Οἱ ἄνεργοι θεολόγοι

πηγή: Ορθόδοξος Τύπος, 4/11/2011
Οἱ ἄνεργοι θεολόγοι

ΕΙΝΑΙ ἕνα θέμα τὸ ὁποῖον κά ποιοι δημιουργοῦν συχνὰ ἀνὰ μερικὰ ἔτη, χωρὶς νὰ προβληματίζωνται κἄν. Πρόκειται διὰ τοὺς ἀδιορίστους – ἀνέργους θεολόγους. Κάποτε εἰς τὴν περίοδον τοῦ μεσοπολέμου οἱ ὑπεύθυνοι εἶδον τὸ πρᾶγμα μὲ κάποιαν αἰσιοδοξίαν καὶ ἤνοιξαν τὰς θύρας τῆς Θεολογίας καὶ ηὔξησαν τὸν ἀριθμὸν τῶν εἰσακτέων εἰς τὴν Θεολογικὴν Σχολήν, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ δημιουργήσουν θεολόγους ἀνέργους διὰ μερικὰ ἔτη. Τότε οὔτε ἡ Πολιτεία οὔτε ἡ Ἐκκλησία εἶχον τὴν δυνατότητα νὰ τοὺς ἀπασχολήσουν.

Καὶ ἡ μὲν Ἐκκλησία ἐδέχετο αὐτούς, οἱ ὁποῖοι ὥδευον πρὸς τὸν κλῆρον καὶ μάλιστα μὲ σχετικὴν δυσκολίαν, διότι κάποιοι εἶχον κωλύματα ἱερωσύνης καὶ ἠμποδίζοντο πνευματικῶς. Ἄλλοι δὲν ἦσαν ἀρεστοὶ εἰς τινας ἱεράρχας, οἱ ὁποῖοι ἀπέφευγον νὰ τοὺς προσλάβουν ὡς συνεργάτας διὰ προσωπικούς των λόγους... 

Ὑπῆρξαν τὴν περίοδον ἐκείνην κάποιοι ἐπηρεασμένοι ἀπὸ τὴν νοοτροπίαν, ποὺ ἐπεκράτει τοὺς χρόνους τῆς τουρκοκρατίας καὶ ἠρκοῦντο νὰ βλέπουν τὸν «παπᾶν» μόνον λειτουργὸν καὶ τίποτε ἄλλο. Διὰ κήρυγμα, κατήχησιν, διὰ ἀνάλογον μὲ τὴν ἐποχὴν πνευματικὴν φροντίδα δὲν ἐνδιαφέροντο. Ἐπρόβαλλον πάντοτε οἰκονομικοὺς λόγους, διότι ἡ ἐναπομείνασα ἐκκλησιαστικὴ περιουσία ἀπὸ τὰς συχνὰς ἀπαλλοτριώσεις ὑπὸ τοῦ Κράτους δὲν ἐτύγχανε ποτὲ κάποιας στοιχειώδους ἀξιοποιήσεως καὶ διὰ τοῦτο καὶ οἱ ἐφημέριοι δὲν ἠμοίβοντο ἀπὸ τὴν Ἐκκλησίαν, ἀλλὰ ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖ στον ἀπὸ τὰς προσφορὰς τῶν πιστῶν, τὰ λεγόμενα «τυχερὰ φιλότιμα».

Μετὰ τὸν Β/ Παγκόσμιον Πόλεμον ἀνέλαβε καὶ τὸ Κράτος νὰ μισθοδοτῆ τοὺς ἐφημερίους ὑπὸ σχετικοὺς ὅρους βεβαίως. Διὰ τοὺς μὴ δυναμένους νὰ ἱερωθοῦν θεολόγους δὲν ἐγένετο τίποτε τὸ σπουδαῖον, διότι πολλοὶ Ἱεράρχαι ἐπικαλούμενοι οἰκονομικὴν ἀδυναμίαν ἀνέθετον ἔργον ἀνάλογον εἰς ἱερεῖς ἤ δὲν ἐνδιεφέροντο διὰ τὰς τοιαύτας ἀνάγκας. Ἡ πολιτεία ὡς ἦτο παλαιόθεν ἡ συνήθεια ἀπησχόλει ἀριθμὸν λαϊκῶν θεολόγων εἰς τὰ σχολεῖα διὰ τὴν διδασκαλίαν τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν. Τὸ ὡράριον αὐτῶν ἦτο περιορισμένον καὶ συχνὰ ἐδημιουργεῖτο ἀδιαχώρητον. Περιωρισμένος δὲ ἦτο καὶ ὁ ἀριθμὸς τῶν σχολείων, διότι ὡς τὰ μέσα τοῦ εἰκοστοῦ αἰῶνος ὑποχρεωτική διὰ τοὺς Ἕλληνας πολίτας ἦ το ἑξαετὴς δημοτικὴ ἐκπαίδευσις, εἰς τὴν ὁποίαν εἰργάζοντο οἱ διδάσκαλοι. Ἡ Μέση καὶ Ἀνωτάτη Ἐκ παίδευσις ἦσαν προαιρετικαὶ καὶ ὑπῆρχον δεσμεύσεις, δηλαδὴ δίδακτρα κ.λπ.

Πῶς προέρχεται ἡ ἀνεργία

Η ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ Σχολὴ τοῦ Παν. Ἀθηνῶν καὶ ἡ Θεολογικὴ Σχολὴ τῆς Χάλκης ἦσαν αἱ μόναι, αἱ ὁποῖαι κατήρτιζον ὀρθοδόξους θεολόγους διὰ τὸν κλῆρον καὶ τὴν Ἐκπαίδευσιν, οἱ ὁποῖοι ἦσαν οἱ περισσότεροι λαϊκοί. Αἱ σχολαὶ αὐταὶ ἐνεφανίσθησαν συγχρόνως καὶ ἔ χουν ἀφετηρίαν διαφέρουσαν μερικὰ ἔτη καὶ ἡ Σχολὴ τῆς Χάλκης, κατήρτιζε μόνον θεολόγους διὰ τὸν κλῆρον, ἐνῶ τῶν Ἀθηνῶν εἶχε καὶ λαϊκούς, οἱ ὁποῖοι ἀπησχολοῦντο ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον καὶ ὡς ἐκπαιδευτικοί. Μέχρι τὸ 1926 ἦσαν μόνον ἄρρενες. Ἐπειδὴ ὅμως κατὰ τὴν ἐποχὴν ἐκείνην τὰ Μέσα σχολεῖα ηὔξανον εἰς τὴν χώραν ἡ Θεολογικὴ Σχολὴ τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν ἐδέχθη πρὸς φοίτησιν καὶ θήλεις ὡς καὶ αἱ ἄλλαι πανεπιστημιακαὶ σχολαί.

Πλὴν τοῦ ἱεροῦ κλήρου καὶ τῆς ἐκπαιδεύσεως καὶ ἄλλοι χῶροι ἐ χρησιμοποιήθησαν ἀναλόγως διὰ τὴν προώθησιν τοῦ ἔργου των. Πλὴν ὅμως εἰς τοὺς χώρους αὐτοὺς δὲν ἦτο δυνατὸν νὰ ἀπασχοληθοῦν πολλοὶ θεολόγοι. Καὶ ἡ Ἐκκλησία καὶ ἡ Πολιτεία δὲν ἠδυνήθησαν να ἀξιοποιήσουν μεγάλον ἀριθμὸν πτυχιούχων τῆς Θεολογίας, ὥστε οὗτοι νὰ παραμείνουν πολλὰ ἔτη ἀναξιοποίητοι καὶ ἄνεργοι.

Τὸ περίεργον ὅμως εἶναι ἡ Διοικοῦσα Ἐκκλησία δὲν ἐνδιαφέρεται πλὴν τῆς ἱερωσύνης νὰ ἀπασχολήση θεολόγους. Ἐνῶ θὰ ἔπρπε νὰ ἀναζητηθοῦν χῶροι καὶ τρόποι, ὅπου σήμερον δὲν ὑπάρχουν, ἀδιαφοροῦν οἱ ὑπεύθυνοι διὰ τὸν ἀριθμὸν τῶν σπουδαζόντων τὴν θεολογίαν ἀφήνοντες τὸ θέμα εἰς τὴν εὐθύνην τῆς Πολιτείας. Εἰς ἐποχὰς προόδου ἐκ μέρους τῆς Ἐκκλησίας ἔγιναν βήματα πρὸς τὸν τομέα αὐτόν. Καὶ θεολογικὸν οἰκοτροφεῖον ἵδρυσεν ἡ Ἐκκλησία. Καὶ διάφορα κατὰ τόπους μαθητικὰ οἰκοτροφεῖα ἵδρυσαν καὶ ἐλειτούργησαν διάφοροι ἱεραὶ μητροπόλεις καὶ εχρησιμοποίησαν θεολόγους.

Εἰς ἄλλους χώρους τῆς ἐκπαιδεύσεως ἡ Πολιτεία ἀπησχόλησε τούτους εἰς τὰ δικαστήρια ἀνηλίκων, εἰς κατασκηνώσεις κ.λπ. Αὐτὰ τὰ ἀνοίγματα ἐγένοντο εἰς ὡρισμένας ἐποχὰς καὶ ὅταν συνέπεσε νὰ ὑπάρχουν ἄνθρωποι μὲ τὸ ἀνάλογον ἐνδιαφέρον.

Δυστυχῶς ὅμως τὸ ἐκτὸς ἐκπαιδεύσεως ἔργον τῶν θεολόγων δὲν ἔτυχε προσεκτικῆς ἀξιολογήσεως καὶ δὲν δίδεται σωστὴ συνέχεια μὲ τὴν γενικὴν δικαιολογίαν ὅτι αὐτὸ μποροῦν νὰ τὸ κάνουν καὶ ἄλλοι. Δι᾽ αὐτὸ ὑπάρχει μία στασιμότης εἰς νευραλγικοὺς τομεῖς τῆς κοινωνίας. Ἀφοῦ ἡ ἑλληνικὴ κοινωνία δὲν δύναται νὰ ἀνταποκριθῆ εἰς τὰς ἀπαιτήσεις τοῦ καιροῦ τότε θὰ πρέπη ἡ Πολιτεία νὰ περιορίση τὸν ἀριθμὸν τῶν εἰσερχομένων εἰς τὰ Πανεπιστήμια νέων, ἐφ᾽ ὅσον τοὺς περιμένει ἀνεργία.