ΑΝΑΜΝΗΣΗ-ΕΝΟΧΗ-ΛΥΤΡΩΣΗΓράφει ο Αρχιμανδρίτης Ιωήλ Κωνστάνταρος,
Ιεροκήρυξ της Ιεράς Μητροπόλεως Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης
Πριν περάσουμε να δούμε την κάθε θρησκεία με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της, θα πρέπει ν’ απαντήσουμε σ’ ένα βασικότατο ερώτημα που τίθεται από πολλούς, όταν μελετώντας αυτές, παρατηρούν πως όλες γενικώς οι θρησκείες, παρά τις τεράστιες διαφορές τους φέρουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά.
Το ερώτημα λοιπόν του τίθεται στο σημείο αυτό είναι το εξής: «Ποιος είναι ο λόγος που φαίνεται ένα κοινό ρεύμα να διαπερνά την προσδοκία όλων των ανθρώπων και όλων των Εθνών; Ποια είναι αυτή η εσωτερική αιτία κατά την οποία όλες οι θρησκείες, όταν μελετηθούν βέβαια σωστά, εμφανίζουν την προσδοκία του Λυτρωτού»; Οπωσδήποτε, το παραπάνω ερώτημα θα μας βοηθήσει να προχωρήσουμε στην ουσιαστική έρευνα και στην αποκάλυψη της κοινής πανανθρώπινης προσδοκίας. Ταυτοχρόνως δε το ερώτημα αυτό θα φωτίσει τον χώρο ώστε να ανακαλύψουμε μια καταπληκτική παγκόσμια αρχαιότατη ανάμνηση......
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν απ’ την αρχή.
Συγκλονίζεται ο άνθρωπος όταν μελετά σε βάθος το πρώτο βιβλίο της Αγίας Γραφής, την Γένεση. Είναι το μοναδικό βιβλίο που αρχίζει με θεοπρεπή και λεπτομερή εξιστόρηση της δημιουργίας του κόσμου από τον Θεό. Βεβαίως η Αγία Γραφή δεν περιέχει ανθρώπινη φαντασία ή κοσμολογικές εικασίες , αλλά αποκάλυψη Θεού σε εμάς τους ανθρώπους. Μας πληροφορεί για όσα μας είναι απαραίτητα και απολύτως αναγκαία ώστε να γνωρίσουμε τον Δημιουργό μας και τις ιδιότητες του. Μια δε βασικότατη αλήθεια, πλην των άλλων που μας αποκαλύπτει, είναι η «εκ του μηδενός» δημιουργία του κόσμου από Αυτόν τον Πανάγαθο, Πάνσοφο και Παντοδύναμο Τριαδικό Θεό.
(Εννοείται ότι για να παρακολουθήσουμε τα όσα αναφέρονται, είναι ανάγκη να μελετηθούν τα πρώτα κεφάλαια του βιβλίου της Γενέσεως).
Ο Βασιλιάς της όλης κτίσεως, η κορωνίδα της όλης δημιουργίας, ο άνθρωπος, όπως είναι γνωστό, διά της παραβάσεως της εντολής του Θεού, ξέπεσε από την λαμπρή κατάσταση που βρισκόταν, με αποτέλεσμα να επέλθει αυτή η φοβερή κατάσταση που κάνει τον άνθρωπο να χάνει τον Παράδεισο με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Το μεγαλύτερο λοιπόν δράμα του ανθρώπου, ήδη ξεκίνησε με την παρακοή του στο θέλημα του Θεού.
Το ζεύγος των πρωτοπλάστων βρίσκεται τώρα εκτός του «Παραδείσου της τρυφής» και γεύεται, «τη απάτη του όφεως», τις συνέπειες της επιλογής του, με κορυφαία πράξη του δράματος τον φοβερό και αφύσικο θάνατο.
Χτυπημένο τώρα το γένος των ανθρώπων, θα κατακτήσει και θα κατακυριεύσει με το πέρασμα των αιώνων την επιφάνεια της γης. Όμως, παρά τη θλίψη, τα αφάνταστα βάσανα και τις ταλαιπωρίες από τα αγριεμένα στοιχεία της φύσεως, παρά τον θάνατο που με το ακονισμένο του δρεπάνι θερίζει εξαγριωμένος το δύστυχο γένος των θνητών, στα βάθη της υπάρξεως ο άνθρωπος, σαν μια φλόγα, θα κρατά αναμμένη την ανάμνηση της πρώτης ευτυχίας αλλά και την φαρμακερή συνείδηση της ενοχής...
