Ιώαννης Τάτσης, Μεταμοσχεύσεις, «εικαζόμενη συναίνεση» και «εγκεφαλικός θάνατος»

Μεταμοσχεύσεις, «εικαζόμενη συναίνεση» και «εγκεφαλικός θάνατος»

του Ιωάννη Τάτση, Θεολόγου

Η νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης για τις μεταμοσχεύσεις έφερε και πάλι στο προσκήνιο τα σχετικά ζητήματα βιοηθικής. Η «εικαζόμενη συναίνεση» που περιέχεται στο νέο νόμο για τις μεταμοσχεύσεις και που θα εφαρμοστεί σύμφωνα με δήλωση του Υπουργού Υγείας το 2013, έχει απορριφθεί από νομικούς ως αντισυνταγματική, από ιατρούς αλλά και από τη Διοικούσα Εκκλησία. Η ΔΙΣ προχώρησε μάλιστα σε ανάκληση του εκπροσώπου της στον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων ακριβώς εξαιτίας αυτής της ρύθμισης. Αλλά και στη συνάντηση Αρχιεπισκόπου – Υπουργού Υγείας που ακολούθησε, μοναδικό σημείο διαφωνίας υπήρξε η «εικαζόμενη συναίνεση».

Κάτω από τις αντιδράσεις για την «εικαζόμενη συναίνεση» αποσιωπήθηκε το μείζον πρόβλημα των μεταμοσχεύσεων που είναι ο «εγκεφαλικός θάνατος»... Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος, ο Μητροπολίτης Μεσογαίας Νικόλαος αλλά και άλλοι εκκλησιαστικοί άνδρες στις δηλώσεις τους δεν έθεσαν ούτε μία φορά ως προβληματική την έννοια του «εγκεφαλικού θανάτου», που αποτελεί το θεμέλιο λίθο των μεταμοσχεύσεων. Παρουσίασαν μάλιστα τις προσωπικές τους απόψεις ως θέσεις της Εκκλησίας, αφήνοντας να εννοηθεί σε όλους ότι η Εκκλησία αποδέχεται τον «εγκεφαλικό θάνατο» και τις στηριζόμενες σε αυτόν μεταμοσχεύσεις, τις οποίες μάλιστα χαρακτήρισαν πράξη θυσίας, αγάπης και προσφοράς. Τέτοιες όμως επισκοπικές απόψεις δεν συνάδουν με την Παράδοσή μας ούτε με τις θέσεις ορθοδόξων ιατρών που απορρίπτουν τον «εγκεφαλικό θάνατο».

Ο «εγκεφαλικός θάνατος» δεν είναι ο οριστικός θάνατος του ανθρώπου ούτε ταυτίζεται χρονικά με το χωρισμό της ψυχής από το σώμα. Πότε αλήθεια εγκαταλείπει η ψυχή το σώμα ενός βαριά ασθενή; Όταν καταστεί «εγκεφαλικά νεκρός» ή όταν αφαιρεθεί από τον «εγκεφαλικά νεκρό» κάθε ιατρική βοήθεια; «Εγκεφαλικά νεκροί» έχουν επανέλθει στη ζωή και τέτοια συγκλονιστικά περιστατικά καθημερινά γίνονται γνωστά. Ο Χριστός είναι Κύριος της ζωής και του θανάτου και οι διακόπτοντες βίαια και οριστικά τη ζωή ενός «εγκεφαλικά νεκρού» όσο κι αν ωραιοποιούν την πράξη τους με τη «σωτηρία» που παρέχουν σε κάποιον άλλο μέσω των μεταμοσχεύσεων, είναι σαφές ότι ξεπερνούν τα όρια της ανθρώπινης εξουσίας και ιδιοποιούνται θεία κυριαρχία λαμβάνοντας αποφάσεις περί της ζωής ή του θανάτου συνανθρώπων τους.

Το θέμα των μεταμοσχεύσεων θα συζητηθεί στη ΔΙΣ του Σεπτεμβρίου σε λίγες μέρες και με την παρουσία του Υπουργού Υγείας. Συνοδική στήριξη των κυβερνητικών πρωτοβουλιών για τις μεταμοσχεύσεις, ακόμη κι αν δεν αποδέχεται την «εικαζόμενη συναίνεση», θα περιπλέξει ακόμη περισσότερο την ήδη θολή αντίληψη που δημιούργησαν σε πολλούς πιστούς λανθασμένες αποφάσεις του παρελθόντος, όπως η απόφαση συνοδικών Ιεραρχών να δηλώσουν δωρητές οργάνων. Απαιτείται σοβαρή θεολογική τοποθέτηση που θα στηρίζεται στις αρχές της ορθόδοξης ανθρωπολογίας και θα απορρίπτει όχι μόνο την «εικαζόμενη συναίνεση» αλλά και τον «εγκεφαλικό θάνατο».