Γιώργος Παπαθανασόπουλος, Η Ορθοδοξία το 2018 (Η΄)

Η Ορθοδοξία το 2018  

Η΄ Μέρος

Πατριαρχείο Βουλγαρίας

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Βουλγαρίας, από της ανακηρύξεως της ανεξαρτησίας της από την Οθωμανική Αυτοκρατορία,  είναι προσδεδεμένη στο Βουλγαρικό κράτος και βοηθάει και ενισχύει την πολιτική και γεωπολιτική του. Μία εξαίρεση υπήρξε μέσα στο 2018.

Η σχισματική εκκλησία των Σκοπίων αποφάσισε φέτος  να εορτάσει  τα 1000 χρόνια της Αρχιεπισκοπής Οχρίδος και στις 15 Μαΐου 2018  κάλεσε να συμμετάσχει στους εορτασμούς το Πατριαρχείο της Βουλγαρίας. Η κυβέρνηση προέτρεψε και πίεσε το Πατριαρχείο να λάβει μέρος σ’ αυτούς. Για τη συμμετοχή του υπήρξε άμεση και αποφασιστική αντίδραση από την πλειονοψηφία των Ιεραρχών της Βουλγαρίας. Στη Σύνοδο, που εξετάσθηκε το ζήτημα της συμμετοχής και, επομένως, της ντε φάκτο αναγνώρισης από το Πατριαρχείο Βουλγαρίας των σχισματικών Σκοπιανών, κατά της συμμετοχής ετάχθησαν οκτώ Μητροπολίτες και υπέρ πέντε. Για την ιστορία οι οκτώ Μητροπολίτες που ετάχθησαν κατά της συμμετοχής και  υπέρ της διατηρήσεως της κανονικότητας και ενότητας στην Ορθόδοξη Εκκλησία ήσαν οι Λόβετς Γαβριήλ, Δοροστόλου Αμβρόσιος, Δυτικής Ευρώπης Αντώνιος, Ρούσε Ναούμ, Βάρνας Ιωάννης, Νευροκοπίου Σεραφείμ, Βράτσης Γρηγόριος και Βιδινίου Δανιήλ.  Μεταξύ των πέντε που ακολούθησαν την κυβερνητική γραμμή και ετάχθησαν υπέρ της συμμετοχής στον εορτασμό των Σκοπιανών σχισματικών ήσαν οι Μητροπολίτες Φιλιππουπόλεως Νικόλαος, Σλίβεν Ιωαννίκιος και Στάρα Ζαγόρα Κυπριανός. Ο Πατριάρχης Νεόφυτος δήλωσε ασθένεια και δεν προσήλθε....Όμως αργότερα, στις 19 Ιουλίου 2018, δήλωσε: « Προσεύχομαι να λάβει αυτοκεφαλία η Μακεδονική Εκκλησία».

          Πριν από την απόφαση της Πατριαρχικής Συνόδου της Βουλγαρίας και συγκεκριμένα στις 22 Φεβρουαρίου 2018 δύο από τους πέντε Βούλγαρους  Μητροπολίτες, που είναι υπέρ των Σκοπιανών σχισματικών, οι Στάρα Ζαγόρα Κυπριανός και Φιλιππουπόλεως Νικόλαος, συνόδευσαν τον Πρόεδρο της Βουλγαρίας Ράντεφ στα Σκόπια, χωρίς να υποστούν κάποια συνέπεια για την εκτός Ιερών Κανόνων πράξη τους. Αντίθετα ο Πατριάρχης Νεόφυτος δήλωσε ότι «είναι καλό νέο η επίσκεψη του Προέδρου Ράντεφ και των δύο Μητροπολιτών στα Σκόπια!». Για την επίσκεψη υπήρξε αντίδραση από το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης και την Ελλαδική Εκκλησία. Και οι δύο αυτοί Μητροπολίτες θεωρούνται ανθέλληνες.

          Σαν συνέχεια και συγκεκριμένα στις 14 Μαρτίου 2018 ο Πρόεδρος Ράντεφ δήλωσε ότι «η Εκκλησία της Βουλγαρίας οφείλει να σεβαστεί την κοινή ιστορία της Μακεδονίας και της Βουλγαρίας και να βρει τρόπους να υποστηρίξει την Μακεδονική Εκκλησία στις προσπάθειές της για το Αυτοκέφαλο». Είχε προηγηθεί, στις 4 Μαΐου 2017, το σύμφωνο φιλίας  της Βουλγαρίας με τα Σκόπια, το οποίο υπέγραψαν οι πρωθυπουργοί των δύο χωρών Μπορίσοφ και Ζάεφ. Επίσης για δεύτερη χρονιά οι δύο πρωθυπουργοί, στις 3 Αυγούστου του 2018 εόρτασαν μαζί στα Σκόπια την επέτειο του Ίλιντεν. Κατά την τελετή ο Βούλγαρος πρωθυπουργός ευχαρίστησε τον Αλ. Τσίπρα, που μαζί με την Βουλγαρία « επίλυσαν μια αντιπαράθεση δεκαετιών για το όνομα της Μακεδονίας» και πρόσθεσε: «Ελπίζουμε πως πλέον η αντιπαράθεση για το όνομα ανήκει στο παρελθόν»...

          Η κυβέρνηση και το Πατριαρχείο της Βουλγαρίας επιδιώκουν με διάφορους τρόπους να πείσουν τον Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο να δεχθεί την αυτοκεφαλία στη σχισματική εκκλησία των Σκοπίων. Ένας τρόπος ήταν όταν το 2015 (7-10 Νοεμβρίου) και πριν από την Σύνοδο στην Κρήτη, τον κάλεσαν στη Σόφια και προγραμμάτισαν να του προσδώσουν  ιδιαίτερες τιμές. Όμως τα όσα είπε ο Οικουμενικός Πατριάρχης στο Πατριαρχικό Συλλείτουργο με τον Πατριάρχη Βουλγαρίας  στον καθεδρικό ναό του Αγίου Αλεξάνδρου Νιέφσκι, στη Σόφια, περί σχισματικής Εκκλησιαστικής Εξαρχίας, το 1872, και του εθνοφυλετισμού  προκάλεσαν αντιδράσεις στους κόλπους της πολιτειακής και πολιτικής ηγεσίας της Βουλγαρίας.

Επίσης ο κ. Βαρθολομαίος κατά την τελετή παρασημοφόρησής του από τον Πρόεδρο της Βουλγαρίας Πλέβνελιεφ με το μετάλλιο «Στάρα Πλανίνα»  ζήτησε να επιστραφούν κειμήλια στις Μονές και στους Ναούς από όπου αφαιρέθηκαν κατά την περίοδο της βουλγαρικής κατοχής σε ελληνικά εδάφη: «Θα ήταν μια ενέργεια ιστορική της Προεδρίας σας και θα ανοίξει μια νέα χρυσή σελίδα στις σχέσεις μεταξύ της Βουλγαρίας και των Ορθοδόξων γειτονικών χωρών καθώς και με την Ευρωπαϊκή Ένωση» είπε. Η αντίδραση της βουλγαρικής κυβέρνησης, του Πατριαρχείου Βουλγαρίας και των βουλγαρικών ΜΜΕ έκαμαν τον κ. Βαρθολομαίο να ματαιώσει την προγραμματισμένη συνέντευξη Τύπου και, από την άλλη, τον Βούλγαρο πρωθυπουργό Μπορίσοφ να ματαιώσει την επίσης προγραμματισμένη συνάντηση μαζί του.

          Στις αντιδράσεις σε αυτά που ανέφερε ο κ. Βαρθολομαίος ήταν και η δήλωση του Βόζινταρ Ντιμιτρόφ, διευθυντού του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου της Βουλγαρίας: «Θα επιστρέψουμε τα κειμήλια όταν μας επιστρέψουν τα εδάφη, που χάσαμε με την Συνθήκη του Νεϊγύ». Σημειώνεται ότι με τη συγκεκριμένη Συνθήκη η Βουλγαρία δεν έχει  κανένα κυριαρχικό δικαίωμα και καμία διεκδίκηση  επί της Δυτικής Θράκης.  Αυτή, με τη Συνθήκη των Σεβρών, απελευθερώθηκε και ανήκει οριστικά στην Ελλάδα.  Πάντως, ως προς την Ελλάδα,  ο Πατριάρχης Νεόφυτος έστειλε μήνυμα συμπαθείας προς τον ελληνικό λαό, μετά την τραγωδία του Ματιού...

          Μπορεί τώρα το Πατριαρχείο της Βουλγαρίας να έχει ανάγκη το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης  και να θέλει να βελτιώσει τις σχέσεις του με αυτό, όμως τα πιστεύω του, οι δεσμεύσεις του και οι προσανατολισμοί του δεν του το επιτρέπουν. Πρώτον είναι κοντά στο Πατριαρχείο της Μόσχας. Την 1^η Μαρτίου 2018 και στις εκδηλώσεις  για την 140ή επέτειο της  απελευθέρωσης της Βουλγαρίας από τον Οθωμανικό ζυγό, ως αποτέλεσμα του Ρωσοτουρκικού πολέμου (1877-1878) επίσημος προσκεκλημένος του ήταν ο Πατριάρχης Μόσχας κ. Κύριλλος. Κατά την σχετική ομιλία του ο Πατριάρχης Βουλγαρίας Νεόφυτος είπε, μεταξύ των άλλων: «Είμαστε δύο Ορθόδοξα Έθνη, ενωμένα με την Πίστη τους. Εμείς, οι Βούλγαροι οφείλουμε την ελευθερία μας στη Ρωσία». Η Εκκλησία της Βουλγαρίας ακολούθησε το Πατριαρχείο της Μόσχας και δεν συμμετέσχε στη Σύνοδο της Κρήτης. Επίσης στο εκκλησιαστικό ζήτημα της Ουκρανίας είναι αναφανδόν υπέρ του Πατριαρχείου της Μόσχας. Σε ανακοίνωσή της η Σύνοδος του Πατριαρχείου της Βουλγαρίας τόνισε ότι στο ουκρανικό εκκλησιαστικό ζήτημα «πρέπει να τηρηθούν οι Ιεροί Κανόνες».

          Το δεύτερο είναι ότι το Βουλγαρικό Πατριαρχείο πάντα επηρεάζεται από τα σοβινιστικά και εθνοφυλετικά σύνδρομα του παρελθόντος. Μετά τον ιερομάρτυρα και εθνομάρτυρα Πατριάρχη  Γρηγόριο τον Ε΄, η οθωμανική διοίκηση όρισε ως διάδοχό του τον από Πισιδίας και βουλγαρικής καταγωγής Ευγένιο Β΄ (10 Απρ. 1821 – 27 Ιουλ. 1822). Το 1870 ανακηρύχθηκε στην Κωνσταντινούπολη η Βουλγαρική Εξαρχία. Η λογική όσων Βουλγάρων καλλιεργούσαν την ιδέα της Εξαρχίας ήταν: « Χωρίς ανεξάρτητη θρησκευτική αρχή, κολοβή θα είναι η εθνική ανεξαρτησία». Το 1871 στην Κωνσταντινούπολη συνεδρίασε το βουλγαρικό εκκλησιαστικό και εθνικό συμβούλιο και όρισε την Βουλγαρική Εξαρχία ως τον επίσημο εκπρόσωπο του Βουλγαρικού Έθνους στην Υψηλή Πύλη. Το γεγονός εξανάγκασε τον Πατριάρχη Γρηγόριο Στ΄ σε παραίτηση. Το 1872 ο Βούλγαρος Έξαρχος Άνθιμος Α΄ κήρυξε την αυτοκεφαλία της. Την ίδια χρονιά συνήλθε στην Κωνσταντινούπολη Μείζων Σύνοδος, η οποία καθήρεσε τον Άνθιμο και καταδίκασε τον εθνοφυλετισμό στους κόλπους της Εκκλησίας.   

          Τον Ιανουάριο του 2018 ο Πατριάρχης Βουλγαρίας μαζί με επίσημη κυβερνητική αντιπροσωπεία, με επικεφαλής τον πρωθυπουργό Μπορίσοφ, μετέβησαν στην Κωνσταντινούπολη, όπου ο Βούλγαρος Πατριάρχης μαζί με τον Οικουμενικό τέλεσαν τα εγκαίνια του ανακαινισμένου ναού του Αγίου Στεφάνου της βουλγαρικής παροικίας στην Πόλη. Παρών και ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ερντογκάν. Ακολούθησε επίσημο γεύμα στο Σισλί, έδρα της βουλγαρικής παροικίας, στο οποίο ο Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος σημείωσε ότι «εν τω πλαισίω των Ιερών Κανόνων, αι εντός της δικαιοδοσίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου βουλγαρικαί κοινότητες προστατεύονται κανονικώς και ποιμαντικώς υπό του εκάστοτε Οικουμενικού Πατριάρχου και των κατά τόπους Αρχιερέων αυτού». Εκ των πράξεων του Βουλγάρου Πατριάρχου μέσα στην Κωνσταντινούπολη και από τους λόγους του κ. Βαρθολομαίου είναι εμφανέστατη η ένταση στις σχέσεις των δύο Εκκλησιών.

          Η προσέγγιση των σχισματικών των Σκοπίων με την Βουλγαρική Εκκλησία προκαλεί επίσης ένταση στις σχέσεις της με το Πατριαρχείο της Σερβίας, το οποίο, κατά τους Ιερούς Κανόνες, είναι η μητέρα Εκκλησία της Εκκλησίας των Σκοπίων και βλέπει ότι περιφρονείται και αγνοείται από το Πατριαρχείο της Βουλγαρίας, αλλά και από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Ως προς τις διαχριστιανικές σχέσεις  η Βουλγαρική Εκκλησία δείχνει  ότι είναι μια εσωστρεφής  Εκκλησία, που δεν συμμετέχει στο Παγκόσμιο Συμβούλιο των Εκκλησιών και προβληματίζεται με τους θεολογικούς διαλόγους με τους ετεροδόξους. Τα διαθρησκειακά ζητήματα και τους Μουσουλμάνους της Βουλγαρίας (5% επί του συνολικού πληθυσμού) χειρίζεται η βουλγαρική κυβέρνηση.

Δείτε και το Μέρος Α΄, Μέρος Β΄, Μέρος Γ΄, Μέρος Δ΄, Μέρος Ε΄, Μέρος ΣΤ΄ και Μέρος Ζ΄.