Και οι αιώνες τώρα διαδέχονται ο ένας τον άλλον. Οι άνθρωποι αυξάνουν και χωρίζονται σε γένη, πατριές και σε Έθνη... Οι αποστάσεις θα χωρίσουν τους λαούς και οι διαφορετικές συνθήκες διαβίωσης, θα τους αλλοιώσουν την γλώσσα και τα έθιμα. Και όμως, οι τόσες και τόσες αναστατώσεις και οι εξοντωτικοί πόλεμοι που θα ακολουθούν ασταμάτητα την δύσμοιρη πορεία της ζωής, αλλά και το φοβερό μίσος των ακαθάρτων πνευμάτων ,δεν θα έχουν την δύναμη να διαγράψουν μέσα από την ψυχή της «τραυματισμένης εικόνας» του Θεού, την γλυκειά ανάμνηση του Παραδείσου αλλά και την ταραχή της ενοχής.
Όλες αυτές βέβαια οι παραδόσεις που διαμορφώνονται από τόπο σε τόπο και από Έθνος σε Έθνος, μαζί με αυτή την ριζωμένη ανάμνηση του «κήπου της Εδέμ», σιγά-σιγά και με το πέρασμα των καιρών και των αιώνων δημιουργούν τις πρωτόγονες θρησκευτικές δοξασίες που και αυτές εξελίσσονται σε θρησκείες. Παρ’ όλ’ αυτά, όπως ήδη τονίσαμε, πάντοτε, όλοι οι άνθρωποι στα βάθη της υπάρξεώς τους και στην ουσία του πιστεύω τους, διακρατούν την διπλή αυτή υπαρξιακή κατάσταση της ανάμνησης και της ενοχής.
Έτσι λοιπό, ο κάθε λαός τώρα, μαζί με τη δική του γλώσσα, τα δικά του ήθη και έθιμα, τις δικές του παραδόσεις, θα εκφράσει μέσα και από την δική του πλέον θρησκεία και με τον ιδιαίτερο τρόπο του την κοινή αυτή πείρα. Και οπωσδήποτε, το θαυμαστό αυτό παγκόσμιο γεγονός, αποδεικνύει την ενότητα του ανθρωπίνου γένους στον κοινό του πυρήνα, ότι δηλ. είτε πίστευαν σε ένα Θεό είτε σε πολλούς, η ουσία του θρησκευτικού συναισθήματος παραμένει κοινή στην ανάμνηση και στην ενοχή.
Είναι μάλιστα πολύ σημαντικό αυτό που παρατήρησαν κάποιοι οι οποίοι δεν μένουν στην επιφάνεια των πραγμάτων, ότι ο εικαστικός και καλλιτεχνικός χώρος, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, εκφράζει την πραγματικότητα αυτή. Και όντως, τόσο η μουσική, όσο κυρίως τα πρόσωπα στα αρχαία αγάλματα, ανεξαρτήτως της πλαστικής τους στάσεως και της καλλιτεχνικής γραμμής που χαρακτηρίζει τον γλύπτη, όλα τα πρόσωπα φέρουν αποτυπωμένο ένα πνεύμα μελαγχολίας. Σε ορισμένα μάλιστα εξ’ αυτών, η αγωνία και η μελαγχολία εμφανίζονται πολύ έντονα στο όλο δημιούργημα. Τούτο, ερμηνεύουν οι ειδικοί, δεν είναι τίποτε άλλο παρά η αποτύπωση της ανάμνησης της ενοχής που υπήρχε και αυξανόταν συν τω χρόνω στις καρδιές των ανθρώπων. Πολύ δε περισσότερο στις λεπτές συνειδήσεις των καλλιτεχνών που θέλοντας και μη επάνω στα δημιουργήματά τους, ανέκαθεν, αποτυπώνουν το βαθύτατο περιεχόμενο της καρδιάς τους.
Πριν περάσουμε να δούμε μερικές χαρακτηριστικές περιπτώσεις θρησκευτικών παραδόσεων άλλων λαών, στο κοινό αυτό επίπεδο για το οποίο κάνουμε λόγο, να σταθούμε και πάλι για λίγο στο Ελληνικό μας Έθνος.
Ήδη έχουμε κάνει λόγο για τους προγόνους μας Αθηναίους οι οποίοι, εκτός των άλλων είχαν στήσει βωμό δίχως άγαλμα και χωρίς ναό με την παράδοξη επιγραφή «ΑΓΝΩΣΤΩ ΘΕΩ». Ο Απόστολος των Εθνών, ο Παύλος, σκέφτηκε ότι τον άγνωστο και μόνο αληθινό Θεό, ήλθε να τους κάνει γνωστό και θεώρησε καλό σημάδι για τους Αθηναίους και σημείο επαφής, με την αποκαλυπτική πίστη, τον βωμό εκείνο. Γι’ αυτό ακριβώς επάνω στον Άρειο Πάγο, όπου έκανε την περίφημη ομιλία του, απ’τον βωμό του αγνώστου Θεού πήρε αφορμή και είπε στους Αθηναίους ότι τον Θεόν «Όν αγνοούντες ευσεβείτε, τούτον εγώ καταγγέλω υμίν» (Πραξ. Απ. ΙΖ΄ 23).
Πολλές έρευνες και συζητήσεις έγιναν από τους πιο παλαιούς χρόνους για το θέμα αυτό του αγνώστου Θεού. Από ποια αφορμή χτίστηκε ο βωμός αυτός; Ποιος τάχα Θεός κρυβόταν κάτω από την ανωνυμία αυτή; Ποια επίσης ήταν η λατρεία που του πρόσφεραν; Στα ερωτήματα αυτά, αλλά και σε άλλα παρόμοια όλες οι έρευνες και οι πιθανές απαντήσεις, συγκλίνουν σε αυτό που τονίσαμε παραπάνω. Ότι ο κάθε λαός, άλλος περισσότερο και άλλος λιγότερο, πάντως όλοι οι λαοί, με τον δικό του πάντοτε τρόπο εκφράσεως ο καθένας, έδειχναν την δίψα του Θεού στη συνείδηση του ανθρώπου και μάλιστα μέσω αυτών των εκφράσεων, αποτύπωναν μαζί με την μελαγχολία και την γλυκεία ανάμνηση, επίσης και την προσδοκία της λυτρώσεως και άρα την ελπίδα και την προσμονή του Λυτρωτού.
Το email (ηλεκτρονικό ταχυδρομείο) του π. Ιωήλ είναι: p.ioil@freemail.gr
Ιεροκήρυξ της Ιεράς Μητροπόλεως Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης
Πριν περάσουμε να δούμε την κάθε θρησκεία με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της, θα πρέπει ν’ απαντήσουμε σ’ ένα βασικότατο ερώτημα που τίθεται από πολλούς, όταν μελετώντας αυτές, παρατηρούν πως όλες γενικώς οι θρησκείες, παρά τις τεράστιες διαφορές τους φέρουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά.
Το ερώτημα λοιπόν του τίθεται στο σημείο αυτό είναι το εξής: «Ποιος είναι ο λόγος που φαίνεται ένα κοινό ρεύμα να διαπερνά την προσδοκία όλων των ανθρώπων και όλων των Εθνών; Ποια είναι αυτή η εσωτερική αιτία κατά την οποία όλες οι θρησκείες, όταν μελετηθούν βέβαια σωστά, εμφανίζουν την προσδοκία του Λυτρωτού»; Οπωσδήποτε, το παραπάνω ερώτημα θα μας βοηθήσει να προχωρήσουμε στην ουσιαστική έρευνα και στην αποκάλυψη της κοινής πανανθρώπινης προσδοκίας. Ταυτοχρόνως δε το ερώτημα αυτό θα φωτίσει τον χώρο ώστε να ανακαλύψουμε μια καταπληκτική παγκόσμια αρχαιότατη ανάμνηση......
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν απ’ την αρχή.
Συγκλονίζεται ο άνθρωπος όταν μελετά σε βάθος το πρώτο βιβλίο της Αγίας Γραφής, την Γένεση. Είναι το μοναδικό βιβλίο που αρχίζει με θεοπρεπή και λεπτομερή εξιστόρηση της δημιουργίας του κόσμου από τον Θεό. Βεβαίως η Αγία Γραφή δεν περιέχει ανθρώπινη φαντασία ή κοσμολογικές εικασίες , αλλά αποκάλυψη Θεού σε εμάς τους ανθρώπους. Μας πληροφορεί για όσα μας είναι απαραίτητα και απολύτως αναγκαία ώστε να γνωρίσουμε τον Δημιουργό μας και τις ιδιότητες του. Μια δε βασικότατη αλήθεια, πλην των άλλων που μας αποκαλύπτει, είναι η «εκ του μηδενός» δημιουργία του κόσμου από Αυτόν τον Πανάγαθο, Πάνσοφο και Παντοδύναμο Τριαδικό Θεό.
(Εννοείται ότι για να παρακολουθήσουμε τα όσα αναφέρονται, είναι ανάγκη να μελετηθούν τα πρώτα κεφάλαια του βιβλίου της Γενέσεως).
Ο Βασιλιάς της όλης κτίσεως, η κορωνίδα της όλης δημιουργίας, ο άνθρωπος, όπως είναι γνωστό, διά της παραβάσεως της εντολής του Θεού, ξέπεσε από την λαμπρή κατάσταση που βρισκόταν, με αποτέλεσμα να επέλθει αυτή η φοβερή κατάσταση που κάνει τον άνθρωπο να χάνει τον Παράδεισο με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Το μεγαλύτερο λοιπόν δράμα του ανθρώπου, ήδη ξεκίνησε με την παρακοή του στο θέλημα του Θεού.
Το ζεύγος των πρωτοπλάστων βρίσκεται τώρα εκτός του «Παραδείσου της τρυφής» και γεύεται, «τη απάτη του όφεως», τις συνέπειες της επιλογής του, με κορυφαία πράξη του δράματος τον φοβερό και αφύσικο θάνατο.
Χτυπημένο τώρα το γένος των ανθρώπων, θα κατακτήσει και θα κατακυριεύσει με το πέρασμα των αιώνων την επιφάνεια της γης. Όμως, παρά τη θλίψη, τα αφάνταστα βάσανα και τις ταλαιπωρίες από τα αγριεμένα στοιχεία της φύσεως, παρά τον θάνατο που με το ακονισμένο του δρεπάνι θερίζει εξαγριωμένος το δύστυχο γένος των θνητών, στα βάθη της υπάρξεως ο άνθρωπος, σαν μια φλόγα, θα κρατά αναμμένη την ανάμνηση της πρώτης ευτυχίας αλλά και την φαρμακερή συνείδηση της ενοχής...
Και οι αιώνες τώρα διαδέχονται ο ένας τον άλλον. Οι άνθρωποι αυξάνουν και χωρίζονται σε γένη, πατριές και σε Έθνη... Οι αποστάσεις θα χωρίσουν τους λαούς και οι διαφορετικές συνθήκες διαβίωσης, θα τους αλλοιώσουν την γλώσσα και τα έθιμα. Και όμως, οι τόσες και τόσες αναστατώσεις και οι εξοντωτικοί πόλεμοι που θα ακολουθούν ασταμάτητα την δύσμοιρη πορεία της ζωής, αλλά και το φοβερό μίσος των ακαθάρτων πνευμάτων ,δεν θα έχουν την δύναμη να διαγράψουν μέσα από την ψυχή της «τραυματισμένης εικόνας» του Θεού, την γλυκειά ανάμνηση του Παραδείσου αλλά και την ταραχή της ενοχής.
Όλες αυτές βέβαια οι παραδόσεις που διαμορφώνονται από τόπο σε τόπο και από Έθνος σε Έθνος, μαζί με αυτή την ριζωμένη ανάμνηση του «κήπου της Εδέμ», σιγά-σιγά και με το πέρασμα των καιρών και των αιώνων δημιουργούν τις πρωτόγονες θρησκευτικές δοξασίες που και αυτές εξελίσσονται σε θρησκείες. Παρ’ όλ’ αυτά, όπως ήδη τονίσαμε, πάντοτε, όλοι οι άνθρωποι στα βάθη της υπάρξεώς τους και στην ουσία του πιστεύω τους, διακρατούν την διπλή αυτή υπαρξιακή κατάσταση της ανάμνησης και της ενοχής.
Έτσι λοιπό, ο κάθε λαός τώρα, μαζί με τη δική του γλώσσα, τα δικά του ήθη και έθιμα, τις δικές του παραδόσεις, θα εκφράσει μέσα και από την δική του πλέον θρησκεία και με τον ιδιαίτερο τρόπο του την κοινή αυτή πείρα. Και οπωσδήποτε, το θαυμαστό αυτό παγκόσμιο γεγονός, αποδεικνύει την ενότητα του ανθρωπίνου γένους στον κοινό του πυρήνα, ότι δηλ. είτε πίστευαν σε ένα Θεό είτε σε πολλούς, η ουσία του θρησκευτικού συναισθήματος παραμένει κοινή στην ανάμνηση και στην ενοχή.
Είναι μάλιστα πολύ σημαντικό αυτό που παρατήρησαν κάποιοι οι οποίοι δεν μένουν στην επιφάνεια των πραγμάτων, ότι ο εικαστικός και καλλιτεχνικός χώρος, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, εκφράζει την πραγματικότητα αυτή. Και όντως, τόσο η μουσική, όσο κυρίως τα πρόσωπα στα αρχαία αγάλματα, ανεξαρτήτως της πλαστικής τους στάσεως και της καλλιτεχνικής γραμμής που χαρακτηρίζει τον γλύπτη, όλα τα πρόσωπα φέρουν αποτυπωμένο ένα πνεύμα μελαγχολίας. Σε ορισμένα μάλιστα εξ’ αυτών, η αγωνία και η μελαγχολία εμφανίζονται πολύ έντονα στο όλο δημιούργημα. Τούτο, ερμηνεύουν οι ειδικοί, δεν είναι τίποτε άλλο παρά η αποτύπωση της ανάμνησης της ενοχής που υπήρχε και αυξανόταν συν τω χρόνω στις καρδιές των ανθρώπων. Πολύ δε περισσότερο στις λεπτές συνειδήσεις των καλλιτεχνών που θέλοντας και μη επάνω στα δημιουργήματά τους, ανέκαθεν, αποτυπώνουν το βαθύτατο περιεχόμενο της καρδιάς τους.
Πριν περάσουμε να δούμε μερικές χαρακτηριστικές περιπτώσεις θρησκευτικών παραδόσεων άλλων λαών, στο κοινό αυτό επίπεδο για το οποίο κάνουμε λόγο, να σταθούμε και πάλι για λίγο στο Ελληνικό μας Έθνος.
Ήδη έχουμε κάνει λόγο για τους προγόνους μας Αθηναίους οι οποίοι, εκτός των άλλων είχαν στήσει βωμό δίχως άγαλμα και χωρίς ναό με την παράδοξη επιγραφή «ΑΓΝΩΣΤΩ ΘΕΩ». Ο Απόστολος των Εθνών, ο Παύλος, σκέφτηκε ότι τον άγνωστο και μόνο αληθινό Θεό, ήλθε να τους κάνει γνωστό και θεώρησε καλό σημάδι για τους Αθηναίους και σημείο επαφής, με την αποκαλυπτική πίστη, τον βωμό εκείνο. Γι’ αυτό ακριβώς επάνω στον Άρειο Πάγο, όπου έκανε την περίφημη ομιλία του, απ’τον βωμό του αγνώστου Θεού πήρε αφορμή και είπε στους Αθηναίους ότι τον Θεόν «Όν αγνοούντες ευσεβείτε, τούτον εγώ καταγγέλω υμίν» (Πραξ. Απ. ΙΖ΄ 23).
Πολλές έρευνες και συζητήσεις έγιναν από τους πιο παλαιούς χρόνους για το θέμα αυτό του αγνώστου Θεού. Από ποια αφορμή χτίστηκε ο βωμός αυτός; Ποιος τάχα Θεός κρυβόταν κάτω από την ανωνυμία αυτή; Ποια επίσης ήταν η λατρεία που του πρόσφεραν; Στα ερωτήματα αυτά, αλλά και σε άλλα παρόμοια όλες οι έρευνες και οι πιθανές απαντήσεις, συγκλίνουν σε αυτό που τονίσαμε παραπάνω. Ότι ο κάθε λαός, άλλος περισσότερο και άλλος λιγότερο, πάντως όλοι οι λαοί, με τον δικό του πάντοτε τρόπο εκφράσεως ο καθένας, έδειχναν την δίψα του Θεού στη συνείδηση του ανθρώπου και μάλιστα μέσω αυτών των εκφράσεων, αποτύπωναν μαζί με την μελαγχολία και την γλυκεία ανάμνηση, επίσης και την προσδοκία της λυτρώσεως και άρα την ελπίδα και την προσμονή του Λυτρωτού.
Το email (ηλεκτρονικό ταχυδρομείο) του π. Ιωήλ είναι: p.ioil@freemail.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου