωφελείας θα υποστούμε την αβάστακτη αβαρία της αιώνιας απώλειας μας;
Έγκυρες απαντήσεις στα παραπάνω αγωνιώδη ερωτήματα, ελπίζουμε και περιμένουμε να λάβουμε από τους καθ' όλα ικανούς και αξιοσέβαστους εισηγητές της Ημερίδας. Γένοιτο!
***
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΩΝ
ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ
ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΘΕΟΔΩΡΟ ΖΗΣΗ
«Το μεν πνεύμα πρόθυμον, η δε σαρξ ασθενής» Υπάρχουν όρια στην ανθρώπινη αντοχή. Και επειδή και εμείς ξεπεράσαμε το όριο του χρόνου και ή ώρα έχει παρέλθει, θα προσπαθήσω μέσα σε λίγα λεπτά να συνοψίσω όσα σήμερα ακούσαμε εδώ.
Μετά από τους Χαιρετισμούς με τους οποίους άρχισε η σημερινή Ημερίδα, στην πρώτη από τις δύο συνεδρίες ανακοινώθηκαν τρεις εισηγήσεις: από τον ομιλούντα (Τα όρια της Εκκλησίας και ο Οικουμενισμός), από τον π. Μωυσή Αγιορείτη (Μοναχισμός και αίρεση) και επίσης από τον π. Γεώργιο Μεταλληνό (Βάπτισμα και «αναβαπτισμός» των αιρετικών).
Στην πρώτη εισήγηση του πρώτου μέρους καταδείχθηκε, ότι οι δύο μεγάλες χριστιανικές Ομολογίες (ο Προτεσταντισμός και ο Παπισμός) δεν έχουν πρόβλημα να μετέχουν στην λεγόμενη Οικουμενική Κίνηση, διότι οι εκκλησιολογίες τους είναι ευρείες. Έχουνε οι ίδιες φύγει μέσα από τα όρια της κανονικής Εκκλησίας, βρίσκονται λοιπόν «έξω» από την Εκκλησία. Το αξιοσημείωτο εδώ είναι, ότι θέλουν να γκρεμίσουν και τα όρια ημών των Ορθοδόξων, πού βρισκόμαστε «μέσα» στην Εκκλησία. Παρέσυραν λοιπόν και εμάς στο παιχνίδι του Οικουμενισμού, μας επηρέασαν από τις δικές τους εκκλησιολογικές θέσεις και αρχίζουμε και εμείς και γκρεμίζουμε σιγά-σιγά τα όρια της δικής μας Εκκλησίας, η οποία είναι «αποκλειστική και φραγμένη», έχει φραγμόν.
Στην δεύτερη εισήγηση, ο π. Μωυσής προσπάθησε με λόγο καλλιεπή να μας παρουσιάσει, ιστορικά κατ' αρχήν, την συμβολή του Μοναχισμού - από τους πρώτους αιώνες μέχρι και τις μέρες μας - στη διαφύλαξη του ορθοδόξου δόγματος και της ορθοδόξου διδασκαλίας. Προσπάθησε επίσης να δείξει ότι, μολονότι το κύριο έργο των Μοναχών είναι ασφαλώς η προσευχή και η κατάνυξη, η προσπάθεια για τελειοποίηση και θέωση, όταν το απαιτούν οι καιροί, όταν το καλούν δύσκολες στιγμές της Εκκλησίας - όπως μας έδειξε ιδιαίτερα με το παράδειγμα του Αγίου Αντωνίου - οι μοναχοί αφήνουν την προσευχή και την κατάνυξη και κατέρχονται στον κόσμο για να βοηθήσουν την Εκκλησία και να αναπαύσουν τις συνειδήσεις των ανθρώπων.
Στο τρίτο θέμα, ο π. Γεώργιος Μεταλληνός, στην εισήγηση του «Βάπτισμα και "αναβαπτισμός" των αιρετικών» (με το θέμα αυτό ο π. Γεώργιος έχει συγγράψει και ειδικό βιβλίο. Εξαιτίας της συγγραφής αυτού του βιβλίου έχει καταστεί και στόχος των Οιίκουμενιστών. Πληροφορηθήκαμε ότι απαγορεύεται ή κυκλοφορία αυτού του βιβλίου σε ορισμένες επισκοπές της Αμερικής) προσπάθησε - για να το πω πολύ σχηματικά - να μας δείξει εν μέρει, ότι έφ' όσον οι αιρετικοί βρίσκονται «έξω» από την Εκκλησία, δεν λειτουργεί σ' αυτούς η Χάρη. Και μόνο με τη θέση αυτή όλα τα «μυστήρια» τους είναι άκυρα, δεν έχουν Μυστήρια οι αιρετικοί.
Βασιζόμενος όμως στην αγιοπνευματική Παράδοση των Πατέρων της Εκκλησίας, ο π. Γεώργιος έδειξε επίσης, πώς ορισμένες φορές η Εκκλησία - «κατ' οικονομίαν» και όχι «κατ' ακρίβειαν» - αυτά τα ουσιαστικώς άκυρα μυστήρια των αιρετικών τα κάνει δεκτά, έφ' όσον αυτά τουλάχιστον τηρούν την εξωτερική «ακρίβεια». Άν υπάρχουν αιρετικοί οι όποιοι έχουν θίξει ακόμη και την εξωτερική «ακρίβεια» του μυστηρίου - και μας ανέφερε περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα οι Παπικοί, οι όποιοι θίγουν την εξωτερική «ακρίβεια» με το ράντισμα κατά το βάπτισμα, τότε ούτε «κατ' οικονομίαν» τα μυστήρια αυτά, κανονικώς, δεν θα πρέπει να γίνονται δεκτά.
Με αφορμή μάλιστα τη συζήτηση γύρω από το θέμα του αναβαπτισμού και της βαπτίσεως έγιναν πολύ ενδιαφέρουσες παρεμβάσεις και εισηγήσεις. Σημειώνω εδώ, ότι επιλύθηκαν - και με πρακτικό τρόπο - ακόμη και θέματα περί του πώς πρέπει οι ιερείς να κρατούν τα μωρά κατά την ώρα της βαπτίσεως, για να αποφευχθούν ορισμένοι κίνδυνοι. Ήταν πολύ όμορφες αυτές οι στιγμές...
Έγινε λόγος επίσης περί του μεγάλου θέματος του νηπιοβαπτισμού και εντοπίστηκε ένας πολύ μεγάλος κίνδυνος ό όποιος αναπτύσσεται σε ορισμένες περιοχές. Μου επροτάθη μάλιστα, κατά το διάλειμμα της συνεδρίας μας, ότι θα πρέπει και το πρόβλημα του νηπιοβαπτισμού να γίνει θέμα ειδικής Ημερίδας, διότι είναι όντως ένα πολύ σοβαρό ζήτημα. Επίσης μου επροτάθη, και το λέω και εδώ σαν μια σκέψη, ότι θα πρέπει και το ζήτημα των μικτών γάμων - ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα είναι επίσης οι γάμοι Ορθοδόξων με ετεροδόξους, για το όποιο θα μπορούσε να είχε γίνει και κάποια σχετική εισήγηση - να αποτελέσει θέμα μελλοντικής συζητήσεως μας...
Και ερχόμαστε τώρα στη δεύτερη ενότητα, η οποία δυστυχώς στερήθηκε της δυνατότητας συζητήσεων και κάποιων παρεμβάσεων. Κατά τη διάρκεια των τριών εισηγήσεων σκεφτόμουν, ότι πραγματικά θα πρέπει να φροντίζουμε να υπάρχει χρόνος για συζήτηση, διότι από τη συζήτηση προκύπτουν αξιόλογα πορίσματα και σπουδαία συμπεράσματα.
Η εισήγηση του π. Νικοδήμου του ...Αγιορείτου (του π. Νικοδήμου Μπιλάλη... Αγιορείτης ήταν και ο Άγιος Νικόδημος, Αγιορείτης είναι και ο π. Νικόδημος!) μας προσέφερε πάρα πολλά στοιχεία, ιδιαίτερα μάλιστα με τις αναφορές πού έκανε σε παλαιότερες παρεμβάσεις στο χώρο του Αγίου Όρους. Με τα στοιχεία αυτά ο π. Νικόδημος, από την μακρά του εκεί θήτευση και από τις επαφές πού είχε με Γεροντάδες του Αγίου Όρους, πλουτίζει την εμπειρία όλων μας και θα είναι πολύ χρήσιμο να τα έχουμε κάποια στιγμή όλα αυτά στη διάθεση μας για να τα δημοσιοποιήσουμε.
Επίσης πολύ συστηματική ήταν η εισήγηση την οποία έκανε ο π. Λουκάς Γρηγοριάτης — ήδη ο π. Δημήτριος Βασιλειάδης ευχαρίστησε την Ιερά Μονή του Οσίου Γρηγορίου για τη μεγάλη συμβολή της γενικώς στο θέμα της υπερασπίσεως της Ορθοδοξίας, αλλά ιδιαιτέρως στο θέμα της αντιμετωπίσεως των Μονοφυσιτών και των Αντιχαλκηδονίων. Μας έδωσε ο π. Λουκάς μία θαυμάσια εικόνα της ιστορίας αυτών των Διαλόγων. Ακόμη και εμείς οι όποιοι ασχολούμαστε με τους Διάλογους αυτούς, θυμηθήκαμε το πώς κατέληξε η πορεία αύτη το διάστημα εκείνο... Και στο τέλος μας επεσήμανε τα σημεία εκείνα στα όποια το κοινό Ανακοινωθέν της Επιτροπής του Διαλόγου δεν εκφράζεται σωστά, έχει λάθος. Όλα αυτά τα σημεία με τα όποια έχει εκτραπεί ο διάλογος με τους Μονοφυσίτες, ο π. Λουκάς τα ανήρεσε ένα προς ένα.
Και η τελευταία, τέλος, εισήγηση, του π. Σαράντη Σαράντου — ενός επίσης αγωνιστή κληρικού με άγρυπνη συνείδηση για όλα όσα συμβαίνουν στο χώρο της Εκκλησίας — μας έδωσε την αφορμή να εξακριβώσουμε την αναποτελεσματικότητα των διαλόγων με τους ετεροδόξους, την μη αναγκαιότητα τους. Μετείχα μάλιστα και ο ίδιος στους Διάλογους αυτούς για πολλά χρόνια, και συμφωνώ. Βέβαια μπορεί να υπάρχουν κάποια ελαφρυντικά, τα όποια δικαιολογούν ίσως ορισμένα που συμβαίνουν εκεί... Άλλα το σύνολο των διαπιστώσεων στις οποίες προέβη ο π. Σαράντης - για το κοσμικό φρόνημα εκείνων οι όποιοι μετέχουν στους Διάλογους, μέσα σ' ένα περιβάλλον κοσμικό, μακριά από την ασκητική εμπειρία και μακριά από την γνώση της ποιμαντικής αναγκαιότητας του πληρώματος της Εκκλησίας - μας βρίσκει όλους σύμφωνους. Άλλωστε και παλαιότερα είχαν ακουσθεί αυστηρές αγιορείτικες φωνές — ο Γέροντας Γαβριήλ ο Διονυσιάτης και πολλοί άλλοι είχαν εκφρασθεί υπέρ της άποψης, ότι δεν είναι καν αναγκαίοι αυτοί οι θεολογικοί διάλογοι.
Έτσι λοιπόν πορευθήκαμε σήμερα και βρισκόμαστε ήδη στο τέλος αυτής της ευλογημένης Ημερίδας. Τελειώνοντας και κλείνοντας εδώ την παρέμβαση μας αύτη, ως Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής, θα ήθελα να ευχηθώ — με την ευκαιρία της συμπλήρωσης είκοσι ετών ζωής του ευλογημένου αυτού Ιερού Κοινοβίου — να πορευθεί, το ιερό αυτό ησυχαστήριο, στην οδό του προστάτου του, του Αγίου Νικόδημου. Ο Άγιος Νικόδημος - ένα μόνο πρόσωπο - κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας κατόρθωσε να διαφωτίσει τη συνείδηση σχεδόν ολοκλήρου της Ορθοδόξου Εκκλησίας! Φαντασθείτε τί μπορεί να κάνει ένα Μοναστήρι, το οποίο έχει μια ζωντανή και συγκροτημένη αδελφότητα, από ικανούς και λογίους μοναχούς, πού ασχολούνται με συγγραφές βιβλίων, έχουν πνευματικές ενασχολήσεις και ενδιαφέροντα και διακατέχονται από την καλή αγωνία.
Στον δρόμο λοιπόν πού ο ίδιος ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης σηματοδότησε, πορευόμενο σήμερα και το Μοναστήρι αυτό, άρχισε ήδη — από το προηγούμενο ακόμη Συνέδριο, το αφιερωμένο στον προστάτη άγιο του, αλλά και από παλαιότερα — να δείχνει ότι έχει πάρα πολλές δυνατότητες. Εμείς ας ευχηθούμε αυτές οι δυνατότητες, όλες να πραγματοποιηθούν.
ΚΑΤΑΛΗΚΤΗΡΙΑ ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ
ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΑΘΗΓΟΥΜΕΝΟ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΟΙΝΟΒΙΟΥ ΟΣΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ
ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ
Δοξάζουμε τον εν Τριάδι Θεό και τον προστάτη μας Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη για την αίσια διεξαγωγή αυτής της Ημερίδας.
Ευχαριστούμε αδελφικά τους σεβαστούς εισηγητές πατέρες για τον κόπο στον όποιο υποβλήθηκαν να συντάξουν τις Εισηγήσεις τους και να έλθουν εδώ για να τις ανακοινώσουν.
Ευχαριστούμε θερμά και τους σεβαστούς Γέροντες και Γερόντισσες, μοναχούς και μοναχές και τους συμπρεσβυτέρους πού ανταποκρίθηκαν πρόθυμα στην πρόσκληση μας να λάβουν μέρος στην Ημερίδα αυτή.
Ευχαριστούμε τους εκπροσώπους των πολιτικών και στρατιωτικών αρχών και τους εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοικήσεως και των δημοσίων υπηρεσιών για την παρουσία τους στην Ημερίδα.
Ευχαριστούμε, τέλος, και όλους εσάς, τον πιστό λαό του Θεού, για την πρόθυμη προσέλευση σας στις εργασίες της Ημερίδας.
Θα κλείσουμε με την ομολογιακή δέσμευση του Ιωσήφ Βρυεννίου, πού εκφράζει και εμάς όλους,
«Ουκ απαρνησόμεθά σε φίλη Ορθοδοξία,
ου ψευσόμεθά σε πατροπαράδοτον σέβας,
εν σοί εγεννήθημεν, εν σοί ζωμεν,
και, εν σοί κοιμηθησόμεθα.
Ει δε και καλέσει καιρός
και μυριάκις υπέρ σου τεθνηξόμεθα».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου